Modlitwa niewierzącego

Pewnego poranku, przed wymarszem do pracy, do mojego przyjaciela,

urzędującego już od godziny w izbie chorych, zgłosiło się kilku więźniów, między

innymi człowiek nie młody, ale wyglądający znacznie starzej niż na te 49 lat, które

- jak się okazało - miał. Był Rosjaninem „staro- wierem”, siedział za swoje dziwne

przekonania religijne. Był nielubiany i gdzie się tylko dało - prześladowany przez

administrację obozu, a jednocześnie otoczony czcią przez niektórych więźniów,

Rosjan. Mój przyjaciel znał go z wi dzenia. Pamiętał jego twarz zawsze pogodną,

nie, to złe określenie - raczej jakby lekko uśmiechniętą, tym uśmie chem, który

widuje się czasem u przewlekle chorych lub starych więźniów usiłujących

schować pod grymasem we wnętrzną udrękę. Teraz wydał mu się jakiś

gwałtownie odmieniony, wychudzony, pod pachą trzymał termometr, który mu

włożył sanitariusz. Twarz starowiera była szara, skurczona i pomarszczona jak

stare jabłko, siwa broda zmierzwiona, jak miotła, włosy mokre od potu. Tempera

turę miał niezbyt wysoką, tylko 38 stopni, ale wyglądał na ogarniętego przez jakąś

chorobę.

- Co cię boli? - spytał Mieczysław.

Starowier wyprostował się z trudem i dotknął ręką brzucha w okolicy pępka.

Sanitariusze położyli starowiera na leżance i pomogli mu rozpiąć i opuścić

spodnie. Mieczysław zaczął delikatnie

obmacywać jego zapadnięty brzuch. W okolicy woreczka żółciowego tkliwość była

nieduża, ale wzrastała gwałtow nie od pępka w prawo, w dół. Okolica wyrostka

robacz kowego była szczególnie tkliwa, widoczne było nawet lek kie zaróżowienie

skóry, ale to mogło nie mieć związku z bólem. Mój przyjaciel, jakby chcąc oddalić

się od miej sca, które od początku wydawało mu się najbardziej podej rzane,

obmacał żołądek, śledzionę, wątrobę, okrężnicę. W okrężnicy było trochę gazów,

reszta była chyba w po rządku.

- Jadłeś śniadanie?

- Nie, bo mnie brało na wymioty.

- A wczoraj na kolaq‘ę jadłeś co?

- Nie, bo mnie mdliło i nawet wymiotowałem. Przyjaciel mój wrócił jeszcze raz do

okolicy wyrostka

robaczkowego, ale nie chciał go bardzo uciskać. Mial teraz prawie stuprocentową

pewność, popartą jeszcze jakby ja kimś wewnętrznym przekonaniem, może

intuicją, że to jest zapalenie wyrostka. Ale czy nawet stary, doświadczony praktyk

może mieć całkowitą pewność, że jego rozpoz nanie jest trafne? A tym bardziej on,

który widział na zajęciach w klinice zaledwie dwa, najwyżej może trzy przypadki

zapalenia wyrostka. A raz tylko profesor poka zał zmianę opatrunku

pooperacyjnego z podgojoną już blizną. To wszystko. A jakąż pewność mógł mieć

on, student trzeciego roku medycyny? Bez praktyki, bez rent gena, bez drugiego

lekarza, którego mógłby spytać, co

o tym myśli? Kazał sanitariuszom pomóc ubrać się staro- wierowi i położyć go na

łóżku w szpitaliku, a sam zasiadł przy stole i zajął się wypisywaniem zwolnień

tym, którzy powinni zostać w barakach. Nie było ich na szczęście wielu. Dwóch ze

złamaniem ręki, jeszcze niezupełnie wygo jonym, jeden z podejrzeniem zapalenia

płuc - i ten staro- wier. Sanitariusz Kaziuk czekaj na papier, żeby pobiec z nim do

komendanta.

