monter kadlubow okretowych 721[02] o1 01 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Zych

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

ochrony

środowiska

721[02].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Michał Sylwestrzak
mgr inż. Grzegorz Śmigielski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Andrzej Zych

Konsultacja:
mgr inż. Bożena Kuligowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[02].O1.01
„Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu monter kadłubów
okrętowych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawy prawa pracy i pomieszczenia pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Procesy pracy

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Ochrona środowiska naturalnego

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Ochrona przeciwpożarowa

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Pierwsza pomoc

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o bezpieczeństwie i higienie

pracy oraz ułatwi stosowanie przepisów prawa pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska naturalnego.

Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 5 tematów, są to: Podstawy prawa

pracy i pomieszczenia pracy, Procesy pracy, Ochrona środowiska naturalnego, Ochrona
przeciwpożarowa, Pierwsza pomoc.

Treści zawarte w temacie „Podstawy prawa pracy i pomieszczenia pracy” pomogą Ci

zapoznać się z problematyką prawnej ochrony pracy, poznasz prawa i obowiązki pracownika
i pracodawcy. Ponadto w tym temacie poznasz wymagania, jakie powinny spełniać
pomieszczenia pracy oraz pomieszczenia higieniczno-sanitarne.

Treści zawarte w temacie „Procesy pracy” pomogą Ci zapoznać się z wymaganiami

dotyczącymi realizacji procesów pracy, to znaczy wymaganiami dotyczącymi instrukcji, jakie
powinny obowiązywać w zakładzie pracy, wymaganiami dotyczącymi przystosowania
stanowiska pracy do możliwości człowieka, rodzajami prac jakich wykonywanie jest
zabronione pracownikom młodocianym oraz o sposobach i metodach zapobiegania lub
ograniczania wypadków.

Treści zawarte w temacie „Ochrona środowiska naturalnego” pomogą Ci zrozumieć

problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego, ze szczególnym
ukierunkowaniem na zagadnienia ekonomiczne z tym związane.

Treści zawarte w temacie „Ochrona przeciwpożarowa” umożliwią Ci podejmowanie

działań mających na celu zapobieganie pożarom oraz ograniczenie strat materialnych oraz
ochronę zagrożonych ludzi.

Treści zawarte w temacie „Pierwsza pomoc” pomogą Ci ugruntować i wzbogacić wiedzę

zdobytą w szkole gimnazjalnej. Dowiesz się, jak można pomóc poszkodowanym osobom,
które straciły przytomność, uległy wypadkom i urazom.

Poradnik ten posiada następującą strukturę:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:

−

informacje, opisy, tabele, rysunki z danego tematu,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

zestaw ćwiczeń,

−

sprawdzian postępów.

4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki
modułowej.
5. Zestaw literatury przydatnej do wykonywania ćwiczeń oraz uzupełniania wiadomości.

Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś

nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz
daną czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

721[02].O1

Techniczne podstawy zawodu

721[02].O1.01

Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

721[02].O1.04

Dobieranie materiałów

konstrukcyjnych

721[02].O1.06

Wykonywanie prac z zakresu

obróbki ręcznej i mechanicznej

skrawaniem

721[02].O1.03

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

721[02].O1.05

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

721[02].O1.02

Charakteryzowanie statku i jego

wyposażenia

721[02].O1.07

Wykonywanie połączeń

spawanych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej w zakresie poznanym w szkole
gimnazjalnej,

−

przestrzegać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie poznanym w szkole
gimnazjalnej,

−

przestrzegać przepisów ochrony środowiska w zakresie poznanym w szkole gimnazjalnej,

−

charakteryzować proces produkcyjny poznany w ramach zajęć z przedsiębiorczości,

−

przestrzegać regulaminów obowiązujących w pracowniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,

−

określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy,

−

przewidzieć konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania zadań zawodowych,

−

określić wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-
sanitarnych,

−

rozpoznać i przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy oraz
wskazać sposoby ich usunięcia,

−

dobrać i zastosować odzież ochronną oraz sprzęt ochrony osobistej w zależności od
prowadzonych prac,

−

określić prace zabronione młodocianym w zakładach stoczniowych,

−

zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,

−

zareagować zgodnie z instrukcją przeciwpożarową w przypadku zagrożenia pożarowego,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii i bezpiecznej pracy,

−

zastosować obowiązujące zasady ochrony środowiska,

−

zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń,

−

zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawy prawa pracy i pomieszczenia pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Podstawy prawa pracy

Prawo pracy zawarte jest w przepisach Kodeksu pracy oraz ustawach i innych aktach

prawnych. Przepisy te określają prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy. Podstawowym aktem prawnym jest Kodeks pracy, który
określa prawa i obowiązki stron stosunku pracy, czyli pracodawców i pracowników. Stanowi
on podstawę do określania indywidualnych uprawnień pracowników, których naruszanie
i łamanie jest naruszeniem prawa.

Nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy w naszym kraju sprawuje Państwowa Inspekcja

Pracy (PIP). Przeprowadza one okresowe i doraźne kontrole nad przestrzeganiem przepisów
i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach pracy.

Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca powinien dbać o zwiększenie bezpieczeństwa

i higieny zdrowia pracowników. Pracodawca powinien więc stosować ogólne zasady
zapobiegania wypadkom przy pracy i pogorszenia stanu zdrowia. Zasady te są następujące:

−

unikanie ryzyka,

−

ocena ryzyka, którego można uniknąć,

−

eliminowanie ryzyka u źródła,

−

dostosowanie pracy do człowieka (ergonomia),

−

stosowanie nowych rozwiązań technicznych,

−

zastępowanie środków niebezpiecznych – bezpiecznymi,

−

prowadzenie szkoleń pracowników.

Pomieszczenia pracy

Podstawowym aktem prawnym, w którym zamieszczono wymagania dotyczące

pomieszczeń pracy jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września
1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozporządzenie to
było wielokrotnie nowelizowane, więc należy posługiwać się jego aktualną wersją.
W Rozporządzeniu tym określa się wymagania dotyczące pomieszczeń pracy. Podstawowe
wymagania brzmią (cytat):

„Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku

oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne

i higieniczne warunki pracy.

W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić:

−

oświetlenie naturalne i sztuczne,

−

odpowiednią temperaturę,

−

wymianę powietrza,

−

zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem,

drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dalej w rozporządzeniu, w Dziale III, mowa jest o pomieszczeniach pracy. Dział ten składa

się z następujących rozdziałów, określających wymagania dotyczące:

−

przepisów ogólnych w tym zakresie,

−

oświetlenia pomieszczeń pracy,

−

ogrzewania i wentylacji.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne

W Rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

(w dziale V) określone są wymagania dotyczące pomieszczeń i urządzeń higieniczno-
sanitarnych oraz zasad zaopatrzenia pracowników w napoje i środki higieny osobistej.
Podstawowe wymagania w tym zakresie brzmią (cytat):

„Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia

higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby
zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków,
w jakich ta praca jest wykonywana.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do picia lub

inne napoje, a pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie
uciążliwych zapewnić oprócz wody, inne napoje. Ilość, rodzaj i temperatura tych napojów
powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych
pracowników.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczanie pracownikom środków higieny

osobistej, których ilość i rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia
zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach”.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak nazywa się podstawowy akt prawny dotyczący prawa pracy?
2. Jaka instytucja w Polsce nadzoruje przestrzeganie prawa pracy?
3. Jak brzmią ogólne zasady zapobiegania wypadkom przy pracy?
4. W jakim akcie prawnym zawarte są ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń pracy?
5. Jakie wymagania szczególne, dotyczące pomieszczeń pracy, powinien zapewnić

pracodawca?

