1.
Streszczenie mitu o narodzinach świata (kosmogonia):
Na początku był Chaos, z którego wyłoniły się bóstwa Uranos i Gaja oraz ziemia: z wodami, roślinami, zwierzętami. Uranos i Gaja
dali początek trzem rodom: tytanom, kiklopom oraz sturękim. Obawiając się synów, Uranos kazał ich strącić do czeluści. Oparł mu
się Kronos, najmłodszy tytan. Okaleczył ojca i zapanował nad światem. Zgodnie z klątwą ojca i jemu syn miał odebrać władzę. By
temu zapobiec, Kronos połykał swe kolejne dzieci. Dopiero szóste dziecko ukryła Reja, żona Tytana. Był to Dzeus, którym na
Krecie zaopiekowały się nimfy. Gdy dorósł, namówił matkę, by dała Kronosowi środek wymiotny. Na skutek jego działania Kronos
wypluł połknięte dzieci: Herę, Posejdona, Hadesa, Hestię i Demeter.
Przez dziesięć lat, bez ostatecznego rezultatu, Dzeus walczył z Kronosem. W końcu uwolnił z Tartaru kiklopów i sturękich, z
ich pomocą pokonał ojca. Bogowie podzielili między sobą władzę. Dzeus zapanował nad ziemią, niebem i Olimpem. Hades nad
królestwem umarłych w podziemiach. Posejdon nad morzami.