- A co z tym starowierem? - spytał.

- Ślepa kiszka. Niech na razie leży.

-

Dać mu na przeczyszczenie, i dobre - powiedział Kaziuk.

Mieczysław podniósł pióro znad papieru i odwrócił się gwałtownie do sanitariusza.

-

Na miłość boską, tylko nie na przeczyszczenie! A mo- żeście już mu dali?!

-

Nawet jakby my chcieli, to nie było rycyny. Komandir wziął do smarowania

butów, bo się wybiera w niedzielę na ochotu na dzikie kaczki - powiedział drugi

sanitariusz, Mychajło.

Sanitariusz Kaziuk pobiegł z listą do komendanta i po chwili wrócił ze skreślonym

nazwiskiem starowiera. Mie czysław zerwał się i tak jak stał, nie zdejmując kitla,

poleciał na bramę. Formowały się tu już kolumny mar szowe do wyjścia na zonę.

Komendant w otoczeniu ofice rów przyglądał się odprawie i wymarszowi pierwszej

kolu mny. Mieczysław dopadł komendanta i zameldował, że prosi o dwa słowa

rozmowy.

Komendant, duży, ciężki, z brzuchem wyhodowanym przy biurku, w szoferce

obok kierowcy i na specjalnym dodatku żywnościowym, odszedł trzy kroki na bok

i po wiedział:

- Słucham?

-

Komendant skreślił z listy zwolnionych nazwisko Ry- bakowa.

- Zgadza się. Nie ma powyżej 38 stopni.

-

To przed dwiema godzinami. Teraz ma już 3 8,5 - skła mał Mieczysław. - Jak

zjedzie do kopalni, to może umrzeć.

Komendant jeszcze miesiąc temu byłby krzyknął:

- A czort z nim! - teraz przeżuł te słowa, bezgłośnie poruszywszy tylko szczęką.

- Co mu jest?

-

Nie wiem jeszcze. Temperatura idzie w górę. Może być zapalenie płuc, a nawet

zapalenie opon mózgowych 1 kłamał Mieczysław jak z nut. - Trudno powiedzieć,

co się z tego może rozwinąć. Tak czy owak, w takim stanie nie nadaje się ani do

pracy, ani do transportu do szpitala.

Jestem odpowiedzialny wobec was, komendancie, za jego życie.

Komendant pomyślał, że i on, komendant, jest teraz odpowiedzialny za życie

tego gnoja, starowiera. Stał chwilę w milczeniu, wpatrując się w oczy

Mieczysława, jakby się namyślał, chociaż dobrze wiedział, co powie.

- Dobrze, trzymaj go u siebie. Jak mu do jutra tem peratura nie spadnie, to

pojedzie do szpitala do bazy.

Mieczysław wrócił, usiadł za stołem i patrzył przez okno na maszerujące przez

bramę kolumny. Myślał: jeśli to jest zapalenie wyrostka robaczkowego, to jazda

samochodem po wyboistej drodze, która w niższych, bagnistych miejs cach

biegnie po dylach skaczących pod kołami jak klawisze

- to śmierć. Ale jeśli już było pęknięcie, albo nastąpi za parę godzin, to zapalenie

otrzewnej oznacza także koniec. Mieczysław przestudiował już sposób użycia

sulfatiazolu, który dostał z centrali, i zorientował się, że leku miał akurat tyle, aby

wyprowadzić jednego człowieka z zapale nia płuc, a najwyżej dwóch z czerwonki.

Ale z zapalenia otrzewnej? Myślenie, które musi poprzedzić szybką decy zję, ma

szczególny charakter: odbywa się skrótami, a wszy stkie jego elementy są

przezroczyste niby rysunki na szkle, dzięki czemu widzi się je nie po kolei, ale

jednocześnie. To prawda, że decyzje tym sposobem podejmowane są niemal

błyskawiczne, ale jakże często noszą znamiona obłędnych. Ich powodzenie zależy

wtedy już tylko od szczęścia, czyli po prostu od przypadku. Mieczysław odwrócił

się i zawołał:

-

Kaziu, Mychajło!

