Andrea Palladio – w swoje arch. świeckiej chciał wprowadzić zasady antyczne ale
uwspółcześnione. W Vicenzie, wymyślił teatr – która jest najdoskonalszą wizją antycznego
teatru.
Andrea P. wymyślił system rozwiązań architektonicznych które wyraźnie nawiązywały do
forma antyku. Świątyni powinna spełniać swoje obecne zadania, ale zbliżyć się do sztuki
antycznej. Skonstruował 3 budowle na terenie Wenecji, w które zaprezentował dążenia do
satrożytności.
Kościoł San Giorgio Maggiore, 1566 – projekt, w tym czasie został też powołany jako
architekt miasta. Jemu powierzono uwspółcześnianie innych obiektów. 1610 – ukońćzona
fasada. Plan jest modyfikacją palny bazyliki na watykanie – 4 fliray, coś ale tetrakonchos
– z 4 strony krótki korpus (centralny plan nie zdawał egzaminu, dlatego taka modyfikacje
dodania od strony wejścia nawy). Z zewnątrz zachwycę swoim położeniem. W kompozycje
fasady antycznej (portyk – któ®y w c. antycznych był przed pierwszą ściąną) on portk
przykleił do fsaday – zamiast kolumn, półkolumny. On odpowiada tylko nawie głównej, a
nawy boczne które są niższe, wpadł na świetny pomysł by wprowadzić kolejny portyk –
wprowadza on 2 portyki które się ze sobą przecinają. Całą fasadę zdobi jedna kondygnacją.
Partia centralna jest przykryta kolosalnym porządekim korynkcim – ta forma nie wygrała
z powstającym Il Gesu – kiedy w XIX wieku będzie moda na palladianizm będą istaniłay
niemalże kopie takie. Należy pamiętać, że w tym czasie nie znalazł uznania, przegrał z Il
Gesu.
Wnętrze – wyjątkowa sytuacja, przy filarach dołączone półkolumny, wewnętrzna kolumnada
– było to stasowane w antyku, kiedy kolumny przy filarach obiegały całe wnętrze.

Kościół Il Redentore (zbawiciela), franciszkanów, od 1576 budowany. Palladio likwiduje
ściany boczne, a filary włączone do kościoła które tworzą kaplice. Fasada – dążenie
do pokazania dwóch portyków, środkowy do nawy głównej, boczne tylnym– przejęte z
dekoracji Panteonu. Wnętrze – do filarów przyłączone półkolumny. Wewnętrzna kolumnada
ukazana niezwykle doskonale. W prezbiterium prześwit za którym znajduje się miejsce dla
zakonników

San Francesco della Vinia, dwa portki przecinające się, wyższy i niższy, Palladio wykonał
tylko plan.
Jego twórczość była chyb zbyt doskonała i trudny by mogła się wybić.

Genua – zdominowała wszystkie wydarzenia finansowe – wyszli na tym jak najgorszej,
zawierzyli za bardzo np. Karolowi V – udzielono mu tak dużych kredytów, których nigdy
nie potrafił spłacić. Banki w Genui zaczęły upadać, nastał poważny kryzys. Jakoś się udało
ją uratować, po wielkim sukcesie z pocz. XVI w. tam pojawił się arch. który zdobił Geunę
różnymi obiektami
Alessi
Santa Maria di Cariniano, ok 1560, inspiracja planem bazyliki św. Piotra., na planie krzyża, z
kopułą w centrum i mniejszymi nad ramionami. Dodano tam fasadę dwuwieżową.
Przede wszystkim zasłynął z budowli świeckiej, ale nie osiągnął tego co Palladio
Willa Cambiazo - 1550-70, wywodzące się arch. willowej rzymu, skrajne osie zryzalitowane,
pomiędzy loggia, 2 kondygnacja zawiera 2 pomieszczenia mieszkalne. Jest najbardziej
repreznatwyana formą Gallacio Alessiego. Została rozpracowany w I poł. XVII wieku, przez
Piotra Pawła Rubensa, dlatego że on chyba sfinansował katalog dzieł Alessiego.
Vincento Scanocci