6. W jakim akcie prawnym zawarte są ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń

higieniczno-sanitarnych?

7. Jakie są podstawowe wymagania dotyczące pomieszczeń i urządzeń higieniczno-

sanitarnych oraz zasad zaopatrzenia pracowników w napoje i środki higieny osobistej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj Kodeks pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w tabelę działy, z jakich składa się Kodeks pracy,
2) wpisać w tabelę nazwy rozdziałów w poszczególnych działach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) przeprowadzić analizę działu X Kodeksu pracy wykonując polecenia podane w tabeli,

część druga,

4) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.

Nr działu

Nazwa działu

Numery i nazwy rozdziałów

DZIAŁ I

DZIAŁ II

DZIAŁ III

DZIAŁ IV

DZIAŁ V

DZIAŁ VI

DZIAŁ VII

DZIAŁ VIII

DZIAŁ IX

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

DZIAŁ X

DZIAŁ XI

DZIAŁ XII

DZIAŁ XIII

Tabela część druga

1. Przeczytaj
treść art. 207
i 208 oraz
przepisz treść
art. 207 §2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

2. Przeczytaj
treść art. 210,
211 i 212 oraz
przepisz treść
art. 211

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Przeczytaj
treść art. 215
do 219 oraz
przepisz treść
art. 216

4. Przeczytaj
treść art. 220
do 225 oraz
opisz jakie
treści one
zawierają

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Kodeks pracy.

Ćwiczenie 2

Określ warunki środowiska pracowni oraz opisz jej wyposażenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić wymagania dotyczące pracowni i wypisać je w kolumnie 2 (skorzystać

z rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy),

2) odczytać temperaturę i wpisać ją w kolumnie 3,
3) zmierzyć (lub oszacować) wysokość pomieszczenia i wpisać ją w kolumnie 3,
4) zmierzyć (lub oszacować) powierzchnię stanowiska (wolnej powierzchni) i wpisać ją

w kolumnie 3,

5) wpisać w kolumnę 3 rodzaje oświetlenia,
6) wpisać w kolumnę 3 rodzaje wentylacji,
7) dokonać oceny spełnienia wymagań,
8) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów.

Nazwa

Wymagania

Wynik pomiaru, opis

Ocena

(zgodne/niezgodne

z wymaganiami)

Temperatura
w pracowni

Wysokość pracowni

Powierzchnia
wybranego
stanowiska

Rodzaje oświetlenia
pracowni

Rodzaje wentylacji
pracowni

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

termometr, miara zwijana,

−

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

literatura zgodna z punktem 6.

Ćwiczenie 3

Określ rodzaje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych jakie powinny znajdować się

w zakładzie pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w załączniku do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy rodzaje pomieszczeń jakie powinny znajdować się w zakładzie pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) wpisać te pomieszczenia w kolumnę 1 tabeli,
3) wpisać w kolumnę 2 tabeli rodzaje szatni i jadalni,
4) wpisać w kolumnę 3 rodzaje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, jakie znajdują się

w budynku szkoły (warsztatów szkolnych, centrum kształcenia praktycznego).

Rodzaje pomieszczeń
higieniczno-sanitarnych

Rodzaje szatni i jadalni
(wypełnić tylko rubryki
dotyczące szatni i jadalni)

Określić czy wybrane pomieszczenia
higieniczno-sanitarne

znajdują

się

w szkole (warsztatach szkolnych)

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

4.1.2. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać nazwę podstawowego aktu prawnego dotyczącego prawa

pracy?



2) podać ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

zawarte w Kodeksie pracy?



3) podać ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń pracy?



4) podać nazwę aktu prawnego, w którym zawarte są wymagania

dotyczące pomieszczeń pracy?



5) określić wymagania stawiane wysokości pomieszczeń pracy?



6) określić wymagania dotyczące temperatury?



7) sklasyfikować rodzaje oświetlenia w pomieszczeniach pracy?



8) sklasyfikować rodzaje wentylacji w pomieszczeniach pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Procesy pracy

4.2.1. Materiał nauczania

Procesy pracy

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w dziale

IV, określa wymagania dotyczące właściwej organizacji pracy, tak aby zminimalizować ryzyko
wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Praca powinna więc być wykonywana zgodnie z instrukcjami, których opracowanie jest

obowiązkiem pracodawcy.

Do podstawowych instrukcji, jakie powinny znaleźć się w zakładzie pracy (również

w pracowni) należą następujące instrukcje:
1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych

z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
4) udzielania pierwszej pomocy.

Przy wykonywaniu zadań zawodowych w zawodzie monter kadłubów okrętowych

podstawowymi instrukcjami są instrukcje obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych oraz
udzielania pierwszej pomocy.

Instrukcje obsługi maszyn i urządzeń powinny zawierać:

−

czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy,

−

zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,

−

czynności do wykonania po jej zakończeniu,

−

zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub
zdrowia pracowników.

Stanowiska pracy. Podstawy ergonomii

Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich

czynnościach oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym należy zapewnić:

−

wolną powierzchnię zapewniającą pracownikom swobodę ruchu,

−

organizację stanowiska zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

miejsce na materiały do produkcji, wyroby gotowe i odpady,

−

miejsce na narzędzia, przyrządy i narzędzia pomiarowe.
Szczególnie istotne jest zorganizowanie stanowiska zgodnie z wymaganiami ergonomii.

„Ergonomia jest nauką zajmującą się przystosowaniem maszyn, urządzeń, narzędzi
i środowiska w jakim wykonuje się pracę do cech i możliwości człowieka”. Szczególnie
ergonomia zajmuje się relacjami człowiek – maszyna. Oddziaływanie maszyny na człowieka
dokonywane jest za pomocą rożnych sygnałów. Sygnały te można podzielić na:

−

wzrokowe (migająca lampka, podświetlony przycisk, wyświetlona na wyświetlaczu
liczba),

−

słuchowe (szum pracującej maszyny, sygnał uruchomienia maszyny),

−

dotykowe (szorstki uchwyt),

−

smakowe (w zawodzie ślusarza raczej nie wystąpi ten sygnał),

−

węchowe (zapach spalonej instalacji, przegrzanego oleju smarującego),

−

temperatura (temperatura obudowy maszyny, narzędzia skrawającego).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sterowanie maszyną, urządzeniem odbywa się za pośrednictwem wszelkiego rodzaju

przycisków, gałek, dźwigni, pokręteł. Zgodnie z zasadami ergonomii te urządzenia sterownicze
powinny być przystosowane do możliwości i cech człowieka.

