monter konstrukcji budowlanych 712[04] z1 06 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Grzegorz Pośpiech

Montaż zbiorników cylindrycznych

712[04].Z1.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Halina Darecka
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[04].Z1.06.
,,Montaż zbiorników cylindrycznych” zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu monter konstrukcji budowlanych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1

Rodzaje zbiorników cylindrycznych, ich konstrukcje i zastosowanie

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2

Elementy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych i zasady ich konstruowania

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3

Przykłady rozwiązań stalowych zbiorników cylindrycznych i metody ich montażu

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zasadach konstruowania zbiorników

cylindrycznych i sposobach ich montażu.

Poradnik ten zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Do poszerzenia wiedzy wykorzystaj wskazaną literaturę
oraz inne źródła informacji. Materiał obejmuje również:

−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska
pracy,

−

sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co

oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia
umiejętności określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem
tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne
sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
4. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej

jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.

Jednostka modułowa: ,,Montaż zbiorników cylindrycznych”, której treści teraz poznasz jest

częścią modułu ,,Technologia montażu konstrukcji metalowych”.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[04].Z1/2.03

Wykonywanie rusztowań do robót budowlanych

712[04].Z1

Technologia montażu konstrukcji metalowych

712[04].Z1/2.01

Dobieranie narzędzi, sprzętu i maszyn do robót

montażowych

712[04].Z1/2.02

Wykonywanie podstawowych pomiarów w

robotach budowlanych

712[04].Z1.04

Łączenie elementów konstrukcji w stykach

montażowych

712[04].Z1.06

Montaż zbiorników cylindrycznych

712[04].Z1.07

Montaż kominów stalowych

712[04].Z1.08

Montaż budynków wielokondygnacyjnych

712[04].Z1.09

Montaż wież i masztów

712[04].Z1.10

Montaż zbiorników kulistych

712[04].Z1.05

Montaż hal

712[04].Z1.11

Wykonywanie konserwacji i napraw uszkodzonych

elementów konstrukcji metalowych

712[04].Z1.12

Rozliczanie robót montażowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej ,,Montaż zbiorników

cylindrycznych” powinieneś umieć:

−

stosować terminologię budowlaną,

−

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,

−

transportować materiały budowlane,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

dobierać narzędzia i sprzęt do robót montażowych,

−

wykonywać podstawowe pomiary w robotach budowlanych,

−

wykonywać rusztowania do robót budowlanych,

−

łączyć elementy konstrukcji w stykach montażowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozróżnić rodzaje zbiorników cylindrycznych,

−

porównać konstrukcje zbiorników cylindrycznych,

−

dobrać odpowiednią metodę montażu zbiorników

−

dobrać narzędzia i sprzęt do montażu zbiorników cylindrycznych,

−

dobrać materiały do montażu zbiorników,

−

układać i wstępnie łączyć blachy dna zbiornika,

−

łączyć wstępnie zworami montażowymi blachy płaszcza przy montażu nadbudowy
pierścieni,

−

wykonać montaż rusztowania ślizgowego na zmontowanych pierścieniach zbiornika,

−

wykonać montaż belek promieniowych i wiązarów dachowych zbiornika,

−

układać i wstępnie łączyć blachy dachu zbiornika,

−

zamocować na obwodzie pierścienie toczne rolki napędowej przy metodzie podbudowy

pierścieni,

−

przeprowadzić montaż blach płaszcza zbiornika w oknie montażowym przy montażu metodą

podbudowy pierścieni,

−

rozwijać rulon dna zbiornika przy montażu metodą rulonową,

−

rozwijać rulon płaszcza zbiornika przy montażu metodą rulonową,

−

wykonać roboty montażowe zbiorników cylindrycznych zgodnie z zasadami bhp,

−

wykorzystać dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rodzaje zbiorników cylindrycznych, ich konstrukcje

i zastosowanie

4.1.1. Materiał nauczania

Zbiorniki cylindryczne o pionowej osi przeznaczone są najczęściej do magazynowania ropy

naftowej i produktów z niej otrzymywanych. Produkty te charakteryzują się dużą
różnorodnością cech fizycznych, mających wpływ na konstrukcję, osprzęt i użytkowanie
zbiorników.
Przy budowie zbiorników na paliwa płynne należy brać pod uwagę następujące czynniki:

−

zagrożenie pożarowe i tworzenie się mieszanek wybuchowych,

−

elektryzację ścianek konstrukcji przy przepływach cieczy,

−

działanie toksyczne,

−

straty magazynowe, powstające przy przechowywaniu.

Straty przy magazynowaniu wywołane są parowaniem cieczy, przede wszystkim benzyny. Straty
te powstają:

−

wskutek parowania cieczy w czasie napełniania zbiornika i wypychania par poprzez zawory
bezpieczeństwa lub podczas jego opróżniania (tzw. straty „dużego oddechu”),

−

wskutek dobowych wahań temperatury i ciśnienia w czasie magazynowania produktu (tzw.
straty „małego oddechu”).

Zbiorniki cylindryczne na ciecze można podzielić na:

−

naziemne zbiorniki cylindryczne pionowe ze stałymi dachami i płaskimi dnami,

−

zbiorniki cylindryczne pionowe z płaskimi dnami i dachami pływającymi,

−

podziemne zbiorniki cylindryczne pionowe ze stałymi dachami,

−

zbiorniki cylindryczne poziome nadziemne,

−

zbiorniki cylindryczne poziome podziemne.

