RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 (semestr zimowy)
dr Magdalena Stuss ([e-mail])
WYKA
AD 1 (2.10.08)
ISTOTA i PODZIAA
RYNKU FINANSOWEGO
Podmioty występujące na rynku:
" Gospodarstwo domowe  osoba fizyczna
" Państwo
" Przedsiębiorstwa
Pomiędzy tymi podmiotami zachodzą relacje o charakterze finansowym niewymagające pośredników.
Transfer środków pieniężnych.
Ogólny rynek finansowy
wynagrodzenie, zasiłki
gospodarstwo państwo
podatki, opłaty
wynagrodzenia,
(dywidendy)
dotacje, granty
wydatki
podatki, cła
konsumpcyjne,
(akcje)
przedsiębiorstwa
aspekt formalny
gospodarstwa
pośrednicy finansowi
przedsiębiorcy
(np. dom maklerski) Transfer pieniężny państwo
(kredyty), odsetki
odsetki, udziały
przedsiębiorcy
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
1
Rozwój (kreacja) pieniądza stworzył rynki finansowe. Jest to podstawowa zmienna. Również nadmiar
pieniądza. Krążenie pieniądza tworzy zasady, narzędzia, instytucje odpowiadające za zabezpieczenie tego
rynku.
Rynek finansowy  miejsce, na którym zawiera się różnego rodzaju tranzakcje kupna bądz
sprzedaży mające
na celu rozwój działalności gospodarczej.
Pośrednicy finansowi  są to instytucje, których zadaniem jest pośredniczenie w przepływie środków
pieniężnych pomiędzy różnymi podmiotami rynku finansowego polegające na przyjmowaniu nadwyżek
finansowych od tych podmiotów lub udzielania pożyczek.
Gospodarstwa domowe  najczęsciej brak środków finansowych lub nadwyżka tych środków.
Przedsiębiorstwo  potrzebuje środków na rozwój lub ma nadwyżkę środków pieniężnych.
Państwo  gracz rynku w miarę wiarygodny (głównie w krajach rozwiniętych), zawsze ma niedobór środków
pieniężnych. W pewien sposób reguluje rynki finansowe.
Instrument finansowy  pewne zobowiązania pomiędzy podmiotem dającym kapitał, a kapitałobiorcą. Może
być oparte na normie prawnej lub mieć charakter nieformalny.
Papier wartościowy  potwierdzenie jednej, pojedynczej tranzakcji.
PODZIAA
RYNKÓW FINANSOWYCH
" Dwa kryteria: czasu i celu (do czego jest potrzebny transfer pieniędzy)
Rynek pieniężny  bieżący
Rynek kapitałowy (bardziej efektywny)  zmienna czasowa jest długoterminowa. Celem
jest osiągniącie długofalowych zysków, cel dalekosiężny.
" Podział ze względu na rodzaj kontrahenta
Rynek pierwotny  tranzakcje pomiędzy emitentem, a pierwszym nabywcą.
Rynek wtórny  pomiędzy inwestorami.
Uzupełnienie tych rynków  rynek instrumentów pochodnych (najnowsze instrumenty); ma najmniej
sprecyzowaną podstawę ustawową.
" Podział terytorialny
Rynek krajowy
Rynek regionalny
Rynek ogólnoświatowy
" Podział ze względu na organizację
Rynek giełdowy  sformalizowana bardzo szczegółowa budowa
Rynek pozagiełdowy
" Podział ze względu na występujące instrumenty
Rynek pieniężny  bony skarbowe, bony komercyjne, weksle, lokaty międzybankowe,
certyfikaty depozytowe.
Rynek kapitałowy  akcje, obligacje, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne.
Rynek instrumentów pochodnych  opcje, swapy, warranty, futures, forwards.
Rynek walutowy  waluty.
Rynek kredytowo bankowy  kredyty, pożyczki, lokaty bankowe.
WYKA
AD 2 (9.10.08)
1) Podział instrumentów finansowych ze względu na kryterium własnościowe:
" o charakterze udziałowym  posiadaczowi dają prawo do części majątku emitenta; zależy od
wartości/ilości papieru wartościowego. Dają prawo do udziału w zysku z dywidendy emitenta.
charakter zarządczy (potwierdzają zaangażowanie). Charakter bezpośredni  udział w pracach
zarządu; lub pośredni  poprzez przedstawicieli. Najczęstszym przykładem są akcje i bony
komercyne przedsiębiorstw.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
2
" o charakterze wierzytelnym  papiery dłużne  są to takie instrumenty finansowe, które zostały
wyemitowane w wyniku zaciągnięcia zobowiązania przez emitenta w stosunku do inwestora. W
momencie zapadalności ma nastąpić zwrot uzupełniony o tzw. oprocentowanie. Instrument ten
może być zamieniony na inne instrumenty.
Przykład  obligacje zamienianie na akcje przedsiębiorstw, opcje na akcje lub swapy.
Istnieje bezwzględna konieczność zwrotu długu (kapitału inwestorowi).
2) Podział ze względu na kryterium dochodowe (jaki dochód generują?)
" o stałym dochodzie najczęściej jest to obligacja i certyfikaty depozytowe. Pojęcie dochodu nie
jest stałe. Również weksle  najbardziej stały dochód.
" o zmiennym dochodzie uzależnione od różnych rodzaju zmiennych (stopa inflacji, PKB,
wysokość deficytu, budżet  charakter ekonomiczny), oprócz tego determinanty polityczne,
społeczne.
3) Podział ze względu na emitenta (przynależność sektorowa emitenta)
" Pośrednie  emitentem jest jednostka niefinansowa  gospodarstwo domowe, państwo,
przedsiębiorstwo.
" Bezpośrednie  pośrednicy finansowi (bony pieniężne NBP, instrumenty pochodne).
4) Podział ze względu na czas wykupu (termin zapadalności)
I) Krótkoterminowe  do 1 roku (obligacje Skarbu Państwa na 1 rok)
Średnioterminowe  do 3 lat (czasem 5 lat)
Długoterminowe  powyżej 3 lat
II) Krótkoterminowe  do 1 roku (wyłącznie rynek pieniężny)
Długoterminowe  powyżej 1 roku (wyłącznie na rynku kapitałowym)
RYNEK PIENI
ŻNY
Rynek najbardziej płynnych aktywów; dominują na nim pośrednicy finansowi, ale również inne podmioty
(przedsiębiorstwa wykorzystują ten rynek do pozyskania aktywów obrotowych; gospodarstwa domowe 
zobowiązania kredytowe na krótki okres czasu). Dominują banki zajmujące się lokatami bankowymi na krótki
termin.
Funkcje:
" Przepływ środków pieniężnych w krótkim okresie czasu.
" Bank jest wykorzystywany jako jedno z narzędzi polityki monetarnej.
Rynek centralny (hurtowy) mogą tu funkcjonować wyłącznie pośrednicy finansowi; charakter pakietowy.
Rynek detaliczny funcjonują wszystkie pozostałe podmioty; obrót drobnymi papierami wartościowymi.
Lokaty międzybankowe  tylko rynek hurtowy (ile jest nadwyżki finansowej w bankach
komercyjnych powyżej ceny minimalnej). Nawięcej jest lokat trzydniowych. Najprostrsza forma zarobku dla
banku. Pojęcie kwotowania  od tego zależy czy bank będzie zaliczał& .
Wskaz
niki:
WIBOR oprocentowanie, po którym bank jest w stanie udzielić pożyczki
WIBID oprocentowanie lokaty jakiej bank jest w stanie udzielić
Wskaz
niki oblicza NBP na podstawie danych Banku Centralnego w Anglii
O/N  over night  dziś składamy lokatę, koniec na drugi dzień przed 11.
T/N  to next  jutro składamy, rozwiązujemy pojutrze.
S/N  spot next  składamy jutro, rozwiązywana po 2 kolejnych dniach.
Bony skarbowe  jeden ze starszych instrumentów finansowych. Pierwszy tego typu papier
wyprodukowano w Anglii. Instrument ten ma zerowy stopień ryzyka. Inwestor ma w pełni gwarancję zwrotu.
Ma bardzo wysoki stopień płynności (występuje na rynku wtórnym i pierwotnym). Bony stanowią jedno z
zabezpieczeń kredytowych. Instrument regulacji  ogranicza inflację, pobudza gospodarkę.
Emisja (wejście na rynek pierwotny)  Ministerstwo Finansów list emisyjny, minister określa wielkość
emisji, określa okres.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
3
1 bon  10 tys. złotych przy zapadalności. Jednostką wykonawaczą jest NBP (sprzedaje, dokonuje rozliczeń,
wypłaca po upłynięciu terminu zapadalności). Forma zdematerializowana. Otrzymuje się tylko zaświadczenia.
Na rynku wtórnym zakup bonu może być pośredni lub bezpośredni (przede wszystkim gospodarstwo
domowe).
Bony pieniężne  są to instrumenty, których emitentem jest NBP. Mogą być emitowane na okres 1 roku
(364 dni). Wartość bonu jest ściśle określona  10 tys. złotych. Skierowany wyłącznie do pośredników
finansowych, ale nie do wszystkich, mogą być tzw. dealerzy rynku pieniężnego (np. grupa banków), te
najbogatsze. NBP wykorzystuje je do ograniczenia nadpłynności pieniądza na rynku oraz do stabilizacji stóp
procentowych. Charakter raczej zarządczy niż inwestorski.
Bony komercyjne  emitowane przez przedsiębiorstwa, pakiet wartościowy charakteryzuje się wysokim
ryzykiem (cecha niezabezpieczenia).
Forma wirtualna lub materialna (dokument); pośrednik  bank lub biuro maklerskie.
W USA  zamknięta edycja do wybranych osób  akcjonariuszy (podmiot zainteresowany poprawnym
funkcjonowaniem przedsiębiorstwa). Mogą być imienne lub na okaziciela. Rejestry prowadzą banki lub domy
maklerskie. Często stanowią podstawę do póz
niejszych emisji akcji (tester rynku).
Dwa rodzaje:
" Bony dyskontowe  sprzedawane poniżej swojej wartości, po upływie terminu zapadalności
inwestor dostaje cenę nominalną.
" Bony kuponowe  sprzedawane po cenie minimalnej, inwestor otrzymuje kupon odsetkowy
(zarobek).
W Polsce  komercyjne weksle inwestycyjno terminowe KWIT; obarczony podatkiem Belki i opłatą
skarbową.
WYKA
AD 3 (16.10.08)
Poprzez lokaty międzybankowe i wyemitowanie przez banki komercyjne bonów komercyjnych (i zakup ich
przez BC lub państwo) nastąpi dopompowanie środkami pieniężnymi sektora bankowego.
Weksel  najstarszy instrument finansowy, zaliczany do rynków pienięznych (ale kiedyś nie); pod względem
prawnym jest najlepiej doprecyzowany. Jest papierem wartościowym posiadającym formę materialną 
dokumentu papierowego. Wystawce weksla samodzielnie lub przez wskazaną osobę zobowiązuje się do
bezwarunkowego zapłacenia w określonym czasie i miejscu określonej kwoty.