Obok przystosowania elementów sterowniczych ergonomia zajmuje się organizacją

stanowiska pracy. Podstawowym zadaniem organizacji pracy w procesie produkcji jest
[5, s. 332]:

−

wybór optymalnych metod pracy,

−

zapewnienie bezpieczeństwa pracy,

−

zapewnienie odpowiednich warunków środowiska materialnego pracy,

−

właściwy dobór pracowników,

−

zapewnienie najdogodniejszej organizacji czasu pracy,

−

zapewnienie właściwej przemienności wysiłku i wypoczynku.
Zgodnie z wymaganiami ergonomii praca powinna być wykonywania według

następujących zasad [5, s.332]:

−

stanowisko robocze musi zapewniać wygodny i bezpieczny dostęp obsługującym
pracownikom,

−

należy ustalić stałe miejsca na materiały i narzędzia,

−

materiały i narzędzia powinny być umieszczone w funkcjonalnym polu pracownika,
przedmioty ciężkie i najczęściej używane w polu optymalnym i na wysokości powierzchni
roboczej,

−

materiały i narzędzia musza być rozmieszczone w taki sposób, aby zapewniały ustaloną
kolejność ruchów,

−

odległości miedzy przedmiotami na stanowisku roboczym winny być jak najmniejsze,

−

ułożenie przedmiotu powinno pozwalać na szybkie i łatwe chwycenie,

−

należy używać pojemników stołowych, uchwytów w celu ułatwienia pracy i odciążenia
rąk.
Tak więc każde narzędzie, maszyna, urządzenia powinno być budowane zgodnie

z zasadami ergonomii (jest to obowiązek wytwórcy), a organizacja pracy na stanowisku
powinna być zgodna z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
przedstawionymi wyżej zasadami.

Prace wzbronione młodocianym pracownikom

Podstawowe wymagania dotyczące prac wzbronionych młodocianym pracownikom

określa Kodeks pracy oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu
prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Rozporządzenie określa rodzaje prac wzbronionych. Są to następujące rodzaje:

−

prace wzbronione, związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów
oraz wymuszoną pozycją ciała,

−

prace w mikroklimacie obciążającym środowiska pracy,

−

prace przy nieodpowiednim oświetleniu,

−

prace w hałasie i drganiach,

−

prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokościach,

−

prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu,

−

prace wzbronione ze względu na możliwość urazów u młodocianych i spowodowanie
zagrożeń dla innych osób.
Szczegółowe wymagania podane są w Rozporządzeniu w sprawie wykazu prac

wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Eliminowanie lub ograniczanie zagrożeń wypadkowych

Do podstawowych zagrożeń, z jakimi możesz się spotkać przy wykonywaniu zadań

zawodowych należą:

−

zagrożenia mechaniczne (skaleczenie, otarcie, stłuczenie, ucięcie, złamanie),

−

zagrożenia porażeniem prądem (porażenie przepływającym przez ciało prądem, łukiem
elektrycznym),

−

zagrożenia termiczne (poparzenie, praca w zimnym i gorącym środowisku),

−

zagrożenia pożarowe i wybuchowe (pożar substancji palnych, wybuch gazu),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki fizyczne (hałas, wibracja, promieniowanie
widzialne, podczerwone, nadfioletowe i inne rodzaje promieniowania),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki chemiczne (zatrucie pyłami, parami, gazami),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki biologiczne (czynniki chorobotwórcze),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki psychofizyczne (nużące, jednorodne, uciążliwe
warunki pracy, praca w stresie).
Podstawowym warunkiem unikania zagrożeń jest ostrożność, rozwaga, przestrzeganie

przepisów, wykonywanie pracy zgodnie z instrukcjami.

Eliminowanie lub ograniczanie tych zagrożeń dokonywane jest środkami technicznymi

i organizacyjno-zachowawczymi.

Do technicznych środków zaliczamy między innymi: osłony, urządzenia bezpieczeństwa,

odległość bezpieczeństwa i środki ochrony zbiorowej i indywidualnej.

Do organizacyjno-zachowawczych zaliczamy miedzy innymi: szkolenia z zakresu bhp (w

tym instruktaże stanowiskowe), instrukcje obsługi, instrukcje technologiczne, procedury pracy,
pisemne i ustne zezwolenia na wykonanie pracy, barwy i znaki bezpieczeństwa.

Bardzo duże zagrożenia wypadkowe stwarzają maszyny i urządzenia. Podstawowe

wymagania prawne dotyczące obsługi maszyn zawierają dwa rozporządzenia. Są to:

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek skrawających do metali,

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia30 października 2002 r. w sprawie
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie rodzaje instrukcji powinny znajdować się w zakładzie pracy?
2. Z jakich części powinna składać się instrukcja obsługi maszyny, urządzenia?
3. Na jakie elementy wyposażenia powinno być przewidziane miejsce na stanowisku pracy?
4. Czym zajmuje się ergonomia?
5. Jakiego rodzaju sygnały pozwalają na komunikacje człowieka z maszyną?
6. Jakie rodzaje elementów sterowniczych posiada maszyna?
7. Jakie są podstawowe zadania właściwej organizacji pracy w procesie produkcji?
8. Jakie są podstawowe zasady ergonomicznej organizacji pracy?
9. Jakie rodzaje prac zabronione są pracownikom młodocianym?
10. Jakie rodzaje zagrożeń mogą wystąpić podczas pracy?
11. Jakimi rodzajami środków dokonuje się eliminowania lub ograniczania zagrożeń

wypadkowych?

12. Jakie rodzaje środków redukcji zagrożeń możemy zaliczyć do technicznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Jakie rodzaje środków redukcji zagrożeń możemy zaliczyć do organizacyjno-

zachowawczych?

14. Jakie są podstawowe akty prawne dotyczące bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny zgodności z przepisami znajdujących się w pracowni instrukcji obsługi

wybranych maszyn i urządzeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać do tabeli nazwy instrukcji wybranych maszyn i urządzeń,
2) sprawdzić, czy każda instrukcja posiada wszystkie cztery punkty wymagane przepisami,
3) przeczytać wybrane instrukcje,
4) wpisać przy każdej instrukcji tak lub nie (przy każdym z czterech punktów),
5) porównać swoje tabele z tabelami kolegów,
6) przedstawić nauczycielowi do sprawdzenia wypełnione tabele, podkreślając niezgodności

z przepisami.

Nazwa

instrukcji

Wymagane przepisami punkty:

Uwzględnia

Nie

uwzględnia

Czynności, które należy wykonać przed
rozpoczęciem danej pracy

Zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy

Czynności do wykonania po jej zakończeniu

Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych
stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników

Czynności, które należy wykonać przed
rozpoczęciem danej pracy

Zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy

Czynności do wykonania po jej zakończeniu

Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych
stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników

Czynności, które należy wykonać przed
rozpoczęciem danej pracy

Zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy

Czynności do wykonania po jej zakończeniu

Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych
stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcje obsługi maszyn i urządzeń znajdujące się w rożnych pracowniach,

−

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dla wybranej maszyny lub urządzenia określ, jakie posiada ona elementy sterownicze i czy

są one wygodne w użyciu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać do analizy maszynę lub urządzenie z napędem mechanicznym,
2) odszukać elementy sterownicze, jakie ona posiada,
3) nazwać je i wpisać do tabeli.

Nazwa wybranej

maszyny, urządzenia

Elementy sterownicze (przyciski, gałki,

dźwignie, pokrętła)

Wygodne/niewygodne

w użyciu

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

maszyna lub urządzenie z napędem mechanicznym i sterowaniem.