-

Tak?

-

Jak starowier?

-

Marny, stęka, bierze go na rzyganie.

-

Zmierzcie mu jeszcze raz temperaturę, i słuchajcie mnie uważnie: pokażecie

mi wszystko, co macie z narzędzi chirurgicznych. Trzeba je będzie dokładnie

wyjałowić.

-

Co takiego?

-

Wy-go-to-wać. Zrozumieliście? Gotować co najmniej

pól godziny. Zrozumiane?

- Tak.

- Następnie zagotujecie, ile się tylko da, wody do mycia rąk. No, co się

gapicie. Ruszajcie się!

Mieczysław otworzył kluczykiem szafkę, nowy nabytek sklecony przez

łagrowego stolarza, i sprawdził, że jest jeszcze pół buteleczki eteru, trochę

spirytusu, są igły i jest trochę nici chirurgicznych. No i coś, co uważał za skarb

szczególnej wartości: catgut.

- Kaziu, gdzie te narzędzia?

Okazało się, że starowier miał temperaturę 38,7 - czyli podnosiła się.

Sanitariusze zajęli się szukaniem narzędzi. Grzebali na półce, przesuwali słoiki i

butelki. Mieczysław zobaczył wreszcie narzędzia ułożone przed sobą na białej

ceracie: dwie pensety, łyżeczkę, skalpel, kilka agrafek. Niczego więcej się nie

spodziewał. Ale Mieczysław zobaczył nagle rzecz straszną: skalpel, instrument

najważniejszy, miał odłamany koniec i wyszczerbione jak piła ostrze. Poczuł nagle

chrobotanie, rozdzieranie skóry i ból, jakby to on sam krajał własne ciało.

- Nie, ja zwariuję. Co to jest, co to jest, pytam?

- Nawiemo ktoś otwierał puszkę z tuszonką amerykań ską...

Mieczysław zastanowił się chwilę, potem sięgnął do kieszeni po swój scyzoryk

w blaszanej oprawie. Zapłacił za niego dużo: ćwierć kilo zaoszczędzonego,

uzbieranego w ciągu miesięcy cukru. Miał tylko jedno ostrze, ale jak brzytwa, bo

Mieczysław lubił cienko zatemperowane ołó wki. Nie dalej jak wczoraj przeciągnął

go na osełce, a po tem na pasku. Poślinił grzbiet dłoni i spróbował ostrze: goliło

jak brzytwa. Odłożył szczerbaty skalpel na bok, do penset i agrafek dołączył swój

scyzoryk.

- Gotować co najmniej pół godziny - rozkazał stanow czym tonem, ale bez

gniewu. Gniew nic by już nie pomógł.

- Tak jest.

- Za godzinę operacja. Pół godziny przed operaqą i mycie rąk mydłem w

gorącej wodzie, po łokcie. Myć dokładnie, zmieniać trzy razy wodę. Zrozumiane?

- Tak jest.

- Gdzie go doktor położy?

- Zestawicie dwa stoliki, przykryjecie czystym przeście radłem. Nogi powiążcie

sznurkiem, żeby stoliki się nie rozsunęły. Jasne?

- Tak.

I Aha! 1 zatrzymał ich jeszcze. - Ty, Mychajło (wyda wało mu się, że Białorusin

czy Ukrainiec, w każdym razie nie Polak, będzie lepszy do tej misji niż Kaziuk) -

biegnij do komendy i powiedz, że doktor bardzo prosi o silniejszą żarówkę, co

najmniej setkę, tylko nie mów, po co nam potrzebna setka, powiedz, że przy 25

watach doktor nic nie widzi. Dobrze? No, biegnij!