Podział ze względu na sposób zapłaty; osobę dłużnika:
" Samodzielnie  weksel własny
" Poprzez osobę trzecią  weksel trasowany (ciągniąny)
Podział ze względu na remitenta (pożyczkodawcę)  osobę, która otrzyma zapłatę:
" Weksel imienny (podaje się daną osobę)
" Weksel na okaziciela (nie podaje się danych, trudny do zaksięgowania)
" Weksel na zlecenie (wystawca weksla zgadza się na zmianę pożyczkodawcy)
A. Emitent (pożyczkobiorca  dłużnik) B. remitent (pożyczkodawca) C. osoba trzecia (np.
współpracownik remitenta).
Emitent zgadza się na przeniesienie weksla na osobę trzecią. B może poinformować A, że zapłaci owym
wekslem C.
Weksle wykorzystuje się w układach sieciowych przedsiębiorstw. Weksel ten ma podobne cechy jak  żywa
gotówka .
Forma fizyczna weksla może być określona w postaci druku urzędowego. Wydruk wekslowy  drukowany
przez NBP, można nabyć w bankach komercyjnych, NBP, urzędach skarbowych (opłata skarbowa uzależniona
od wysokości kwoty na jaką wystawiamy weksel).
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
4
Prawo wymaga aby weksle był dowolnym dokumentem papierowym ale zawierającym wszystkie wymagane
elementy:
1) Umieszczenie słowa  weksel w języku w jakim będzie cały weksel.
2) Przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty.
3) Data wystawienia i zapłaty weksla.
4) Miejsce wystawienia.
5) Jeśli jest to weksel imienny lub na zlecenie muszą się pojawić dane remitenta.
6) Imię, nazwisko i podpis emitenta.
Weksel wykorzystuje się jako m.in.
" Instrument pozwala emitentowi zaciągnąć kredyt  funkcja kredytowa, pozwala rozłożyć
zobowiązanie w czasie.
" Funkcja płatnicza  przy wekslu na zlecenie lub trasowanym, narzędzie płatności za kolejne
zobowiązania, gdyż jest substytutem gotówki.
" Funkcja gwarancyjna  gwarancja dodatkowa zobowiązania finansowego.
" Funkcja obiegowa  odnosi się do weksla trasowanego lub na zlecenie; obrót pieniędzy 
bezgotówkowo (indos pomiędzy różnymi podmiotami).
" Funkcja refinansowa  powiązanie weksla z bankiem, można zamienić weksel na kredyt
bankowy, bank przejmuje zobowiąznaie spłacenia weksla, wtedy gdy nie jest możliwe spłacenie
weksla w określonym czasie przez dłużnika.
Weksel może być wystawiony również na okres dłuższy niż jeden rok sprzeczność z istotą rynku
pieniężnego, gdzie występują instrumenty krótkoterminowe.
Akcept bankowy  weksel na którym bank umieścił swój podpis gwarantujący spłatę wierzytelności w
określonym czasie, miejscu, kwocie.
Certyfikat depozytowy  charakter bardzo płynny, zbywalny papier wartościowy wystawiany przez bank w
zamian za założenie lokaty (wkład). Można nim płacić różnym podmiotom gospodarczym. Wykorzystywany
gdy nie posiadają okreslonej kwoty, którą otrzymują w terminie zapadalności.
Instrument poszukiwany gdy sytuacja na rynkach finansowych jest stabilna, gdy stopa oprocentowania jest w
miarę stała. W praktyce dotyczy pośredników finansowych, przedsiębiorstw. Państwo, gospodarstwa
domowe raczej nie zajmują się certyfikatami depozytowymi.
RYNKI KAPITAA
OWE
Rynek, na którym okres zapadalności przekracza jeden rok, tranzakcje długoterminowe.
Dzieli się na 3 segmenty:
" Rynek papierów wartościowych
" Rynek pożyczek hipotecznych
" Rynek długoterminowych pożyczek bankowych
Cechy rynku kapitałowego:
1) Funkcjonują osoby fizyczne, przedsiębiorstwa, pośrednicy finansowi, państwo; wszyscy poszukują
możliwości długoterminowych inwestycji z oczekiwaniem dużego zysku.
2) Występują liczne grupy inwestorów o charakterze spekulatywnym  chcą zarobić na róznicach
między instrumentami finansowymi.
3) Funkcjonuje wiele segmentów, są emitowane różne papiery wartościowe pogrupowane
tematycznie. Duże zróżnicowanie pod względem ryzyka, wartości oferowanych papierów.
4) Przedsiębiorstwo może występować w 2 obszarach  może być inwestorem i emitentem
(pożyczkobiorcą).
5) Zawierane jest o wiele więcej tranzakcji ale o miejszej wartości.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
5
6) Dotycząca stopy zwrotu, podlega wahaniaom, jest uzależniona od różnych determinant
ekonomicznych i nieekonomicznych.
7) Występuje ryzyko inwestycji, znaczne większe niż na rynku pieniężnym.
8) Powiązanie tylko pośrednie z Bankiem Centralnym (NBP).
9) Tzw.  jakość informacji ; informacje dotyczące transakcji zawieranych na rynku kapitałowym.
Powinna być jawna, kompletna i dotyczyć wszystkich warunków.
3 rodzaje informacji na rynkach kapitałowych:
" Forma słaba  powierzchowne indentyfikowanie wszystkich zmiennych i zależności między
instrumentami prawnymi; wszystko zgodne z prawem.
" Forma półmocna  jesteśmy w stanie przewidzieć w przyszłości uzależnienie od determinant
nieekonomicznych. Rynek kapitałowy analizuje też determinanty o charakterze społecznym,
politycznym itp.
" Forma mocna  na rynku, który nie jest wrażliwy na determinanty społeczne lub polityczne ale
posiada mechanizmy zabezpieczający przed spekulacjami (w USA komisje senackie).
Funkcje rynku kapitałowego:
1) Funkcja wyceny kapitału  ustalenie realnej rynkwoej wartości kapitału wyemitowanego przez dany
podmioty (np. akcje jakiejś firmy).
2) Funckja mobilizacji kapitału  polega na tym, że następuje przepływ kapitału między podmiotami
posiadającymi nadwyżkę, a tymi które potrzebują środków na inwestycje.
3) Rynki kapitałowe zapewniają pewność inwestycji  instrumenty finansowe mają tu duży stopień
płynności; można je zamieniać na inne instrumenty lub walory finansowe. Dlatego, gdyż większość
tych instrumentów wystepuje też na rynkach wtórnych.
 Problemy rynku kapitałowego (ryzyko przy wejściu papieru wartościowego do emisji)
" Konkurencja z innymi podmiotami
" Konkurencja o klientów rynku kapitałowego, konkurują banki, domy maklerskie, inwestorzy o
emitenta. Rynek sam w sobie się reguluje (przy stabilnym rynku).
"  Zła jakość  wg ustawy jest to papier wartościowy, który nie spełnia wymagań ekonomicznych
(nie odpowiada wartości majątku), a także wyemitowany niezgodnie z prawem. Za złą emisję
odpowiada emitent i pośrednik, który przeprowadził emisję.
OGÓLNE PODZIAA
Y RYNKU KAPITAA
OWEGO
Podział ze względu na kontrahenta:
" Pierwotny  emisja nowych instrumentów finansowych. Podstawowym celem tej części rynku
jest pozyskiwanie z
ródeł finansowania inwestycji przez inwestora.
" Wtórny  sprzedaż/zakup już wyemitowanych papierów wartościowych. Nie daje możliwości
pozyskania kapitału. Wycena działalności emitenta (ocena).
Podział ze względu na to kto jest kontrahentem:
" Rynek publiczny  tranzakcje zawierają wszystkie podmioty gospodarcze posiadające środki
pieniężne.
" Rynek niepubliczny  propozycja zakupu papierów wartościowych skierowana do wybranej grupy
osób.
Podział ze względu na wystepujące podmioty:
" Rynek giełdowy  skupiony na obrocie papierów wartościowych.
" Rynek pozagiełdowy
" Rynek prywatny  poza ogólnymi przepisami prawa nie ma wytycznych działania jako takich.
Co to znaczy, że rynek kapitałowy jest efektywny?
Rynek kapitałowy efektywny to taki, który odzwierciedla pełną informację o walorach dostępnych na rynku.
W Polsce rynek dość sformalizowany, aby zabezpieczyć jego płynność.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
6
WYKA
AD 4 (23.10.08)
INSTYTUCJE RYNKU KAPITAA
OWEGO
rozliczenie finansów
(środków pieniężnych [zł])
zlecenie
Klient
Biura/domy
(dowolny podmiot)
maklerskie
zawiadomienie o
CESR
realizacji transakcji
rozliczenie p.w.
Bank
info. o zmianie
zlecenie maklerskie
rozliczeniowy
na kontach p.w.
Komisja Nadzoru
Finansowego
zawiadomienie o transakcji
Krajowy Depozyt
Papierów
Giełda
Wartościowych
zawiadomienie o transakcji
rozliczenie transakcyjne (przekazanie
ESC
środków pieniężnych
MTS Ceto s. a.
KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH  forma prawna  spółka akcyjna. Powołany w 1991
roku, był on wtedy elementem Giełdy Papierów Wartościowcyh w Warszawie. W 1994 roku przekształcono
w spółkę akcyjną, po to aby wzmocnić samodzielność kontrolną tej jednostki; uniezależnienie od giełdy
(udziały: 1/3 Skarb Państwa, 1/3 NBP, 1/3 GPW). Jest jednostką nadzorczą kontrolującą obrót papierów
wartościowych w Polsce poprzez tzw. system depozytowo rozliczeniowy. Pełni funkcję z
ródła informacji.
Zadania KDPW:
1) Zadanie rozliczania tranzakcji na publicznym rynku kapitałowym. Polega ona na transferze papierów
wartościowych pomiędzy kontami uczestników tego rynku. KDPW posiada informacje o tym ile dany
klient posiada papierów wartościowych. Zmiany wysokości depozytów są wynikiem kupna/sprzedaży
papierów wartościowych.
2) Przechowywanie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu. W momencie emisji
poszczególnych instrumentów finansowych  weryfikacja w KDPW (ilość, wartość papierów
wartościowych, przed emisją dostają kody literowo liczbowe). Poprzez normy ISO ogranicza się ryzyko
błędnej informacji.
3) Regulowanie zobowiązań pomiędzy właścicielami papierów wartościowcyh, a emitentami tych papierów
np. wypłata dywidendy, oprocentowania; zamiana obligacji na akcje przedsiębiorstwa, prawo poboru 
pierwokupu do akcji.
4) Nadzór nad wielkością emisji papierów wartościowych znajdujących się na rynku. KDPW sprawdza czy
nie nastąpił błąd podczas tranzakcji i jest za dużo papieru niż go wyemitowano.
5) Zarządzanie funduszem rozliczeniowym  w ramach KDPW jest jednostka o tej nazwie. Zabezpiecza
tranzakcje gdy brakuje środków na kontach któregoś z klientów. Utworzony z obligatoryjnych wpłat
klientów. Póz
niej należy to spłacić. Swoista rezerwa.