Jest jednozncznie kontynuatorem Palladia i on kończy teatr olimpijski w Vinenzie, także wille
Rotondę oraz kościoły weneckiej.
Willa Mollin – która przejmuje z Rotundy centralną okrągłą sale, ale nie ma 4 portyków,
wnętrze proste i skromne.
1615 – napisał traktat – w którym zamieścił szereg swoich rzeczy, to co jest dla niego ch.
to pałac z bocznymi skrzydłami, ale także jeszcze większa oszczędność w dekoracji. W
górnych partiach okna są po prostu wycięte w ścianie,
Pałac Wenecki –
- także taki pałac znajduje się na Ukrainie, został tylko otoczony małymi bastionami na
narożach. Zrealizowany w latach. 20 XVII wieku, za pewne artystra z Hollandia.
Pałac w Pilicy – także naiwązauje do plany pałacu weneckiego.
Twierdza w Veneto, Pallma Nouva – na przełomie XVI/XVII wieku uznano że tylko miasto
może się przeciwstawić armii – ponieważ jest to tak olbrzymie zabudwoanie że trudno jest
zdobyć. Dlatego też Zamość nigdy nie został zdobyty właśnie dlatego, ze jest wierdza. Plan
wenecki, jest bardzo spójny, a ulice które są ukierunkowane na centrum – było to także
czysto praktyczne, gdy jakaś partia miast buntuje się szybko można to stłumiać i wystała
wojska, był to zabieg czysto praktyczny. Tak samo jest z Paryżem – gdy baron uregulował
urbanistykę miasta i wszystkie bunty ustały, ostatni w 1870/71.

Regulacja Rzymu zaczęła się za papieża Sykstusa V w XVII wieku, nastepuej uregulowanie
miasta. Już na pocz. XVI wieku przed Saco di Roma, próbowano coś z ty zrobić. Przed
pałacem Anioła, Rafael, zaproponował nowy układ 3 ulic. Sykstus jest papieżem w 1585-
1590, i wyznacza 3 arterie główne., około 1860/70 miasto osiąga tą samą wielkość co miasto
starożytne. Kiedy około VI wieku miasto zaczęło się kurczyć. Sykstus V pragnął usprawnić
pielgrzymki po Rzymie – miliony ludzi którzy przybywali na rok świety – wyrąbano z Piazza
del Popolo – przez które wszyscy wchodzili do Rzymu.
- skrzyżowanie Vila del Dabulino i Kwirynale – zostało ozdobione 4 fontannami.
- Piazza del Poplo – budowane w XVII i XVIII wieku, centrum zaaknectowane obieliksim.
Także Sykstus oznaczył miasto obeliskami, stawianymi na nowo. – rozchodzą się 3 drogi,
prowadząca do bazyliki

Il Gesu – pierwszy kościół „baroku”, na którym jezuic kazali się wzorować. Ks. Paszenda
– historia Il Gesu. Nie prawda jest że uważali ten kościół za wzór – są relacje =, zalecenia
którzy nie zatwierdzają planów podobnych do Il Gesu – wręcz mówiono, że należy budować
w stylistyce jaką znają ludzie którzy mieszkają. Ma on być wygodny do głoszeni kazań i ma
mieć dużo kaplic – związaną z prywatną dewocją.
Jezuici pojawili się w ważnym momencie – kończył się sobór trydencki, a Il Gesu doskonale
wpisał się w oczekiwania posoborowe. Stawiano duży nacisk na zakładanie kolegiów,
organizowanie i tworzenie ich. Dzięki ten funkcji edukacji wiele osób się kształciło, i kończyło
swoją edukację na tym.
Były 3 rodzaje domów zakonnych:
- dom profesów – w nich przebywali najlepiej wykszatłceni zakonnicy. Przeszli oni długą
drogę kształcenia, które trwały koło 16 lat. Doskonale kształcili samokontrolę – mieli osobę,
która kontrolowała wszystkie ich zajęcia, które kontrolowane pod koniec dnia stworzyło dużą
samokontrolę.
- kolegium – kościół + sale do nauczania
- nowicjat – klasztor w którym przygotowuje się nowych zakonników.
W Polsce 3 te domy występowały tylko w Krakowie, kolejno w Warszawei.