Rys. 1. Zbiornik ze stałym dachem [2, s. 368] Rys. 2. Zbiornik z dachem pływającym [1, s.284]

Dach pływający

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Podziemny zbiornik ze stałym dachem [2, s. 368] Rys. 4. Poziomy zbiornik nadziemny [2, s. 368]

Rys. 5. Zbiornik cylindryczny poziomy podziemny [2, s. 368]

Specyficznymi obciążeniami zbiorników cylindrycznych są obciążenia nadciśnieniem

i podciśnieniem. Obciążenie nadciśnieniem występuje w zbiornikach w przypadku napełniania
zbiornika ze stałym dachem oraz w wyniku parowania magazynowanego produktu (zarówno
w przypadku dachu stałego, jak i pływającego). Wartość nadciśnienia zależna jest od
temperatury, do jakiej może nagrzać się zbiornik. Dla krajowych warunków klimatycznych
wynosi ona ok. 60°C. W zbiornikach z dachami stałymi konstrukcję nośną dachu projektuje się
na ogół na nadciśnienie 2,5 kPa, W zbiornikach z dachami pływającymi działanie nadciśnienia
objawia się wybrzuszaniem się membrany dachu. Częste powtarzanie się wybrzuszeń dachu ma
istotny wpływ na bezpieczeństwo konstrukcji, dlatego też należy stosować odpowiednie
rozwiązania konstrukcyjne, zabezpieczające membranę przed deformacjami, Obciążenie
podciśnieniem jest istotne dla zbiorników o stałej objętości (ze stałymi dachami) i występuje ono
przy niesprawności zaworów oddechowych.

Obciążenie wiatrem ma bardzo istotne znaczenie w przypadku zbiorników z dachami

pływającymi, gdyż występuje po stronie nawietrznej niekorzystne sumowanie się parcia i ssania

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Do czego służą zbiorniki cylindryczne?
2. Jakie są rodzaje zbiorników cylindrycznych?
3. Co jest powodem strat magazynowanych cieczy w zbiornikach cylindrycznych?
4. Od czego zależna jest wartość nadciśnienia w zbiornikach?
5. Jakie czynniki bierze się pod uwagę przy budowie zbiorników cylindrycznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw na rysunkach schematy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z klasyfikacją i budową zbiorników cylindrycznych (materiał nauczania

rozdz.4.1.1),

2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować schematy zbiorników cylindrycznych ,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

blok techniczny formatu A4,

–

przybory kreślarskie,

–

gumka,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Spośród przedstawionych pasków papieru z wypisanymi różnymi czynnikami wybierz te

czynniki, które bierze się pod uwagę przy budowie cylindrycznego zbiornika stalowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Nauczyciel przedstawi Ci paski papieru na których wypisane są różne czynniki dotyczące

budowy obiektów. Wśród nich znajdują się te które dotyczą budowy zbiorników
cylindrycznych. Wybierz je naklej na arkusz papieru i przedstaw nauczycielowi oraz kolegom
z grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura z rozdziału 6,

–

paski papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,

–

arkusz papieru formatu A 2,

–

przybory kreślarskie,

–

klei.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Czy potrafisz:
1) określić przeznaczenie zbiorników cylindrycznych?

2) rozróżnić konstrukcje zbiorników cylindrycznych?

3) wskazać czynniki jakie bierze się pod uwagę przy budowie zbiorników?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Elementy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych i zasady

ich konstruowania

4.2.1. Materiał nauczania

Zbiorniki cylindryczne pionowe naziemne ze stałym dachem

Konstrukcję zbiornika cylindrycznego pionowego naziemnego ze stałym dachem ilustruje

poniższy rysunek.

Rys.6. Konstrukcja zbiornika cylindrycznego pionowego [1, s. 278]

Dno zbiornika układa się na podsypce piaskowej o grubości od 20 do 30 cm. Górna warstwa

podsypki jest zmieszana z mazutem i stanowi antykorozyjną ochronę dna zbiornika. Podsypkę
układa się na gruncie lub na odpowiednim fundamencie. Podsypka powinna być tak ułożona,
aby dno miało spadek od środka na zewnątrz. W niektórych rozwiązaniach wykonuje się
dodatkowy fundament pierścieniowy, przebiegający po obwodzie dna zbiornika, umieszczony
bezpośrednio pod płaszczem zbiornika.

Rys.7. Sposoby posadowienia cylindrycznych zbiorników pionowych: a) w przypadku podłoża przepuszczalnego,
b) w przypadku podłoża spoistego, c) w przypadku zastosowania kontroli przecieków, d) w przypadku oparcia
płaszcza na fundamencie. [1, s. 280]

1-płaszcz
2-kopuła dachu
3-rura podnoszona umocowana na przegubie

1-grunt nasypowy
2-poduszka piaskowa
3-warstwa izolacyjna (piasek z olejem opałowym lub mazutem)
4-płyta żelbetowa
5-folia górnicza
6-asfalt
7-otwór w fundamencie pierścieniowym
8-rurka kontrolna
9-rynna kontrolna
10-podkładka (płyta pilśniowa nasączona bitumem)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Styki pionowe blach płaszcza zbiornika wykonuje się za pomocą spoin czołowych.

Rys.8. Spoina czołowa pionowa łącząca blachy płaszcza zbiornika [1, s. 280]

Styki poziome, przy blachach cieńszych, wykonuje się na zakład, natomiast przy grubszych
blachach płaszcza również jako czołowe.

Rys. 9. Spoiny poziome łączące blachy płaszcza [1, s. 280]

W przypadku stosowania poziomych spoin pachwinowych poziome pierścienie płaszcza, tzw.
cargi, mają układ teleskopowy. Ma to na celu umożliwienie wykonania wszystkich spoin
zewnętrznych jako podolne. Wewnętrzne spoiny poziome, będące spoinami sufitowymi,
wykonuje się wówczas jako przerywane, o grubości co najmniej 4 mm i długości 100 mm,
w odstępach 300 do 400 mm. Styki pionowe sąsiednich carg wykonuje się mijankowo. Odstęp
między tymi stykami przyjmuje się zazwyczaj nie mniejszy niż 600 mm. Dolne kręgi (cargi),
stanowiące płaszcz zbiornika o dużej pojemności (powyżej 10 000 m

), zaleca się wykonywać

z blach o wyższej wytrzymałości.

Blachy płaszcza łączy się z dnem obustronnymi spoinami pachwinowymi. Stosowanie

wzmocnienia kątownikami nie jest właściwe.