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO  powstała w 2006 roku (wrzesień) na podstawie ustawy  tzw.
centralizująca rynki finansowe. Przejęła uprawnienia trzech instytucji: Komisji Papierów Wartościowych i
Giełd, Komisji Funduszy Emerytalnych i Ubezpieczeń Społecznych oraz Komisji Nadzoru Bankowego.
Sprawuje nadzór na rynkiem kapitałowym, bankowym oraz ubezpieczeniowym.
Zadania KNF na rynku kapitałowym:
1) Podstawowe zadanie  administrowanie obrotem papierów wartościowych. Jest to jedyna instytucja
podejmująca decyzje o emisji danego instrumentu finansowego.
2) Wydawanie zgody, weryfikacja podmiotów występujących na rynku (biura/domy maklerskie).
3) Pośredni nadzór nad GPW, a bezpośredni nad giełdami towarowymi np. rolnymi.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
7
4) y
ródło informacji. Zapewnia uczestnikom rynku jednakowy dostęp do informacji. Aby inwestorzy nie
podejmowali działań spekulatywnych.
Poboczne zadanie:
Zapewnianie rozwoju rynków finansowych poprzez dofinansowania, wzmocnienie ich względem rynków w
regionie. Edukacja i informowanie co to są rynki i jak funkcjonują. Może przygotowywać projekty ustaw i
rozporządzeń. Prawo do rozstrzygania sporów polubownie pomiędzy uczestnikami rynków finansowych.
MTS CETO S.A.  centralna tabela ofert, powstało w 1996 roku jako instytucja niezależna od jednostek
publicznych. Powołało ją 20 największych domów maklerskich przy współudziale banków komercyjnych.
Dwa uprawnienia:
" Uwtorzenie elektronicznej platformy danych  z
ródło informacji z zakresu rynków publicznych i
niepublicznych.
" Posiada licencje na prowadzenie pozagiełdowego regulowanego obrotu papierami
wartościowymi (nie prywatny); dominują obligacje skarbowe oraz bony skarbowe zgoda
ministra finansów. Dotyczy to tylko rynku pozagiełdowego skierowanego do dużych firm spoza
kraju. Aby otworzyć polski rynek pieniężny dla inwestorów zagranicznych o charakterze
instytucjonalnym.
W 2004 roku wykupione przez koncer finansowy MTS (Włochy). Stał się właścicielem, wchłonął go dając
pierwotnym właścicielom 25% akcji Ceto.
CESR  KOMITET EUROPEJSKI REGULATORÓW PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
ESC  EUROPEJSKI KOMITET PAPIERÓW WARTOŚCIOWCYH
Instytucje unijne, pierwsza projektuje przepisy, a druga je wdraża w życie. CESR jako jednostka doradcza
składa się z przedstawicieli państwowych komitetów nadzorujących obrót papierów wartościowych. Każdy
członek ma prawo głosu.
ESC  typowa jednostka administracyjna UE (prawnicy, menagerowie itp.).
Zadania:
1) Rola w projektowaniu aktów normatywnych dla krajów UE dotyczących papierów wartościowych
(zatwierdzane przez KE i PE).
2) Mają wspomagać współpracę pomiędzy rynkami państw UE.
3) Obie jednostki mają prawo do interpretacji regionalnych przepisów w sytuacjach konfliktowych przy
zawieraniu tranzakcji (np. przy fuzji PKO BP z UniCredit). Większe efekty widać na linii rynki UE  rynek
USA/rynki azjatyckie.
DOMY/BIURA MAKLERSKIE  różnica w wysokości kapitału (biuro ma mniejszy). Domy były tworzone
przede wszystkim przez banki, a biura były zakładane jako zwykła działalność gospodarcza. W większych
bankach (dealerzy rynków finansowych)  domy, w mniejszych  biura. Wielkość kapitału ustalana jest
każdorazowo przy rozpatrywaniu wniosku o utworzenie domu/biura. Zgodę wydaję Komisja Nadzoru
Finansowego. Wymów formalny  zatrudniani muszą być pracownicy z uprawnieniami maklerskimi (egzamin
państwowy i uzyskanie licencji na prowadzenie tego typu działalności).
Domy/biura są instytucjami pośredników finansowych, które prowadzą działalność pośredniczącą pomiędzy
uczestnikami rynku kapitałowego, zarówno publicznego, jak i niepublicznego (muszą to być rynki
regulowane).
Konieczne zatrudnienie doradców inwestycyjnych (również zawód certyfikowany). Instytucje te muszą
posiadać szerokie rezerwy ubezpieczające od błędu ludzkiego; odpowiedzialność cywilna.
Dwa rodzaje maklerów: w domach/biurach oraz giełdowi (wykonują zlecenia).
Makler, a doradca inwestycyjny maklerzy wykonują tylko zlecenia, a doradcy mogą kreować trendy, w
naszym imieniu doradca inwestuje środki. Co raz mniej osób chce pracować w tym sektorze, gdyż występuje
duża niestabilność; jest duże ryzyko.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
8
WYKA
AD 5 (30.10.08)
GIEA
DA i RYNEK GIEA
DOWY
Gieład w teorii nauk ekonomicznych uważana jest za najbardziej rozwinięty elementy rynku kapitałowego,
najbardziej kreatywny. Domeną jest rola giełdy w ramach rynku wtórnego. Giełda pełni rolę wyceny
papierów wartościowych emitowanych przez przedsiębiorców, pozwala ocenić rzeczywistą wartość instytucji
emitującej papier wartościowy.
Definicja ustawa o obrocie papierami wartościowymi w Polsce.
Regularne spotkania w określonym miejscu i czasie podporządkowane regułom i zasadom spotkania między
osobami/podmiotami pragnącymi zawrzeć transakcję kupna/sprzedaży instrumentów finansowych, których
ceny ustalane są na zasadzie wielkości popytu/podaży na dany instrument i są publicznie znane.
Wycena  na zasadzie różnic pomiędzy popytem i podażą.
Cechy giełdy:
" Instytucja, która musi działać na podstawie prawa, uporządkowana pod względem formalnym.
" Określone miejsce i czas (dziś charakter bardziej wirtulany), godziny funkcjonowania giełdy są
stałe, żeby giełda została zawieszona musi wystąpić zdarzenie krytyczne np. brak prądu.
" Różnorodność  bardzo duża ilość różnych instrumentów finansowych (różne pod względem
klasyfikacji rodzajowej, czasowje, pod względem ryzyka).
Dwa sposoby powoływania giełdy:
1) Powstanie giełdy wymaga przygotowania i zatwierdzenia jakiegoś aktu normatywnego np. GPW w
Warszawie. Ten sposób powoduje, że giełda w dużym zakresie jest uzależniona od państwa (w
różnych obszarach będzie to widoczne).
2) Powołanie giełdy przez niezależne grupy podmiotów instytucji finansowych zainteresowanych
utworzeniem niezależnego rynku finansowego np. grupy domów maklerskich, grup banków. Wtedy
opiera się to na prawie cywilnym i prawie handlowym. Większa swoboda giełdy ale wymusza to
samodzielne tworzenie aktów wewnętrznych giełdy. Konieczne jest aby uregulować wiekszość
obszarów, determinuje to efektywność i poziom skucesu giełdy. Przykłady giełd: USA oraz Wielka
Brytania.
Trzy elemetny, które musi posiadać giełda (na mocy prawa międzynarodowego):
1) Regulamin zawierania transakcji  jasny i kompletny.
2) Posiadanie zarzadu i agend nadzoru (jednostki uzależnione od Skarbu państwa przy ustawowym
trybie powoływania giełdy, wyspecjalizowane niezależne jednsotki przy drugim spsobie).
3) Kapitał  odpowiednie wyposażenie materialne (w Polsce nie ma określonej kwoty; giełdy niezależne
 określony minimalny kapitał).
Historia giełdy w Polsce:
Pierwsza giełda powstała w 1817 roku w Warszawie (zabór rosyjski), handlowano tylko dwoma
instrumentami finansowymi  weksle i obligacje skarbowe. Funkcjonowała w godzinach 12 13 od
poniedziałku do piątku.
W XX leciu międzywojennym  giełdy w Warszawie, Krakowie, Lwowie, A
odzi, Poznaniu, Katowicach.
Notowane instrumenty finansowe  obligacje skarbowe, weksle (zwane papierami zastawnymi) oraz pojawiły
się pierwsze akcje.
Po II wojnie światowej  1945 rok  tylko obligacje skarbowe, po nakazie władz radzieckich giełda zaprzestała
działalność po pół roku.
Współcześnie  22 maja 1991 roku  ustawa o publicznych obrocie papaierami wartościowymi w Polsce 
powstała GPW w Warszawie.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
9
Giełda jest spółką akcyjną, udziałowcem dominującym jest Państwo  99,8% udziału. Reszta udziałów  1,2%
czyli tzw. element w obiegu jest udziałem domów maklerskich, banków, funduszy powierniczych,
przedsiębiorstw.
Majątek GPW wynosi prawie 42 mln złotych. Jest podzielony na 60 tysięcy akcji. Akcje giełdy jako instytucji
są obligacjami imiennymi.
Zadania giełdy w Polsce wskazane przez ustawę:
1) Koncentracja popytu i podaży papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu.
2) Nadzór nad bezpiecznym przeprowadzaniem transakcji:
" Zapewnienie jednakowego dostępu do informacji o papierach wartościowych.
" Zapewnienie poprawności rozliczeń zawieranych transakcji.
3) Rola dydaktyczna  przekazywanie informacji o rynku kapitałowym, analizy, oceny intrumentów
finansowych.
Budowa  architekura giełdy z punktu widzenia jej zadań 5 modułów zadaniowych:
1) Zarząd giełdy  organizacja rynku giełdowego, zapewnienie infrastruktury technicznej, pełni rolę
dydaktyczną, odpowiada za bieżące zarządzanie podmiotami w obszarze organizacyjnym giełdy.
2) Komisja Dopuszczeniowa  weryfikuje i wyraża zgodę na podstawie dokumentacji oraz zgód KNF i
KDPW na emisję papierów wartościowych (pierwotną lub wtórną) np. ustalenie daty emisji.
3) Izba maklerów  zrzesza maklerów, którzy mają prawo do zawierania transakcji na GPW. Nadaje
certyfikaty, przeprowadza egzaminy na maklera. Komisja nadzoru etyczności postępowania
maklerów, rola rozjemcza w razie konfliktu, regulaminy funkcjonowania maklerów na giełdzie.
4) Sąd rozjemczy i polubowny  zadanie jest rozstrzyganie sporów pomiędzy inwestorami. Zajmuj się
skargami podmiotów, które dokonały emisji papieru wartościowego.
5) Izba rozrachunkowa  dokonuje rozliczeń zawieranych transakcji kupna/sprzedaży.
Od strony organizacyjnej giełda jak każde inne przedsiębiorstwo posiada Prezesa i 4 v ce prezesów.
