4. Urzędy

nadworne

okresu

monarchii

wczesnofeudalnej. Wpływ monarchii karolińskiej.

W okresie wczesnofeudalnym nie odróżniano urzędów

dworskich i państwowych. Dostojnicy dworscy byli
równocześnie najwyższymi urzędnikami państwowymi.
Wywodzili się oni z dawnej starszyzny plemiennej. Monarcha
dobierał grono pomocników, którym wydawał jednorazowe
polecenia. Początkowo urzędnicy byli sobie równi, dopiero
później wytworzyła się hierarchia urzędów. Na jej kształt
miały wpływ wzorce karolińskie. Urzędnicy nie mieli własnych
kompetencji – zawsze występowali w imieniu monarchy.

Urzędy nadworne:



komes

nadworny

(pałacowy,

palatyn,

wojewoda):

- najwyższy spośród urzędników
- dowodził wojskiem w zastępstwie
monarchy
- zastępował władcę w rożnych
dziedzinach zarządu państwem oraz
sprawował sądy



komornik książęcy:

- zarządzał domenami monarchy
- zarządzał dworem książęcym



marszałek – odpowiednik komornika na
Śląsku,

jego

stanowisko

odpowiadało

wojewodzie



kanclerz – zwykle duchowny, musiał być
pisemny:

- sprawował pieczę nad pieczęcią
- prowadził korespondencję władcy
- kierował kancelarią, w której
pracowali

fachowi

pisarze

–

protonotariusz i notariusze



skarbnik:

- odpowiedzialny za finanse państwa
- kierował archiwum monarchy
- przechowywał insygnia władzy oraz
kosztowności i dokumenty
- zarządzał skarbem



sędzia dworski:

- pomagał władcy w wymiarze
sprawiedliwości

-

czuwał

nad

prawidłowym

przebiegiem postępowania sądowego



mincerz:

- sprawował zarząd nad mennicą
- ściągał dochody z regaliów i daniny
pieniężne
- kontrolował wymianę pieniądza
- ściągał i karał fałszerzy monet



piastun – opiekun i wychowawca synów
monarchy



cześnik – zarządzał piwnicą władcy



stolnik – zajmował się stołem monarszym



łowczy – organizował łowy



koniuszy – zajmował się końmi monarchy



chorąży – opiekował się chorągwią władcy



miecznik – opiekował się mieczem monarchy

Z czasem powstawały stanowiska zastępców zwanych

poddostojnikami – np. podkomorzy jako zastępca komornika,
podstoli – stolnika, podczaszy – cześnika. Zdarzało się, że
znikał główny urząd, a pozostawał jego zastępca.