Rys. 10. Połączenie płaszcza zbiornika z dnem: a) właściwe, b) niewłaściwe [1, s. 280]

1-spoina podolna
2-spoina sufitowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Płaszcz zbiornika należy wykonywać z możliwie jednakowych arkuszy blach najczęściej

o długości ok. 6,00 m i szerokości takiej, aby wysokość zbiornika stanowiła wielokrotność tej
szerokości, wynoszącej najczęściej 1,50 m.

Dno zbiornika wykonuje się najczęściej z blach o grubości 4 - 8 mm. Z tego też powodu

zaleca się, aby układ arkuszy dna zbiorników o mniejszych średnicach (do 12,50 m) był taki jak
na rysunku.

Rys. 11. Konstrukcja dna zbiornika o małej średnicy [1, s. 282]

W przypadku większych średnic dno wykonuje się z tzw. pierścieniem obrzeżnym.

Rys. 12. Konstrukcja dna zbiornika o dużej średnicy [1, s. 282]

Do łączenia blach dna na placu budowy można stosować spoiny pachwinowe i spoiny

czołowe na podkładce . W dnach montowanych tzw. metodą rulonową, gdzie wszystkie styki
wykonywane są w wytwórni, można stosować spoiny pachwinowe dwustronne lub czołowe bez
podkładek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dachy zbiorników wykonuje się jako kopuły żebrowe o niewielkiej wyniosłości lub jako

dachy stożkowe o nachyleniu rzędu 3 – 12°. Dachy stożkowe opiera się najczęściej na
konstrukcji nośnej, złożonej z promieniście usytuowanych wiązarów kratowych. Poszycie dachu
kopulastego spoczywa na belkach promieniowych (krokwiach) lub płatwiach, podtrzymywanych
przez wiązary dachowe albo przez żebra kopuły.

Rys. 13. Konstrukcje dachów: a) stożkowego, b) kopulastego [1, s. 283]

Blachy pokrycia dachowego powinny mieć grubość co najmniej 4 mm. Obrzeżny pierścień

blach pokrycia może mieć większą grubość i blachy te mogą być przyspawane do płatwi. Blachy
środkowej części powinny być zespawane ze sobą jednostronnymi spoinami pachwinowymi
i w taki sposób połączone z kątownikiem wieńczącym płaszcz lub z obrzeżnym pierścieniem
blach pokrycia. Blach środkowej części nie spawa się z elementami konstrukcji nośnej.

Zbiorniki cylindryczne pionowe z dachem pływającym

Zbiorniki tego typu są korzystniejsze od poprzednich, zwłaszcza w przypadku

magazynowania paliw płynnych, gdyż eliminują straty zarówno „dużego”, jak i „małego
oddechu”. Konstrukcję zbiornika z dachem pływającym ilustruje rysunek nr 14.

Rys. 14. Schemat zbiornika z dachem pływającym [2, s. 369]

Wyporność dachu uzyskuje się najczęściej przez umieszczenie pierścieniowego pontonu.

Dachy pływające mają średnicę mniejszą od wewnętrznej średnicy płaszcza o 300 - 800 mm.
W przestrzeni pomiędzy płaszczem zbiornika a dachem pływającym umieszczone są urządzenia
zapewniające szczelność zbiornika.

Dno zbiornika cylindrycznego pionowego z dachem pływającym, jak również jego

posadowienie, wykonujemy podobnie jak u zbiorników ze stałym dachem. Natomiast blachy
płaszcza zbiornika mogą być łączone między sobą wyłącznie za pomocą spoin czołowych, przy

1- płaszcz,
2- ponton dachu pływającego,
3- membrana dachu,
4- drabina ruchoma,
5- tor drabiny,
6- odwodnienie dachu,
7- pomost,
8- uszczelnienie dachu pływającego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

czym w przypadku łączenia pierścieni z blach o różnej grubości, zbiornik musi zachować stałą
średnicę wewnętrzną.

Dach pływający może być rozwiązany w różny sposób.

Rys. 15. Rodzaje dachów pływających a) pontonowo-membranowy, b) dwupowłokowy, c) skrzynkowy [2, s. 372]

Dach pontonowo-membranowy składa się z pierścieniowego pontonu i wewnętrznej

membrany. Ponton jest podzielony przeponami na szczelne segmenty. Wewnątrz pontonu
znajduje się płaska membrana, spawana z blach. Przy opróżnionym zbiorniku dach opiera się na
krótkich słupkach umocowanych do pontonu i membrany dachu. W przypadku zbiorników
o średnicy powyżej 40 m membrana doznaje dużych deformacji, dlatego też należy dodatkowo
usztywnić ją żebrami. Znane są też rozwiązania z zastosowaniem, na powierzchni membrany
pływaków poprawiających warunki pływania w przypadku awaryjnego zalania wodą lub
wypływu produktu naftowego.

Rys. 16. Przekrój pontonu [1, s. 286]

Dach dwupowłokowy składa się z dwóch pontonów, zewnętrznego i wewnętrznego, oraz

z pierścieni blach łączących górne i dolne płaszczyzny pontonów. Dachy te stosuje się zwykle
do średnicy 25 m. Dolna i górna blacha powinna mieć grubość co najmniej 5 mm.

Dach skrzynkowy składa się z pontonu pierścieniowego, do którego umocowane są skrzynki.

Wymiary skrzynek przyjmuje się najczęściej ok. 2,50 x 2,50 x 0,25 m. Skrzynki wykonuje się
w wytwórni i łączy na miejscu budowy, dlatego dachy tego typu wykorzystywane są
w zbiornikach o dużych średnicach (powyżej 25 m).

Usztywnienie górnej krawędzi płaszcza zbiornika z dachem pływającym konstruuje się

w taki sposób aby można go było wykorzystać się jako pomost dla obsługi.

Rys. 17. Usztywnienie górnej krawędzi zbiornika [1, s. 286]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podziemne zbiorniki cylindryczne pionowe

Zbiorniki te służą najczęściej do długotrwałego magazynowania benzyn, likwidują bowiem

straty od „małego oddechu”. Zbiorniki podziemne zajmują mniejszą przestrzeń niż zbiorniki
naziemne, gdyż mogą być usytuowane bliżej siebie. Schemat konstrukcji zbiornika ilustruje
rysunek.