Streszczenie mitu o Demeter i Korze:
Demeter była siostrą Dzeusa, boginią pól i urodzajów, nauczyła ludzi uprawiać rolę. Miała córkę Korę, która pewnego dnia zerwała
na łące zakazany kwiat, za co ukarał ją Hades, porywając do podziemnej krainy. Pogrążona w rozpaczy Demeter przez 9 dni i 9
nocy bezskutecznie szukała swej ukochanej córki. W końcu wszystkowiedzący bóg słońca Helios wyjawił jej, że córka
została uprowadzona, bowiem Dzeus już dawno przyrzekł Korę Hadesowi.
Zrozpaczona Demeter rzuciła klątwę na ziemię, uprawne pola zasychały, marniały. Nie pomagały żadne modły, ofiary składane
przez ludzi. Demeter nie wracała na Olimp, w przebraniu wiejskiej kobiety żyła wśród ludzi, opłakiwała córkę. Nareszcie,
naciskany przez swą matkę Reę, Dzeus zadecydował, że Kora przez 3 miesiące będzie przebywać w krainie cieni, a resztę roku z
matką. Uszczęśliwiona Demeter odwołała klątwę, znów zazieleniały się pola, lasy. Od tamtego czasu matka-ziemia rozkwita na
wiosnę, by powitać wracającą spod ziemi córkę. Natomiast jesienią opłakuje deszczem odchodzące do Hadesu dziecko, które tam,
nosząc imię Persefona, współrządzi duszami zmarłych.
Streszczenie mitu o Heraklesie:
Herakles, heros, syn Zeusa i królowej Alkmeny, odznaczał się nadludzką siłą.
Ojciec, pragnąc, aby jego syn stał się nieśmiertelny, przystawił go do piersi śpiącej Hery, ale ta odtrąciła cudze dziecko i odtąd
prześladowała je. Gdy Herakles miał dziesięć miesięcy, zesłała na niego potworne węże, które on z łatwością udusił.
Po latach obdarzyła go szaleństwem, w przypływie którego zabił żonę i dzieci, za co musiał zgodnie z wyrocznią zaciągnąć się na
służbę u króla Euryteusa i wykonać u niego 12 niebezpiecznych prac; takich jak np.: oczyszczenie stajni Augiasza, nie wymiatanej
z odpadów przez trzydzieści lat, wytępienie roi ptaków żywiących się mięsem ludzkim czy uduszenie lwa.
Herakles wykonał wszystkie bardzo trudne polecenia, które w efekcie uwalniały ludzi od grożących im niebezpieczeństw.
Gdy postanowił ożenić się ponownie, sprzeciwili się temu bracia wybranej przez niego dziewczyny. Zabił wówczas jednego z nich,
a za pokutę odbył trzyletnią służbę u królowej Omfalii, pracując przy krosnach w niewieścich szatach.
Następnie Herakles ożenił się z królewną Dejanirą, którą później porwał centaur Nessos. Gdy Herakles zabił go strzelając z łuku,
ten przed śmiercią ofiarował Dajenirze swą krew, jako środek zapewniający trwałą miłość męża.
Zazdrosna Dejanira wyprała w niej koszulę męża. Koszula przesiąkła jadem i paliła strasznie jego ciało, wżerając się w nie.
Wówczas Dejanira powiesiła się z rozpaczy, a Herakles chciał się spalić na stosie, aby skrócić swoje męki, lecz z pomocą przybył
mu Zeus i zabrał go na Olimp.
Mit o Apollo
Apollo był synem Zeusa i Latony. Urodził się na wyspie Delos. Kiedy miał przyjść na świat, na wyspę przypłynęły śpiewające łabędzie, a
ponadto ziemia pokryła się zielenią i kwitnącymi drzewami. Apollo był bogiem słońca, dlatego uważano go za patrona wróżbitów i
jasnowidzów. Słynął zaś przede wszystkim z urody i zdolności muzycznych (grał na cytrze).
Pewnego dnia wdał się w muzyczny pojedynek z Marsjaszem. Marsjasz był doskonałym fletnistą. Kiedy grał, cała przyroda słuchała jego
muzyki. Jednak wykonanie Apolla było piękniejsze i to on zwyciężył. Zemścił się również okrutnie na swoim przeciwniku: przywiązał go
za ręce do drzewa i żywcem obdarł ze skóry. Wtedy wszyscy słuchacze Marsjasza tak bardzo zaczęli rozpaczać, że z ich łez powstała
rzeka o jego imieniu. Za fletnistą opowiedział się jedynie król Midas. Apollo za karę dał mu ośle uszy. O tej przypadłości króla wiedział
jedynie jego fryzjer, który nie potrafił zachować sekretu, więc pobiegł nad morze, wykopał dołek i wykrzyczał tam tajemnicę. Na tym
miejscy wyrósł jednak łan trzciny, która szumiała, że „król Midas ma ośle uszy”.
Innym razem z kolei Apollo pokłócił się z Erosem, twierdząc, że strzela celniej od boga miłości. Wtedy Amor ugodził serce Apolla
strzałą miłości do nimfy Dafne, zaś w jej serce trafiła strzała nienawiści. Odtąd Dafne nieustannie uciekała przed bogiem słońca, a
kiedy on już prawie miał ją złapać, nimfa zamieniła się w drzewo laurowe.
Innym nieszczęśliwie zakończonym uczuciem Apolla była przyjaźń z Hiakintosem. Zefir, zazdrosny o pięknego boga, spowodował
śmierć młodzieńca (zginął od niefortunnego uderzenia dyskiem). Z krwi Hiakintosa wyrósł piękny kwiat, zwany hiacyntem.
Apollo był również zwierzchnikiem dziewięciu muz, które zamieszkiwały wzgórza Pierii pod Olompem. Były to Kalliope (muza pieśni
bohaterskiej), Klio (muza historii), Euterpe (muza liryki), Taleja (muza komedii),Melpomene (muza tragedii), Terpsychora (muza
tańca), Erato (muza pieśni), Polihymnia (muza natchnienia poetyckiego i religijnego), Urania (muza astronomii).

Mit o Hefajstosie:
Hefajstos był synem Zeusa i Hery, bóg ognia, mistrz rzemieślników, sztuki kowalskiej i złotniczej. Był kulawy z winy swojego ojca,
który strącił go z Olimpu. Po wypadku przez dziesięć lat opiekowała się nim Tetyda, to właśnie w tym czasie zajął się kowalstwem, był
szczęśliwy i nie chciał już wracać na Olimp. Do powrotu próbował go nakłonić Dionizos, jednak Hefajstos nie chciał dobrowolnie
wracać, więc pewnego razu upił Hefajstosa i podstępem zaprowadził go na Olimp. Zeus chcąc zrekompensować synowi wyrządzoną
krzywdę, oddał mu za żonę najpiękniejszą boginię - Afrodytę. Hefajstos jednak nie ucieszył się z nowej żony, gdyż sądził, że jest ona
szyderstwem z jego kalectwa. Zamieszkał w wulkanie Etna i ponownie zaczął unikać bogów. Mimo to przez cały czas bardzo chętnie