- Tak jest - odpowiedział Mychajło, ale bez entuzjaz mu, i ruszył bez

pośpiechu.

Godzinę później starowier Rybaków Iwan Wasiliewicz leżał na stole nagi, jak go

Pan Bóg stworzył. Jego ciało było chude jak wiór, mięśnie obciągnięte cienką jak

papier skórą, pod którą sterczały żebra. Wyglądał jak padły koń, do którego za

chwilę dobiorą się wilki. Mieczysław przy krył ręcznikami jego nogi i piersi.

- Trzeba wyjąć z ciebie to świństwo i wyrzucić — powie dział do starowiera,

myjąc spirytusem dolną, prawą ćwiar tkę brzucha.

- Rób co chcesz, byle przestało boleć.

- Nie powinno boleć, ale się nie ruszaj.

Mieczysław poczekał chwilę, skóra podeschła, potem wylał resztkę eteru na

miejsce, w którym będzie robić cięcie. Musiało to trochę znieczulić skórę i

przynieść ulgę starowierowi, bo przestał stękać.

Mieczysław do religii miał stosunek dosyć powierzchow ny, rzec można -

wojskowo-formalny: „Kompania - do modlitwy!” i „Kiedy ranne wstają zorze”, a

potem wieczo rem znów „Do modlitwy” i „Pod Twą obronę...” Wyda wał więc

komendy i sam śpiewał wraz z innymi swoim mocnym, czystym barytonem. Na

tym wyczerpywały się i spełniały jego obowiązki wobec Boga, w którego, prawdę

mówiąc, nie bardzo wierzył. Wierzył tylko w Polskę, jej historię i mądrość jej

niektórych królów i przywódców. W szkole, w wojsku i w partyzantce nosił na

srebrnym łańcuszku medalik z Matką Boską Częstochowską, który mu dała

matka, kiedy miał siedem lat. Jak się mył albo kąpał, przypominał sobie o jego

istnieniu, i uważał, żeby go nie zgubić. Ale to był tylko amulet, nic więcej. W wię

zieniu medalionik mu, oczywiście, odebrano.

A teraz, za chwilę, czego nigdy dotąd nie robił, musiał dobrać się do środka

żywego człowieka, rozciąć skórę, otworzyć jego jamę brzuszną. Wszystko było

przygotowa ne: na małym stoliczku, przykrytym ręcznikiem i przy stawionym do

zaimprowizowanego stołu operacyjnego, leżały na talerzu wyjałowione narzędzia,

na drugim - tam pony z ligniny. Na półce - rozpuszczone w szklance prze

gotowanej wody - czekały dwie pastylki rivanolu. Mieczys ław bardzo wierzył w

skuteczność tego żółtego płynu, znał z partyzantki jego cudowne działanie

odkażające i osusza jące. Za minutę trzeba było zaczynać od rozcięcia skóry

- i w tej chwili nagle Mieczysława opuściły wszystkie siły. Popatrzył na

sanitariuszy, mieli obaj głupie miny. Czekali. Ogarnął go strach, poczuł się

samotny, bezradny. Zdawało mu się, że jego prawa ręka zdrętwiała mu jak po

niewygod nym śnie, że jego palce utraciły władzę i czucie. I oto teraz, nie

znajdując ani w sobie, ani dokoła siebie niczego, co mogłoby mu przyjść z

pomocą, po raz pierwszy od czasów dzieciństwa zaczął się modlić. Słowami, które

wychodziły gdzieś z głębi jego ciała, poruszały język i usta, ale były bezgłośne:

Ojcze nasz, który jesteś w niebie, święć się imię Twoje, przyjdź królestwo Twoje,

bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi... Czy była to modlitwa? Nie wiedział

tego i nie myślał o tym. Ale było to jedyne, co mógł w tej chwili zrobić dla siebie i

dla tego człowieka leżącego na stole.