Harmonogram giełdy (notowań giełdowych):
Otwarcie  9:00  16:00 od poniedziałku do piątku (święta  zamknięta).
Dwustopniowy system notowań:
" Ciągłe  na bieżąco zmieniae są wartości poszcególnych instrumentów finansowych. Instrumenty
pochodne  transakcje od 9:00; akcje, typowe instrumenty rynku kapitałowego  transkacje od
9:30.
Notowanie rozpoczyna się fazą  przed otwarciem  spływają wszystkie zlecenia maklerskie z
dnia poprzedniego od godziny 16:00. Następnie fixing na otwarcie  ustalenie ceny wartości
papierów wartościowych w oparciu o złożone zlecenia. Fixing na zamknięcie  ustalenie wartości
na zamknięcie rynku giełdowego.
" Jednolite  notowanie dwukrotnie w ciągu dnia (11:15 oraz 15:00).
Faza  przed otwarciem  rozpoczęcie dnia roboczego. Interwencja animatora (analitycy
giełdowi upoważnieni przez giełdę do regulowania rynku giełdowego, nadzór nad rnkiem na
podstawie umowy z emitentem, dokonują korekty wartości instrumentów finansowych). Fixing o
11:15  ustalenie ceny. Dogrywka  po ustaleniu ceny można jeszcze składać zlecenia przed
zamknięciem giełdy. Fixing o 15:00 i kolejna dogrywka.
Podział dla poszczególnych instrumentów finansowych przyjęty przez giełdę: 1 maja 2004 rok  nowy
podział rynku giełdowego. Wcześniej wszystkie instrumenty były notowane jednakowo.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
10
Rynek giełdowy  podział:
" Podstawowy
" Równoległy
Różnica przejawia się w stawianych wymaganiach wejścia dla inwestorów.
Giełda papierów
NEW CONNECT
wartościowych
Rynek
Rynek równoległy
podstawowy
akcje akce
inne papiery inne papiery
wartościowe wartościowe
segment PLUS segment PRIM
Kryteria przyjęcia na rynek podstawowy:
" Forma prawna spółki akcyjnej.
" Odpowiedni kapitał emitenta.
" Wykazanie się rozproszeniem akcji przez emitenta, bądz
zgoda na rozproszenie akcji.
" Złożenie sprawozdań finansowych z ostatnich trzech lat.
Kryteria przyjęcie na rynek równoległy:
" Forma prawna spółki akcyjnej.
" Odpowiedni kapitał
" Rozproszenie akcji.
" Sprawzdania finansowe z ostatnich trzech lat.
" Przedsiębiorstwo nigdy nie było zagrożone likwidacją, bądz
upadkiem.
Segment PLUS  wymagania takie jak dla rynku podstawowego oraz:
" Przyjęcie tzw. ładu korporacyjnego określonego przez nadzórd korporacyjny.
" Standarty w zakresie komunikacji z inwestorami.
Segment PRIM  wymagania takie jak dla rynku równoległego oraz:
" Standarty komunikacji z inwestorami.
" Obowiązek publikowania rozszerzonych sprawozdań finansowych (wszystkie pozycje z bilansu
oraz rachunku kosztów).
NEW CONNECT  element rynku giełdowego w Polsce przeznaczony dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Obniżone standardy dotyczące wymagane kapitału.
WYKA
AD 6 (6.11.08)
c.d. rynku giełdowego
ZLECENIE MAKLERSKIE  oferta kupna lub sprzedaży danego papieru wartościowego sporządzona przez
maklera giełdowego w ściśle określonej formie.
Elementy formalne treści zlecenia:
1) Nazwa pełna lub kodowa danego papieru wartościowego.
2) Sprecyzowanie czy jest to oferta kupna czy sprzedaży.
3) Limit ceny (może być ale nie musi); tzw. polecenie wykonania bez względu na cenę.
4) Określenie liczby papierów wartościowych.
5) Termin ważności zlecenia  datowanie.
6) Data wystawienia zlecenia.
7) Oznaczenie zleceniodawcy.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
11
Kryteria rozróżniania zleceń maklerskich:
a) Cena:
Limit określony konkretną kwotą;
Do określonej kwoty;
Bez określonej ceny;
Zawarcie informacji o zakupie/sprzedaży po cenie  na otwarcie .
b) Ilość:
Zlecenia z tzw. minimalną wartością wykonania.
c) Czas:
Zlecenia z terminem ważności (daty poszczególnych sesji giełdowych);
Bez daty;
Ważne do końca danej sesji.
d) Zlecenia z limitem aktywacji; łaczy się kilka zleceń np. zlecenie sprzedaży za cenę  na otwarcie i gdy
pozyska się odpowiednią kwotę to uruchamiane jest kolejne zlecenie np. kupna innych papierów
wartościowych.
INSTRUMENTY FINANSOWE RYNKU KAPITAA
OWEGO:
OBLIGACJE
Papiery wartościowe emitowane w serii (pewna powtarzalność), którego wystawca  emitent stwierdza, że
jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego lub
niepieniężnego (np. zamiana na akcje) na rzecz właściciela obligacji.
y
ródła prawne  ustawa z 1995 roku o obligacjach; ustawa z 1997 roku o obrocie papierów wartościowych w
Polsce; rozporządzenia Ministerstwa Finansów.
Tresć formalna obligacji:
1) Podstawa prawna do jej emisji:
Obligacje skarobowe  rozporządzenia;
Obligacje komercyjne  uchwała władz firmy (zarządu);
Obligacje z poziomu samorządowego  uchwała władz jednostki samorządu terytorialnego.
2) Identyfikacja emitenta  kto emituje.
3) Cel emisji  dlaczego są emitowane.
4) Nazwa emitenta.
5) Nazwa obligacji.
6) Identyfikacja wielkości finansowej ustalana na podstawie daty (od kiedy i do kiedy)  np. wysokość
oprocentowania lub informacja o przeliczeniu na akcje.
7) Forma zabezpieczenia obligacji (nieobowiązkowe).
Elementy te składają się na obligację i tylko gdy wszystkie razem występują to można mówić o obligacjach.
Podziały obligacji:
1) Ze względu na emitenta:
Obligacje skarbowe  emitowane i gwarantowane przez Skarb Państwa;
Obligacje korporacyjne albo przedsiębiorstw;
Obligacje związane z samorządem terytorialnym  gminne (gminy), komunalne (podmioty
gospodarcze uzależnione od samorządu terytorialnego) oraz municypalne (związki
samorządowe).
2) Ze względu na oprocentowanie:
Obligacje o stałym oprocentowaniu  dochód nie zmienia się przez cały okres zapadalności
papieru wartościowego.
Obligacje o zmiennym oprocentowaniu  dochód ustala się w oparciu o inne wskaz
niki
ekonomiczne np. inflacja.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
12
3) Ze względu na okres zapadalności (czas wykupu):
Krótkoterminowe (do 5 lat);
Średnioterminowe (5 10 lat);
Długoterminowe (powyżej 10 lat).
4) Ze względu na czas i formę wypłaty zobowiązania:
Obligacje indeksowane  rzeczywista wartość zmienia się w trakcie okresu zapadalności (jest
zmienna)
Obligacje zerokuponowe  kupuje po cenie niższej niż gwarantowana.
5) Ze względu na właściciela:
Obligacje imienne  komercyjne i samorządowe;
Obligacje na okaziciela  skarbowe (zawsze).
Eurobligacje  emitowane przez konsorcja banków europejskich.
Eurobligacje zagraniczne  jak nasze skarbowe tylko innych państw.
6) Ze względu na wartość niefinansową:
Obligacje zamienne (możliwość zamiany np. na akcje);
Obligacje opcyjne  można otrzymać zwrot w postaci pieniężnej lub prawo pierwszeństwa do
zakupu akcji emitenta obligacji.
7) Ze względu na rodzaj rozliczenia:
Obligacje na żądanie wykupu przez emitenta (call);
Obligacje na żądanie wykupu przez właściciela (put).
Podział ze względu na emitenta (jeden z podstawowych i najbardziej powszechnych podziałów):
1) Obligacje skarbowe (ok. 80% rynku)  emituje Skarb Państwa w celu pozyskania środków na
ograniczenie deficytu budżetowego w dłuższym okresie czasu. Są papierami wierzytylnymi  zaciąganie
długu przez państwo u właściciela obligacji.
Większość krajów rozwniętych wypuszcza obligacje skarbowe. Sprzedaż odbywa się w tzw. systemie
pierwotnym bezpośrednio od emitenta. Papiery wartościowe o niskim ryzyku. W Polsce również
funkcjonuje rynek wtórny obligacji; można je traktować jako płynny instrument finansowy  można je w
każdej chwili sprzedać.
Bieżące śledzenie poziomu inwestycji przy obligacjach o zmiennym oprocentowaniu. Mogą być
zabezpieczeniem w postaci obligacji do zaciągniętego kredytu.
Rynek wtórny musi być zagwarantowany w momencie emisji obligacji.
Emisja od 1992 roku w Polsce; wysokość emisji ustalana przez Skarb Państwa na dany roku budżetowy
(w ustawie budżetowej). Obligacje są papierami wartościowymi na okaziciela.
Rynek pierwotny:
" Rynek hurtowy  pośrednicy finansowi, zakup od NBP.
" Rynek detaliczny  przetargowy, klienci indywidualni, zapisy na obligacje w instytucjach
finansowych (np. w biurze maklerskim).
Wartość obligacji ustala ustawa na minimum 100 pln lub wielokrotność tej kwoty np. obligacje
dwuletnie o wartości 1000 pln.
Hurtownicy mogą inwestować w obligacje 5 letnie o stałym oprocentowaniu (kupują najcześciej
fundusze inwestycyjne).
Dwuletnie obligacje zerokuponowe; 10 letnie o stałym lub zmiennym oprocentowaniu opartym na
wskaz
niki inflacji.
Detaliści  obligacje 2 letnie o stałym oprocentowaniu; 3 letnie; 4 letnie o zmiennym
oprocentowaniu.
Obligacje są notowane w systemie ciągłym na GPW w W wie. Sesja trwa od 10:00 do 16:20. Fixing o
10:00 na otwarcie, 16:10 na zamknięcie.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
13
2) Obligacje komunalne (ok. 20% rynku)  mogą emitować podmioty użyteczności publciznej. W
warunkach polskich obligacje te mają charakter obligacji pieniężnych, w większości o zmiennym
oprocentowaniu. Naliczanie w odniesieniu do bonów pieniężnych. Między 10 13% obligacji jest
detalicznych np. na rzecz budowy wodociągu. Pozostałe są hurtowe, skierowane przede wszystkim do
banków.
Pierwsza emisja w 1993 roku; 4 gminy wypuściły obligacje  Płock, Warszawa Mokotów, Czarnków,
Międzyrzecz. Największa emisja w 1998 roku (ok. 51 mln złotych)  gmina Gdynia.
Trzeba korzystać z pośredników finansowych  najczęściej jest to bank komercyjny. Nie ma rynku
wtórnego obligacji komunalnych.