wykonywał dla nich ozdoby, broń, wykuwał pioruny dla Zeusa, wykonał też wóz boga słońca Heliosa, zbroję Achillesa, tarczę egidę oraz
strzały Erosa.
Mit o Dionizosie:
Dionizos (Bachus) był synem Zeusa i Semery. Bogiem wina i płodnych sił natury. Wychowany przez nimfy na górze Nysa. Walczył w
wojnie z gigantami jako lew. Pewnego razu został porwany przez piratów, ale bardzo szybko się uwolnił. Jako pierwszy z bogów żył na
ziemi. Lubiły go zwierzęta gdyż był dobry i łagodny. Nauczył Egipcjan uprawiać rolę. Przedstawiano go jako młodego prawie nagiego
mężczyznę o złocistych włosach i łagodnych oczach. W pochodzie, który go otaczał szli: kozłowie( różki na głowie, ogonek, czasami
brodaci, kosmate nogi), bachantki, menadry, centaurzy, syleny i satyrzy. Grając i śpiewając robili bardzo wiele hałasu. Powóz Dionizosa
ciągnęły dwie pantery i dwa lwy. Dwa razy do roku odbywały się święta ku czci boga Dionizosa. Miejsca gdzie odbywały się dionizja
zostały teatrami.
Streszczenie mitu o wojnie trojańskiej:
Historia opisana przez Homera w Iliadzie ma swój początek w opisanych w micie wydarzeniach. Na wesele księcia Peleusa i bogini Tetydy nie
została zaproszona Eris – bogini niezgody. Zaproszenia odmówił jej Zeus. Wściekła bogini pojawiła się jednak i przyniosła ze sobą złote
jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”. Spowodowało to wielkie zamieszanie, bo każda bogini chciała być tą najpiękniejszą. Największy wrzask
podniosły Atena, Afrodyta i Hera.
Spór między nimi miał rozstrzygnąć Parys – piękny pasterz, syn króla Troi. Według wróżbitów miał on stać się przyczyną zagłady Troi, więc
oddano go pasterzom, aby porzucili go w górach. Parysa uratowała niedźwiedzica, która wykarmiła go własną piersią. Przechodzący pasterz
widząc to, zlitował się nad niemowlęciem i zabrał je do siebie. Boginie obiecały Parysowi za wybór nagrody: Hera obiecała mu władzę, Atena
mądrość, natomiast Afrodyta obiecała mu Helenę – żonę króla Sparty. Pasterz bez wahania oddał jabłko Afrodycie.
Podczas igrzysk w Troi Parys zwyciężył i został na dworze. Kilka dni potem okazuje się, że jest porzuconym synem władców. Rodzice zapomnieli
o wróżbie sprzed lat i przyjęli syna do swego domu. Parys w towarzystwie dworzan płynie do Sparty po Helenę. Król Sparty podjął gościa z
honorami, ten jednak porwał mu żonę. Cały starożytny świat zawrzał – wypowiedziano wojnę. Brat Menelaosa, Agamemnon poprowadził wojska
pod Troję. Posłano Odyseusza i Menelaosa po Helenę, a kiedy odmówiono im oddania kobiety, rozpoczęła się wojna. Jej przebieg opisał Homer
w Iliadzie.
Jakiś czas później Parys wziął udział w igrzyskach olimpijskich, gdzie wszyscy zachwycali się jego umiejętnościami i urodą, przyjęto go nawet
na dwór. Wyjaśniała się także w końcu tajemnica jego pochodnia. Stary król Priam i jego żona bardzo się ucieszyli i zapomnieli o złej wróżbie.

