OBRZĘK LIMFATYCZNY

OBRZĘK LIMFATYCZNY

Definicja:

Definicja:

Jest to gromadzenie się w przestrzeniach

Jest to gromadzenie się w przestrzeniach

śródtkankowych płynu, białek, lipidów,

śródtkankowych płynu, białek, lipidów,

komórek oraz produktów przemiany materii

komórek oraz produktów przemiany materii

związane z zaburzeniami funkcji układu

związane z zaburzeniami funkcji układu

limfatycznego.

limfatycznego.

Długotrwała kumulacja tych substancji powoduje

Długotrwała kumulacja tych substancji powoduje

powstanie przewlekłego procesu zapalnego

powstanie przewlekłego procesu zapalnego

powodującego:

powodującego:



wzrost liczby limfocytów, makrofagów, fibroblastów,

wzrost liczby limfocytów, makrofagów, fibroblastów,

adipocytów, komórek warstwy podstawnej skóry;

adipocytów, komórek warstwy podstawnej skóry;



pobudzenie procesu włóknienia tkanki podskórnej

pobudzenie procesu włóknienia tkanki podskórnej

oraz struktur położonych głębiej – powięzi, ścięgien

oraz struktur położonych głębiej – powięzi, ścięgien

i torebek stawowych

i torebek stawowych

Występowanie:

Występowanie:

Obrzęk limfatyczny dotyczy nie tylko chorych z

Obrzęk limfatyczny dotyczy nie tylko chorych z

chorobami nowotworowymi w terminalnym

chorobami nowotworowymi w terminalnym

stadium choroby. Może być:

stadium choroby. Może być:



chorobą wrodzoną: zespołem Turnera, zespołem

chorobą wrodzoną: zespołem Turnera, zespołem

Meigsa, chorobą Miiroya;

Meigsa, chorobą Miiroya;



zmianą nabytą związaną z uszkodzeniem układu

zmianą nabytą związaną z uszkodzeniem układu

chłonnego w przebiegu: zmian bliznowatych po

chłonnego w przebiegu: zmian bliznowatych po

operacjach, po oparzeniach, po urazach,

operacjach, po oparzeniach, po urazach,

włóknienia po naświetlaniach, po zakażeniach

włóknienia po naświetlaniach, po zakażeniach

tkanki podskórnej, w przebiegu chorób

tkanki podskórnej, w przebiegu chorób

pasożytniczych układu chłonnego oraz dość

pasożytniczych układu chłonnego oraz dość

często u chorych niepełnosprawnych.

często u chorych niepełnosprawnych.

Umiejscowienie:

Umiejscowienie:

Obrzęk limfatyczny dotyczyć może

Obrzęk limfatyczny dotyczyć może

każdego regionu ciała również

każdego regionu ciała również

narządów

narządów

miąższowych. Najczęściej jednak

miąższowych. Najczęściej jednak

manifestuje się w obrębie kończyn. Jest

manifestuje się w obrębie kończyn. Jest

to spowodowane istnieniem

to spowodowane istnieniem

ograniczonej

ograniczonej

ilości dróg odpływu chłonki.

ilości dróg odpływu chłonki.

OBRZĘK LIMFATYCZNY U CHORYCH

OBRZĘK LIMFATYCZNY U CHORYCH

Z CHOROBĄ NOWOTWOROWĄ

Z CHOROBĄ NOWOTWOROWĄ

Obrzęk limfatyczny u chorych z

Obrzęk limfatyczny u chorych z

rozpoznaniem choroby nowotworowej może

rozpoznaniem choroby nowotworowej może

być spowodowany:

być spowodowany:



postępem choroby ( chorzy z aktywnym

postępem choroby ( chorzy z aktywnym

procesem chorobowym)

procesem chorobowym)



terapią ( chorzy uznani za wyleczonych lub w

terapią ( chorzy uznani za wyleczonych lub w

okresie remisji choroby)

okresie remisji choroby)

Najczęściej obrzęk dotyczy kobiet po

Najczęściej obrzęk dotyczy kobiet po

mastektomii ( zapadalność – 25%) oraz

mastektomii ( zapadalność – 25%) oraz

po mastektomii z następową radioterapią

po mastektomii z następową radioterapią

( zapadalność – 36%).

( zapadalność – 36%).

Pozostałe typy nowotworów w których to

Pozostałe typy nowotworów w których to

schorzenie występuje dość często to:

schorzenie występuje dość często to:

czerniak złośliwy, chłoniaki, nowotwory

czerniak złośliwy, chłoniaki, nowotwory

umiejscowione w miednicy małej.

umiejscowione w miednicy małej.

Diagnostyka:

Diagnostyka:

Do postawienia prawidłowej

Do postawienia prawidłowej

diagnozy nie są konieczne

diagnozy nie są konieczne

skomplikowane badania.

skomplikowane badania.