3) Obligacje korporacyjne (przedsiębiorstw)  w Polsce niezbyt duża popularność; charakter niepieniężny
(zamienne lub opcyjne). Duży udział mają obligacje imienne; odbiorcami są dotychczasowi właściciele
przedsiębiorstwa.
Prawo dopuszcza rynek wtórny  w Polsce brak doświadczenia, niemal brak obrotu tymi obligacjami.
Rynek wtórny regulowany przez CETO.
Instrument bardzo wysokiego ryzyka; nie ma pierwszeństwa w zwrocie zainwestowanego kapitału
(pierwszeństwo tylko przy obligacjac Skarbu Państwa). Nie ma okresu zwrotu, przedsiębiorstwo decyduje
o wypłacie dywidendy. Jest to nieekonomiczne. Wybór przedsiębiorstw raczej pada na akcje, dlatego
wypuszcenie obligacji w emisjach zamkniętych jako przygotowanie do wejścia z akcjami na rynek
giełdowy.
3 podstawowe działania jak inwestować w obligacje:
1) Poznanie jakiego rodzaju obligacje mamy możliwość zakupu; zrozumienie istotności obligacji.
2) Decyzja gdzie kupić (rynek pierwotny czy wtórny?) np. poprzez biuro maklerskie (można wybrać
rodzaj zleceń).
3) W pełni sprecyzowanie zlecenia maklerskiego  wskazanie rodzaju obligacji, ilości bądz
kwoty,
terminu zakupu.
Rynek wtórny  jak kształtuje się cena obligacji?
Cena determinowana przez wartość popytu/podaży na obligacje.
1) Podstawowym czynnikiem powodującym wahania popytu i podaży jest oprocentowanie stóp
procentowych. Podniesnie stóp  zwrot z obligacji maleje; obniżenie  opłacalność rośnie.
2) Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (czysty algorytm matematyczny):
a) Sytuacja w przypadku gdyby polski złoty miał identyczną wartość podczas całego okresu
zapadalności:

ść

b) Sytuacja przy zastosowaniu metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych:


ść
1 1 1 1

C = wartość obligacji
r = wysokość stopy procentowej
n = okres zapadalności
t = kolejne lata
(1+r)t = dyskonto
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
14
WYKA
AD 7 (13.11.08)
AKCJE
1606 rok  wypuszczenie pierwszej akcji (przedsiębiorstwo holenderskie zajmujące się transportem), miała
charakter imienny i materialny.
Akcja jest instrumentem finansowym, który reprezentuje udział w majątku emitenta (prawo własności do
części kapitału przedsiębiorstwa), również obowiązki o charakterze organizacyjnym (udział w walnym
zgromadzeniu).
Prawa wynikające z posiadania akcji:
" Prawo do zysku z akcji czyli dywidendy;
" Prawo (bądz
obowiązek) do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu przedsiębiorstwa oraz
wynikające z tego prawo do podejmowania decyzji (pośrednio lub bezpośrednio), prawo
nieograniczne w czasie dopóki dopóty posiada się akcje.
Podział akcji:
1) Ze względu na kryterium własnościowe:
Imienne (nie mogą występować na rynku giełdowym)  spotyka się akcje imienn w
przedsiębiorstwach rodzinnych, które nie dążą do wejścia na rynek giełdowy.
Na okaziciela (na rynku publicznym giełdowym)
Przy wejściu na giełdę należy zamienić akcje imienne na akcje na okaziciela.
2) Ze względu na uprawnienia:
Zwykłe
Uprzywilejowane  prawo do większej ilości głosów w walnym zgromadzeniu;
uprzywilejowanie z tytułu wielkości przypadającej dywidendy (przywilej czasu wypłacenia
dywidendy); uprzywilejowanie w warunkach likwidacji przedsiębiorstwa (ograniczenie
ryzyka, możliwośc odzyskania kapitału z akcji). Określone przez Kodeks handlowy.
Uprzywilejowanie musi zostać zapisane w statucie przedsiębiorstwa.
3) Ze względu na formę:
Fizyczne
Niematerialne (wirtualne)
Przedmiotem obiegu mogą być tylko akcje o charakterze zdematerializowanym.
Korzyści wynikające z funkcjonowania na rynku giełdowym (powody wejścia):
" Dostęp do kapitału  zwiększenie majątku przedsiębiorstwa.
" Dotarcie do szerokiej grupy inwestorów  ustabilizowanie pozycji przedsiębiorstwa w dłuższym
okresie czasu.
" Zwiększenie wiarygodności przedsiębiorstwa  z punktu widzenia pozyskiwania kapitału
zewnętrznego np. transakcje zagraniczne.
" Efekt marketingowy  uważa się, że wejście na rynek giełdowy jest najwyższym stadium rozwoju
firmy.
" Poprawa wskaz
nika płynności finansowej firmy.
" Pierwsza emisja (debiut) pozwala rzeczywiście wycenić wartość majątku przedsiębiorstwa. Ocena
jednowskaz
nikowa firmy.
Sposób zaistnienia na rynku giełdowym (publicznym)  etapy wejścia na rynek:
1 etap  decyzja właścicieli przedsiębiorstwa o wejściu na giełdę.
2 etap  nie wszystkie przedsiębiorstwa muszą go zrealizować  przekształcenie formy prawnej w spółkę
akcyjną (kapitał 500 000 tys. złotych, przeliczny na akcje i wartość akcji nie może być niższa niż 1 grosz).
Sposób przekształcenia istotą jest wycena majątku przez biegłego rewidenta  decyzja o zmianie formy
(3/4 głosów  za )  postanowienie organów spółki, podmiotów reprezentujących; sporządzenie nowej
umowy.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
15
Spółka akcyjna  w formie aktu notarialnego  rejestracja (1000 + 500 pln za ogłoszenie w Monitorze).
Spółka z o.o.  oprócz tego co wyżej  wycena majątku z ostatnich 3 lat; majątek przed i po przekształceniu
musi być warty 500 000 tyś. złotych.
Spółka cywilna, partnerska, komandytowa  można dopłacić brakujące do 500 tyś. Pieniądze np. firma
posiada 300 tyś, to może po przekształceniu w spółkę akcyjną dopłacić brakujące 200 tyś. poprzez wkłady
własne właścicieli.
3 etap  decyzja walnego zgromadzenia akcjonariuszy o wejściu na rynek giełdowy. Forma upoważnienia dla
zarządu spółki, określony termin emisji (publicznej oferty), określenie ceny emisyjnej przez radę nadzorczą,
określenie charakteru akcji, określenie struktury oferty.
4 etap  przygotowanie prospektu emisyjnego  prezentacja przedsiębiorstwa:
2 sposoby oparty na ustawie o obrotach papierami wartościowymi w Polsce  tzw. tekst jednolity
Lub oparty na dyrektywie UE z 2004 roku  przygotowanie prospektu w 3 częściach.
Prospekt jest dokumentem prawnym i wiążącym, ma odzwierciedlać w sposób prawdziwy, rzetelny i
kompletny informacje o emitencie (strona prawna przedsiębiorstwa, kondycja finansowa, zasady
przeprowadzenia emisji).
Prospekt emisyjny wg dyrektywy UE:
1) Część rejestrowa
2) Część ofertowa
3) Część podsumowująca
Możliwość dokonywania zmian w prospekcie. Części te są to trzy następujące po sobie niezależne
dokumenty.
Część rejestrowa zawiera dane ogólne o przedsiębiorstwie (forma prawna, posiadane zasoby, posiadane
licnecje i koncesje, numery identyfikacyjne; przedstawienie rady nadzorczej, zarządu (zdjęcia), historii,
strategia na przyszłość, uproszczony bilans i rachunek wyników).
Część ofertowa zawiera parametry emisji (zasady działania i struktura emisji, wskazanie terminu emisji,
rynek docelowy giełdowy, sposoby sprzedawania akcji przez inwestorów, przedstawienie pośrednika emisji,
wszystkie te informacji, które są odmienne od dokumentu rejestrowego zmiany dokonane po
sporządzeniu owego dokumentu).
Część podsumowująca jest to powiązanie dwóch poprzednich; scharakteryzowanie emitenta, struktury
emisji, ma być napisana w języku nieekonomicznym, ograniczna objętościowo (2500 wyrazów), informacja o
ryzyku związanym z inwestycją.
Można wskazać w prospekcie tzw. odsyłacze do innych dostępnych dokumentów sporządzonych przez
przedsiębiorstwo. Praktywa tworzenia prospektów w wersji skróconej.
3 formy upublicznienia prospektu  jedna, wybrana forma jest obowiązkowa:
" Zamieszczenie prospektu w gazecie ogólnopolskiej jako dodatek bezpłatny; wydrukowany
egzemplarz dostępny w firmie i u pośrednika.
" Forma elektroniczna  na stronie emitenta oraz na stronie podmiotów, które będą sprzedawały
akcje.
" Umieszczenie elektroniczne na stronie spółki, która prowadzi rynek, na który wypuszczone
zostaną akcje (w Polsce jest to GPW w W wie).
Okres ważności prospektu od momentu opublikowania do momentu wejścia na rynek:
Tekst jednolity  12 miesięcy
3 częściowy  każda część ma ważność 12 miesięcy
5 etap  book building (księga popytu)  dokonanie rynkowej wyceny przedsiębiorstwa, zbadanie
potencjalnego popytu na akcje i wskazanie wielkości emisji i ceny emisyjnej.
Ustawa nakazuje określić cenę maksymalną lub średnią na podstawie księgi. Można cenę określić w
dokumencie podsumowującym. Widełkowe określenie wielkości emisji.
Można dokonywać zapisów na akcje, na 2 dni przed emisją można się wycofać z zapisu. Można
zagwarantować, że przy dużym zainteresowaniu nie nastąpi redukcja ilości akcji.
Book building jest skierowany do wybranych przez przedsiębiorstwo inwestorów. Wykorzystuje się ją gdy nie
chce się dopuścić do rozproszenia akcji na rynku. Szansa właściwego ustalenia ceny emisyjnej.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
16
6 etap  formalny  zatwierdzenie przez Krajowy Nadzór Finansowy; potwierdzeniem, że prospekt jest
prawdziwy i zgodny z prawem (nie póz
niej niż na 6 dni przed rozpoczęciem subskrypcji na akcje).
7 etap  rejestracja w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych  wniosek o zarejestrowanie
przyszłościowej emisji akcji, dołączyć należy zgodę nadzoru finansowego, prospekt w 5 egzemplarzach,
dokument potwierdzający zgodę walnego zgromadzenia akcjonariuszy potwierdzony notarialnie, karta
informacyjna papieru wartościowego (określenie parametryczne akcji), tzw. list księgowy potwierdzający, że
wartość emisji będzie zgodna z wartością majątku przedsiębiorstwa wystawiany przez biegłego rewidenta.
8 etap  publiczna oferta  od 1 do 3 miesięcy. Zapisy mogą być przeprowadzane wg:
" Stałej ceny emisyjnej z proporcjonalną redukcją zapisów  przedsiębiorstwo może ustalić limit,
zwykle inny dla inwestorów hurtowych oraz inny dla detalicznych. Równo dla wszystkich.