Uniósł dwoma palcami cienką, pozbawioną zupełnie podkładki tłuszczowej

skórę, wbił ostrze nożyka płytko i prowadząc je tak jak się rozcina strony książki,

zrobił

dwunastocentymetrowe cięcie, biegnące skośnie w dół ku prawej pachwinie. Nie

krwawiło nawet bardzo.

- Gorzej, jakby tu pan komandir leżał - powiedział Kaziuk.

- Nie gadać, tylko trzymać pensetami skórę i tampono wać! - powiedział

Mieczysław.

Gołymi rękami rozchylił wątłe, wiotkie mięśnie krzyżu jące się na otrzewnej.

Podciął ją lekko w dwóch miejscach, i delikatnie, opanowując drżenie ręki,

dotykał już palcami obłych, śliskich jelit. Były ciepłe, wydawało się, że się ruszają.

Wnętrze tego człowieka żyło. Mieczysław poczuł jeszcze raz lęk, ale już nie tak

obezwładniający jak przed chwilą, przed otwarciem jamy brzusznej. Tu jelito

cienkie, a tu ślepe - a tu, co za szczęście, co za szczęście! Jest wyrostek

robaczkowy. Kształtu i wielkości małej śliwki, sinożółty - ale cały, nie pęknięty! Co

za szczęście! Dopiero teraz poczuł, że drżą mu obie ręce.

- Catgut!

- Co takiego?

- Nici, te grube!

Kaziuk i Mychajło raczej domyślili się, niż zrozumieli,

o co mu chodzi. Opanował drżenie rąk i działał teraz jak w transie, wykonując

czyjeś rozkazy. Jakby jakiś tajem niczy hipnotyzer podpowiadał mu, co ma robić,

Mieczys ław słuchał go i wykonywał dokładnie jego polecenia.

- Tampony, tampony! Rzucać byle gdzie, na ziemię, byle szybko!

Podwiązał wyrostek w przewężeniu, potem drugi raz poniżej jelita ślepego - i

między węzłami przeciął. Oddzielił w ten sposób rzecz chorą od reszty organizmu.

Wydobył ją i położył ostrożnie na kawałku ligniny, jakby była jeszcze czymś

żywym. Zresztą tak postępowali lekarze w lesie, kiedy wyciągali niemiecką kulę z

ciała rannego. Nie wy rzucali jej, tylko kładli na kawałku papieru.

— Igła, nici do szycia. Unosić skórę troszkę do góry! Szył powoli, dosyć gęsto.

Kiedy skończył, spojrzał na starowiera: miał twarz spokojną.

- Boli?

- Szczypie - odpowiedział starowier cicho.

Mieczysław umył ręce z krwi, osuszył je, potem zajął się

sercem pacjenta. Pracowało. Tętno było trochę przyspie szone, ale słabo napięte.

Wodniste, bladoniebieskie oczy starowiera były załzawione. Na jego czole perliły

się krople potu.

- Maładziec - powiedział Mieczysław. Zanurzył kawa łek gazy w szklance z

rivanolem, wycisnął gazę, żeby nie ciekła i nakrył nią zeszytą skórę. Położył

jeszcze dwie warstwy gazy i unieruchomił ją przylepcem, starając się nie uciskać

jamy brzusznej. Ale z prawej strony mógł przy czepić mocno w miejscu, gdzie była

kość biodrowa. Zrobił wszystko, na co go było stać.

- Skażitie, doktor, ja pamru? - spytał cicho starowier.

- Nie, będziesz żył - odpowiedział Mieczysław. Wytarł mu czoło ręcznikiem. -

Aha, na wszelki wypadek, nie dawajcie mu na razie nic do picia. Niech trochę

pocierpi. Zrozumieliście?

- Tak jest.

Mieczysław usiadł na krześle, skręcił papierosa i zapalił.

