Metodyka WF studia I stopnia wyklad 23

prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz

METODYKA

WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

Studia I stopnia,

Wykład 23

„Wychowanie jest to sztuka, której nikt dotąd nie umie,

jest to kurs, który jakaś dobra głowa dopiero ma ułożyć.”

Jędrzej Śniadecki

- Źródła finansowania zajęć WF

- Obligatoryjne zajęcia WF do wyboru przez

ORGANIZACJA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

W SZKOLE

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

- Obligatoryjne zajęcia WF do wyboru przez

uczniów

samorząd lokalny (gmina – szkoły podstawowe

i gimnazja; powiat – szkoły ponadgimnazjalne):

stowarzyszenia, fundacje itp. (np. Społeczne Towarzystwo

Oświatowe, Gdańska Fundacja Oświatowa):

m.in. – subwencja oświatowa (budżet państwa),

– własne środki samorządu,

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Kto finansuje szkolne wychowanie fizyczne?

Oświatowe, Gdańska Fundacja Oświatowa):

osoby prywatne:

m.in. – dotacja budżetowa,

– środki stowarzyszenia,

– wpłaty rodziców,

m.in. – dotacja budżetowa,

– środki własne,

– wpłaty rodziców.

Kto finansuje szkolne wychowanie fizyczne?

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Kto finansuje szkolne wychowanie fizyczne?

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Formy organizacyjne szkolnego WF:

- lekcje (obligatoryjne),

- zajęcia pozalekcyjne (obligatoryjne i nieobligatoryjne),

- zajęcia pozaszkolne (obligatoryjne i nieobligatoryjne),

- W szkole nie istnieje forma zajęć tzw. SKS.

- W szkole może istnieć SKS, który jest szkolną organizacją

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

- W szkole może istnieć SKS, który jest szkolną organizacją

uczniowską, a jej członkowie mogą uczestniczyć

w zajęciach pozalekcyjnych lub pozaszkolnych.

- W szkole może istnieć UKS, który jest pozaszkolną

organizacją (często działającą przy szkole, ale posiadająca

osobowość prawną) skupiającą m.in. uczniów, którzy mogą

uczestniczyć w zajęciach finansowanych ze środków UKS.

UKS-y często nieodpłatnie korzystają z bazy szkoły.

Wymiar obligatoryjnego WF

- I etap edukacji – 3 obligatoryjne godziny tygodniowo

(x 35 tygodni = 105 godzin rocznie),

- II etap edukacji – 4 obligatoryjne godziny tygodniowo,

(x 35 tygodni = 140 godzin rocznie),

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

- III etap edukacji – 4 obligatoryjne godziny tygodniowo,

(x 35 tygodni = 140 godzin rocznie),

- IV etap edukacji – 3 obligatoryjne godziny tygodniowo.

(x 35 tygodni = 105 godzin rocznie).

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch
godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego
§ 1. Dwie godziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego dla

uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół
ponadgimnazjalnych, w ramach tygodniowego wymiaru godzin,
mogą być realizowane w formie:

1) zajęć sportowych;

1) zajęć sportowych;
2) zajęć rekreacyjno-zdrowotnych;
3) zajęć tanecznych;
4) aktywnych form turystyki.

§ 2. Zajęcia wychowania fizycznego, o których mowa w § 1, mogą być

organizowane przez szkołę jako zajęcia lekcyjne, pozalekcyjne lub
pozaszkolne.

(/)
§ 5. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2009 r.

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch
godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego
(/)
§ 3. 1. Dyrektor szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym

i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną i radę szkoły lub
radę rodziców, przygotowuje propozycje wskazujące formy
realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania

realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania
fizycznego, w ramach form wymienionych
w § 1, do wyboru przez uczniów.

(/)
§ 4. Dopuszcza się możliwość łączenia, w okresie nie dłuższym niż 4

tygodnie, dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania
fizycznego organizowanych w formie zajęć określonych w § 1 pkt
4, z zachowaniem liczby godzin przeznaczonych na te zajęcia.