Redukcja przy przekroczeniu ilości akcji. Zapis = przelew środków pieniężnych.
" Stałej ceny wg kolejności zapisów  zapisy trwają do momentu wyczerpania wielkości emisyjnej.
" Ceny minimalnej  ustalenie ceny, która jest opłacalna dla przedsiębiorstwa, natomiast
inwestorzy proponują cenę równą lub wyższą. Po zakończeniu emisji spółka określa ostateczną
cenę na podstawie zleceń. Redukcja przy przewyższeniu wielkości emisji przez liczbę zapisów.
WYKA
AD 8 (20.11.08)
9 etap  działalność promocyjna  trwa równoległe do wszystkich tych etapów; organizacja spotkań z
potencjalnymi inwestorami.
Promocja charakteryzuje się:
" Bardzo jasnym określeniem czy jest to promocja czy też tylko reklama.
" Wskazaniem miejsca gdzie jest dostępny cały prospekt emisyjny.
" Określeniem formy i czasu wydania prospektu emisyjnego.
10 etap  wejście na giełdę:
Wprowadzenie akcji na giełdę następuje po zamknięciu zapisów na nie na rynek równoległy albo
podstawowy.
Wniosek wprowadzenia akcji przez nowego emitenta (elementy):
Muszą być informacje z prospektu emisyjnego (nazwa emitenta, nazwa kodowa, pełna i wiarygodna
informacja o cenie emisyjnej, zobowiązanie emitenta do przestrzegania zasad obwiązujących na giełdzie).
Jeśli emitent ma inne instrumenty pochodne i umieszcza je na rynku równoległym (pozagiełdowym  CETO),
to też taka informacja musi się pojawić. Jeśli w planach są kolejne emisje, to również należy o tym
poinformować we wniosku. Znajduje się w nim również tzw. informacja finansowa  prognoza finansowa
zysku na najbliższe 6 miesięcy.
Warunkiem dopuszczenia na rynek podstawowy (giełdowy) jest znaczne rozproszenie akcji. Jeden
akcjonariusz nie może posiadać więcej niż 5% udziałów (sumy głosów) w całości wielkości akcji posiadanych
przez przedsiębiorstwo. Suma akcji inwestorów nie może przekraczać 25% wszystkich akcji, pozostała część
zostaje wypuszczona na rynek giełdowy.
11 etap  DEBIUT GIEA
DOWY
Od pierwszego notowania firma może dołączyć do nazwy przedsiębiorstwa określenie  spółka giełdowa lub
 spółka publiczna . Część oficjalna odbywa się w sali notowań  tradycyjne uderzenie w dzwon.
Przedsiębiorstwo debiutujące na giełdzie w dniu debiutu promuje się na giełdzie. Bardzo intensywna
promocja, konferencja prasowa.
W pierwszym roku istnienia giełdy tj. 1991 r. debiutowało 9 spółek m.in. Wedel oraz Wólczanka.
W roku 1992  debiut 7 spółek; 1993 rok  7 spółek. Rok 2007  rekordowa liczba 81 spółek (m.in. debiut
włoskiego UniCredito).
W liczbie debiutów polska giełda miała w 2007 roku drugie miejsce w Europie; pierwsze miejsce miała giełda
londyńska.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
17
W 2008 roku (do tej pory)  debiutowało 26 spółek. To wszystko przełożyło się na obroty. Szacuje się, że
obroty giełdy z tego roku wyniosą ź tego, co było w 2007 roku.
Obowiązki firmy notowanej na giełdzie:
1) W zakresie informacyjnym  przekazywanie informacji podnoszących wizerunek przedsiębiorstwa
wśród inwestorów. Selekcja informacji  tylko istotne informacje; obowiązkowe do wyboru
(rzetelne, aktualne i bogate w treść wg ustawy). Informacje niekorzystne  obowiązkowe
przedstawienie problemów przedsiębiorstwa, wg prawa muszą być opatrzone komentarzem i
wskazanie środków zaradczych. Cel to ograniczenie ryzyka inwestorów.
2) Dobre relacje z inwestorami  w przedsiębiorstwie powinna zostać stworzone stanowisko pracy,
które będzie odpowiedzialne za kontakty z inwestorami. Prowadzenie przejrzystych i dostępnych
stron WWW, wskazanie telefonu i e maila. Najczęściej zleca się to wyspecjalizowanym instytucją,
często jest to biuro maklerskie pośredniczące w wejściu spółki na giełdę.
3) Przestrzeganie ładu korporacyjnego  obowiązek wskazania zasad, które przedsiębiorstwo ma zamiar
przestrzegać (ustawa daje możliwość wyboru zasad określonych w prawie).
4) Zapewnienie praw dla akcjonariuszy w świetle ustawy Kodeks handlowy:
Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy z prawem głosu
uzależnionym od wielkości wartości akcji. Decydują o wyborze członków zarządu, określenie
sposobu zagospodarowania wypracowanego zysku, zatwierdza strategię przedsiębiorstwa.
Prawo do udziału w zysku (dywidendy)  najważniejsze prawo o charakterze majątkowym.
Prawo nie obliguje do wypłaty zysku akcjonariuszom.
Prawo do poboru nowych akcji  związane z kolejnymi emisjami; określa przywilej
dotychczasowych akcjonariuszy do zakupu akcji. Przydatne z punktu widzenia ekonomii,
szansa ograniczenia rozdrobnienia akcji na rynku. Prawo do poboru może stanowić
przedmiot obrotu; jest w pewien sposób papierem wartościowym  można je odsprzedać,
jest to wtedy opcja  instrument pochodny.
Przyczyny kolejnych emisji:
Dofinansowanie działalności strategicznej.
Sytuacja gdy nie było wiadomo czy będzie sukces pierwszej emisji, kolejna emisja jest już w
pełni przygotowana pod względami strategicznymi.
Ugruntowana pozycja przedsiębiorstwa na GPW (emisja o niższym ryzyku spadku notowań);
również emisja instrumentów pochodnych.
Porównanie GPW w Warszawie z giełdami europejskimi m.in. na Malcie, w Rumunii, w Wiedniu,
Luksemburgu (region Europy Środkowo Wschodniej). Polska zajmuje 4 miejsce, pierwsze Norwegia, druga w
Atenach, 3 miejsca giełda wiedeńska pod względem obrotów akcji. Pod względem obrotów instrumentami
pochodnymi  Polska na 3 miejscu.
W 2007 roku wprowadzono nową segmentację rynku giełdowego:
Segment PLUS rozbito na 3 segmenty: 5+ (spółka, której wartość akcji nie przekracza 50 mln Ź ), 50+ (50 250
mln Ź ), 250+ (powyżej 250 mln Ź ).
GPW w W wie jako przedsiębiorstwo też chce pozyskiwać kapitał. Lokuje swoje nadwyżki w spółkach
zarządzających obrotem kapitałowym (skup akcji innych giełd).
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
18
System obrotu giełdowego tzw. WARSET
Jest to komputerowe wspomaganie działalności giełdy pozwalające realizować transakcje w sposób
poprawny.
KNF
 satelita
KDPW
bank rozliczeniowy
platforma domy
WARSET
informacyjna
maklerskie
KLIENT
Zadania systemu:
1) Przyjmowanie zleceń z domów maklerskich.
2) Informacje o przyjęciu lub odrzuceniu zlecenia maklerskiego.
3) Rozliczenie transakcji.
4) Zmiana własności akcji (papierów wartościowych).
Za pierwsze dwie operacje odpowiada MAKLER, natomiast za dwie ostatnie  Bank rozliczeniowy i KDPW.
Giełda obniżyła opłaty za dokonywane transakcje.
www.gpw.gov.pl / www.gpwinfostrefa.pl / www.comp gov.gpw.pl
WYKA
AD 9 (4.12.08)
RYNEK INSTRUMENTÓW POCHODNYCH
Instrument pochodny  definicja  taki papier wartościowy, którego wartość nominalna (cena) zależy od
wartości innego papieru wartościowego (instrument podstawowy  najczęściej są to akcje).
Rynek instrumentów pochodnych jest rynkiem najmłodszym w rozumieniu całościowym, gdyż niektóre
instrumenty pochodne są bardzo stare. Następuje bardzo dynamiczny rozwój tego rynku. Jest najmniej
znormalizowany (nie wszystkie elementy są określone prawem), występuje na nim wysokie ryzyko. Inaczej
rynek instrumentów pochodnych nazywany jest rynkiem derywatów.
Pierwsze instrumenty pochodzą z 1848 roku  pojawiło się coś na kształt (pierwowzór) rynku instrumentów
pochodnych (była to giełda towarowa w USA  zawierano na niej kontrakty na dostawy produktów rolnych
na rok przed otrzymaniem plonu  tzw. kontrakty terminowe).
Kontrakty terminowe zabezpieczały dostawę surowców o ograniczonej dostępności, pozwalały przewidywać
i ograniczać ryzyko cenowe
Rynek instrumentów pochodnych pojawił się na świecie w latach 70 XX wieku. Charakteryzował się dość
znacznymi różnicami (zmianami) kursowymi. Powstała konieczność ograniczenia ryzyka związanego z
przewalutowywaniem. Na tej podstawie powstały instrumenty pochodne, które miały ograniczyć skutki
zmian walutowych.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
19
Cel rynku (instrumentu pochodnego):
Zabezpieczenie inwestorów przed zmianami ceny instrumentu podstawowego przed
wzrostem, spadkiem albo przed wzrostem i spadkiem jednocześnie.
Możliwość pozyskiwania znacznych dochodów. Dokapitalizowanie inwestorów w bardzo
krótkim czasie.
Podział instrumentów pochodnych:
1) Z punktu widzenia sposobu notowania:
Instrumenty rynku giełdowego
Instrumenty w obrocie pozagiełdowym (nienotowane)
2) Podział rodzajowy:
Opcje
Kontrakty terminowe
Swapy
Warranty
Pochodne kredytowe
Opcje na stopy procentowe (odrębne w tym podziale)
Instrumenty pochodne są najbardziej spekulatywnymi wśród innych instrumentów rynków
finansowych. Ponad 60% transakcji w tym obrębie, to transakcje spekulacyjne (przekłada się to na
instrument podstawowy). Postulat normatywizowania instrumentów pochodnych, aby mogły być
instrumentami typowo giełdowymi.
OPCJE
Jest to papier wartościowy, którego posiadacz ma prawo do kupna bądz
sprzedaży instrumentu
podstawowego po określonej cenie, w określonym czasie (do określonego czasu). Jest to zobowiązanie
gwarantowane przez emitenta papieru podstawowego. Z punktu widzenia normatywnego, z jednej strony
prawo, a z drugiej strony obowiązek.
Cechy opcji:
" Mogą być instrumentami giełdowymi i pozagiełdowymi
" Czas kupna/sprzedaży może być do momentu wygaśnięcia opcji
" Zobowiązanie gwarantowane przez emitenta
" Zobowiązanie  prawo
" Cena zwykle niższa od ceny instrumentu podstawowego
Podział opcji:
1) Ze względu na rodzaj transakcji:
Opcja kupna (call)
Opcja sprzedaży (put)  kiedyś nazywane jako waniliowe (opcje na kupno przypraw)
2) Ze względu na czas ważności opcji:
Opcja amerykańska  można zrealizować w dowolnym momencie do czasu jej wygaśnięcia.
