- 1 -

Marianna BIAŁEK

Prywatny Gabinet Fizjoterapii

w Jaworze

MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA TERAPII MANUALNEJ

W LECZENIU SKOLIOZ

DOŚWIADCZENIA WŁASNE

Słowa kluczowe:

skolioza, skręcenie miednicy, zaburzenia czynnościowe,

zjawisko mory projekcyjnej.

Coraz większe znaczenie w patologii zniekształceń

postawy ciała, bólu i innych dolegliwości przypisuje się

tzw. ukrytym zaburzeniom czynności ruchowych u dzieci.

Początkowo są to utajone zaburzenia ruchomości, które

bywają

bezbolesne

dzięki

możliwości

kompensowania

zaburzonej ruchomości jednego segmentu przez sąsiednie

segmenty kręgosłupa. Ale zaburzenie to trwa i choroba

rozwija się. Kluczowymi rejonami owych zaburzeń są: obszar

miednicy (skośność lub skręcenie) oraz górny odcinek

kręgosłupa.

Konsekwencją

niesymetrycznego

ustawienia

miednicy bywają rzekome skrócenia kończyny dolnej, skośna

płaszczyzna kości krzyżowej i w efekcie skrzywienie boczne

kręgosłupa (skolioza) oraz zaburzenia równowagi statycznej

miednicy. W skutek tego podobne zaburzenia równowagi

- 2 -

statycznej występują w obszarze górnego odcinka kręgosłupa

szyjnego.

Lewit stwierdza, że u ponad 40% dzieci szkolnych i

przedszkolnych występuje skręcenie miednicy wywołane

najczęściej zbyt szybkim przyjmowaniem postawy ciała przez

dzieci ze skróceniem bądź eliminowaniem fazy raczkowania.

Natomiast około 90% dzieci cierpiących na chroniczne

zapalenia migdałków ma zablokowaną ruchomość górnego

odcinka szyjnego kręgosłupa (1).

Skrzywienie

boczne

kręgosłupa

jest

w warunkach

fizjologicznych

przede

wszystkim

właściwą

reakcją

kręgosłupa na asymetryczne ustawienie miednicy i kończyn

dolnych (2). Dlatego też lecząc asymetrię miednicy,

łopatek i zaburzenia kończyn dolnych zmniejszamy kąt

skrzywienia kręgosłupa.

Celem

pracy

jest

przedstawienie

możliwości

wykorzystania terapii manualnej w leczeniu skolioz.

Materiał i metoda

Do oceny asymetrii tułowia wykorzystano zjawisko mory

projekcyjnej. Technika ta umożliwia rejestrację obrazu

pleców pacjenta z naniesiona optycznie mapą warstwicową.

Na podstawie specjalistycznego oprogramowania, możliwe

jest

obliczenie

przestrzennego

kształtu

powierzchni

pleców. Uzyskane wyniki badania w postaci obrazu warstwic

poziomych

pozwalają

określić

asymetrię

tułowia

na

podstawie

położenia

wybranych

punktów

kostnych.

O wielkości asymetrii świadczą różnice w położeniu

jednoimiennych punktów kostnych po obu stronach tułowia.

- 3 -

W badanej grupie asymetrię tułowia określałam na

podstawie różnic w położeniu następujących punktów

kostnych:

1) odchylenie

wyrostków

kolczystych

od

linii

C7-S1

(mierzone w milimetrach)

2) różnica w wysokości położenia dolnych kątów łopatek (w

milimetrach),

3) różnica w odległości dolnych kątów łopatek od kręgosłupa

( w milimetrach),

4) stopnia nachylenia miednicy w płaszczyźnie czołowej

poprzez oznaczenie szczytów kolców biodrowych tylnych

górnych,

5) stopnia skręcenia miednicy w płaszczyźnie poprzecznej.

Przyjęto umownie (3), że parametry:

1) mierzone

w

milimetrach

świadczą

o

następującej

asymetrii:



> 0



5 mm - asymetria mała,



> 5



10 mm - asymetria umiarkowana,



> 10 mm - asymetria znaczna,

2)mierzone w stopniach świadczą o następującej asymetrii



> 0





1,5



- asymetria mała,



> 1, 5





3



- asymetria umiarkowana,



> 3



- asymetria znaczna.