Rys. 18. Podziemny zbiornik cylindryczny [1, s. 286]

Podziemne zbiorniki cylindryczne wykonuje się zwykle o objętości 250 – 5000 m

Wysokość płaszcza jest nieco niższa niż w zbiornikach naziemnych. Dach z reguły jest podparty
w środku słupem. Wskazane jest stosowanie na dachu izolacji termicznej w celu zmniejszenia
warstwy gruntu. Zbiorniki wykonywane są w żelbetowych obudowach, które przenoszą
obciążenia od parcia gruntu,

Pokrycie zbiornika podziemnego stanowi przeważnie blacha oparta na ruszcie z belek

i pracująca jak membrana. Dno wykonuje się tak jak w zbiornikach naziemnych. Grubości blach
dachu zbiorników w obudowie żelbetowej wynoszą najczęściej 3 mm.

Dodatkowe wyposażenie zbiorników cylindrycznych pionowych

Zbiorniki, aby spełniały swoje zadanie, muszą być wyposażone w dodatkowe elementy
konstrukcyjne i urządzenia technologiczne, zwane popularnie osprzętem. Do osprzętu
zbiorników zaliczamy:

1. Króćce produktowe przeznaczone są do podłączenia rurociągów ssawnych i tłocznych.
Króćce wykonuje się w pierwszym dolnym pierścieniu płaszcza.

Rys. 19. Przykład konstrukcji króćca [1, s. 294]

2. Rura podnoszona przeznaczona jest do pobierania cieczy z górnego poziomu.

3. Włazy umożliwiające wejście do pustego zbiornika, zwykle o średnicy 600 mm, umieszczone
na wysokości 750 mm ponad dnem.

4. Schody i drabiny.

1-płaszcz w obudowie żelbetowej
2-słup
3-fundament
4-wiązar dachu
5-obudowa żelbetowa
6-pusta przestrzeń dla konserwacji
7-rynna odwadniająca

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Instalację przeciwpożarową, którą wykonuje się przez pokrycie zwierciadła cieczy warstwą
piany o grubości co najmniej 60 cm.

6. Zawory bezpieczeństwa regulujące nadciśnienie i podciśnienie w zbiorniku. Wraz z zaworami
montuje się bezpiecznik przeciwogniowy, zapobiegający przedostawaniu się płomienia
z zewnątrz do wewnątrz zbiornika.

7. Podpory dachowe w zbiornikach z dachem pływającym. Składają się one z dwóch rur
łączonych teleskopowo i zapewniających możliwość regulacji odległości dachu od dna, która
powinna wynosić w czasie eksploatacji 800—1000 mm, a w czasie remontu 1800—2000 mm.

8. Zawory napowietrzające, zabezpieczające przed wytwarzaniem się poduszki powietrznej
i próżni.

9. Urządzenie do odprowadzania wody opadowej z dachu pływającego. Jest to najczęściej
studzienka umieszczona w środku dachu wraz z przewodem benzynoodpornym, elastycznym.

10.Uszczelnienie pomiędzy płaszczem zbiornika a pływającym dachem. Powinno ono
zapewniać szczelność niezależnie od odkształceń płaszcza, a jednocześnie siła dociskająca do
płaszcza nie może być zbyt duża. Znane są obecnie dwa typy uszczelnień: tzw. mechaniczne
i miękkie.

Rys. 20. Przykłady uszczelnień: a)-f) mechaniczne, g)-k) miękkie [1, s. 295]

Zbiorniki cylindryczne poziome

Zbiorniki cylindryczne poziome wykonuje się o pojemnościach 3—150 m

, średnicach

1,40—3,20 m i długościach 3 − 20 m. Robocze ciśnienie w zbiornikach poziomych wynosi
najczęściej 0,04 - 0,06 MPa, a dopuszczalne podciśnienie 0,003 MPa. Zbiorniki cylindryczne
poziome stosuje się jako naziemne i podziemne.

1-blacha ślizgowa
2-elastyczna uszczelka
3-pantograf
4-sprężyna dociskająca

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 21. Zbiorniki cylindryczne poziome: a) nadziemny, b) podziemny [1, s.297]

Zbiorniki nadziemne opiera się na dwóch podporach betonowych lub ceglanych za
pośrednictwem stalowych podpór siodłowych. Zbiorniki podziemne układa się w gruncie
w zależności od poziomu wody gruntowej. W gruntach suchych wystarcza zasypka piaskowa,
natomiast w gruntach wilgotnych, gdy poziom wody gruntowej sięga do połowy średnicy
zbiornika, konieczna jest dodatkowa płyta betonowa, do której kotwi się zbiornik.
W zbiornikach nadziemnych nie stosuje się wewnętrznych żeber lub przepon. W zbiornikach
podziemnych, narażonych na utratę stateczności płaszcza wskutek parcia gruntu stosuje się
przepony trójkątne.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakich elementów składa się konstrukcja zbiornika cylindrycznego ze stałym dachem?
2. Z jakich elementów składa się konstrukcja zbiornika cylindrycznego z dachem pływającym?
3. Jakie są rodzaje dachów pływających w zbiornikach?
4. Jakie są sposoby posadowienia zbiorników cylindrycznych?
5. Jakie są zasady konstruowania płaszcza zbiornika cylindrycznego?
6. Jakie są zasady konstruowania dna zbiornika cylindrycznego?
7. Jakie konstrukcje dachów stałych wykonuje się w zbiornikach cylindrycznych?
8. Z jakich elementów składa się konstrukcja zbiornika cylindrycznego podziemnego?
9. Co wchodzi w skład dodatkowego wyposażenia zbiorników cylindrycznych?
10. Jakie są sposoby uszczelnień między płaszczem a dachem pływającym zbiornika?
11. Z jakich elementów składają się zbiorniki cylindryczne poziome?
12. Jakie są sposoby posadowienia zbiorników poziomych?