Ćwiczenie 3

Korzystając z Rozporządzenia w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym

i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, określ normy przenoszenia ciężarów
dla pracowników młodocianych przy ręcznym dźwiganiu i przenoszeniu na odległość
do 25 m. Następnie podaj przykłady prac zabronionych młodocianym zgodnie z rodzajami
wymienionymi w tabeli, część II.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odnaleźć odpowiednie zapisy dotyczące dźwigania we wskazanym rozporządzeniu,
2) wpisać w tabelę normy dźwigania,
3) wybrać z Rozporządzenia przykłady prac wzbronionych i wpisać je z tabelę,
4) porównać tabele z tabelami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy obciążeniu

jednostkowym (w kg)

przeciętnie do 4x na

godzinę

Przy powtarzalnym

obciążeniu

Wiek

Dziewczęta

Chłopcy

Dziewczęta

Chłopcy

Do ukończenia 16 roku życia

Od 16 do ukończenia 18 roku
życia

Tabela część II

Rodzaj prac

Przykład

Prace wzbronione, związane
z nadmiernym wysiłkiem fizycznym
i transportem ciężarów oraz
wymuszoną pozycją ciała

Prace w obciążającym
mikroklimacie środowiska pracy

Praca przy nieodpowiednim
oświetleniu

Prace w hałasie i drganiach

Prace pod ziemią, poniżej poziomu
gruntu i na wysokościach

Prace zagrażające prawidłowemu
rozwojowi psychicznemu

Prace wzbronione ze względu na
możliwość urazów u młodocianych
i spowodowanie zagrożeń dla
innych osób

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Rozporządzenia w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich
zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Ćwiczenie 4

Wypisz znajdujący się na sali sprzęt ochrony osobistej i określ jego przeznaczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisać wszystkie środki ochrony osobistej,
2) określić przeznaczenie informacji zamieszczonych na sprzęcie i w literaturze,
3) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nazwa środków ochrony

osobistej

Przeznaczenie środków ochrony osobistej

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie pracowni,

−

katalogi sprzętu ochrony osobistej,

−

literatura zgodna z punktem 6.

Ćwiczenie 5

Wypisz znajdujące się w warsztatach szkolnych (pracowniach szkolnych) znaki

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z tabelą znaków bezpieczeństwa i higieny pracy (lub z ilustracjami

w literaturze),

2) przeprowadzić przegląd znaków w pracowniach i na korytarzach, zanotować je na kartce,
3) wypisać nazwy wszystkich odszukanych znaków korzystając z tabeli znaków (lub

z ilustracji w literaturze),

4) opisać ich przeznaczenie,
5) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów.

Grupa znaków

Nazwy odszukanych znaków

Przeznaczenie

Znaki zakazu

Znaki
ostrzegawcze

Znaki nakazu

Znaki
ewakuacyjne

Znaki
informacyjne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie pracowni,

−

tabele znaków bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

literatura zgodna z punktem 6.

Ćwiczenie 6

Przeanalizuj Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.

w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Przeanalizuj wybraną maszynę,
urządzenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać rozporządzenie,
2) wypełnić tabelę,
3) zasięgnąć informacji u nauczyciela przy niektórych punktów,
4) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.

Wybrane fragmenty rozporządzenia

Czy warunek jest spełniony dla wybranej

maszyny, urządzenia i w jaki sposób

Np. Warunek spełniony, maszyna posiada

przyciski włączenia i wyłączenia pracy

oraz wyłącznik awaryjny

§ 9. 1. Elementy sterownicze, które mają wpływ
na bezpieczeństwo pracowników, powinny być
widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz
odpowiednio oznakowane.

§ 12. 1. Uruchomienie maszyny powinno być
możliwe tylko poprzez celowe zadziałanie na
przeznaczony do tego celu układ sterowania.

§ 15. 3. W przypadku wystąpienia ryzyka
bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami
maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje
się osłony lub inne urządzenia ochronne, które
zapobiegałyby dostępowi do strefy zagrożenia lub
zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych.

§ 18. 1. Maszyny wyposaża się w:
1) łatwo rozpoznawalne urządzenia służące do
odłączania od źródeł energii; ponowne
przyłączenie maszyny do źródeł energii nie może
stanowić zagrożenia dla pracowników;
2) znaki ostrzegawcze i oznakowania konieczne
do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.

§ 30. 1. Pracodawca powinien zapewnić
pracownikom dostęp do informacji, w tym
pisemnych instrukcji dotyczących użytkowania
maszyn, zwanych dalej „instrukcjami”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy,

−

maszyna lub urządzenie z napędem mechanicznym i sterowaniem.

Ćwiczenie 7

Podczas wykonywania pracy na stanowisku montera kadłubów okrętowych spotkasz się

z rożnego rodzaju zagrożeniami. Określ zagrożenia jakie mogą wystąpić przy rożnych
rodzajach prac.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać się w zespoły 2–3 osobowe,
2) odszukać w literaturze zapisy odnoszące się do bezpieczeństwa i higieny pracy. Przeczytać

je,

3) wypisać rożne zagrożenia dla każdego rodzaju prac określonych w tabeli (każdy członek

zespołu może podawać swoje propozycje). Skorzystać z literatury,

4) wypisać na kartce wszystkie propozycje,
5) wybrać te propozycje, które mogą występować najczęściej i wpisać je w tabelę,
6) zaproponować sposób (sposoby) ograniczenia ryzyka wypadkowego związanego z tymi

zagrożeniami,

7) przedstawić nauczycielowi wypełnioną tabelę.

Wskazówki:

1. Przy określaniu zagrożeń skorzystaj z poniższej listy zagrożeń.

−

zagrożenia mechaniczne (skaleczenie, otarcie, stłuczenie, ucięcie, złamanie),

−

zagrożenia porażeniem prądem (porażenie przepływającym przez ciało prądem,
łukiem elektrycznym),

−

zagrożenia termiczne (poparzenie, praca w zimnym i gorącym środowisku),

−

zagrożenia pożarowe i wybuchowe (pożar substancji palnych, wybuch gazu),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki fizyczne (hałas, wibracja, promieniowanie
widzialne, podczerwone, nadfioletowe i inne rodzaje promieniowania),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki chemiczne (zatrucie pyłami, parami, gazami),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki biologiczne (czynniki chorobotwórcze),

−

zagrożenia powodowane przez czynniki psychofizyczne (nużące, jednorodne,
uciążliwe warunki pracy, praca w stresie).

Rodzaj pracy

Rodzaj najczęstszego
zagrożenia

Propozycja sposoby ograniczania ryzyka
wypadkowego

Przecinanie
kątownika piłką do
metalu

Gięcie blachy za
pomocą młotka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wiercenie otworu
w metalu na
wiertarce stołowej

Szlifowanie spawów
szlifierką kątową

Spawanie blach

Gięcie blach na
giętarce
mechanicznej

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z punktem 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać wymagania stawiane instrukcjom obsługi maszyn i urządzeń?



2) określić wymagania stawiane elementom sterowniczym maszyny, czy

urządzenia?



3) wymienić rodzaje prac zabronionych pracownikom młodocianym?



4) ocenić przeznaczenie środków ochrony indywidualnej?



5) rozpoznać znaki bezpieczeństwa i higieny pracy?



6) ocenić stan techniczny maszyny, urządzenia pod względem wymagań

bezpieczeństwa i higieny pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Ochrona środowiska naturalnego

4.3.1. Materiał nauczania

Rozwój przemysłu i związane z nim oddziaływanie na środowisko naturalne stało się

bardzo ważnym problemem. Każdy zakład w różnym stopniu zanieczyszcza środowisko.
Inaczej można powiedzieć, że oddziałuje na środowisko. Przyjęte obecnie uwarunkowania
prawne regulują te kwestie w następujący sposób. Każdy zanieczyszczający płaci za to
zanieczyszczenie, a pieniądze w tego tytułu są przeznaczane na ochronę środowiska (budowę
oczyszczalni, filtrów w kominach przemysłowych, ochronę zasobów przyrody).