Do pracy wykorzystałam 14 (czternasto) osobową grupę

dzieci w wieku 7 - 17 lat, w tym 9 (dziewięć) dziewczynek

i 5 (pięciu) chłopców. Osoby te miały dwukrotnie badany

- 4 -

kręgosłup techniką mory projekcyjnej tj. przed zabiegami i

po serii zabiegów. Zabiegi manualne były wykonywane w

odstępach 2 - 3 tygodniowych z zaleceniem ćwiczeń

wynikających z badania.

Na każdej wizycie badaniu ręcznemu poddane było:



położenie kolców biodrowych tylnych górnych w postawie

stojącej,



położenie kolców biodrowych przednich górnych w

postawie stojącej,



objaw wyprzedzania kończyn dolnych, w pozycji z leżenia

tyłem do siadu,



objaw wyprzedzania wyrostków poprzecznych w siadzie

rozkrocznym (odc. L5 - Th 9),



osteopatyczne badanie ruchomości kręgosłupa piersiowego

i szyjnego, w leżeniu tyłem.

Badany był również stan mięśni:

I. Przykurcze stwierdzono w następujących mięśniach:



mm. tylne uda (najczęściej przykurcz obustronny)



m. gruszkowaty (przykurcze obustronne z przewagą

jednostronną),



m. pośladkowy średni (przykurcz jednostronny),



m. napinacz powięzi szerokiej (przykurcz jednostronny

po stronie wypukłości skrzywienia),



m. biodrowo - lędźwiowy (przykurcz jednostronny po

stronie wypukłości skrzywienia),

- 5 -



m. czworoboczny lędźwi (przykurcz jednostronny po

stronie wklęsłości skrzywienia),



m. piersiowy większy (obustronny - tylko u jednej

osoby w badanej grupie dzieci),



m. kapturowy (przykurcz jednostronny),



mm. rotatory kręgosłupa (przykurcze po stronie

wklęsłości skrzywienia).

II. Osłabione były:



mm pośladkowe,



mm. brzucha (zwłaszcza skośny brzucha, po stronie

wklęsłości skrzywienia),



m. zębaty przedni (po stronie odstającej łopatki,



m. równoległoboczny (po stronie oddalonej łopatki od

kręgosłupa),



m. kapturowy część dolna (po stronie uniesionej

łopatki).

Z zabiegów terapii manualnej najczęściej stosowane były

manipulacje na:



miednicy (S1V



),



L4,



Th / L,



Th 3 - Th 5,



C00/ C1.

Do autoterapii zalecane były ćwiczenia poizometrycznej

relaksacji mięśni przykurczonych oraz trening siłowy

mięśni osłabionych.

- 6 -

Wyniki

TABELA NUMER I

Wielkość bocznego skrzywienia kręgosłupa oraz kąta

skręcenia i nachylenia miednicy przed i po serii zabiegów

manualnych w grupie wiekowej 7 - 12 lat.

Wiek

Płeć

Rodz.

Przed zabiegami

(w stopniach)

Po serii zabiegów

(w stopniach)

Wielkoś

ć

Skolio-

zy

Wiel-

kość

skol-

iozy

Kąt

skrę-

cenia

mied-

nicy

Kąt

nachy-

lenia

mied-

nicy

Wiel-

kość

skol-

iozy

Kąt

skrę-

cenia

mied-

nicy

Kąt

nachy-

lenia

mied-

nicy

poprawy

7

Ż

F

P 18

W -

1

-

P 3

W -

-

-

P 15

W -

9

Ż

F

P 20

W 18

14

3

P 13

W -

4

3

P 7

W 18

9

Ż

F

P 23

W 15

2

3

P 12

W 5

-

1

P 11

W 10

10

M

F

P 8

W -

2

4

P 5

W -

2

3

P 3

W -

OBJAŚNIENIA DO TABEL:

M - męska

Ż - żeńska

F - fizjologiczne

I - idiopatyczne

P - pierwotne

W - wtórne

- 7 -

TABELA NUMER II

Wielkość bocznego skrzywienia kręgosłupa oraz kąta

skręcenia i nachylenia miednicy przed i po serii zabiegów

manualnych w grupie wiekowej 13 - 17 lat.

Wiek

Płeć

Rodz.