(/)

Średni tygodniowy wymiar WF w minutach w kolejnych

etapach edukacji w wybranych krajach europejskich

(wg J. Pospiech, 2006)

Kraj

6-9 lat

10-12 lat 13-16 lat 17-19 lat

POLSKA

135

180

135

PORTUGALIA

135

180

Wymiar obligatoryjnego WF w Europie

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

PORTUGALIA

135

180

FRANCJA

165

110

SZWAJCARIA

150

SŁOWACJA

135

LITWA

120

CZECHY

LUKSEMBURG

IRLANDIA

Irlandia

(śr. tygodniowo ok. 0,8 godzin obowiązkowego WF):

W większym stopniu finansowane są projekty niż obowiązkowe

lekcje – pieniądze można uzyskać, jeśli jest dobry pomysł i są

Organizacja wychowania fizycznego w szkole

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

chętni uczestnicy zajęć (w 2004 roku jedna z irlandzkich szkół

średnich wygrała europejski konkurs „The Most Sport-Minded

School”).

Szwajcaria

(śr. tygodniowo ok. 3,3 godzin obowiązkowego WF):

Zasadą jest realizacja części obowiązkowych godzin WF

Organizacja wychowania fizycznego w szkole

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Zasadą jest realizacja części obowiązkowych godzin WF

w ramach sportowych obozów szkolnych, np.:

2 godziny lekcyjne w każdym tygodniu

1 godzina skumulowana w czasie obozów .

Francja

(śr. tygodniowo ok. 3,4 godzin obowiązkowego WF):

Zasadą jest realizacja części obowiązkowych godzin WF w

ramach zajęć popołudniowych:

Organizacja wychowania fizycznego w szkole

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

2 godziny lekcyjne w każdym tygodniu,

1,5 godziny, „sportowa środa”, co tydzień w ramach

szkolnych imprez sportowych (ok. 50 godzin rocznie).

Polska

(śr. tygodniowo 3,5 godzin obowiązkowego WF):

Istnieje możliwość realizacji wszystkich obligatoryjnych godzin

w formie lekcji, bądź

zamiana dwóch obligatoryjnych godzin na zajęcia pozalekcyjne lub

Organizacja wychowania fizycznego w szkole

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

zamiana dwóch obligatoryjnych godzin na zajęcia pozalekcyjne lub

pozaszkolne (obowiązkowe co do udziału, fakultatywne co do

treści) np. w gimnazjum:

2 godziny lekcyjne w każdym tygodniu (70 godzin rocznie),

2 godziny pozalekcyjne (70 godzin rocznie).

Polska

(śr. tygodniowo 3,5 godzin obowiązkowego WF):

Faktycznie w Polsce ok. 80-90% „czwartej godziny WF” jest

realizowane w formie lekcji WF, a 10-20% w formie

Organizacja wychowania fizycznego w szkole

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

pozalekcyjnej i znikoma liczba w formie pozaszkolnej.

Faktycznie w Polsce tylko 1% godzin WF jest realizowana w

postaci skumulowanej.

W polskich szkołach dominującą formą wychowania fizycznego
są lekcje wychowania fizycznego.

Środki finansowe na pozostałe zajęcia (dodatkowe wobec

Organizacja wychowania fizycznego w szkole

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Polska

(śr. tygodniowo 3,5 godzin obowiązkowego WF):

Środki finansowe na pozostałe zajęcia (dodatkowe wobec
obligatoryjnych 3 lub 4 godzin):
– godziny do dyspozycji dyrektora (określone w ramowych

planach nauczania),

– godziny finansowane w ramach projektów centralnych

(np. program MEN „Sport wszystkich dzieci”)

– godziny finansowane przez samorządy lokalne (np. środki

z programów profilaktycznych),

– godziny finansowane ze środków pozyskiwanych przez szkołę

(np. wpłaty uczestników zajęć).