Oczym teraz myślał? Że jak mu starowier umrze, to on, Mieczysław

Władysławowicz, pójdzie z powrotem do ko palni, a może mu nawet dołożą jeszcze

10 lat, mimo że życie starowiera Rybakowa nie było dla nich nic warte. Ale może

nie umrze? Trochę bakterii przedostało się, oczywiś cie, do jelit i do otrzewnej, na

to nie ma siły. Ale organizm ludzki, nawet tak wyniszczony, ma ciągle do

czynienia z bakteriami, z małą, oczywiście, ilością bakterii i jakoś sobie daje radę.

System obronny tego człowieka, mimo że starowier miał już poza sobą chyba z 15

lat pracy w kopal ni, jakoś go jednak dotąd chronił. Trzeba by mu pomóc, ale on,

„doktor”, nie ma żadnych środków nasercowych. Może znalazłoby się w obozie

trochę kawy. Tak, kawa by się znalazła, starowier ma tu swoich wyznawców,

postarają się. Naparzyć i podawać mu co godzinę po pół łyzeczki. Ale co tam

kofeina. To śmieszny lek. Tu trzeba by glukozy

w zastrzykach, digitalisu, choćby koraminy w kroplach. A on nie miał nic, nic,

nic. Leczenie organu, który jest głównym motorem życia, w nowym

rozporządzeniu nie było widocznie jeszcze przewidziane.

-

Co wam jest, doktor? - usłyszał czyjś głos, i ocknął się. Głowę miał gdzieś

prawie na wysokości kolan, widział z bliska papierosa, który mu wypadł z palców

i zgasł. Podłoga była zamieciona, nie było już na niej poplamio nych krwią

tamponów. Został tylko niedopałek papierosa, który był zbyt cenny, aby go

wyrzucać do śmieci. Wypros tował się i rozejrzał. Starowier, przykryty aż po szyję

prześcieradłem, leżał na stole z przekręconą na bok głową i patrzył na niego. Jego

oczy były jakby żywsze, bardziej niebieskie. Kazia nie było. Mychajło siedział na

stołku, na tle oślepiająco białej ściany, i także patrzył na niego.

- W porządku. Zadrzemałem.

-

Wy, doktor, nie jedli śniadania. Stoi na piecu, będzie jeszcze ciepłe.

- A która to godzina?

- Za chwilę obiad - odpowiedział Mychajło.

- Zawołaj Kazia, przeniesiemy starowiera ostrożnie na łóżko.

-

Kaziuk poszedł po obiad.

-

Dobra. To zaraz jak wróci.

Nazajutrz rano, przed wymarszem do pracy, Mieczysław mógł zameldować, że

więzień Iwan Wasiliewicz Rybaków, numer taki a taki, nie będzie mógł wyjść za

bramę, bo leży na izbie chorych.

-

Co mu jest? - spytał komendant.

-

Jest po operacji. Wraca do zdrowia.

-

Co? Po jakiej operacji?

-

Usunięcie wyrostka robaczkowego.

- Co?! - krzyknął komendant - operacji tutaj nie wolno robić. Pójdziecie pod

sąd!

-

Obywatelu komendancie, była ostatnia chwila. W cza sie transportu

nastąpiłoby pęknięcie i ropa wylałaby się do jamy brzusznej, i to byłby już koniec.

Komendant poczerwieniał. Nadął się, zdawało się, że zaraz trzaśnie pas na jego

brzuchu. Ale komendant miał w sobie dwie dusze prawie jednakowej wielkości,

chociaż któraś z nich musiała być ciut mniejsza, bo jedna wchodzi ła w drugą,

niby ruskie „baby”. Jedna dusza komendanta napełniona była strachem, druga -

pychą. Tchórzostwo pozwalało mu kształtować w sposób właściwy stosunki z

przełożonymi, pycha - z podwładnymi. Miał zapewne inne jeszcze duszyczki, coraz

mniejsze i coraz głębiej scho wane, być może nawet i coś w rodzaju patriotyzmu,

który był niczym innym, jak wielkorosyjskim szowinizmem. Mo żliwe, że na

samym dnie kryła się jeszcze jedna, ale to już ostatnia i nigdy nie dochodząca do