Zanieczyszczenie środowiska przez zakłady przemysłowe (jak również przez gospodarstwa

domowe) można podzielić na następujące oddziaływania:

−

zanieczyszczenie powietrza (spalanie paliw w kotłowniach, samochodach, powstawanie
gazów, pary, pyłów w procesach produkcyjnych),

−

zanieczyszczanie ziemi (uprawa roli i stosowanie nawozów i środków ochrony roślin,
wsiąkanie zanieczyszczeń powstałych w produkcji, zanieczyszczeń wsiąkających w glebę
powstających na parkingach, spłukiwanie zanieczyszczeń przez deszcz),

−

zanieczyszczenie wody (ścieki z sanitariatów, ścieki przemysłowe, woda wykorzystywana
w procesach produkcyjnych i odprowadzana do rzek).
Drugim bardzo znaczącym źródłem zanieczyszczeń są odpady. Odpady te możemy

podzielić na odpady komunalne (śmieci z gospodarstw domowych, biur) i odpady
przemysłowe (popioły, produkty uboczne powstające w procesie produkcyjnym).

Każdy zakład pracy, jak również gospodarstwa domowe płacą na rzecz za środowiska.

Gospodarstwo domowe płaci za odbiór ścieków, a odbierający płaci na fundusz ochrony
środowiska za zanieczyszczenia wód tymi ściekami. Tak samo jest ze śmieciami. Płacimy
zakładowi odbierającemu śmieci, a zakład ten składuje te śmieci na wysypisku i wnosi z tego
tytułu opłaty za składowanie śmieci przez okres istnienia składowiska (przez kilkadziesiąt lat).

Podobnie jest z zakładami pracy. Płacą one za zanieczyszczenia powietrza, ziemi i wody

oraz za składowanie odpadów przemysłowych. Opłaty te są często bardzo wysokie, dlatego
należy podejmować działania, które pozwalają na ich zmniejszenie.

Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i wody odbywa się na przykład poprzez:

−

budowę oczyszczalni ścieków (odprowadzana do rzek woda jest czysta, więc opłaty są
niskie lub nie ma ich wcale), zamiana ogrzewania na gazowe (gaz znacznie mniej
zanieczyszcza powietrze, więc opłaty są znacznie niższe),

−

budowa urządzeń oczyszczających spaliny z kominów (mniejsze zanieczyszczanie
powietrza, więc opłaty są znacznie niższe),

−

zastępowanie samochodów nowymi o niższej emisji spalin (mniejsze zanieczyszczanie
powietrza, więc opłaty są znacznie niższe).

Zapobieganie zanieczyszczaniu ziemi przez odpady odbywa się poprzez:

−

segregacja odpadów (za odpady mało szkodliwe opłaty są niższe niż za bardzo szkodliwe
dla środowiska). Ponadto niektórych odpadów nie wolno składować, tylko należy je
utylizować, np. przez neutralizację lub spalanie przez specjalne zakłady tym się zajmujące,

−

obowiązek płacenia przez producentów za opakowanie towarów wprowadzanych na
rynek (opłaty te są bardzo wysokie). Zmniejszenie opłat możliwe jest przez odzyskiwanie
opakowań. Zakład może sam odzyskiwać opakowania (butelki, papier z kartonów,
pojemniki plastikowe) lub powierzyć ten obowiązek specjalnej firmie (organizacja
odzysku). Taka firma odzyskuje w imieniu producenta opakowania za opłatę znacznie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mniejszą niż opłata bez odzysku. W zakładach przemysłowych składowanie odpadów
odbywa się w rożnych pojemnikach, na osiedlach również stoją różne pojemniki (rys. 1),

−

obowiązek odzysku wykorzystanych opakowań, z których część musi być poddana
powtórnemu wykorzystaniu, a cześć recyklingowi,

−

zakaz wyrzucania do śmieci pewnego rodzaju odpadów (sprzętu gospodarstwa
domowego, baterii, akumulatorów, wyrobów i elementów elektronicznych, żarówek, itp.).

Rys. 1. Pojemniki do segregacji odpadów

Ochrona środowiska jest więc bardzo ważna z uwagi na konieczność zmniejszenia kosztów

produkcji i działalności, jak również dlatego, by mieć czystą ziemię, powietrze i wodę, aby
chronić naszą przyrodę.

Ostatnią kwestią jest to, czy w pracy montera kadłubów okrętowych mamy wpływ na

ochronę środowiska. Oczywiście tak, na pprzykład:

−

segregując odpady w różnych pojemnikach (osobno: papier, plastik, metale),

−

nie wylewając zanieczyszczonych cieczy do kanalizacji (olej, emulsja),

−

wyrzucając śmieci wyłącznie do pojemników na nie przystosowanych,

−

nie dopuszczając do przypadkowych wycieków oleju z nieszczelności maszyn, urządzeń,

−

segregując odpady w gospodarstwie domowych.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób zakład produkcyjny może zanieczyszczać powietrze?
2. W jaki sposób zakład produkcyjny może zanieczyszczać wodę?
3. W jaki sposób zakład produkcyjny może zanieczyszczać ziemię?
4. Jakie rodzaje odpadów produkuje człowiek?
5. W jaki sposób można zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza?
6. W jaki sposób można zmniejszyć zanieczyszczenie ziemi?
7. W jaki sposób można zmniejszyć zanieczyszczenie wody?
8. Jakie są sposoby zmniejszania zanieczyszczenia środowiska przez odpady?
9. Na jakie rodzaje odpadów ustawia się osobne pojemniki?
10. Jak zmniejszyć zanieczyszczenia środowiska powstające podczas pracy w zawodzie

ślusarza?

Tworzywa

sztuczne

i metale

Szkło

bezbarwne

Szkło

kolorowe

Papier

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając w literatury lub Internetu odszukaj i zapisz objaśnienie pojęć podanych

w tabeli.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać definicje podanych pojęć,
2) wpisać do tabeli ich definicje.

Pojęcie

Objaśnienie

Odpady

Surowce wtórne

Utylizacja odpadów

Recykling

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Wypisz odpady, jakie mogą powstawać w pracowni ślusarstwa (lub w stoczni na

stanowiskach związanych z prefabrykacją sekcji lub montażem kadłuba) i określ rodzaj
pojemnika do jakiego mogą być one składowane. Wykonaj taki sam wykaz dla odpadów, jakie
mogą powstawać w twoim gospodarstwie domowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać do tabeli wszystkie odpady jakie mogą powstawać w pracowni (lub w stoczni na

stanowiskach związanych z montażem sekcji lub kadłuba statku),

2) rozpoznać i wpisać rodzaj (rodzaje materiału) z jakiego są one wykonane, korzystając

z informacji na opakowaniach, informacji z Internetu, informacji producenta,

3) wpisać rodzaj pojemnika dla każdego z odpadów lub, w przypadku niektórych odpadów

zgodny z przepisami sposób pozbywania się,

4) zrobić to samo dla odpadów powstających w gospodarstwie domowym,
5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nazwa odpadu powstającego w pracowni

(lub w stoczni na stanowiskach związanych

z montażem sekcji lub kadłuba statku)

Materiały, z jakich

są one wykonane

Rodzaj pojemnika do

składowania lub sposób

pozbywania się odpadu

Nazwa odpadu powstającego
w gospodarstwie domowym

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

instrukcja w sprawie gospodarki odpadami, rozporządzenia dotyczące ochrony

środowiska, np. Ustawa o odpadach.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) podać przykłady zanieczyszczania powietrza przez zakłady pracy?



2) podać przykłady zanieczyszczania wody przez zakłady pracy?



3) podać przykłady zanieczyszczania ziemi przez zakłady pracy?



4) podać sposoby ograniczania wpływu działalności zakładów pracy na

zanieczyszczone powietrze?