Tworzenie szkolnej oferty obowiązkowych

zajęć WF do wyboru przez uczniów

wyliczenie liczby godzin zajęć wychowania fizycznego

do wyboru przez uczniów,

wybór sposobu rozpoznania zainteresowań i preferencji

uczniów,

wybór sposobu poinformowania uczniów o ofercie zajęć

do wyboru,

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

do wyboru,

określenie sposobu wyboru przez uczniów zajęć i

podziału uczniów na grupy, w tym liczbę i liczebność
grup uczestniczących we wszystkich rodzajach zajęć,

określenie miejsca i czasu odbywania zajęć,
określenie sposobów dokumentowania zajęć do wyboru
określenie sposobu oceniania uczniów z WF

uwzględniającego wszystkie zajęcia obowiązkowe,

opis sposobu i terminu ewaluacji projektu.

Tworzenie szkolnej oferty obowiązkowych

zajęć WF do wyboru przez uczniów

Wyliczenie liczby godzin zajęć do wyboru w tygodniu

Liczebność uczniów w grupie: min. – 12, max. – 26
Liczba obowiązkowych godzin WF dla każdego ucznia:

II i III etap edukacji – 4 godziny tygodniowo

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Tworzenie szkolnej oferty obowiązkowych

zajęć WF do wyboru przez uczniów

Określanie treści oferty: sondaż preferencji uczniów

Sondaż prowadzony wśród uczniów (opinie młodszych

uczniów warto uzupełnić o opinie rodziców, podstawowe źródło
informacji w przypadku uczniów starszych)

Sondaż prowadzony wśród rodziców (nie ma potrzeby w

przypadku uczniów starszych, ważne uzupełnienie opinii

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

przypadku uczniów starszych, ważne uzupełnienie opinii
uczniów młodszych)

Sondaż prowadzony pod koniec poprzedzającego roku

szkolnego (pozwala przygotować ofertę na czas – uzgodnienia
z organem prowadzącym szkoły, opinie rady szkoły/rodziców i
rady pedagogicznej, kłopot z dotarciem do pierwszoklasistów –
dopiero w wakacje)

Sondaż prowadzony na początku roku szkolnego (dostęp

do wszystkich uczniów, jednak spóźniona oferta)

Tworzenie szkolnej oferty obowiązkowych

zajęć WF do wyboru przez uczniów

Sposoby podziału uczniów

Grupy koedukacyjne (bardzo dobre w przypadku niektórych form

aktywności ruchowej – taniec, turystyka, rekreacja, utrudnienia w
przypadku gier zespołowych)

Grupy jednorodne płciowo (polecane w przypadku gier zespołowych

oraz wielu form aktywności z nasiloną rywalizacją, mało wskazane w

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

oraz wielu form aktywności z nasiloną rywalizacją, mało wskazane w
przypadku tych form, w których koedukacja jest naturalna i pożądana,
np. tańca)

Grupy takie same, jak w trakcie lekcji WF (łatwość organizacyjna,

graniczone możliwości tworzenia sytuacji autentycznego wyboru)

Grupy międzyoddziałowe (jednolity wiek uczestników zajęć, skład

grupy może przypominać skład na lekcjach WF – ułatwienia
organizacyjne, mniejsze możliwości tworzenia różnorodnej oferty
uwzględniającej np. uzdolnienia)

Grupy międzyklasowe (większe możliwości tworzenia oferty do

wyboru, większe możliwości tworzenia grup jednorodnych pod

względem np. zaawansowania, większy „bałagan” w szkole)

Tworzenie szkolnej oferty obowiązkowych

zajęć WF do wyboru przez uczniów

Wybór miejsca zajęć

Szkoła (brak problemów z dojściem lub dojazdem uczniów,

jednak ograniczona baza)

Obiekty pozaszkolne (urozmaicenie bazy, konieczność

negocjacji z partnerem zewnętrznym)

Poza budynkiem (inne możliwości form aktywności,

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Poza budynkiem (inne możliwości form aktywności,

szczególnie korzystne wczesną jesienią i późną wiosną,
odciążenie sal, kłopoty w przypadku niesprzyjającej pogody,
praca nauczyciela poza budynkiem)

W budynku szkolnym (korzystne dla niektórych form

aktywności – taniec, niektóre gry, uniezależniają od stanu
pogody, bardziej wskazane późną jesienią i zimą, ograniczają
ofertę, przyczyniają się do zatłoczenia sal)