Parys wraz z dworem wybrał się na wizytę do Sparty. Został serdecznie przyjęty na dworze, jednakże król Menelaos musiał pilnie wyjechać.
Jeszcze tej samej nocy Parys pogwałcił święte prawo gościnności i porwał Helenę do Troi. Zadecydowano o wojnie, dowódcą wojsk greckich
został Agamemnon. Z całej Grecji nadciągały potężne armie, ze swoimi dowódcami aby walczyć przeciwko Trojańczykom. Nie było tylko
Achillesa, którego obecność, jak przewidzieli wróżbici miała przesądzić o losach wojny. Gdy o przepowiedni dowiedziała się Tetyda postanowiła
ukryć syna na dworze Likomedesa przebranego za córkę królewską. Agamemnon wysłał na poszukiwania Odyseusza, który podróżował po
dworach z różnymi pachnidłami i biżuterią. Oczy jednej z księżniczek ożywiły się dopiero na widok pięknego miecza, jaki wyciągnął Odyseusz.
Wtedy już Odyseusz wiedział, że to Achilles. Opowiedział Achillesowi o wspaniałej wojnie i sławie, która go czeka.

Tymczasem greckie statki nie mogły wypłynąć z portu z powodu ciszy morskiej. Poradzono się wróżbity Kalchasa. Stwierdził, że Artemida jest
zagniewana i domaga się złożenia jej ofiary z córki Agamemnona, Ifigenii. W ostatnim momencie zanim dziewczynę pchnięto nożem ukazała się
Artemida, która w ofierze kazała złożyć łanię, a Ifigenię uczyniła swoją kapłanką.

Grecy zobaczyli węża, który pożerał 8 piskląt i ich matkę. Wtedy Kalchas ogłosił, że będą wojować 9 lat i w 10 roku pokonają Trojan.

Zanim Grecy przystąpili do działań wojennych, wysłali poselstwo (Odyseusza i Menelaosa) po Helenę, Trojanie jednak odmówili. Przystąpiono
do działań wojennych, które następowały dość powoli. Miasto dzielnie się broniło. Upłynęło już 10 lat wojny. W obozie Greckim wybuchła zaraza.
Apollo mścił się za na Agamemnonie, gdyż ten porwał jego kapłankę Chryzesę. Postanowiono, że Agamemnon odda brankę bogu. Agamemnon z
zemsty postanowił odebrać Achillesowi jego brankę - Bryzeidę. Achilles rozgniewany oznajmił, że przestaje walczyć. Tymczasem Hektor
przepędził Greków, aż na ich statki. Patroklos przyjaciel Achillesa poprosił go wtedy o zbroję, aby wspomóc ginących towarzyszy. Trojanie
sądzili, że walczy z nimi Achilles. Przegonił ich aż pod bramy miasta. Zatrzymał go dopiero Hektor, zabił Patroklosa w pojedynku. Hektor zdjął
zbroję z przeciwnika i zobaczył, że to nie Achilles. Ten przyszedł na pole bitwy, posypał głowę Patroklosa popiołem i strasznie płakał. Wtedy z
morza wyszła jego matka i dała mu jeszcze piękniejszą zbroję. Rozwścieczony Achilles gromił steki nieprzyjaciół. Drogę zagrodził mu dopiero
bóg rzeki Skamander, gonił Achillesa i gdyby Hera nie wezwała na pomoc Hadesa zapewne by utonął. Achilles zaczął gonić trojańskie wojsko,
ale wszyscy zdążyli uciec do miasta. Za wyjątkiem jednak Hektora, który czekał na Achillesa. Gdy zobaczył jego gniewne spojrzenie zaczął
uciekać, trzy razy okrążyli Troję. Widząc co się dzieje Zeus położył na szli losy obu bohaterów, los Hektora spadł do Hadesu. Pojedynek nie
trwał długo, Achilles zabił Hektora jednym celnym ciosem. Zdarł zbroję z przeciwnika, przywiązał jego ciało do rydwanu i ciągnął je za sobą.

