Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Jak ułożyć scenariusz lekcji?

Krótki poradnik dla nauczyciela

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Plan prezentacji

Planowanie pracy nauczyciela i jego znaczenie

Czym jest scenariusz?

Elementy scenariusza zaj

ęć

edukacyjnych

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Planowanie pracy

Opracowanie schematu czynno

ś

ci, który pozwoli

wywoła

ć

przewidywany przebieg i rezultaty procesów

edukacyjnych

Jest wieloetapowe

program nauczania

ramowy plan nauczania (rozkład materiału)

scenariusz zaj

ęć

konspekt zaj

ęć

plan lekcji

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Czym jest scenariusz?

Scenariusz to szczegółowo opracowany program
(przebieg) zaj

ęć

lekcyjnych

Podaje wszystko co wi

ąż

e si

ę

z form

ą

, metod

ą

i technik

ą

pracy nauczyciela i ucznia

Zazwyczaj obejmuje cykl kilku koreluj

ą

cych lekcji

Dokument z zapisem przebiegu zaj

ęć

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Proponowana struktura scenariusza zajęć

Przedmiot nauczania
Tytuł realizowanego działu tematycznego (programowego)
Prowadz

ą

cy

Ucz

ą

cy si

ę

lub odbiorca informacji

Tematy lekcji
Czas trwania zaj

ęć

Poj

ę

cia kluczowe

Wymagania wst

ę

pne

Cele zaj

ęć

Metody osi

ą

gni

ę

cia celów

Ś

rodki dydaktyczne

Zadania do wykonania dla ucz

ą

cych si

ę

Formy oceny
Przebieg zaj

ęć

Bibliografia

nie

za

le

ż

nie

od

pr

zy

j

ę

tej

st

ruk

tur

y

sc

en

ari

us

za

, p

ow

ini

en

on

za

wi

era

ć

ws

zy

stk

ie

prz

ed

sta

wi

on

e e

lem

en

ty

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Struktura scenariusza

Sformalizowana konwencja tworz

ą

ca format scenariusza

Dobrze dobrany format zwi

ę

ksza przejrzysto

ść

i zrozumiało

ść

scenariusza

Prawidłowe formatowanie

zgodno

ść

czcionki i odst

ę

pów mi

ę

dzy wierszami

powtarzalny układ graficzny (akapity, format
nagłówków, tabeli)

jednolita gramatyka w całym dokumencie

Dalej

Przykład formatowania

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Przykład formatowania

Do

ku

me

nt

sfo

rm

ato

wa

ny

Bra

k fo

rm

ato

wan

ia

● ●

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Przedmiot nauczania

●

Podajemy pełn

ą

, poprawn

ą

nazw

ę

przedmiotu

zgodn

ą

z nomenklatur

ą

w programie nauczania

Nie stosujemy skrótów

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Tytuł realizowanego działu tematycznego

(programowego)

Powinien by

ć

zgodny z programem i planem nauczania

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Prowadzący

Podajemy imi

ę

i nazwisko nauczyciela prowadz

ą

cego

zaj

ę

cia

W niektórych szkołach przyj

ę

ło si

ę

,

ż

e podaje si

ę

równie

ż

tytuł naukowy nauczyciela

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Uczący się lub odbiorca informacji

Okre

ś

la si

ę

bli

ż

ej grup

ę

ucz

ą

cych si

ę

osób

rodzaj szkoły lub placówki

klasa

grupa

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Tematy lekcji i czas trwania zajęć

Podaje si

ę

tematy jednostek lekcyjnych realizowanych

w ramach bloku zaj

ęć

oraz czas ich trwania

Scenariusz

bloku zaj

ęć

Temat 1

+

czas zaj

ęć

Temat 2

+

czas zaj

ęć

Temat 3

+

czas zaj

ęć

●

Je

dn

os

tka

le

kc

yjn

a n

ie

mu

si

wy

no

si

ć

45

m

inu

t

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Podstawowe poj

ę

cia, terminy, okre

ś

lenia itp.

bezpo

ś

rednio zwi

ą

zane z tematem i maj

ą

ce dla niego

szczególne znaczenie

Przykład z chemii

Temat:

Ź

ródła w

ę

glowodorów w przyrodzie.