Tworzenie szkolnej oferty obowiązkowych

zajęć WF do wyboru przez uczniów

Wybór terminu

Lekcje (najłatwiejsze organizacyjnie, najbardziej ograniczone

możliwości wyboru)

Przed lekcjami (wypełnienie czasu oczekiwania na lekcje,

wykorzystanie dowozu do szkoły, korzystne w przypadku
zmianowości, ograniczają możliwość wyboru)

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

zmianowości, ograniczają możliwość wyboru)

Po lekcjach (większa elastyczność, bardziej różnorodna

oferta, kolizja z popołudniowymi zajęciami uczniów, wydłużenie
czasu pobytu w szkole uczniów i nauczycieli, prawdopodobne
„okienka” po lekcjach)

W dni wolne od pracy (większa swoboda tworzenia oferty,

największe możliwości wyboru, kolizja z weekendowymi
zajęciami uczniów i ich rodzin, zamieniają dzień wolny w
pięciodniowym tygodniu pracy nauczyciela)

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

„prekursorzy”

SP w Rumii (przed 1990) – fakultety dla uczniów najstarszych

klas szkoły podstawowej.

GLA (ok. 1990) – zajęcia do wyboru dla roczników (klas

uczniów); planowanie zajęć WF dla uczniów tej samej klasy
(rocznika) o tej samej porze i umożliwienie wyboru: zajęcia

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

(rocznika) o tej samej porze i umożliwienie wyboru: zajęcia
terenowe, gry sportowe, siłownia, ew. pływanie.

LO nr XIV w Krakowie (ok. 1990) – w klasach I i II lekcje WF,

w klasach III i IV obowiązkowe fakultety (projekt nie dotyczył
uczennic. W ofercie szkoły: pływanie, PN, kosz., PS, TS,
ćwiczenia siłowe.

I SSP STO (ok. 1995) – 2 godz. lekcji WF + 2 godz.

obowiązkowego fakultetu.
Początkowo w ofercie: gry sportowe, pływanie, InO, turystyka
rowerowa; w późniejszym okresie oferta modyfikowana.

Eksperyment pedagogiczny w 8 szkołach podstawowych na terenie
gminy Kocmyrzów (Małopolska) polegający na realizacji tygodniowi
1 godz. lekcji WF oraz 1 godz. popołudniowych obligatoryjnych zajęć
WF do wyboru przez uczniów (lata 90).
Oferta obligatoryjnych zajęć WF do wyboru zmienna sezonowo :
lato-jesień: gry zespołowe (PN, PS, PR) lub atletyka terenowa

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

„prekursorzy”

(terenowe tory przeszkód, InO, marszobiegi i biegi,

jesień zima: gry i zabawy terenowe (zabawy lekkoatletyczne, gry i

zabawy w terenie) lub atletyka terenowa,

zima-wiosna: gry zespołowe lub gry i zabawy terenowe.
Wszystkie zajęcia do wybory były realizowane w terenie.
W efekcie eksperymentu odnotowano:
zwiększoną intensywność zajęć WF – w grupach eksperymentalnych

ponad 50% czasu lekcji przy HR co najmniej 175 bpm,

samopoczucie ucznia przed lekcją WF w grupie eksperymentalnej

korzystniejsze niż w grupie kontrolnej.

„Wybierz sam”. Program wychowania fizycznego o profilu

rekreacyjno zdrowotnym dla gimnazjum i liceum autorstwa Ewy
Czerskiej (od 1999).

Dwa modele organizacyjne WF w szkole:
zajęcia ogólnorozwojowe (1 godz.) + zajęcia do wyboru

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

„prekursorzy”

Program nagrodzony w konkursie MEN

Alternatywne programy realizacji

wychowania fizycznego i sportu szkolnego

zajęcia ogólnorozwojowe (1 godz.) + zajęcia do wyboru

(2 godz.),

zajęcia ogólnorozwojowe (1 godz.) + pływanie (1 godz.) +

zajęcia do wyboru (1 godz.).

Projekt realizowany przez szereg lat w LO XXVI w Łodzi przed

1999 rokiem.