1-właz
2-zasypka piaskowa
3-płyta betonowa
4-obejma kotwiąca
5-pierścień usztywniający
6-dennica

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw na rysunku sposób posadowienia zbiornika cylindrycznego pionowego na gruncie

spoistym z kontrolą przecieków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu sposób posadowienia zbiornika,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

arkusze papieru,

–

przybory kreślarskie,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przedstaw i porównaj na wykonanych rysunkach sposoby posadowienia zbiorników

cylindrycznych pionowych na gruncie spoistym i na podłożu przepuszczalnym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu sposoby posadowienia zbiorników oraz wypisać ewentualne różnice

w konstrukcji posadowienia,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

arkusze papieru,

–

przybory kreślarskie,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Z podanych nazw elementów konstrukcyjnych wybierz te, które dotyczą zbiornika

cylindrycznego pionowego z dachem pływającym.

Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci paski papieru, na których wypisane są elementy konstrukcyjne

zbiorników. Wśród nich znajdują się te, które dotyczą zbiornika cylindrycznego z dachem
pływającym. Wybierz je, naklej na arkusz papieru i przedstaw nauczycielowi oraz kolegom
z grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6,
– paski papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
– arkusz papieru formatu A2,
– przybory kreślarskie,
– klej.

Ćwiczenie 4

Z podanych nazw elementów konstrukcyjnych wybierz te elementy konstrukcyjne, które

dotyczą zbiornika cylindrycznego pionowego podziemnego.

Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci paski papieru, na których wypisane są elementy konstrukcyjne

zbiorników. Wśród nich znajdują się te, które dotyczą zbiornika cylindrycznego podziemnego.
Wybierz je, naklej na arkusz papieru i przedstaw nauczycielowi oraz kolegom z grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6,
– paski papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
– arkusz papieru formatu A2,
– przybory kreślarskie,
– klej.

Ćwiczenie 5

Przedstaw i porównaj na wykonanych rysunkach konstrukcje dna zbiornika o małej

i wielkiej średnicy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu rozwiązania konstrukcyjne dna zbiorników,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– arkusze papieru,
– przybory kreślarskie,
– gumka,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 6

Przedstaw i porównaj na wykonanych rysunkach sposoby łączenia blach płaszcza

zbiorników cylindrycznych pionowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania rozdz.4.2.1,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) narysować na arkuszu sposoby łączenia blach zbiorników oraz wypisać ewentualne różnice,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– arkusze papieru,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 7

Z wypisanych elementów konstrukcyjnych wybierz elementy należące do dodatkowego

wyposażenia zbiornika cylindrycznego pionowego.

Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci kartkę papieru, na której wypisane są elementy konstrukcyjne

zbiorników. Wśród nich znajdują się elementy dodatkowego wyposażenia zbiornika
cylindrycznego pionowego. Wybierz je, wytnij i naklej na arkusz papieru. Przedstaw
nauczycielowi oraz kolegom z grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia,
– kartki papieru z wypisanymi czynnikami dotyczącymi budowy obiektów stalowych,
– arkusz papieru formatu A2,
– przybory kreślarskie,
– klej,
– nożyczki.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?

2) rozróżnić elementy konstrukcyjne zbiorników cylindrycznych?

3) rozróżnić sposoby łączenia blach zbiorników cylindrycznych?

4) określić sposoby posadowienia zbiorników cylindrycznych?

5) określić sposoby wykonania dna zbiorników?

6) określić elementy wyposażenia zbiorników cylindrycznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Przykłady rozwiązań stalowych zbiorników cylindrycznych

i metody ich montażu

4.3.1.Materiał nauczania

Montaż zbiorników cylindrycznych pionowych charakteryzuje się znaczną ilością robót

spawalniczych. Z tego też powodu należy dążyć do takich sposobów montażu, by spoiny mogły
być wykonywane automatycznie.

Obecnie stosuje się trzy metody montażu zbiorników cylindrycznych pionowych są to:

1. Metoda nadbudowy pierścieni,
2. Metoda podbudowy pierścieni,
3. Metoda rulonową.

W pierwszych dwóch metodach montaż rozpoczyna się od rozłożenia na fundamencie

i zespawania blach dna. Blachy układa się rozpoczynając od środkowego pasa i po nim
przemieszcza się blachy pozostałych pasów. Tym sposobem chroni się piaskowy fundament
przed zdeformowaniem jego górnej warstwy. Zespawanie dna wymaga wykonania dużej liczby
długich i prostopadłych do siebie spoin. Nieprawidłowa kolejność wykonania tych spoin może
doprowadzić do znacznego zdeformowania dna.

Metoda nadbudowy pierścieni

W metodzie nadbudowy płaszcz zbiornika scala się z pojedynczych blach stosując zwory

montażowe

Zwory montażowe nie tylko łączą blachy ale umożliwiają także regulację ich

krawędzi.

Rys. 22. Zwory montażowe [1, s. 552]

Podczas trasowania na dnie obwodu płaszcza należy uwzględnić skurcz spoin pionowych

łączących blachy w poszczególnych pierścieniach. Po scaleniu na całym obwodzie zbiornika
pierścienia blach płaszcza i sprawdzeniu prawidłowości jego kształtu, wykonuje się w stykach
blach spoiny sczepne i usuwa zwory montażowe. Kolejne wyżej usytuowane pierścienie
płaszcza montuje się z rusztowań wspornikowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 23. Rusztowanie wspornikowe [3, s. 275]

lub rusztowań przesuwnych złożonych z dwóch pomostów, z których jeden znajduje się po
zewnętrznej stronie płaszcza.

Rys. 24. Rusztowanie przesuwne do scalania płaszcza zbiornika [4, s. 190]

Oba pomosty są połączone dwiema parami ram. Różnica w wysokości słupów ram

odpowiada wysokości arkusza blach zastosowanych na płaszcz zbiornika. W połowie rozpiętości
rygli ram, łączących pomosty robocze, są umieszczone rolki toczne do zawieszenia rusztowań na
płaszczu zbiornika. W różnych fazach montażu blach w danym pierścieniu są obciążone rolki
umieszczone na ramach dolnych, albo na ramach górnych - po zdemontowaniu rygli ram
dolnych.