Nocą Priam udał się do obozu przeciwnika aby wykupić ciało syna. Achilles widząc jego łzy wzruszył się i pozwolił mu zabrać ciało. Uroczystości
pogrzebowe trwały 12 dni. Niedługo po nim zginął Achilles ugodzony strzałą Parysa. Ajaks i Odyseusz kłócili się o jego zbroję, dostał ją
Odyseusz, a Ajaks wpadł w szał i wyrżnął stado barnów, gdy się opamiętał widząc swoją hańbę popełnił samobójstwo. Niedługo później zginął
także Parys, a Helenę wydano za jego brata Deifoba. Diomedes i Odyseusz zakradli się do świątyni Ateny aby wykraść palladion - cudowny

posąg, który zapewniał Troi, że nie zostanie zdobyta. Gdy posąg zniknął Trojanie wiedzieli, że ich klęska jest bliska. Kilka dni później Trojanie
poczuli wielką radość widząc odpływające okręty greckie. Zobaczyli też wielkiego drewnianego konia, potraktowano go jak zdobycz i
wprowadzono do miasta. Kasandra, która miała moc jasnowidzenia ostrzegała, aby nie wprowadzać konia, ale okrzyknięto ją wariatką. Wszyscy
bawili się, śpiewali i tańczyli dopóki nie zmorzył ich sen. We wenętrzu drewnianego konia siedziało 12 najlepszych rycerzy greckich z
Odyseuszem, który wymyślił podstęp. W nocy żołnierze wyszli i otworzyli bramy miasta. Wpuścili żołnierzy z okrętów, które jedynie ukryły się
za pobliską wysp. Trojanie mordowali i brali w niewolę. Menelaos zabił Deifoba i pogodził się z Heleną.

5.

Do Mecenasa - Interpretacja utworu
Sensy pieśni Horacego koncentrują się wokół poetyckiego obrazu przemiany poety w łabędzia. Podmiot liryczny szczegółowo relacjonuje ową

metamorfozę: mówi o wyrośnięciu skrzydeł i pojawieniu się piór na jego ramionach i palcach. Przemieniony poeta odbywa lot ponad ziemią, który
symbolizuje jego wyjątkową pozycję wśród ludzi (został on obdarzony niezwykłym talentem), jest oznaką wywyższenia. Ptaka mogą podziwiać

wszystkie narody, a więc zyskuje on nieograniczoną sławę. Ponadto łabędzi lot oznacza nieśmiertelność artysty, zamiast umrzeć wznosi się on
bowiem w przestworza i zostaje uwolniony od wszelkich doczesnych trosk. Nieśmiertelność posiada tu wydźwięk metaforyczny, chodzi o trwałość

poezji Horacego, która nie przeminie i poznają ją kolejne pokolenia.
Podmiotem lirycznym jest tu sam poeta, który pozostawia Mecenasowi dyspozycje co do postępowania po jego śmierci. Leksykalna warstwa tekstu

obfituje w określenia zaczerpnięte z mitologii oraz antycznej geografii.
Metaforyka wiersza skupia się wokół przemiany artysty w łabędzia. Lot ptaka ponad ziemią zostaje porównany do lotu Ikara i stanowi symbol

wywyższenia poety ponad zwykłych śmiertelników. W tekście pojawia się również kontrast pomiędzy obrazem lotu i wizją zatonięcia w Styksie (rzece

śmierci). Z kolei enumeracje narodów (tych, które usłyszą o twórczości Horacego) służą podkreśleniu wielkości poezji autora. Mamy tu więc do
czynienia z hiperbolizacją. Epitety akcentują natomiast pożegnalny nastrój utworu i jednocześnie zwracają uwagę na nieśmiertelność poety: „przykre

żale”, „pozorny pogrzeb”, „pożegnalny okrzyk”.

4.

Achilles - charakterystyka • Iliada

Najmężniejszy wojownik grecki. Jego matką była bogini Tetyda. Achilles to dumny, świadomy własnej wartości mężczyzna,

niesłychanie mężny i odważny. Zbroję specjalnie dla niego wykuł sam bóg Hefajstos. Bywa zapalczywy i nieustępliwy, choć potrafi

też być rycerski i szlachetny. Gdy jednak bierze w nim górę złość, jest nieprzejednany i nieskłonny do ustępstw. W następstwie

swojego gniewu prosi np. swoją matkę o wstawiennictwo u Zeusa i pomoc dla Trojan. W tym momencie nie jest dla niego ważny

los przyjaciół i rodaków, lecz jego własna urażona duma. Bywa egoistyczny w swoich czynach. Na zaangażowanie w walkę

decyduje się z osobistych pobudek - chce pomścić śmierć przyjaciela. Achilles uważa się za lepszego od innych, nie czuje związku

z państwem, współodpowiedzialności. Nie jest patriotą. Potrafi jednak także współczuć. Dzieje się tak, gdy Priam przychodzi do

niego, prosić go o wydanie zwłok syna, które Achilles wcześniej zbezcześcił. Jest bohaterem tragicznym.