IL Gesu było kościołem Profesów – problem jest złozolny i my do końca nie wiemy skąd ten
plan. Prof. Adam Małkiewicz. Przed 1564 roku, powstał plan il Gesu, jeszcze przez Anioła.
1568 – da Vigniola, przygotował projekt, który my możemy zanalizować. Wnętrze przykryte
kolebką, w centrum kopuła.
- nie jest ono wzorowane na San Andero w Mantui, budowane od 1470 roku – tu brak
obejścia, brak obejścia między kaplicami. Filary są puste, nie ma tam kaplic, ponieważ
kolebka mogła by nie wytrzymać.
- bazylika Makcencjusz w Rzymie
Il geesu – 4 fliary i obejście wokół kopuły – budował na planie centralnym, zdominowana
przez kopułę i jej obejście. Jest to nic innego jak plan Michała Anioła na watykanie. A druga
część to korpus, który został zaczerpnięty z Bazyliki Maksencjusza z Rzymu.
Na czym polega wyjątkowość – połączenie prze Vignolę tego w całość. – z czasem
rezygnuje się z obejścia wokół kopuły i wtedy zanika podobieństwo do Watykanu – taka
będzie w śś. Piotrze i Pawla w Krakaowie.
1573 roku umiera Vignola, Giacomo della Porta. Nikt nie wie po co on wprowadził przejścia
nad bocznymi kaplicami – długi korytarz. Raczej przychylamy się że jest to wsparcie do
filarów, by lepiej ustabilizować właśnie filary. Wypełnienie gruzem pachy sklepienia – to ma
za zadanie stabilizowania kolebkę.
Vignola – zaproejtował fasadę 5 osiową + 4 dodatkowe, na górze 5 osi. Spływy wolutowe,
podział na 2 kondygnacje polega na tym że mamy poprawne belkowanie a nad tym pas
attyki.
Spływy wolutowe – nawiązanie do Albertiego.
Obecnie uważa się, że Il Gesu jest manierystyczny a nie barokowy, i to w guście
manieryzmu Michała Anioła. Piony musza być wyraźnie przełamane poziomami.
Wirtualizacja w całej fasadzie musi być zredukowana przez potężny poziom kompozcyji
środkowej. Wnętrze też jest manierystyczne. – problem oświetlenia, klasyczny przykład
manierystycznego rozkładu światła – duże kontrasty świetlne i raczej jest to postawa
manierystyczna.
Także jako manierystyczne uważane to że miedzy pilastrami a gurtami nie ma żadnej
łączności – który stępuje w formie gierowania w baroku.
Jezuici wcale nie byli zadowoleni z tej realizacji. Nie lubili kolebek, ponieważ głos źle się
niesie, woleli płąski strop. Było to tez za drogie.
Dlaczego jest takie popularne – ponieważ karmelici budują tylko w takim stylu. Ponieważ
był to bardzo popularny zakon – lubili taką realizację. Także kameduli – w Polsce, przejęli
korpus kościoła.
W samym Rzymie są jeszcze tylko dwie podobne realizajc: San Andrea della Vale, i San
Ignazio.
Dużą przesadną jest fakt, że jest to kościół barokowy.
Po co przestrzenie nad arkadą – dobre wsparcie dla skarp.
Wchodząc do środka mamy wrażenie że to się bardzo rozłazi, w św. Piotrze w Krakowie, jest
on strzelisty i to jest analiza na potrzeby baroku.
I fasada i ukłąd przestrzenny zostały przejęte przez inne a nie jezuitów. W Kolonii mamy
kościół jezuicki który jest gotycki, ceglany, powstaje w tym samym czasie.
Wychodzi biuletyn w którym znajdują się wymiary kościołów jezuickich i są bardzo różne.
Burkhard, Kultura odradzenia, z 1985 roku – to tam mamy że Gesu jest wzorem dla
wszystkich, jest barokowe,

San Andrea delle Valle 1608 roku dla palatynów, 1628 buduje Carlo Maderna, akcentuje
plan kompozytowy, kopuła wsparta na 4 filarach z obejście. Tu gzyms jest gierowany
oddzielający od siebie 3 przęsła i może to być nazwane barokowym.
San Ignazio, kelegium, od 1626 – modyfikacja bez sztucznego obejścia wokół partii
centralnej, nie jest to plan kompozytowy a bardzo zwarty. Fasada jest gigantyczną ścianą
będąca bardzo kiepską realizacją. Jest to bardzo wertykalne. Tu jest silnie rozświetlone
prezbiterium - jest to kościół barokowy ze względu na świtało.