Maria Niemirow Esperanto dla wszystkich Lekcja 13

ESPERANTO

Jeszcze o przysłówkach, których nauczyliśmy się (prawda, że się nauczyliśmy?) w poprzedniej lekcji. Tam
była teoria, tu jest praktyka. Proszę bardzo:

Określanie czasu

Zamiast mówić pełnymi zdaniami - En la nokto, en la somero, en la tago - powiemy krótko: nokte, somere,
tage. En la nokto ni dormas. Nokte ni dormas. I jedno i drugie znaczy: Nocą śpimy. En la tago mi laboras.
Tage mi laboras. W dzień pracuję. En la somero mi havas libertempon. Somere mi havas libertempon.
Latem (w lecie) mam urlop.

Już słyszę, jak państwo pytają, po co te dwie formy, skoro i jedna i druga jest dobra. Z jedną formą byłoby
łatwiej. Tak to prawda. Byłoby łatwiej, ale o wiele brzydziej. Chodzi o styl. Bo weźmy dla przykładu takie
zdanie: En la somero en la ĉambro estas varme. Brzydko, prawda? A teraz: Somere en la ĉambro estas
varme. Zupełnie co innego. Aż miło posłuchać, gdyż jedno i drugie znaczy: Latem w pokoju jest ciepło.

Określanie miejsca

Na pytanie kie? (gdzie) odpowiadamy albo pełnymi zdaniami: en la hejmo, en la mezo - albo jak mruki,
lakonicznie, tak: hejme, meze. Zależy, co w danym wypadku lepiej brzmi.

La patro kaj la patrino estas en la hejmo. La patro kaj la patrino estas hejme. Ojciec i matka są w domu.
En la mezo de la ĝardeno staras benko. Meze de la ĝardeno staras benko. W środku ogrodu stoi ławka.

Określenie kierunku

Przysłówki określające kierunek tj. Odpowiadające na pytanie kien? (dokąd) przybierają jeszcze końcówkę
"n". Np.: do domu - hejmen, do środka - mezen.

Mi iras hejmen. Idę do domu. Rigardu mezen! Spójrz do środka.

Dodana do rzeczowników litera "n" wskazuje także kierunek lub cel. Np.: Mi iras Varsovion. - Idę (jadę) do
Wraszawy. Venu Krakovon! - Przybywaj do Krakowa!

No i nowa porcja przemiłych słówek:

benko - ławka
ĉambro - pokój
dormi - spać
ĝardeno - ogród
hejmo - dom rodzinny
Krakovo - Kraków
libertempo - urlop

mezo - środek
nokto - noc
rigardi - patrzeć
somero - lato
urbo - miasto
varme - ciepło
Varsovio - Warszawa

Lekcja 14