Przed zabiegami

(w stopniach)

Po serii zabiegów

(w stopniach)

Wielkoś

ć

Skolio-

zy

Wiel-

kość

skol-

iozy

Kąt

skrę-

cenia

mied-

nicy

Kąt

nachy-

lenia

mied-

nicy

Wiel-

kość

skol-

iozy

Kąt

skrę-

cenia

mied-

nicy

Kąt

nachy-

lenia

mied-

nicy

poprawy

13

M

F

P 12

W -

2

-

P 3

W -

2

-

P 9

W -

13

M

F

P 13

W 12

1

2

P 12

W -

2

-

P 1

W 12

14

Ż

F

P 13

W -

1

2

P 8

W -

1

1

P 5

W -

14

Ż

F

P 26

W 19

2

1

P 10

W 6

-

1

P 16

W 15

14

Ż

F

P 18

W 16

4

2

P 8

W -

1

-

P 10

W 16

14

M

F

P 14

W 10

-

5

P 10

W -

1

4

P 4

W 10

15

Ż

F

P 35

W 23

2

4

P 22

W 18

-

3

P 13

W 5

15

Ż

J

P 21

W -

2

-

P 18

W -

-

-

P 3

W -

16

Ż

F

P 22

W 18

2

3

P 21

W 14

-

2

P 1

W 4

17

M

F

P 15

W -

2

4

P 4

W 5

-

3

P 11

W -

Wnioski

- 8 -

1) Częściej skolioza występuje u dziewczynek niż u chłopców

w wieku szkolnym,

2) zaburzona równowaga statyczna miednicy ma znaczący wpływ

na powstanie i rozwój skoliozy,

3) w trakcie leczenia w pierwszej kolejności zmniejsza się

kąt skrzywienia wtórnego, a następnie pierwotnego,

4) duży wpływ na ustawienie łopatek mają zabiegi wykonywane

na Th2 - Th5,

5) znaczny wpływ na zmniejszenie kąta skoliozy maja zabiegi

wykonywane na miednicy,

6) szybsza i większa poprawa występuje u dzieci czynnie

zaangażowanych w proces leczenia,

7) średnio po 3 - 4 miesiącach terapii, stopień skrzywienia

zmniejszył się o 9,6



(od 5



przy skoliozach małych, do

16



- 18



przy skoliozach na pograniczu I



/II



).

Piśmiennictwo

1) Rakowski A. - Kręgosłup w stresie. GWP. Gdańsk 1994.

2) Lewit K. - Leczenie manualne zaburzeń czynności narządu

ruchu. PZWL. Warszawa 1984.

3) Bieć

E. - Skolimowski T. - Asymetria ciała w

płaszczyźnie czołowej u dzieci z idiopatycznymi bocznymi

skrzywieniami kręgosłupa. 1996. Fizjoterapia 4.

4) Neumann H.D. - Medycyna manualna. PZWL. Warszawa. 1992

Streszczenie

- 9 -

Boczne

skrzywienie

kręgosłupa

(skolioza)

coraz

częściej

występuje

u

dzieci

w

wieku

szkolnym.

Dotychczasowe leczenie, polegało na zatrzymaniu stopnia

skrzywienia,

przez

wytworzenie

silnego

„gorsetu

mięśniowego”. Praca ta przedstawia możliwości znacznego

zmniejszenia kąta skoliozy w bardzo krótkim czasie z

wykorzystaniem terapii manualnej, ćwiczeń poizometrycznej

relaksacji mięśni przykurczonych oraz treningu siłowego

mięśni osłabionych.

Badania własne przeprowadziłam na grupie 14 osobowej w

tym 9 dziewcząt i 5 chłopców, w wieku od 7 - 17 lat. Przed

zabiegami oraz po serii zabiegów każde dziecko badane było

techniką mory projekcyjnej.

Średnio po 3-4 miesiącach terapii, stopień skrzywienia

zmniejszył się o 9,6



(od 5



przy skoliozach małych, do

16-18



przy skoliozach na pograniczu I



/ II



Summary

It is more and often that spinal curvatures occur in

schoolchildren. Up to the present the treatment has been

based on stopping the degree of curvature through making

of a „muscular corset”.

This work describes some possibilities of considerable

reduction of the scoliosis angle in a very short time,

using a manual therapy, stretching exercises of the

contracted muscles and strength-testing training of the

weakend muscles.

- 10
-

I have made my own studies with a group composed of 20

children - 9 girls and 5 boys. Before and after the

therapies mentioned above each child was examined with the

projection mora technique.

On the average after 3 or 4 months of the therapy, the

degree of curvature lessened 9,6



(from 5



for minor

scoliosis to 16



- 18



for scoliosis of I



/II



).