Opcja europejska  można zrealizować wyłącznie w momencie wygaśnięcia opcji.
Opcja egzotyczna  szczególnie w Ameryce Południowej  wykonywana w ściśle określonych
warunkach i czasie (widełki czasowe) np. osiągnięcie określone ceny instrumentu
podstawowego.
3) Ze względu na instrument podstawowy, na który opcja jest wystawiana:
Opcje akcyjne  akcja
Opcje walutowe  waluta
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
20
 Opcje procentowe  obligacja, bon skarbowy, opcje na depozyty; odnoszą się do
bezpiecznych instrumentów podstawowych
Opcje indeksowe  indeks giełdowy
4) Ze względu na notowanie:
Rynek giełdowy (regulowany)  opcje na akcje, na towary, opcje procentowe, opcje na
indeksy, opcje na inny instrument pochodny (np. kontrakty futures).
kontrakt futures instrument podstawowy
opcja
Rynek pozagiełdowy  opcje na waluty, niektóre opcje na stopy procentowe;
odpowiednikiem opcji na kontrakty terminowe jest opcja na swap (taka sama zależność jak
wyżej przy kontraktach futures).
Specyfika opcji (treść dokumentu):
" Może być papierowa lub wirtualna
" Informacja czy jest to opcja transakcji kupna/sprzedaży
" Czas wygaśnięcia opcji
" Cena wykonania opcji  dwojaki rodzaj ustalenia  cena rzeczywista np. 100 pln, lub cena
nierzeczywista  cena rynkowa instrumentu podstawowego
" Przy opcjach giełdowych  informacja o tzw. kwotowaniu (sposób notowania, fixing, rynek, na
którym funkcjonują).
Ustalenie ceny opcji:
" Zasadniczo zawsze jest mniejsza od ceny instrumentu podstawowego
" Ustala się w sposób dowolny na rynku pozagiełdowym. Na rynku giełdowym ustala się wg algorytmu.
Wpływ również mają ogólne trendy gospodarcze, analiza notowań, na podstawie poprzedniej emisji.
" Cena opcji w języku finansowym to PREMIUM.
KONTRAKTY TERMINOWE
Jest to taki instrument pochodny, w którym emitent i inwestor zobowiązują się do zawarcia jakiejś transakcji
w określonym czasie, po określonej cenie. Zawarcie kontraktu następuje bezgotówkowo, zapłata w
momencie realizacji.
Podział kontraktów terminowych:
1) Ze względu na rodzaj (w praktyce stosowany):
Futures
Forward
2) Ze względu na instrument podstawowy, na który wystawia się kontrakt:
Na waluty
Na procenty
Na indeksy giełdowe
KONTRAKTY FUTURES  zawierany pomiędzy inwestorem, które chce kupić/sprzedać papier wartościowy
podstawowy, a drugą stroną jaką jest giełda. Zobowiązanie obu stron.
Cena  cena terminowe. Tzw. kontrakty rozliczane gotówkowo. Dochodzą do skutku w momencie
wygaśnięcia. W Anglii w momencie wygaśnięcia występuje możliwość zamiany na inny kontrakt.
KONTRAKTY FORWARD  charakter kontraktów pozagiełdowych, przede wszystkim występują na giełdach
towarowych. Wykonanie kontraktu następuje poprzez dostarczenie produktu do nabywcy. Również
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
21
kontrakty na waluty. Pojawiają się bardziej rozbudowane kontrakty  oprócz dostawy, również należy
zapłacić różnice pomiędzy ceną rzeczywistą, a ceną kontraktu. Najmniej regulowany, standaryzowany 
dopasowany indywidualnie (tailor made  uszyty na miarę).
SWAPY
Nie są umową pomiędzy dwoma stronami, gdyż występuje wielość stron, które zobowiązują się do wymiany
między sobą płatnościami określonymi w kontrakcie swap owym. Charakter majątkowy, zawierany pomiędzy
różnymi podmiotami gospodarczymi. Jest to najmłodszy instrument pochodny.
Występuje masa różnych rodzajów m.in.:
1) Swap walutowy  zobowiązanie stron do wymiany strumieni pieniężnych w postaci waluty, po
określonej cenie tej waluty. Zabezpieczenie przed ryzykiem kursowym. Np. umowa na całość
transakcji np. 5 lat  gwarancja obecnego przelicznika (złotówki do rupii, gwarancja wyłożenia
gotówki).
2) Swapy procentowe  inwestorzy tworzą grupy kapitałowe, każdy dostanie odpowiednio do wkładu.
3) Swapy walutowo procentowe  gromadzenie pieniędzy o innej walucie; zarobienie na różnicach
kursowych.
4) Swap kwiatowy  na oprocentowane, które osiągnie pewien poziom i wtedy dopiero nastąpi
wypłata.
Swapy drugiej generacji:
1) Swap kredytowy  zabezpieczenie przed ryzykiem kredytowym (jego wzrostem).
2) Swap common  zabezpieczenie przed różnicą w cenie gazu, ropy, energii elektrycznej (swap
towarowy), musi być grupa udziałowców, aby go stworzyć.
WARRANTY
Instrumenty pochodne przede wszystkim powiązane z akcją. W Polsce  warranty subskrypcyjne. Emitują
przedsiębiorstwa będące na rynku giełdowym, które przygotowują się do kolejnej emisji. Inna forma
pierwokupu akcji. Warrant subskrypcyjny jest imienny, nie może być zbywalny; na świecie traktowany jako
tożsamy z obligacją komercyjną wymienną na akcje. Warrant kupna  zagwarantowana cena kupna
(zawsze). Warranty realizowane są wyłącznie w momencie wygaśnięcia.
WYKA
AD 10 (11.12.08)
c.d. instrumentów pochodnych  praktyka na GPW w Warszawie
10 lat temu po raz pierwszy notowano instrumenty pochodne na GPW w Warszawie  były to kontrakty na
indeksy WIG 20. Opcje po raz pierwszy notowano w 2003 roku. Warranty notowano od 1999  2005 roku
(specjaliści twierdza, że warranty na rynek giełdowy już nie wrócą). Swapy nigdy nie były notowane, gdyż są
one domeną bankowości, występują przede wszystkim swapy na waluty; dzisiaj jest ich niewiele (najwięcej
było w obrocie w 2005 roku).
1) Kontrakty terminowe na giełdzie to przede wszystkim kontrakty na waluty. W 2007 roku były notowane
3 rodzaje kontraktów na trzy indeksy (WIG 20, mWIG 20, techWIG 20). Obecnie kontrakty na waluty to 2
rodzaje: dolar na złotówkę oraz dolar na euro. Występuje również 7 rodzajów kontraktów terminowych
na akcje.
Najistotniejsze są kontrakty na WIG 20 (najpowszechniejszy). Od początku istnienia giełdy do teraz
zainteresowanie nimi wzrosło 12 krotnie (wartość obrotów to prawie 2 biliony złotych). Największe
obroty na indeksie WIG 20 posiadają trzy spółki: TP s.a. (145 mln zł), Orlen (133 mln zł) oraz KGHM
Polska Miedz
(116 mln zł).
Instrumenty pochodne na waluty  charakter pakietowy, 10 tys. jednostek danej waluty. Przede
wszystkim skierowany do inwestorów zagranicznych i instytucjonalnych. Wymagany jest depozyt
zabezpieczający (5% wartości kontraktu). Notowane są w systemie ciągłym.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
22
Ze wszystkich rodzajów transakcji instrumenty pochodne (kontrakty) są najszybciej zawieranymi
transakcjami kupna/sprzedaży  średnio co ok. 2 sekundy (za sprawą elektronicznego systemu obsługi).
GPW w Warszawie nie jest giełdą wyłącznie instrumentów pochodnych. W Europie występują natomiast
giełdy wyspecjalizowane tylko w obrocie takimi instrumentami jak kontrakty terminowe; Są to EUREX (fuzja
z EURONEXT  podwójne ich notowanie)  giełda szwajcarsko niemiecka, zajmuje 1 miejsce pod względem
obrotów kontraktami terminowymi (instrumentami pochodnymi) oraz giełda OMX  szwedzko fińska tzw.
 północna . Obie te giełdy zostały założone nie przez państwo, a przez prywatnych inwestorów. Polska
giełda jest dopiero na 8 miejscu. Co i tak jest dobrym wynikiem biorąc pod uwagę, że dwa pierwsze miejsca
zajmują EUREX i OMX, a za Polską plasują się m.in. giełda włoska i hiszpańska.
2) Opcje  do 2007 roku wystąpiło 98 serii opcji, wszystkie były opcjami na indeksy (nie mamy w Polsce
innych), są to wyłącznie opcje europejskie. Niektóre giełdy wymagają od emitentów tzw. depozytu
zabezpieczającego  jest to gwarancja dla inwestorów chcących nabyć daną opcję.
Zainteresowanie opcjami było 30% większe w stosunku do 2006 roku. Średnie dzienne obroty opcji
utrzymywały się na poziomie 1603 sztuk, podczas gdy w 2003 roku było to tylko 246 sztuk.
Opcje powinny być skierowane przede wszystkim do inwestorów zagranicznych, jednak w Polsce jest
zgoła zupełnie na odwrót. W 2003 roku tylko 16% stanowili inwestorzy zagraniczni, kolejno około 73%
klienci indywidualni i 10% klienci instytucjonalni. W 2006 roku wzrósł udział klientów instytucjonalnych i
w 2007 roku osiągnął poziom 39%, udział klientów indywidualnych zmalał o połowę. Pomiędzy rokiem
2003, a rokiem 2006 nastąpił ogólny spadek zainteresowania opcjami.
Zmieniła się segmentacja rynku jeśli chodzi o opcje. Oznacza to, że giełda jest niestabilna i wrażliwa nie
tylko na czynniki ekonomiczne. Dodatkowo opcje są instrumentami bardzo wysokiego ryzyka. GPW
zajmuje 12 miejsce w ilości zawartych transakcji na opcje w 2007 roku.
Wszystkie instrumenty pochodne są notowane w systemie notowań ciągłych na GPW w Warszawie od 9:00
 16:30; fixing na otwarcie o 9:00; fixing na zamknięcie o 16:20; ostatnie 10 minut NA dogrywkę i składanie
zamówień.
GPW dopuszcza inne sposoby zawierania transakcji tzw. transakcje pakietowe na kontrakty terminowe i
opcje (transakcja łączona o większej wartości szacunkowej).
Giełda określa poziom minimalny i maksymalny takiej transakcji. Skierowana ona jest głównie do
pośredników finansowych (w szczególności fundusze inwestycyjne).
Całość obrotu instrumentami pochodnymi na GPW zanotowała znaczący wzrost w 2007 roku  ok. 50% w
stosunku do roku 2006. Wzrost ten wynikał m.in. z:
1) Powrotu inwestorów zagranicznych na rynek instrumentów pochodnych (10% 11%).