Hektor - charakterystyka • Iliada
Syn króla Priama i Hekabe, mąż Andromachy i ojciec małego Astianaksa. Najodważniejszy trojański wojownik, zaangażowany i
zdeterminowany. Inni żołnierze ufają mu, polegają na jego doświadczeniu wojskowym. Hektor zostaje wysłany do trojańskich kobiet, by prosić
je o wznoszenie modłów do Ateny. Jest odpowiedzialny. Hektor to prawy i szlachetny wojownik. W przeciwieństwie do Achillesa panuje nad
emocjami i zachowuje rozwagę. Dba bardziej o dobro kraju niż o swoją sławę. Wie, co to strach, np. zdominował go w chwili, gdy zaczął uciekać
przed Achillesem, lecz w końcu przełamał się i stanął do walki, w której zginął. Zabity przez Achillesa, który w ten sposób pomścił śmierć
Patroklosa, którego wcześniej zgładził Hektor. Jego ciało zostało zbezczeszczone przez Achillesa. Wykupione przez jego ojca Priama i
pochowane z należnymi honorami w Troi.

8.

Praksyteles – Twórca aktu kobiecego. Najbardziej znaną jego rzeźbą, uchodzącą za ucieleśnienie antycznych ideałów piękna jest

Hermes z małym

Dionizosem.

Safona. Grecka poetka. Po raz pierwszy w jej utworach znajduje odzwierciedlenie, wyrażona w sposób subtelny i niebywale wrażliwy, tematyka

miłosna. Safona gromadziła wokół siebie młode dziewczęta, dbając o ich właściwą edukację i rozwój moralny.

Sokrates (469-399 p.n.e.)
Myśliciel grecki. Głównym obszarem jego filozoficznych dociekań był człowiek, jego rozumowanie i wartości moralne. Dowodził, że największą

wartością w życiu człowieka jest cnota. Nauczał w Atenach w miejscach publicznych i cieszył się dużym zainteresowaniem słuchaczy. Skazany na
śmierć za rzekomą deprawacją młodzieży i wykroczenie przeciw dobrym obyczajom. Nie skorzystał z istniejących możliwości ucieczki, lecz wypił

trujący wywar z cykuty i zmarł. Zasłynął paradoksalnym stwierdzeniem „Jedno wiem, że nic nie wiem”.

Anakreont. Grecki poeta. Podejmowane w jego lirykach tematy to przede wszystkim pochwała miłości i wina. Od jego imienia utworzono nazwę

gatunku literackiego, który ujmuje podobne zagadnienia w lekkim, żartobliwym stylu nazywamy anakreontykiem.

Platon (ok. 427-ok. 347 p.n.e.)
Najsłynniejszy obok Arystotelesa filozof grecki. Twórca pierwszego systemu filozofii idealistycznej. Głosił naukę o istnieniu dwóch światów –

wspaniałych, idealnych idei i ich ziemskich odbić. Rozwinął też teorię nieśmiertelnej duszy. Założyciel szkoły filozoficznej zwanej Akademią. Jego
dzieła pisane w formie dialogów zachowały się. Najbardziej znane to

Państwo (utopijna teoria idealnego państwa) i Uczta (o miłości).

Arystoteles (384-322 p.n.e.)

Najwybitniejszy i najbardziej wszechstronny uczony starożytności. Uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Wielkiego. Założył nowy typ szkoły, zwany
Likejon (od tej nazwy pochodzi dzisiejsze słowo liceum). Domeną jego dociekań była w zasadzie cała dostępna wówczas wiedza, podjął próbę jej

rzetelnego opisu. To pierwszy uczony, który oparł się w swych badaniach na doświadczeniu. Dowodził, że rzeczy stanowią połączenie materii i formy.
Jego dociekania ujawniały wpływ zarówno materializmu, jak i idealizmu.