Poj

ę

cia kluczowe: Poj

ę

cia chemiczne: gaz ziemny,

ropa naftowa, w

ę

gle kopalne, w

ę

giel kamienny,

destylacja ropy naftowej, koksowanie (pirogenizacja)
w

ę

gla kamiennego, kraking, reforming…

Pojęcia kluczowe

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Okre

ś

laj

ą

wiadomo

ś

ci, umiej

ę

tno

ś

ci i postawy, które

powinny by

ć

przyswojone przez ucznia przed

przyst

ą

pieniem do lekcji

Formułowane s

ą

w postaci czasowników operacyjnych

Przykład

Przed przyst

ą

pieniem do zaj

ęć

ucze

ń

powinien:

zna

ć

zasady bhp obowi

ą

zuj

ą

ce podczas zaj

ęć

laboratoryjnych

umie

ć

korzysta

ć

z notatek i innych

ź

ródeł informacji

Wymagania wstępne

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Cele kształcenia

Ś

wiadomie zało

ż

one wyniki procesu nauczania –

uczenia si

ę

, wyra

ż

one przyrostem wiadomo

ś

ci,

umiej

ę

tno

ś

ci oraz zmianami osobowo

ś

ci podmiotu

ucz

ą

cego si

ę

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Podział celów

Cele ogólne

podaj

ą

co nauczyciel poprzez dan

ą

lekcj

ę

chce

osi

ą

gn

ąć

ukierunkowuj

ą

na to co uczniowie b

ę

d

ą

zdobywa

ć

,

ć

wiczy

ć

, doskonali

ć

, tworzy

ć

i prze

ż

ywa

ć

Cele szczegółowe

cele uczniowskie, to znaczy szczegółowe stany
rzeczy w zakresie wiedzy, umiej

ę

tno

ś

ci, prze

ż

y

ć

i zachowa

ń

uczniów

s

ą

dowodem uzyskania (poszerzenia, doskonalenia)

kompetencji okre

ś

lonych w celach ogólnych

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Cele ogólne zajęć

Zdobycie (poszerzenie, ugruntowanie) nowej wiedzy
o faktach, procesach, mechanizmach przyrodniczych
i społecznych

Nabywanie, rozwijanie i

ć

wiczenie umiej

ę

tno

ś

ci

intelektualnych praktycznych, manualnych, technicznych,
sprawno

ś

ci fizycznych takich jak: rozwi

ą

zywanie problemów

typowych i nietypowych, teoretycznych i praktycznych,
interpretacja i ocena faktów, analiza i synteza oraz
doskonalenie stopnia ich opanowania

Promowanie twórczo

ś

ci, wytworów artystycznych

i technicznych.

Kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci organizatorskich i społecznych.

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Co brać pod uwagę przy formułowaniu

celów ogólnych?

długofalowe (strategiczne) cele kształcenia
i wychowania

wymagania i standardy programowe (zakres wiedzy
i umiej

ę

tno

ś

ci wyznaczonych do opanowania na danym

etapie rozwoju ucznia)

własny plan wynikowy (uporz

ą

dkowany wykaz

oczekiwanych wyników uczenia si

ę

ucznia )

własn

ą

ocen

ę

post

ę

pów uczniów

badanie wyników nauczania w danym oddziale
prowadzonym przez nadzór pedagogiczny

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Cele szczegółowe

Okre

ś

laj

ą

wynik (w formie zoperacjonalizowanej) jaki

powinien by

ć

osi

ą

gni

ę

ty po danej lekcji

Cel wyra

ż

ony operacyjnie

dokładnie okre

ś

la i nazywa czynno

ś

ci, któr

ą

ucze

ń

b

ę

dzie musiał wykona

ć

opisuje warunki, które powinny towarzyszy

ć

tej

czynno

ś

ci (z czego mo

ż

e lub musi korzysta

ć

, na jakiej

aparaturze b

ę

dzie dan

ą

czynno

ść

wykonywał)

mówi o sprawno

ś

ciach, które ucze

ń

powinien

osi

ą

gn

ąć

w odniesieniu sprawdzanej czynno

ś

ci

Cele operacyjne mo

ż

na sformułowa

ć

dla ka

ż

dej

jednostki lekcyjnej i dla ka

ż

dego z jej elementów

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Metody osiągnięcia celów

Metoda nauczania to systematycznie stosowany
sposób pracy nauczyciela z uczniami, umo