1-bariera wykonana z łańcucha
2-bariera wykonana z liny konopnej
3-deska bortnicowa
4-deski rusztowaniowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25. Schemat zawieszenia rusztowania na płaszczu zbiornika [1, s. 553]

Spawanie płaszcza najlepiej wykonywać automatami, z których jeden jest przystosowany do

spawania spoin pionowych, drugi do wykonywania spoin obwodowych. Spoiny pionowe spawa
się najczęściej metodą elektrogazową, drutem rdzeniowym w osłonie CO2.

Podczas spawania płaszcza zbiornika należy stosować taką kolejność robót, aby spoiny

pionowe miały zapewnioną swobodę skurczu Oznacza to, że muszą być one ułożone przed
wykonaniem spoin obwodowych (poziomych). Jest to bardzo istotne, gdyż spoiny pionowe
przenoszą obciążenie nieporównywalnie większe niż spoiny poziome.

Praktyczną realizację podanej ogólnej zasady można sprowadzić do:

– scalenia pierwszego pierścienia blach w płaszczu zbiornika,

– zespawania styków pionowych pomiędzy blachami,

– scalenia drugiego pierścienia blach,

– zespawania styków pionowych w drugim pierścieniu blach,

– zespawania styku obwodowego pomiędzy pierwszym i drugim pierścieniem blach,

– scalenia trzeciego pierścienia blach,

– zespawania styków pionowych w trzecim pierścieniu blach,

– zespawania styku obwodowego pomiędzy drugim i trzecim pierścieniem blach.

Montaż następnych pierścieni powinien przebiegać w analogicznej kolejności. Każdy

zmontowany pierścień powinien być kontrolowany geodezyjnie przed rozpoczęciem scalania
następnego pierścienia.

Po całkowitym zamontowaniu płaszcza kontroluje się spoiny. Zalecana jest pełna kontrola

ultradźwiękowa wszystkich spoin.

Montaż pierwszej blachy

Montaż kolejnych blach
(zdemontowany rygiel
jednej blachy dolnej)

Montaż ostatniej blachy w
pierścieniu płaszcza
(zdemontowane rygle obu
ram dolnych

1-rolki ram górnych
2-rolki ram dolnych
3-montowana blacha

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dach pływający montuje się na dnie zbiornika, na rusztowaniu o wysokości około 1,0 m.

W przypadku dachu pontonowo-membranowego w pierwszej kolejności wykonuje się ponton,
a następnie membranę.

Montaż konstrukcji dachu stałego, wykonywany na poziomie górnej krawędzi płaszcza, jest

bardzo utrudniony ze względu na konieczność stosowania wysokich rusztowań. Dachy w postaci
kopuł można zmontować z sekcji mających w rzucie poziomym kształt wycinka koła,
przygotowanych na poziomie terenu

Umożliwia to montaż dachu przy użyciu jedynie centralnej

podpory słupowej w osi zbiornika. Najbardziej efektywne jest zmontowanie dachu, wraz
blachami pokrycia, wewnątrz zbiornika, na poziomie dna i wypchnięcie go sprężonym
powietrzem do poziomu górnej krawędzi płaszcza. W przypadku przyjęcia takiej technologii
montażu płaszcz powinien być zakończony obwodowym pierścieniem z blach pokrycia
dachowego. Blachy te wykonuje się najczęściej o znacznej grubości (około 20 mm), gdyż będą
one wykorzystane do połączenia konstrukcji dachu z płaszczem. Obwód przygotowanego do
podnoszenia dachu uszczelnia się zazwyczaj fartuchem z tektury, którego jedna krawędź
przylega do płaszcza zbiornika, a druga jest przymocowana przylepną taśmą do blach pokrycia
dachowego. W celu zapewnienia równomiernego przemieszczania się dachu wykonuje się
prowadnice linowe.

Rys. 26. Schemat podnoszenia dachu sprężonym powietrzem [3, s. 325]

Montaż metodą podbudowy pierścieni
Montaż metodą podbudowy pierścieni rozpoczyna się od przyspawania do dna zbiornika

specjalnie ukształtowanego dolnego pierścienia płaszcza, którego górna krawędź tworzy zwój
linii śrubowej o skoku równym wysokości arkuszy blach. Następnie przymocowuje się na całym
obwodzie nośne rolki toczne i napędowe. Na rolkach tych ustawia się i spawa górny pierścień
płaszcza zbiornika, którego dolna krawędź ma również kształt linii śrubowej. Dolna krawędź
blach górnego pierścienia płaszcza styka się z rolkami nośnymi za pośrednictwem specjalnych
listew o przekroju korytkowym. Listwy te, przymocowane do blach za mocą śrub, usztywniają
pas górny oraz zapewniają równomierny rozkład nacisków rolek na blachy i zmniejszają opory
w trakcie obrotu płaszcza.

Po wykonaniu tych operacji lub też równocześnie z montażem pierścienia górnego montuje

się stężenie wiatrowe i pomost — w przypadku zbiorników z dachem pływającym, lub więźbę
dachową z pokryciem — w przypadku zbiorników z dachem stałym. Po całkowitym
zakończeniu prac dotyczących dolnej i górnej części zbiornika następuje faza budowy płaszcza,
która polega na wykonaniu kilku powtarzających się czynności.

Po zakończeniu montażu górnego pierścienia włącza się napęd rolek, wskutek czego górna

część zbiornika zaczyna się na nich obracać. Obrót powoduje utworzenie tzw. „okna

1-podpory montażowe
2-uszczelnienie obwodu dachu
3-kopuła dachowa
4-prowadnica linowa
5-jarzmo do połączenia
montażowego dachu z
pierścieniem górnym płaszcza
6-pierścień górny płaszcza

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

montażowego”. Z chwilą, gdy okno montażowe osiągnie długość około 6,5 m, potrzebną do
umieszczenia kolejnego arkusza blachy o długości 6 m, napęd zostaje wyłączony. Z odcinka
dolnej krawędzi blachy górnego pierścienia, który opuścił już rolki i znalazł się w „oknie
montażowym, zdejmuje się listwy usztywniające, a w „okno” wstawia się, najczęściej przy
użyciu wciągarki ręcznej, arkusz blachy.