Elementy postępowania

Elementy postępowania

diagnostycznego:

diagnostycznego:



szczegółowo zebrany wywiad dotyczący przebiegu

szczegółowo zebrany wywiad dotyczący przebiegu

choroby, czasu narastania objawów, zaostrzeń,

choroby, czasu narastania objawów, zaostrzeń,

przyjmowanych leków i innych schorzeń mogących mieć

przyjmowanych leków i innych schorzeń mogących mieć

wpływ na przebieg choroby i terapii;

wpływ na przebieg choroby i terapii;



niewydolność krążenia;

niewydolność krążenia;



niewydolność nerek;

niewydolność nerek;



niewydolność wątroby;

niewydolność wątroby;



niewydolność układu żylnego i epizody zakrzepłych

niewydolność układu żylnego i epizody zakrzepłych

naczyń głębokich w wywiadzie;

naczyń głębokich w wywiadzie;



nadciśnienie tętnicze;

nadciśnienie tętnicze;



cukrzyca;

cukrzyca;



choroby naczyń obwodowych;

choroby naczyń obwodowych;



badanie przedmiotowe;

badanie przedmiotowe;



ocena stanu skóry ( ocieplenie, kolor,

ocena stanu skóry ( ocieplenie, kolor,

napięcie, wilgotność);

napięcie, wilgotność);



ocena tkanki podskórnej ( obrzęk twardy)

ocena tkanki podskórnej ( obrzęk twardy)

obrzęk miękki);

obrzęk miękki);



ocena ruchomości stawów;

ocena ruchomości stawów;



pomiary objętości kończyn;

pomiary objętości kończyn;

Obrzęk limfatyczny narasta jak zwykle

Obrzęk limfatyczny narasta jak zwykle

powoli w ciągu tygodni dystalnie do

powoli w ciągu tygodni dystalnie do

miejsca uszkodzenia i nie zmienia się

miejsca uszkodzenia i nie zmienia się

znacząco w ciągu dnia.

znacząco w ciągu dnia.

Pacjenta skarży się na:

Pacjenta skarży się na:

uczucie ciężkości,

uczucie ciężkości,

bolesnego napięcia skóry.

bolesnego napięcia skóry.

Skóra jest chłodna, blada, zazwyczaj

Skóra jest chłodna, blada, zazwyczaj

sucha, ze skłonnością do nadmiernego

sucha, ze skłonnością do nadmiernego

łuszczenia i rogowacenia.

łuszczenia i rogowacenia.

W początkowej fazie choroby

W początkowej fazie choroby

tkanka

tkanka

podskórna jest stosunkowo

podskórna jest stosunkowo

miękka,

miękka,

ale w miarę trwania choroby

ale w miarę trwania choroby

wykazuje

wykazuje

tendencję do włóknienia i obrzęk

tendencję do włóknienia i obrzęk

staje

staje

się bardzo twardy.

się bardzo twardy.

Duże i długo trwające obrzęki

Duże i długo trwające obrzęki

doprowadzają do

doprowadzają do

ograniczenia

ograniczenia

ruchomości stawów, zaników

ruchomości stawów, zaników

mięśniowych i limfotoku.

mięśniowych i limfotoku.

Pomiary objętości kończyn i

Pomiary objętości kończyn i

procentowa różnica objętości między

procentowa różnica objętości między

kończyną chorą, a zdrową ostatecznie

kończyną chorą, a zdrową ostatecznie

upewnia nas co do rozpoznania i

upewnia nas co do rozpoznania i

stanu zaawansowania choroby

stanu zaawansowania choroby

.

.

Terapia:

Terapia:

Leczenie obrzęku zależy od rokowania i

Leczenie obrzęku zależy od rokowania i

od stopnia zaawansowania choroby.

od stopnia zaawansowania choroby.

U chorych w terminalnym stadium

U chorych w terminalnym stadium

choroby celem leczenia jest łagodzenia

choroby celem leczenia jest łagodzenia

najbardziej dokuczliwych dla chorego

najbardziej dokuczliwych dla chorego

objawów oraz zapewnienie

objawów oraz zapewnienie

maksymalnego komfortu życia w danej

maksymalnego komfortu życia w danej

sytuacji.

sytuacji.

W tym przypadku stosujemy przede

W tym przypadku stosujemy przede

wszystkim odpowiednie ułożenie

wszystkim odpowiednie ułożenie

kończyny ułatwiające odpływ chłonki i

kończyny ułatwiające odpływ chłonki i

krwi żylnej z kończyny.

krwi żylnej z kończyny.