ż

liwiaj

ą

cy

osi

ą

gni

ę

cie celów kształcenia

Metody s

ą

ró

ż

norodne i stale ich przybywa

Metoda z gr. methodos oznacza sposób post

ę

powania

Zaleca si

ę

stosowanie metod wyzwalaj

ą

cych

aktywno

ść

uczniów

Ka

ż

da metoda mo

ż

e aktywizowa

ć

wszystko zale

ż

y od inwencji nauczyciela

metoda aktywizuj

ą

ca np. aktywny wykład, stosowanie

multimediów, dyskusji, pokazu, burzy mózgów,
analizy przypadków, symulacji itp.
mo

ż

e, wbrew nazwie, wywoła

ć

bierno

ść

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Tradycyjny podział metod nauczania

Podaj

ą

ce - oparte na słowie

wykład, pogadanka, opowiadanie, opis, prelekcja,
anegdota, odczyt, obja

ś

nienie

Problemowe (poszukuj

ą

ce) - oparta na obserwacji

i pomiarze

wykład problemowy, klasyczna metoda problemowa,
metoda przypadków, gry dydaktyczne, dyskusja
dydaktyczna, sytuacyjna, inscenizacja

Praktyczne - oparta na działalno

ś

ci praktycznej

pokaz z instrukta

ż

em i obja

ś

nieniem,

ć

wiczenia

laboratoryjne,

ć

wiczenia produkcyjne, metoda

projektów, metoda przewodniego tekstu

w

ed

łu

g

C

Z.

K

up

is

ie

w

ic

za

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Inne metody warte zauważenia

Waloryzacyjne (emocjonalne) – nie tylko na poznawanie
rzeczywisto

ś

ci, ale równie

ż

emocjonalnym prze

ż

ywanie

jej i ocenianie

impresyjne – odbiór dzieł i uczestnictwo w ekspozycji

ekspresyjne – samodzielne tworzenie okre

ś

lonej

warto

ś

ci (ucze

ń

aktorem, rze

ź

biarzem itp.)

Multimedialne – zastosowanie w nauczaniu osi

ą

gni

ęć

techniki i technologii informacyjno-komunikacyjnej

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Strategie nauczania i uczenia się

Strategie dydaktyczne

Rodzaj nauczania – uczenia si

ę

Informacyjna

przez przyswajanie

Problemowa

przez rozwi

ą

zywanie problemów

Emocjonalna

przez prze

ż

ywanie

Operacyjna

przez działanie praktyczne

Badawcza

przez badanie

Multimedialna

przez wybór informacji

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Forma nauczania

Forma nauczania organizuje kształcenie i przyjmuje taki
kształt, który zapewnia odpowiedni

ą

jako

ść

nauczania

Okre

ś

la miejsce zaj

ęć

i ich rodzaj, warunki, czas

pracy, a z samego systemu kształcenia wyró

ż

nia

elementy tworz

ą

ce spójn

ą

cało

ść

lekcja, fakultet
szkolenie
wycieczka
zaj

ę

cia praktyczne

praca domowa
praca w grupie lub indywidualna itp.

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Technika nauczania

Technika nauczania, to sposób realizacji zaj

ęć

dydaktycznych

Jej wybór zale

ż

y od przyj

ę

tej metody

Ka

ż

da z technik wymaga odpowiedniego zestawu

ś

rodków dydaktycznych

Najsilniej oddziałuj

ą

na ucznia

ś

rodki audiowizualne

i komputer z dost

ę

pem do Internetu oraz pomoce

pozwalaj

ą

ce przeprowadza

ć

do

ś

wiadczenia i

ć

wiczenia

praktyczne.