Program wychowania fizycznego dla szkół ponadgimnazjalnych
autorstwa: Rafała Rapacza, Stanisława Stankiewicza, Jakuba
Jeziorowskiego.
Program realizowany w formie zajęć obowiązkowych oraz zajęć
fakultatywnych w Zespole Szkół w Jordanowie.
Uczniowie ze szkolnej oferty wybierają dyscyplinę sportową

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

Uczniowie ze szkolnej oferty wybierają dyscyplinę sportową

najbardziej im odpowiadającą.

Obserwowane efekty: uczniowie wykazują większe

zainteresowanie i są bardziej aktywni w czasie zajęć.
Zdecydowanie zmniejszyła się liczba zwolnień lekarskich z
wychowania fizycznego.

Program nagrodzony w konkursie MEN

Alternatywne programy realizacji

wychowania fizycznego i sportu szkolnego

Program „Alternatywne formy wychowania fizycznego i sportu
szkolnego” w Gimnazjum Nr 3 w Sieradzu, autorstwa: Rafała
Wojciechowskiego,

Jarosława

Marczaka,

Marcina

Gabrysiaka,

Bartka Wesołowskiego.
Program przewiduje zarówno lekcje, jak również zajęcia

pozalekcyjne i pozaszkolne. Zajęcia realizowane są w formie gier i
zabaw, zajęć na basenie, uczestnictwa w masowych imprezach

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

zabaw, zajęć na basenie, uczestnictwa w masowych imprezach
sportowo-rekreacyjnych, zawodów sportowych oraz festynów
sportowych.

Ze wszystkich imprez prezentowane są zdjęcia w gablocie

szkolnej, co sprzyjało propagowaniu spędzania na sportowo czasu
wolnego i jest czynnikiem motywującym młodzież do udziału w
następnych imprezach sportowych lub rekreacyjnych.

Program nagrodzony w konkursie MEN

Alternatywne programy realizacji

wychowania fizycznego i sportu szkolnego

„Kolorowe soboty”. Program profilaktyczno-wychowawczy realizowany
w formie zajęć pozalekcyjnych w klasach IV-VI w szkole podstawowej,
autorstwa: Katarzyny i Jarosława Bizewskich.
Program składa się z dwóch części:
„Tęczowe soboty”: propozycja zajęć ruchowych dla młodzieży

uwzględniająca prozdrowotne aspekty uczestnictwa w kulturze
fizycznej oraz profilaktykę zagrożeń cywilizacyjnych.

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

fizycznej oraz profilaktykę zagrożeń cywilizacyjnych.

„Olimpijskie soboty”, których celem jest poznanie przez uczniów

historii, symboliki i dyscyplin olimpijskich. W pięciu wybranych
dyscyplinach olimpijskich rozgrywane są zawody sportowe. Do
udziału zaproszono uczniów okolicznych szkół.

Uczniowie, za udział w poszczególnych etapach programu, zdobywają
dla swojej szkoły „tęczowe dyplomy” oraz kolejne koła olimpijskie.

Program nagrodzony w konkursie MEN

Alternatywne programy realizacji

wychowania fizycznego i sportu szkolnego

uwzględniająca prozdrowotne aspekty uczestnictwa w kulturze
fizycznej oraz profilaktykę zagrożeń cywilizacyjnych.

Tomasz Frołowicz

Metodyka WF

Studia I stopnia

Wykład 23

Przykłady dobrej praktyki szkolnej

fizycznej oraz profilaktykę zagrożeń cywilizacyjnych.

„Olimpijskie soboty”, których celem jest poznanie przez uczniów

historii, symboliki i dyscyplin olimpijskich. W pięciu wybranych
dyscyplinach olimpijskich rozgrywane są zawody sportowe. Do
udziału zaproszono uczniów okolicznych szkół.

Uczniowie, za udział w poszczególnych etapach programu, zdobywają
dla swojej szkoły „tęczowe dyplomy” oraz kolejne koła olimpijskie.

Program nagrodzony w konkursie MEN

Alternatywne programy realizacji

wychowania fizycznego i sportu szkolnego