5) podać sposoby ograniczania wpływu działalności zakładów pracy na

zanieczyszczoną wodę?



6) podać sposoby ograniczania wpływu działalności zakładów pracy na

zanieczyszczoną ziemię?



7) wybrać odpowiedni rodzaj pojemnika na odpady?



8) określić sposoby zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska podczas

wykonywania pracy w zawodzie ślusarza?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Ochrona przeciwpożarowa

4.4.1. Materiał nauczania

Pożar jest to niekontrolowany proces palenia się materiałów palnych w miejscu do tego nie

przeznaczonym (przypadkowym). Efektem palenia jest wydzielanie się dużej ilości ciepła, co
może spowodować znaczne zniszczenia budynków, ich wyposażenia oraz zagrożenie dla ludzi.

Z tych powodów bardzo ważna jest ochrona przeciwpożarowa. Obejmuje ona wymagania

dotyczące budynków, materiałów budowlanych i ich wyposażenia oraz zapobieganiu
powstawaniu pożaru, jego gaszenie i ewakuację ludzi.

Najważniejsze jest zapobieganie powstawaniu pożaru. Przepisy budowlane zapewniają

ochronę budynku przed pożarem. Jednak nie zawsze jest ona skuteczna i możliwa. Dlatego też
istnieje wiele przepisów dotyczących przetrzymywania materiałów palnych, pracy w miejscach
zagrożenia pożarowego oraz pracy z materiałami palnymi. Przestrzeganie tych przepisów oraz
ostrożność jest skutecznym środkiem ochrony przeciwpożarowej.

Innym, ważnym elementem ochrony przeciwpożarowej jest jego gaszenie w początkowej

fazie. Zgaszenie pożaru w jego początkowej fazie jest możliwe przez wykonanie jednej
z czynności:

−

usunięcie materiału palnego z miejsc zagrożonych pożarem,

−

ochłodzenie palących się materiałów,

−

odcięcie dostępu tlenu.

Sposób gaszenia pożaru zależy w dużym stopniu od palonego się materiału. Wyróżnia się

Są następujące grupy pożarów:

Grupa pożaru

Rodzaj palącego się materiału

Środki gaśnicze

Drewno, papier, węgiel, tworzywa
sztuczne, tkaniny, słoma

Woda, piana, dwutlenek węgla,
proszki gaśnicze

Benzyna, nafta, alkohole, aceton, eter,
oleje, lakiery, tłuszcze, parafina,
stearyna, naftalen, smoła

Piana, dwutlenek węgla, proszki
gaśnicze

Metan, acetylen, propan-butan, wodór Proszki gaśnicze

Pożary metali: sód, magnez

Specjalne proszki gaśnicze

Pożary grupy

od A do D

z indeksem E

Pożary występujące w obrębie
urządzeń elektrycznych pod napięciem

Dwutlenek węgla, proszki gaśnicze

Oznaczenia grup pożarów znajdują się na gaśnicach. Podczas gaszenia pożaru należy więc

wykorzystywać gaśnice posiadające odpowiednie oznaczenie. Zastosowanie niewłaściwych
może przynieść więcej szkody niż pożytku.

Poza gaśnicami do gaszenia pożaru można używać: piasku, wody z hydrantów, koców

gaśniczych.

Zgodnie z instrukcjami przeciwpożarowymi każdy pracownik na obowiązek podjąć

działania w celu likwidacji zagrożeń pożarem oraz ochrony mienia i ludzi. Po pierwsze należy
zaalarmować osoby zagrożone, następnie należy zawiadomić straż pożarną, dzwoniąc na
odpowiedni numer, a w dalszej kolejności starać się ugasić pożar w zarodku i przystąpić do
ewakuacji ludzi i mienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas zgłaszania pożaru należy:

−

podać swoje imię i nazwisko,

−

adres i nazwę obiektu, w którym wybuchł pożar,

−

co się pali, na którym piętrze,

−

czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi,

−

po zgłoszeniu nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia.
Ewakuację ludzi w przypadku pożaru umożliwiają odpowiednio oznaczone „drogi

ewakuacyjne”.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie rodzaje działań obejmuje ochrona przeciwpożarowa?
2. Eliminacja jakich czynników powoduje ugaszenie pożaru?
3. Jakie wyróżniamy grupy pożarów?
4. Jakie środki gaśnicze stosujemy do gaszenia palącego się drewna?
5. Jakie środki gaśnicze stosujemy do gaszenia palącej się nafty?
6. Jakie środki gaśnicze stosujemy do gaszenia acetylenu?
7. Jak jest oznaczona gaśnica przeznaczona do gaszenia pożaru w obecności urządzeń

będących pod napięciem?

8. Jakie kolejne czynności powinien wykonać pracownik w przypadku zauważenia pożaru?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj znajdujący się na terenie szkoły (warsztatu szkolnego) sprzęt gaśniczy i określ

jego przeznaczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją przeciwpożarową,
2) wypisać sprzęt gaśniczy oraz podać jego zastosowanie (wykorzystać informacje

zamieszczone na sprzęcie),

3) porównać tabele z tabelami kolegów.

Nazwa sprzętu

Przeznaczenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja przeciwpożarowa,

−

sprzęt gaśniczy (znajdujący się na terenie szkoły).

Ćwiczenie 2

Odszukaj, przerysuj i opisz znaczenie znaków ewakuacyjnych (oznaczających drogę

ewakuacyjną). Następnie wpisz, czy i gdzie znajdują się plany ewakuacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przerysować znaki (określić ich kolor),
2) opisać ich znaczenie, korzystając z instrukcji przeciwpożarowej, katalogów i Internetu,
3) odnaleźć plany ewakuacji i wpisać w tabeli, gdzie są one umieszczone.

Rysunki znaków ewakuacyjnych

Opis, co one oznaczają

Rozmieszczone na terenie szkoły plany
ewakuacyjne (wpisać, gdzie są one
umieszczone)

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja przeciwpożarowa,

−

instrukcja bezpieczeństwa pożarowego zakładu,

−

plan ewakuacji i znaki ewakuacyjne (znajdujące się na terenie szkoły).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) podać czynniki powodujące ugaszenie pożaru?



2) określić przeznaczenie gaśnic i innych środków do gaszenia?



3) podjąć działanie w przypadku pożaru?



4) powiadomić straż pożarną o pożarze?



5) wskazać znaki ewakuacyjne i plany ewakuacyjne, które są rozmieszczone na

terenie szkoły?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Pierwsza pomoc

4.5.1. Materiał nauczania

Wykonując ćwiczenia w pracowni możesz znaleźć się w sytuacji, kiedy od Ciebie będzie

zależało zdrowie, a nawet życie drugiego człowieka. Najgorsza w takich sytuacjach jest
bezradność. Znajomość podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy pomoże opanować
zdenerwowanie, umożliwi rzeczowa ocenę sytuacji oraz ułatwi rozpoznanie zagrożenia
i skuteczną pomoc. Podczas udzielania pierwszej pomocy należy pamiętać o:

−

zabezpieczeniu ratowanego,

−

niedopuszczeniu do wykrwawienia się,

−

udzieleniu pomocy tak, aby nie zaszkodzić,

−

wykonaniu tylko niezbędnych czynności.
Przy udzielaniu pierwszej pomocy pomocna jest apteczka, która powinna zawierać:

−

instrukcję udzielania pierwszej pomocy,

−

maść rozgrzewająca na stłuczenia,

−

środek przeciwbólowy,

−

węgiel w tabletkach,

−

chusta trójkątna,

−

codofix (siatki opatrunkowe – elastyczne różnych rozmiarów),

−

opaski elastyczne,

−

opaski dziane (bandaż),

−

opatrunek osobisty,

−

gaza opatrunkowa, kompresy gazowe,

−

plastry z opatrunkiem, plaster zwykły,

−

woda utleniona,

−

cardiamid, glucardiamid, glukoza (po omdleniach, zasłabnięciach),

−

aviomarin (wymioty),

−

krople do oczu (zaprószenia, stany zapalne),

−

altacet (na opuchliznę, np. przy skręceniu stawu),

−

gumowe rękawiczki,

−

agrafki, nożyczki tępo zakończone,

−

wapno musujące (uczulenia),

−

maska do sztucznego oddychania,

−

folia NRC (termoizolacyjny koc ratunkowy),

−

ulotki do leków, które trzeba dawkować według określonych zaleceń.
Nie wkładać do apteczki:

−

waty,

−

leków wydawanych z przepisu lekarza

−

ostrych narzędzi,

−

medykamentów z przekroczoną datą przydatności do użycia.
Postępowanie w typowych przypadkach:

1. Utrata przytomności:

Osobę, która straciła przytomność należy ułożyć w pozycji leżącej bezpiecznej, przy czym

nie można stosować tej pozycji w przypadku podejrzenia urazu kręgosłupa. Wyróżnia się tu
następujące kroki:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Krok pierwszy – odgięcie głowy
ratowanego, oczyszczenie jamy ustnej
z resztek pokarmu, wymiocin, ciał obcych,
delikatne przekręcenie głowy ratowanego
w bok

Krok drugi – przysuniecie ręki jak najbliżej
ciała na ratowanym), założenie nogi na
nogę

Krok trzeci – przewrócenie ratowanego na
swoją stronę

Krok czwarty – odgięcie nogi i ręki
ratowanego

Krok piąty – Poprawienie położenia głowy
ratowanego, upewniając się, że powietrze
nadal ma dostęp do płuc. Sprawdzanie co
1–2 minuty oddechu. Jeżeli nastąpi
zatrzymanie oddechu należy podjąć
reanimacje, aby przywrócić organizmowi
tą funkcję

Rys. 2. Sposób układania ratowanego w pozycji bezpiecznej [7]

Ułożenie ratowanego w pozycji bezpiecznej przeprowadzamy wtedy, gdy:

−

ratowany prawidłowo oddycha,

−

ma wyczuwalne tętno,

−

nie doznał urazu kręgosłupa.

2. Krwawienie na skutek urazu:

Krwawienie następuje na skutek rożnego rodzaju urazów spowodowanych ostrymi

narzędziami, materiałami obrabianymi itp. Jeżeli krwotok jest mały (drobne skaleczenie) należy
miejsce skaleczenia zdezynfekować i zatamować krwawienie opatrunkiem. Przy większych
krwawieniach sposób postępowania zależy od rodzaju krwawienia. Może być krwawienie
z tętnicy (mocny wypływ krwi o kolorze jasno czerwonym) lub z żyły (wypływ krwi pod
mniejszym ciśnieniem, kolor ciemnoczerwony). Postępowanie przy krwawieniach jest
następujące:

−

założenie rękawiczek gumowych,

−

uciśnięcie miejsca krwawienia opatrunkiem, tak aby zatamować krwawienie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

jeżeli krwawienie nie ustępuje należy docisnąć opatrunek; jeżeli i to nie pomaga, to
krwawienie należy zatamować przez ucisk tętnicy nad raną; należy pamiętać o okresowym
zwalnianiu ucisku, gdyż mogą powstać zakrzepy,

−

dostarczyć ratowanego do lekarza, ratownika, pielęgniarki (lub ich wezwać jeżeli jest taka
możliwość); w przypadku krwawienia tętniczego lub żylnego (ale znacznego), należy
wezwać pogotowie ratunkowe.
Przy krwotokach nie wolno:

−

czyścić samodzielnie ran,

−

usuwać z ran ciał obcych,

−

używać wąskich opasek uciskowych,

−

tamować krwotoku przez ucisk w miejscu krwawienia, jeżeli uszkodzona jest gałka oczna,
w ranie znajduje się obce ciało, podejrzewa się złamanie kości czaszki,

−

zakładać opatrunku zbyt mocno ściśniętego; jeżeli kończyna zsinieje należy zwolnić ucisk,

−

przemieszczać ratowanego jeżeli podejrzewa się uraz kręgosłupa lub nastąpiło złamanie
kończyn.

3. Stłuczenie:

Sposób postępowania przy stłuczeniu jest następujący:

−

położenie na stłuczone miejsce zimnego okładu,

−

obserwowanie ratowanego; jeżeli zsinieniom skóry towarzyszą zaburzenia czucia, lub
pojawią się one z niewiadomych przyczyn oraz gdy są podejrzenia złamania kości, należy
wezwać pogotowie ratunkowe.

4. Uraz oka:

Sposób postępowania przy urazie oka jest następujący:

−

ustalenie, czy do oka dostało się obce ciało, pył, substancja chemiczna,

−

ustalenie, czy oprócz urazu oka nie ma innych urazów,

−

przepłukanie wodą oka (przy substancji chemicznej i pyle),

−

dostarczenie ratowanego do lekarza (okulisty lub na pogotowie) w przypadku, gdy w oku
znajduje się ciało obce.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy?
2. Jakie jest podstawowe wyposażenie apteczki?
3. Jak układa się ratowanego w pozycji bezpiecznej?
4. Jaki jest tok postępowania w przypadku krwawienia?
5. Jaki jest tok postępowania w przypadku stłuczenia?
6. Jaki jest tok postępowania w przypadku urazu oka?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż ratowanego w pozycji bezpiecznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) poprosić kolegę o to, aby zasymulował poszkodowanego,
2) przypomnieć sobie kolejne kroki postępowania w takim przypadku,
3) ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

czysta podłoga z matą,

−

plakat z pokazaną procedurą układania poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zestawienie wyposażenia apteczki z pracowni i określ przeznaczenie tego

wyposażenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) podejść do apteczki i wyjąć spis wyposażenia,
2) przeczytać instrukcję udzielania pierwszej pomocy,
3) przepisać spis wyposażenia,
4) określić jego przeznaczenie (skorzystać z informacji znajdującej się w spisie, instrukcji

udzielania pierwszej pomocy oraz innych źródeł informacji),

5) porównać wykonaną tabelę z tabelami sporządzonymi przez kolegów,
6) poprosić nauczyciela o sprawdzenie ćwiczenia.

Wyposażenie

Przeznaczenie

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

apteczka pierwszej pomocy ze spisem wyposażenia,

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Udziel pierwszej pomocy koledze z mocno krwawiąca ręką, stłuczeniem, urazem oka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przypomnieć sobie kolejne kroki postępowania w takich przypadkach,
2) poprosić kolegę o to, aby zasymulował poszkodowanego,
3) założyć odpowiedni opatrunek w przypadku krwawienia,
4) udzielić pierwszej pomocy przy stłuczeniu,
5) zasymulować udzielenie pierwszej pomocy przy urazie oka,
6) poprosić nauczyciela o ocenę przebiegu ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

apteczka pierwszej pomocy,

−

środki opatrunkowe.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy?



2) określić przeznaczenie wyposażenia apteczki?



3) ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej?



4) udzielić pierwszej pomocy w przypadku krwawienia?



5) udzielić pierwszej pomocy w przypadku stłuczenia?