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Środki dydaktyczne

Przedmioty materialne pozwalaj

ą

ce usprawni

ć

proces

nauczania – uczenia si

ę

Ś

rodki pozwalaj

ą

osi

ą

gn

ąć

pogl

ą

dowo

ść

procesu kształcenia

ułatwienie procesów my

ś

lowych

pomoc w wykonywaniu przez uczniów

ć

wicze

ń

i sprawno

ś

ci praktycznego działania

eksponowanie materiałów wywołuj

ą

cych prze

ż

ycia

uczniów

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Środki dydaktyczne dawniej

Pakiet pomocy naukowych zwane nast

ę

pnie

ś

rodkami

dydaktycznymi

podr

ę

czniki

modele

materiały ilustracyjne

okazy naturalne

kredki, farby

przezrocza

filmy, ta

ś

my magnetofonowe

kreda i tablica

la

ta

si

ed

em

d

zie

sią

te

•

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

medium (l.mn. media)

z łac. o

ś

rodek przewodz

ą

cy,

przeka

ź

nik

Multimedialny

medialny

multum

z łac. du

ż

o, gruntownie

Multi

Środki dydaktyczne dziś - multimedia

•••

Multimedia to media wykorzystuj

ą

ce informacj

ę

i przekazuj

ą

ce j

ą

w ró

ż

nej

formie (tekst, d

ź

wi

ę

k, grafika, animacja, wideo) w celu dostarczania

odbiorcom informacji lub rozrywki.

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Multimedia

to wi

ę

cej ni

ż

jednoczesna obecno

ść

wielu ró

ż

nych mediów

jest to technologia integruj

ą

c

ą

w jedno medium – słu

żą

ce

do wymiany informacji – nast

ę

puj

ą

ce trzy dziedziny

techniki publicystyczno – wydawnicze

elektronik

ę

komercyjn

ą

zastosowania komputerowe

multimedialne

ź

ródła danych to: wideo, d

ź

wi

ę

k, grafika,

tekst, animacje, zdj

ę

cia, obrazy oraz dane alfanumeryczne

d

ziś

•••

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Dźwięk

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Obraz i grafika

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Wideo

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Formy sprawdzania i oceniania postępów

w nauce

Odpowied

ź

ustna

Referat – indywidualne lub zespołowe opracowania i prezentacje
materiału obj

ę

tego planem nauczania.

Kartkówka – praca pisemna nie zapowiadana przez nauczyciela

Sprawdzian - praca pisemna z wi

ę

kszej partii materiału

Test wyboru

Ć

wiczenia praktyczne – do

ś

wiadczenia, praca z komputerem

z wykorzystaniem odpowiednich programów

ć

wiczenia monta

ż

owe.

ć

wiczenia kształc

ą

ce umiej

ę

tno

ś

ci korzystania z internetu.

Prace długoterminowe – praca domowa, zazwyczaj w formie
pisemnej obejmuj

ą

ca wi

ę

kszy zakres materiału zwi

ą

zanego z

przedmiotem; cz

ę

sto wykracza poza materiał programowy.

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Przebieg lekcji

Wszelkie czynno

ś

ci przewidywane przez nauczyciela,

a które maja wyst

ą

pi

ć

na lekcji

Opisuje

czynno

ś

ci przygotowawcze

czynno

ś

ci podstawowe

czynno

ś

ci ko

ń

cowe

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Zadania dla uczących się

Sprawdzaj

ą

systematyczno

ść

i zaanga

ż

owanie ucznia

w proces kształcenia

Pozwalaj

ą

utrwali

ć

materiał zrealizowany na lekcji

Pozwalaj

ą

poszerzy

ć

wiadomo

ś

ci ucznia i wzbudzi

ć

ch

ęć

do samokształcenia

Centrum Doskonalenia Nauczycieli

ul. Stró

ż

owska 15, 38-500 Sanok

Opracowanie - Bogdan Buczek

Dziękuję za uwagę