głosu duszyczka, w któ rej były jakieś ludzkie uczucia, powiedzmy - litość. Ale to

wątpliwe. Bo jeśli nawet dobijał postrzeloną na polowaniu zwierzynę, to nie po to,

aby oszczędzić jej cierpienia, ale po prostu, żeby przestała się ruszać. Jeszcze

przed rokiem, ba, pół roku temu, to, co się stało, nie byłoby się mogło zdarzyć. W

łagrze nie byłoby lekarza, ten starowier Ryba ków umarłby i poszedł spokojnie do

ziemi, a on, komandir, nie miałby żadnych problemów. A teraz musiał coś po

stanowić. Musiał wydać jakąś decygę. I mimo że życie tego starowiera było dla

komendanta mniej warte niż mucha na szybie, niż mrówka na ścieżce, pycha

kazała mu zaryzyko wać. Bo przecież nie kto inny, tylko on, komendant,

mianował wraczem tego sukinsyna Polaka, który w ostat niej chwili ocalił życie

Rosjanina Rybakowa. Że ów polski wracz postąpił nieformalnie? Nie zna dobrze

rosyjskiego, mógł źle zrozumieć instrukcję. A w końcu, jaka jest różnica między

operacją a „drobnym, koniecznym zabiegiem chi rurgicznym”, jak stało w

instrukcji, czyli takim, jak na przykład przecięcie czyraka na tyłku? Komendant

stał długo, nie odzywając się. Nie patrzył na Mieczysława, tylko gdzieś w prawo, w

stronę baraków. Potem odwrócił powoli głowę i patrzył w stronę bramy, którą

właśnie otwierano. Trwało to długo, bardzo długo, może dwie, a nawet trzy

minuty. Zdawało się, że komendant myśli

całkiem o czym innym. Mieczysław usłyszał wreszcie jego głos: brzmiał urzędowo,

ale w tonacji spokojnej, nawet obojętnie, jakby w ogóle nic się nie zdarzyło:

- To jak, jak mówicie, familia tego chorego?

1 Iwan Wasiliewicz Rybaków, numer 4878.

- Aha. To niech on tam u was poleży.

- Tak jest.

- A wy wracajcie do swojej pracy.

- Tak jest - odpowiedział Mieczysław.

Zrobił w tył zwrot i ruszył powoli w stronę izby chorych. Z bladego, szarego

nieba sypał drobny śnieg, który zwias tował nadejście kolejnej zimy. I kto wie, ilu

jeszcze lat. Mimo to przyjaciel miał powód, aby być dzisiaj w lepszym niż zwykle

nastroju. Miał bowiem poczucie, że w imię czegoś dobrego udało mu się odnieść

zwycięstwo nad złem. Jakie zwycięstwo nad złem? Co ja plotę? Nic tak wznios łego

na pewno do głowy by mu nie przyszło. To byłaby literatura. Spełnił tylko swoją

powinność najlepiej jak umiał, i mógł co najwyżej pomyśleć: udało mi się wygrać

walkę o życie człowieka. Chyba nic więcej. Ale Mieczysław nie zdawał sobie

sprawy, że to, czego dokonał, zawiera w sobie jakąś wartość bezinteresowną, o

wiele czystszą, szlachetniejszą niż większość czynów dobrych, jakie ludzie

świadczą ludziom, gdyż spełniony został bardzo daleko od kraju rodzinnego,

domu, przyjaciół. Jakby na pokładzie zagubionego gdzieś pośrodku oceanu

statku, który być może skazany jest na to, że pójdzie wraz z całą załogą na dno. I

pod wysokim niebem, o tysiące mil od brzegów nie ocaleje nikt, kto mógłby to

opowiedzieć innym ludziom.