W przypadku dolegliwości bólowych

W przypadku dolegliwości bólowych

związanych z przykrym uczuciem

związanych z przykrym uczuciem

ciężkości i napięcia skóry możemy

ciężkości i napięcia skóry możemy

zastosować bandażowanie uciskowe

zastosować bandażowanie uciskowe

bandażami o małej rozciągliwości

bandażami o małej rozciągliwości

( 70%),

( 70%),

elastyczności.

elastyczności.

U chorych z pomyślnym rokowaniem o

U chorych z pomyślnym rokowaniem o

rodzaju podejmowanej terapii decyduje

rodzaju podejmowanej terapii decyduje

stopień zaawansowania choroby i

stopień zaawansowania choroby i

procentowa różnica w objętości między

procentowa różnica w objętości między

kończyną zdrową a chorą. Celem

kończyną zdrową a chorą. Celem

leczenia jest zapewnienie maksymalnej

leczenia jest zapewnienie maksymalnej

sprawności kończyny.

sprawności kończyny.

Zawsze terapia obejmuje cztery

Zawsze terapia obejmuje cztery

podstawowe składowe:

podstawowe składowe:



drobiazgowa dbałość o stan skóry;

drobiazgowa dbałość o stan skóry;



automasaż/ drenaż limfatyczny;

automasaż/ drenaż limfatyczny;



pończochy lub rękawy uciskowe/

pończochy lub rękawy uciskowe/

bandażowanie wielowarstwowe;

bandażowanie wielowarstwowe;



ćwiczenia poprawiające przepływ chłonki i

ćwiczenia poprawiające przepływ chłonki i

ruchomość w stawach.

ruchomość w stawach.

Intensywna terapia, która obejmuje

Intensywna terapia, która obejmuje

drenaż limfatyczny, bandażowanie

drenaż limfatyczny, bandażowanie

wielowarstwowe i ćwiczenia

wielowarstwowe i ćwiczenia

stosowania jest u chorych z obrzękiem

stosowania jest u chorych z obrzękiem

przekraczającym 30% różnicy

przekraczającym 30% różnicy

objętości. Po uzyskaniu poprawy –

objętości. Po uzyskaniu poprawy –

zmniejszenie różnicy do 20% -

zmniejszenie różnicy do 20% -

prowadzimy terapię podtrzymującą.

prowadzimy terapię podtrzymującą.

Zespoły szczególne:

Zespoły szczególne:

W poniższych przypadkach występuje obrzęk

W poniższych przypadkach występuje obrzęk

limfatyczny z dużą komponentą naczyniową:

limfatyczny z dużą komponentą naczyniową:



zespół żyły głównej górnej

zespół żyły głównej górnej

– obrzęk

– obrzęk

twarzy, szyi oraz kończyny górnej wywołany

twarzy, szyi oraz kończyny górnej wywołany

zmianami przerzutowymi w węzłach

zmianami przerzutowymi w węzłach

chłonnych w okolicy wnęki płucnej i

chłonnych w okolicy wnęki płucnej i

śródpiersia ( rak płuca, guzy śródpiersia) –

śródpiersia ( rak płuca, guzy śródpiersia) –

życiowe wskazania do paliatywnej

życiowe wskazania do paliatywnej

radioterapii

radioterapii



zespół żyły głównej dolnej

zespół żyły głównej dolnej

– obrzęk

– obrzęk

kończyn dolnych, okolicy krocza,

kończyn dolnych, okolicy krocza,

często również przedniej ściany

często również przedniej ściany

brzucha wywołany zmianami

brzucha wywołany zmianami

przerzutowymi w węzłach chłonnych

przerzutowymi w węzłach chłonnych

jamy brzusznej i miednicy małej lub

jamy brzusznej i miednicy małej lub

po naświetlaniach tych okolic ( rak

po naświetlaniach tych okolic ( rak

szyjki macicy, rak prostaty,

szyjki macicy, rak prostaty,

nowotwory przewodu pokarmowego).

nowotwory przewodu pokarmowego).

Na jakie objawy należy zwracać uwagę u

Na jakie objawy należy zwracać uwagę u

chorych z rozpoznanym obrzękiem

chorych z rozpoznanym obrzękiem

limfatycznym?

limfatycznym?