6) udzielić pierwszej pomocy w przypadku urazu oka?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Najważniejszym aktem prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy jest

a) Konstytucja.
b) Ustawa „Prawo Pracy”.
c) Ustawa „Kodeks Pracy”.
d) Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie prawa pracy.

2. Spośród podanych niżej obowiązków pracodawcy z zakresu bezpieczeństwa i higieny

pracy Kodeks Pracy wymienia cztery z nich

Przykładowe obowiązki pracodawcy

a) A, B, C, D.
b) A, C, E, F.
c) D, E, F, G.
d) A, C, D, G.

A. Organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne

warunki pracy,

B. Modernizowanie i wymienianie maszyn urządzeń na zgodne

z Europejskim Znakiem Bezpieczeństwa.

C. Zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawanie poleceń usunięcia
uchybień w tym zakresie oraz kontrolowanie wykonania tych poleceń,

D. Przeprowadzanie okresowych kontroli stanu bezpieczeństwa,
E. Zapewnienie wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń

wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

F. Zapewnienie wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy,
G. Zgłaszanie do Państwowej Inspekcji Pracy wypadków przy pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Podstawowym obowiązkiem pracownika (określonym w Kodeksie Pracy) w zakresie

przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy jest
a) znać przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
b) stosować się do ogólnych zasad zapobiegania wypadkom przy pracy i pogorszenia

warunków pracy.

c) odmawiać wykonania polecenia w przypadku zagrożenia.
d) przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

4. Dział XIII Kodeksu Pracy, rozdział pierwszy przewiduje karę dla pracodawców lub osób

odpowiedzialnych za sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Tą karą jest
a) kara więzienia do lat 2.
b) kara aresztu.
c) kara grzywny.
d) kara utraty stanowiska.

5. Wysokość pomieszczeń stałej pracy, gdzie mogą wystąpić czynniki szkodliwe dla zdrowia

wynosi
a) minimum 2,5 metra.
b) minimum 2,8 metra.
c) minimum 3 metry.
d) minimum 3,3 metra.

6. W zakładzie pracy zatrudniających wyłącznie pracowników biurowych należy zapewnić

szatnię
a) dla pracowników biurowych nie musi być szatni.
b) podstawową.
c) odzieży czystej.
d) odzieży własnej.

7. Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy, dotycząca obsługi maszyny powinna zawierać

wszystkie elementy spośród niżej wymienionych

A. Czynności przed rozpoczęciem pracy,
B. Zasady i sposoby bezpiecznego rozpoczęcia pracy,
C. Czynności w czasie pracy,
D. Zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,
E. Czynności po zakończeniu pracy,
F. Zasady i sposoby bezpiecznego zakończenia pracy,
G. Czynności w sytuacjach awaryjnych.
H. Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych.

a) A, C, E, G.
b) B, D, F, H.
c) A, D, E, G.
d) A, D, E, H.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Przy pracy na obrabiarce do metalu mogą wystąpić głównie zagrożenia

a) mechaniczne, elektryczne, promieniowaniem elektromagnetycznym.
b) mechaniczne, elektryczne, termiczne.
c) mechaniczne, elektryczne i promieniowaniem jonizującym.
d) mechaniczne, elektryczne i biologiczne związane z emulsją.

9. Zgodnie z wymaganiami ergonomii jedną z podstawowych zasad organizacji stanowiska

pracy jest
a) właściwe oświetlenie i wentylowanie stanowiska pracy.
b) stanowisko robocze musi zapewniać wygodną i bezpieczną jego obsługę przez

pracowników.

c) materiały, narzędzia i przyrządy muszą być ułożone po kolei.
d) stanowisko pracy powinno być często sprzątane i porządkowane.

10. Pracownikom młodocianym nie zabrania się pracy

a) przy transporcie materiałów do produkcji.
b) w hałasie.
c) poniżej poziomu gruntu.
d) gdzie istnieje możliwość urazów.

11. Środki redukcji zagrożeń dzielimy na

a) techniczne, technologiczne, organizacyjne.
b) mechaniczne, elektryczne, chemiczne.
c) techniczne, organizacyjno-zachowawcze.
d) ręczne, mechaniczne, automatyczne.

12. Spośród wymienionych środków redukcji zagrożeń mechanicznych do środków

zachowawczych nie należą
a) wykonywanie pracy zgodnie z instrukcjami bhp.
b) szkolenia bhp.
c) rękawice ochronne.
d) barwy i znaki bezpieczeństwa.

13. Wykonując prace na obrabiarce do cięcia blachy, gdzie powstają różne ostre ścinki należy

bezwzględnie stosować wszystkie z poniższych środków ochrony indywidualnej
a) rękawice ochronne, buty robocze, kask.
b) ubranie robocze, nakrycie głowy, obuwie robocze, rękawice ochronne.
c) ubranie robocze, nakrycie głowy, rękawice ochronne, kask.
d) ubranie ochronne, nakrycie głowy, obuwie ochronne, rękawice ochronne, okulary

ochronne.

14. Kierownik polecił Ci wyrzucić niesprawną świetlówkę. Powinieneś

a) wrzucić ją do pojemnika koloru żółtego.
b) wyrzucić ją na śmietnik.
c) zostawić w specjalnej szafie, gdyż świetlówek nie wolno wyrzucać.
d) włożyć ja do specjalnego pojemnika (tuby) przeznaczonej tylko do czasowego

składowania świetlówek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Podczas nauki w pracowni obróbki ręcznej, gdzie powstaje dużo odpadów (odpady

i wióry metali, papier, plastikowe butelki, czyściwo) powinny być pojemniki
a) żółty, biały, zielony, niebieski.
b) żółty, niebieski, pojemnik na zanieczyszczone czyściwo, pojemnik na zwykłe śmieci.
c) pojemnik na złom i zwykły śmietnik.
d) pojemnik na złom i pojemnik na papier.

16. Do gaszenia palących się szmat użyjesz gaśnicy oznaczonej symbolem

a) A.
b) B.
c) C.
d) D.

17. Gaśnica oznaczona symbolem A z indeksem E oznacza, że może być ona przeznaczona do

a) gaszenia papieru.
b) gaszenia benzyny.
c) gaszenia benzyny w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
d) gaszenia drewna w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

18. Droga ewakuacyjna jest oznaczona za pomocą

a) białych lub żółtych pasów prowadzących do wyjścia.
b) specjalnych znaków w kolorze czerwonym.
c) specjalnych znaków w kolorze zielonym.
d) oświetlenia awaryjnego.

19. Osobę, która podczas pracy straciła przytomność należy przede wszystkim

a) ocucić wodą.
b) zrobić jej sztuczne oddychanie.
c) ułożyć w pozycji bezpiecznej.
d) przenieść w miejsce, gdzie będzie można ją położyć.

20. Przy krwawiącej ranie, w której znajduje się ostry przedmiot należy przede wszystkim

a) założyć gumowe rękawiczki i wyciągnąć z rany sterczący przedmiot.
b) założyć gumowe rękawiczki i ucisnąć miejsca krwawienia opatrunkiem.
c) zdezynfekować ranę i powiadomić lekarza.
d) ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Czerwiński W., Czerwiński J.: Poradnik ślusarza. WNT, Warszawa 1989
2. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
3. Kowerski A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach ślusarskich i budowy maszyn.

CIOP, Warszawa 1998

4. Pietrzak A.: Wypadek przy pracy pierwsza pomoc. OSPIP, Wrocław 1999
5. Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODiKK, Gdańsk 2000
6. Swat K.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla mechaników. WSiP, Warszawa 1992
7. http://www.podkarpacie.straz.pl