Rys. 27. Wprowadzenie arkusza blachy do okna montażowego [1, s. 554]

Po dopasowaniu arkusz ten łączy się za pomocą spawania z dolnym brzegiem górnej części

płaszcza (po zdjęciu listew) i z sąsiednim arkuszem (tylko po stronie obrotu).

Poprzednio zdjęte

listwy zamocowuje na dolnej krawędzi wmontowanego w „okno” arkusza. Dzięki temu „okno
montażowe” zostaje zabudowane, po czym uruchamia się silniki napędowe i wymienione wyżej
operacje wykonuje się ponownie, aż do osiągnięcia projektowanej wysokości zbiornika.

1- kierunek obrotu

Rys. 28. Kolejne fazy montażu zbiornika metodą podbudowy pierścieni [4, s. 205]

Po zamontowaniu ostatniego arkusza górną część płaszcza podnosi się za pomocą śrub

rzymskich, usuwa się rolki i listwy usztywniające, a po opuszczeniu wykonuje się spoiny
łączące górną i doliną część płaszcza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.29. Montaż płaszcza zbiornika metodą podbudowy pierścieni [3, s. 327]

Metoda rulonowa montażu zbiorników

W rulonowej metodzie montażu zbiorników wykorzystuje przygotowane w wytwórni

w formie rulonów prefabrykaty płaszcza i dna zbiornika. Po dostarczeniu rulonów na plac
budowy przystępuje się do rozwijania dna, które zwykle jest zwinięte w dwóch częściach
w jeden rulon. Ze względu na małą grubość blach dno rozwija się łatwo, zewnętrznych. Po
rozwinięciu dna i zespawaniu jego połówek ustawia się pionowo rulon z płaszczem zbiornika,
najczęściej za pomocą żurawia samochodowego.

Rys. 30. Ustawienie pionowe płaszcza zwiniętego w rulon [3, s. 329]

Aby podczas rozwijania zmniejszyć tarcie rulonu o dno zbiornika, rulon ustawia się na tacy

poślizgowej - blasze, pod którą jest nałożona warstwa gęstego smaru. Przed rozpoczęciem
rozwijania rulonu należy usztywnić jego swobodną krawędź przyspawając dwuteownik.
Dwuteownik ten ma przymocowane szczeble, służy więc także jako drabina, z której przecina
się płaskowniki przyspawane w wytwórni, w celu przymocowania krawędzi płaszcza do blach
znajdujących się w rulonie w następnym zwoju.

Do rozwijania rulonu do żądanej średnicy zbiornika używa się wciągarki elektrycznej lub

ciągnika gąsienicowego, połączonych liną przymocowaną do rulonu za pośrednictwem
specjalnego uchwytu przyspawanego do blach dolnego pierścienia płaszcza.

1- rolki napędowe
2- rolka toczna
3- listwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 31. Uchwyt do przymocowania liny do rulonu [ 3, s. 330]

Uchwyt ten, w miarę postępu robót, jest odcinany i spawany w nowych miejscach

Prawidłowe usytuowanie płaszcza zbiornika na wytrasowanym obrysie uzyskuje się w wyniku
przyspawania na całym obwodzie dna ograniczników z pionowo ustawionych odcinków
płaskownika lub kątownika.

Rys. 32. Rozwijanie płaszcza zbiornika [1, s. 555]

Ze względu na dużą różnicę grubości blach w dolnej i górnej części płaszcza, podatność

górnej części płaszcza zbiornika na odkształcenia jest znacznie większa niż części dolnej,
a zatem górna krawędź płaszcza musi być w miarę rozwijania usztywniania konstrukcją nośną
dachu

Rys. 33. Usztywnianie płaszcza konstrukcją dachu [3, s. 13]

Końcową czynnością montażową jest wykonanie spoiny wzdłuż płaszcza. Spoina ta łączy

dwie krawędzie blach zwiniętych w wytwórni w rulon.

1-zewnętrzna warstwa blach rulonu
2-uchwyt do mocowania liny
3-lina odciągająca
4-podkładka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające:

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakimi metodami montuje się cylindryczne zbiorniki stalowe?
2. Na czym polega metoda nadbudowy pierścieni przy montażu cylindrycznego zbiornika

stalowego?

3. W jaki sposób przebiega scalanie powłoki zbiornika cylindrycznego metodą podbudowy

pierścieni?

4. W jaki sposób przebiega scalanie powłoki zbiornika cylindrycznego metodą rulonową?
5. W jaki sposób wykonuje się styki montażowe blach zbiornika?
6. W jaki sposób montuje się dachy zbiorników cylindrycznych?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż na elementach modelowych fragmentu stalowego zbiornika cylindrycznego

metodą nadbudowy pierścieni oraz wstępne połączenie blach zworami montażowymi, zgodnie
z dokumentacją techniczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) pobrać narzędzia i sprzęt do wykonania montażu,
4) transportować blachy zbiornika na miejsce wbudowania,
5) wykonać wstępne połączenia poszczególnych elementów zbiornika zworami montażowymi,
6) dokonać regulacji łączonych blach,
7) stosować przepisy bhp,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blachy zbiornika cylindrycznego,
– dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
– zwory montażowe,
– uchwyty montażowe,
– wciągarka ze zbloczem do transportu pionowego modeli elementów zbiornika,
– podstawowy sprzęt mierniczy,
– drążki montażowe,
– młotki,
– instrukcje bhp,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj montaż na elementach modelowych stalowego zbiornika cylindrycznego metodą

rulonową oraz wstępne połączenie blach zworami montażowymi, zgodnie z dokumentacją
techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną.
3) pobrać narzędzia i sprzęt do wykonania montażu,
4) dokonać montażu zbiornika:

– rozwinąć dno zbiornika,
– nasmarować dno smarem,
– ustawić w pionie zwinięty płaszcz zbiornika wciągarką,
– zamocować uchwyty do płaszcza zbiornika,
– rozwinąć płaszcz wykorzystując wciągarkę,
– złączyć brzegi płaszcz zworami montażowymi,
– dokonać regulacji łączonych blach,

5) stosować przepisy bhp,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– zwinięty płaszcz i dno zbiornika cylindrycznego,
– dokumentacja techniczna do wykonania montażu,
– zwory montażowe,
– uchwyty montażowe,
– wciągarka ze zbloczem,
– podstawowy sprzęt mierniczy,
– drążki montażowe,
– młotki,
– instrukcje bhp,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Uporządkuj rysunki przedstawiające poszczególne fazy montażu zbiornika cylindrycznego

pionowego metodą podbudowy pierścieni w odpowiedniej kolejności.

Sposób wykonania ćwiczenia
Nauczyciel przedstawi Ci pięć rysunków przedstawiających fazy montażu zbiornika metodą

podbudowy pierścieni. Twoim zadaniem jest uporządkować je w takiej kolejności jak przebiega
montaż, nakleić je na arkusz papieru i przedstawić nauczycielowi i kolegom z grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia,
– rysunki faz montażu zbiornika,
– arkusz papieru formatu A 2,
– przybory kreślarskie,
– klej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?

¨ ¨

2) wskazać różnice między metodami montażu zbiorników cylindrycznych?

¨ ¨

3) wykonać montaż zbiornika cylindrycznego metodą nadbudowy pierścieni? ¨ ¨
4) wykonać montaż zbiornika cylindrycznego metodą rulonową?

¨ ¨

5) ustalić kolejność montażu zbiornika metodą podbudowy pierścieni?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania: otwarte, z luką

i wielokrotnego wyboru, prawda – fałsz.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom podstawowy,

II część - poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia !

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I

1. Zbiorniki cylindryczne służą przede wszystkim do magazynowania:

a) wody,

b) skroplonych gazów ,

c) ropy naftowej i produktów ropopochodnych,

d) gazów pod wysokim ciśnieniem.

2. Dno zbiornika cylindrycznego pionowego układa się na podsypce z piasku grubości:

a) 10 – 20 cm,

b) 20 – 30 cm,

c) 30 – 40 cm

d) 40 – 50 cm.

3. Tzw. „cargi” to:

a) pierścienie płaszcza zbiornika,

b) urządzenia transportujące elementy zbiornika,

c) spoiny zewnętrzne łączące blachy płaszcza,

d) spoiny wewnętrzne łączące blachy płaszcza.

4. Wymień metody montażu zbiorników cylindrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Poniższy rysunek przedstawia zbiornik:

a) cylindryczny pionowy ze stałym dachem,

b) cylindryczny pionowy podziemny,

c) cylindryczny pionowy z dachem pływającym,

d) cylindryczny poziomy nadziemny.

6. Przesunięcie spoin pionowych łączących poszczególne pierścienie płaszcza powinno

wynosić minimum:

a) 400 mm,

b) 500 mm,

c) 600 mm,

d) 700 mm.

7. Aby podczas rozwijania rulonu płaszcza zmniejszyć tarcie o dno zbiornika nakłada się na

blachę dna warstwę smaru.

a) tak,

b) nie.

8. Blachy pokrycia dachowego zbiorników powinny mieć grubość minimum:

a) 4 mm,

b) 5 mm,

c) 6 mm,

d) 7 mm.

9. Styki poziome, przy blachach cieńszych płaszcza, wykonuje się ……………………….,

natomiast przy grubszych blachach również jako ………………………. .

10. Dachy pływające mają średnicę mniejszą od wewnętrznej średnicy płaszcza o:

a) 100 - 600 mm,

b) 200 - 700 mm,

c) 300 - 800 mm,

d) 400 - 900 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Narysuj schemat zawieszenia rusztowania na blachach zbiornika przy montażu metoda

nadbudowy segmentów.

12. Styki pionowe blach płaszcza zbiornika wykonuje się za pomocą spoin:

a) pachwinowych,

b) czołowych,

c) grzbietowych,

d) otworowych.

13. Wymień elementy wyposażenia zbiorników cylindrycznych pionowych.

Część II

14. Dolne pierścienie zbiornika należy wykonywać z blach o większej wytrzymałości.

a) tak,

b) nie.

15. Straty tzw. „dużego oddechu” powstają na skutek …………………………………………

16. Włazy umożliwiające wejście do pustego zbiornika, umieszczone są ponad dnem na

wysokości:

a) 550 mm,

b) 650 mm,

c) 750 mm,

d) 850 mm.

17. Narysuj układ arkuszy dna zbiornika o małej średnicy.

18. Narysuj sposób posadowienia zbiornika cylindrycznego pionowego na podłożu

przepuszczalnym.

19. Robocze ciśnienie w zbiornikach cylindrycznych poziomych wynosi najczęściej

…………………………… a dopuszczalne podciśnienie ………………………..

20. Stosowanie wzmocnienia kątownikami połączenia płaszcza z dnem zbiornika jest

właściwym rozwiązaniem.

a) tak,

b) nie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Montaż zbiorników cylindrycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź lub napisz odpowiedzi.

Numer

zadania

Odpowiedzi

Punktacja

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Łubiński M., Żółtowski W.: Konstrukcje metalowe cz. II. Arkady, Warszawa 2004
2. Włodarczyk W.: Konstrukcje stalowe cz. 1. Podstawy projektowania. WSiP, Warszawa

1997

3. Ziółko J.: Konstrukcje stalowe cz.2. Wytwarzanie i montaż. WSiP, Warszawa 1995
4. Ziółko J.,Orlik G.: Montaż konstrukcji stalowych. Arkady, 1980
5. Ziółko J.: Zbiorniki metalowe na ciecze i gazy. Arkady, Warszawa 1986