2) Pojawienie się możliwości pożyczania pieniędzy na zakup papierów wartościowych (pożyczki
papierów wartościowych).
3) Zainteresowanie funduszy inwestycyjnych (obecnie już wiemy, że będzie strata po roku 2008).
4) Edukacja dotycząca instrumentów pochodnych  zrozumienie istoty i ryzyka inwestowania w
instrumenty pochodne.
5) Zróżnicowanie celów w jakich wykorzystywane są instrumenty pochodne (wykorzystywanie ich do
spekulacji na GPW).
6) Kontrakty terminowe  zainteresowanie  co raz więcej tych instrumentów na rynku (głównie
kontrakty na akcje spółek).
7) Pojawienie się dla niektórych instrumentów pochodnych stanowiska animatora, który dokonuje
korekty ceny instrumentu pochodnego.
3) PDA  nowość wśród instrumentów pochodnych  tzw. prawo do nowej (pierwszej) akcji.
Nie jest on tożsamy z prawem do poboru akcji (choć i prawo do poboru może być umownie
instrumentem pochodnym), chyba że spółka (emitent instrumentu podstawowego) zablokuje możliwość
odsprzedaży tego prawa. Według polskiego prawa nie można go odsprzedać przed pierwszą emisją akcji
(gdyż musimy posiadać akcje, aby móc sprzedać prawo poboru do nich).
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
23
Dlatego też GPW wprowadziła inną, nową formę jaką jest PDA  przed pierwszą emisją (notowaniem)
akcji inwestorzy mogą kupić od osób, które mają już akcje, prawo do ich poboru. (swoiste obejście
przepisów :&). Metodologicznie można przyporządkować PDA do instrumentów podstawowych,
wskazywałoby na to m.in. to, że cena PDA jest zależna od ceny instrumentu podstawowego oraz PDA
podlega wszystkim przepisom dotyczącym akcji. Jednakże ze względu na swoje cechy PDA bardziej
pasuje do kategorii instrumentów pochodnych (tak też jest traktowane). Prawo do akcji jest zamieniane
na akcję automatycznie w upublicznionym wcześniej terminie, bez ingerencji akcjonariusza. Po 5 dniach
od otrzymania PDA można je odsprzedać (przed pierwszą emisją).
Schemat przedstawiający możliwości zawierania transakcji na PDA:
PDA
notowania akcji
PDA
PDA
1.
czas
SUBSKRYPCJA na akcje (może
się kończyć wcześniej)
Tylko tyle będzie trwać czas na
zawieranie transakcji PDA, jeżeli
subskrypcja skończy się wcześniej
rozpoczęcie
(przerywana linia) i jest bardzo
subskrypcji
duże zainteresowanie emisją. W
na akcje
punkcie rozpoczęcia emisji (1.)
może nastąpić wtedy szacunkowe
obniżenie ilości akcji jaką może
nabyć każdy z inwestorów.
Zalety PDA  uzyskanie przez emitenta informacji o wartości przyszłej emisji akcji oraz możliwość
odsprzedaży akcji przed jej pierwszym notowaniem.
Wady PDA  możliwość przejęcia w sposób pośredni większości akcji emitenta, lub też gdy dana emisja nie
dojdzie do skutku, tzn. nowe akcje nie zostaną dopuszczone do obrotu, emitent ma obowiązek odkupić PDA
za cenę emisyjną danej akcji, niezależnie od ceny zapłaconej za samo PDA.
Aby PDA mogło funkcjonować na rynku muszą zostać spełnione 2 warunki:
" Musi być na to zgoda emitenta instrumentu podstawowego.
" Inwestorzy nabywający prawa do akcji muszą zostać poinformowani o możliwości wykorzystania
PDA.
Przykład wyjaśnienie  łopatologiczne :&: mając prawo do poboru 20 akcji, inwestor może rozporządzić nim,
(jeśli jest zgoda emitenta) że np. 10 akcji (praw) przeznaczy na PDA i sprzeda dowolnej osobie, a kolejne 10
akcji (praw) przeznaczy na prawo do poboru i je zrealizuje. Skutek będzie taki, że inwestor będzie posiadał 10
akcji oraz zarobi na sprzedaży PDA (na 10 akcji).
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
24
WYKA
AD 11 (15.01.09)
NEW CONNECT
New Connect jest to platforma finansowa założona przez Warszawską Giełdę Papierów Wartościowych;
działa od 30 sierpnia 2007 roku. Przeznaczona jest dla mniejszych spółek (te, które nie są w stanie spełnić
wymagań rynku tradycyjnego lub rynku równoległego). New Connect nie jest rynkiem regulowanym  jest to
działanie zamierzone  nie jest kontrolowany wyłącznie przez państwo (z punktu widzenia prawa). Natomiast
z punktu widzenia nauk ekonomicznych funkcjonują na nim różnego rodzaju regulaminy i akty, które mają na
celu zachęcenie przedsiębiorców do wejścia na New Connect; również uregulowane są takie kwestie jak
m.in. sposób przepływu informacji oraz jawność informacji i obiegu papierów wartościowych. New Connect
jest alternatywą dla rynków tradycyjnych. Jest rynkiem elastycznym, łatwiej dostosowuje się do otoczenia,
ma mniejszą podatność na wahania na rynkach finansowych.
Cechy szczegółowe:
" Znajdują się na nim firmy poszukujące dokapitalizowania od kilku tysięcy do kilku milionów złotych.
" Przeznaczony dla firm innowacyjnych, dynamicznie się rozwijających (hi tech, IT, branża ochrony
środowiska, alternatywne z
ródła energii).
" Firmy mogą traktować New Connect jako pierwszy krok (ewolucyjny) do wejścia na rynek
kapitałowy (tradycyjny).
" Debiut jest tańszy (mniejsze koszty).
" Mniejsze wymagania formalne.
" Wejście na New Connect pozwala osiągnąć prestiż (wiarygodność u inwestorów); promocja
przedsiębiorstwa.
" Możliwość rzeczywistej oceny majątku przedsiębiorstwa.
Wymogi dla przedsiębiorstw:
1) Spółka musi być spółką akcyjną (w przeciwieństwie do rynku tradycyjnego na New Connect
dopuszcza się również spółki komandytowo akcyjne).
2) Spółka nigdy nie była i nie może być w stanie upadłości.
3) Spółka musi nawiązać współpracę z autoryzowanym doradcą lub animatorem rynku.
4) Sporządzenie dokumentu dopuszczeniowego (nie musi spełniać wymogów danych dla prospektu
emisyjnego).
Dwie możliwości debiutu:
1) Emisja prywatna  oferta sprzedaży akcji jest ofertą zamkniętą skierowaną do wybranych
inwestorów (ustawa określa, że inwestorów podmiotów nie może być więcej niż 99).
I etap  powzięcie zamysłu wejścia na New Connect  decyzja akcjonariuszy spółki (jeśli spółka nie
jest spółką akcyjną, to należy ją najpierw przekształcić).
II etap  zawarcie umowy z autoryzowanym doradcą (domy lub biura maklerskie albo kancelarie
adwokackie; czasami firmy doradztwa finansowego  spis tych podmiotów znajduje się na stronie
internetowej New Connect). Umowa jest zawierana na minimum 1 rok. Rola doradcy  przygotowuje
do debiutu oraz dokument informacyjny.
III etap  walne zgromadzenie akcjonariuszy podejmuje uchwałę o tym, że emisja będzie emisją
prywatną.
IV etap  Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych:
Wniosek o dematerializację akcji posiadanych przez akcjonariuszy.
Rejestracja tych akcji w KDPW.
Równocześnie trwają prace nad dokumentem informacyjnym (albo samodzielnie albo wypracowany
razem z doradcą, który jako jednostka certyfikowana zatwierdza go na mocy swoich uprawnień).
V etap  złożenie wniosku do GPW o dopuszczenie akcji do obrotu na New Connect + złożenie
dokumentu informacyjnego. GPW podejmuje decyzję o dopuszczeniu (dokument informacyjny
otrzymuje wersję elektroniczną i zostaje umieszczony na stronie internetowej).
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
25
Zawarcie kolejnej umowy z animatorem rynku, który zabezpiecza płynność papierów wartościowych
na New Connect (na okres 2 lat, chyba że przedsiębiorstwo po debiucie dobrze sobie radzi, to wtedy
może odstąpić od tej umowy).
VI etap  pierwsze notowanie.
2) Emisja publiczna
I etap  taki sam jak przy emisji prywatnej; dodatkowo walne zgromadzenie akcjonariuszy podejmuje
uchwałę o tym, że emisja będzie emisją publiczną.
II etap (ewentualny)  restrukturyzacja firmy w celu polepszenia wizerunku firmy i zachęta dla
inwestorów.
III etap  wybór domu maklerskiego i doradców.
IV etap  tworzenie dokumentu informacyjnego we współpracy z doradcami.
V etap  wniosek do KDPW (procedura jak przy emisji prywatnej); po zatwierdzeniu dokumentu
informacyjnego KDPW rejestruje akcje. Giełda automatycznie podejmuje decyzję i rejestruje akcje.
VI etap  pierwsze notowanie
Animatorzy rynku pojawiają się już na etapie złożenia wniosku do KDPW (ich rola jest dość duża).
System notowań na New Connect  dwa systemy:
1) System kierowany zleceniami (podobny do systemu notowań ciągłych). Godziny pracy  9:30 16:30.
Wartość danej akcji ustalana na zasadzie algorytmu popytu i podaży na akcje (inwestorów).
2) System kierowany cenami  do tej pory nie występował. Godziny pracy  9:30 16:10. Animator
rynku podaje cenę, a inwestorzy proponują oferty kupna/sprzedaży.
Przedsiębiorstwo płaci doradcy i animatorowi, a w tej zapłacie musi znajdować się część, którą te dwa
podmioty odprowadzają na rzecz GPW. Obecnie GPW zrezygnowała z pobierania tej ostatniej opłaty, aby
zachęcić inwestorów do debiutowania na New Connect (obecnie 7% całości wartości przedsiębiorstw 
wartości akcji znajduje się na New Connect).
Obowiązki przedsiębiorstwa notowanego na New Connect (porównaj: rynek NC "! rynek tradycyjny):
" Nie ma obowiązku kwartalnego informowania o stanie funkcjonowania firmy, ale raport półroczny
trzeba już opublikować w sposób publiczny, jednakże nie ma konieczności przeprowadzania jego
audytu finansowego. Obowiązkowo sporządza się raport roczny, który podlega audytowi (opłata).
" Na New Connect przedsiębiorstwa mogą dokonać wyboru czy sporządzać sprawozdania na
podstawie Ustawy o rachunkowości czy też na podstawie Międzynarodowych Standardów
Finansowych (na rynkach tradycyjny obowiązek sporządzania w obu standardach).
" Obowiązek tworzenia tzw. raportów bieżących np. gdy firma podejmuje jakąś nową inwestycję.
RYNKI FINANSOWE  WYKA
AD 2008 | wielki �
26