Wykład 3
Merkantylizm to okres ,w którym każda osoba była ekonomistą dla samego sobie.
Trudno zatem , uogólnić tę teorię , nie rozwijano jej na uniwersytetach, lecz w praktyce.
Politykę merkantylizmu realizowały przede wszystkim Anglia za panowania Elżbiety I , Francja za panowania Ludwika XIV a także i Rosja za Piotra I.
Fizjokraci rozwijali teorie ekonomieczne
Uwazali ,ze zrodlo bogactwa tkwi w naturze i produkt czysty wywodzi się wylacznie z ziemi ,a nie z przemyslu przetworczego i innych rodzajow dzialalnosci pozarolniczych , które traktowali za jałowe.
Wyprowadzali stąd wniosek ,ze miarą produktu czystego jest renta gruntowa i powinien obowiazywać tylko 1-en podatek , to jest obciazajacy ziemie.
Według fizjokratow wolna konkurencja pozwala ustlaic cene najlepsza . Ponadto dla spoleczenstwa będzie kprzystne jeżeli jednstka będzie kierowac się swoi egoistycznym interesem.
Polityka ,,laisez faire” jest najwłaściwsza i przynosi szybki rozwój. Traktowali gospodarkę jako mechanizm w duzym stopniu samoregulujący się . Zdaniem Fizjokratów gospodarkę można badać i byli prekursorami budowania modeli teoretycznych.
Fizjokratyzm …
Dalej ,wyrożniali oni 3 klasu spoleczne :
produkcją / zatrudnieni przy pozyskiwaniu surowca
jałową /np. : rzemieślnicy ,kupcy ,robotnicy najemni w przemyśle /,
właściceli król,duchowni , świeccy posiadacze gruntów/ .
Głównym twórcą i najbardziej liczącym reprezentantem tego kierunku był ransois Quesnay (
1694-1774) , francuski ekonomista , z wyksztalcenia lekarz.
Jego zdaniem tylko dobra mające wartość sprzedażną tworzą bogactwo.
Podstawą tej wartości stanowią koszty produkcji i one określają cenę podstawową. Ceny rynkowe różnią się od cen podstawowych.
Mimo aprobaty dla zasad liberalizmu czynił odstępstwa na rzecz polityki handlu zagr.
Francji i dopuszczał ingerencję władzy państwowej . Próby przeniesienia idei francuskiego fizjokratyzmu na grunt Polski okazały się nieudane.
Fizjokratyzm do Polski dostał się jako jeden z prądów Odrodzenia. Zasady jego głosili w Polsce S.Staszic (1755-1826) oraz Hugo Kołątaj (1750- 1812)
6.
Prekursor szkoły klasycznej William Petty (1623 – 1687)
Autor 20 traktatów ekonomicznych , z których najważniejszym był „ traktat o podatkach i daninach” (1662).
Wprowadził do badań ekonomicznych statystykę
Charakterystyczne dla jego interpretacji gospodarki było :
zerwanie z merkantylizmem , uważał bowiem ,iż rola handlu zagranicznego jest mniejsza niż produkcji ,
twierdzenie ,iż ojcem bogactwa jest praca a matką ziemia,
uznanie ,iż rola pieniądza nie może być za duża , ani za mała ,
opodatkowanie powinno dot. wydatków konsumpcyjnych a nie dochodu ,
płaca jako ..cena naturalna” winna gwarantowac przynajmn. Zapewnienie minimum kosztów utrzymania.
7.
Klasyczna ekonomia : szkoła angielska i jej główni przedstawiciele .
a) Adam Smith (1723-1790) / ; opublikował w 1776 roku dzieło pt : ,,Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów '' .
Stwierdzał w nim , że człowiek musi życ ze swej pracy. Płaca winna wystarczac na utrzymanie rodziny.
Adam Smith sformułował tezę ,iż :
,,pojedynczy czlowiek caly czas potrzebuje wspolpracy i pomocy wielkiemj liczby ludzi podczas gdy jego życie ledwo wystarcza do zdobycia kilkudziesięciu …
z większym prawdopodobieństwem uda mu się osiagnac sukces jeśli pobudzi ich osobisty interes i przekona ich ,ze robienie tego ,na czym mu zalezy, lezy w ich własnym ,osobistym interesie''.
Smith postrzegał rynek jako sposób nawiązywania współpracy między obcymi sobie ludźmi.
Przy pomocy handlu otrzymał coś ,co chcieli ,ale sami nie byli w stanie wytworzyc.
Idee Smitha stały w opozycji do niektórych merkantylistycznych pogladow na handel , które uznawały ,iż nieregulowane dążenie do prywatnych korzyści nieuchronnie doprowadzi do chaosu.
W przeciwieństwie do krytyków systemu rynkowego uznajacych zysk jako bodziec
-wynagrodzenie,które skłania wytwórcę ku dążeniu do zaspakajania potrzeb innych.
Uznawał , iż konkurencja między producentami utrzyma zyski i ceny na niskim poziomie tak , że konsumenci nie będą nadmiernie obciążeni.
Jego podstawową tezę można ujac ,ze: własny interes działa jak „niewidzialna reka” ,ktora skłania poszczegolne jednostki do tego ,by pracowały na rzecz korzysci przez dązenie do osiagania własnych.
Uznając koniecznośc istnienia rzadu Smith role jego widział w zapewnieniu obrony narodowej , sprawowania administracji i praworządności
Smith był przeciwnikim większego angazowania się rzadu w gospodarkę i to z 3 powodów:
podejmowanie kolektywne decyzji przez rząd przeciwstawia się interesowi wlasnemu poszczegolnych jednestek ,stanowiacemu podstawę systemu rynkowego ,
rządowe ogr. Runu mogą uniemozliwiac zawieranie obopólnie korzystnych transakcji i pogorszyc sytuację materialną potencjalnych uczestników handlu.
Ludzie businessu beda wykorzystywac wszelkie uprawnienia rzadu do oddziaływania na gospodarkę do wspierania swoich własnych interesów.
Klasyczna ekonomia : szkola angielska i jej glowni przedstawiciele :
b/ David Ricardo (1772-1823)
c – Robert Owen (1771-1858)
d)
A. Marshall (XIX- XX w.
wprowadził nazwę ,, economics” /.