Lokalne zaczerwienienie i wzmożone

Lokalne zaczerwienienie i wzmożone

ocieplenie, gorączka, dreszcze, objawy

ocieplenie, gorączka, dreszcze, objawy

rzekomo grypowe, leukocytoza,

rzekomo grypowe, leukocytoza,

podwyższone ASO – wymaga leczenia

podwyższone ASO – wymaga leczenia

antybiotykami ( penicyliny lub makrolity);

antybiotykami ( penicyliny lub makrolity);



Nagłe wystąpienie dolegliwości bólowych,

Nagłe wystąpienie dolegliwości bólowych,

szybki wzrost obwodu kończyny, bolesność

szybki wzrost obwodu kończyny, bolesność

uciskowa, poszerzenie naczyń żylnych

uciskowa, poszerzenie naczyń żylnych

powierzchownych, dodatni objaw Homansa

powierzchownych, dodatni objaw Homansa

– wymaga leczenia przeciwzakrzepowego;

– wymaga leczenia przeciwzakrzepowego;



UWAGA! w przypadku wystąpienia

UWAGA! w przypadku wystąpienia

w/w

w/w

objawów należy odroczyć terapię

objawów należy odroczyć terapię

przeciwobrzękową co najmniej na

przeciwobrzękową co najmniej na

czas 6

czas 6

tygodni

tygodni



Zmiany grzybicze na skórze zwłaszcza w

Zmiany grzybicze na skórze zwłaszcza w

głębokich fałdach skórnych i między

głębokich fałdach skórnych i między

palcami stóp;

palcami stóp;



Ślady ukąszeń przez insekty, zadrapania,

Ślady ukąszeń przez insekty, zadrapania,

skaleczenia – zdezynfekować i

skaleczenia – zdezynfekować i

zaopatrzyć opatrunkiem;

zaopatrzyć opatrunkiem;



zaburzenia czucia skórnego o

zaburzenia czucia skórnego o

charakterze neuropatycznym – utrudniają

charakterze neuropatycznym – utrudniają

prowadzenie leczenia podstawowego;

prowadzenie leczenia podstawowego;

Leki:

Leki:

Środki farmakologiczne nie są skuteczne w leczeniu

Środki farmakologiczne nie są skuteczne w leczeniu

obrzęku limfatycznego.

obrzęku limfatycznego.

Stosujemy:

Stosujemy:



diuretyki – w przypadku obrzęku z dużą komponentą

diuretyki – w przypadku obrzęku z dużą komponentą

naczyniową

naczyniową



sterydy – zespoły żyły głównej dolnej i górnej, obrzęk

sterydy – zespoły żyły głównej dolnej i górnej, obrzęk

twarzy

twarzy

w nowotworach okolicy głowy i szyi

w nowotworach okolicy głowy i szyi



flawonoidy – w przypadku zaawansowanej choroby i

flawonoidy – w przypadku zaawansowanej choroby i

dużej ilości zwłóknień podskórnych ułatwia i

dużej ilości zwłóknień podskórnych ułatwia i

przyśpiesza prowadzenie intensywnej terapii

przyśpiesza prowadzenie intensywnej terapii

przeciwobrzekowej

przeciwobrzekowej

Wskazówki dla pacjentów

Wskazówki dla pacjentów

Jak dbać o skórę?

Jak dbać o skórę?



Do mycia należy używać jedynie mydeł

Do mycia należy używać jedynie mydeł

hipoalergicznych oraz bezzapachowych;

hipoalergicznych oraz bezzapachowych;



Po myciu nawilżać skórę obficie, powinna być gładka

Po myciu nawilżać skórę obficie, powinna być gładka

i elastyczna;

i elastyczna;



Dokładnie oglądać skórę na kończynie, jeżeli

Dokładnie oglądać skórę na kończynie, jeżeli

zauważysz jakiekolwiek zadrapania, ślady ukąszenia

zauważysz jakiekolwiek zadrapania, ślady ukąszenia

przez komary i zaczerwienienia skontaktuj się z

przez komary i zaczerwienienia skontaktuj się z

poradnią;

poradnią;



Nie dokonuj pomiarów ciśnienia tętniczego na tej

Nie dokonuj pomiarów ciśnienia tętniczego na tej

kończynie oraz nie pozwalaj zakładać tam

kończynie oraz nie pozwalaj zakładać tam

wenflonów, motylków lub podawać zastrzyków;

wenflonów, motylków lub podawać zastrzyków;



Uważaj przy wycinaniu skórek i obcinaniu

Uważaj przy wycinaniu skórek i obcinaniu

paznokci – pamiętaj, że każde zranienie

paznokci – pamiętaj, że każde zranienie

może być przyczyną groźnej infekcji;

może być przyczyną groźnej infekcji;



jeżeli myjesz naczynia lub pracujesz w

jeżeli myjesz naczynia lub pracujesz w

ogródku zakładaj gumowe rękawice –

ogródku zakładaj gumowe rękawice –

chroń ręce przed zadrapaniami;

chroń ręce przed zadrapaniami;



nie noś ciężkich siatek w chorej ręce i

nie noś ciężkich siatek w chorej ręce i

staraj się jej nie przeciążać pracą fizyczną,

staraj się jej nie przeciążać pracą fizyczną,

powodującą stałe napięcie mięśni np.

powodującą stałe napięcie mięśni np.

prasowanie, pisanie na maszynie;

prasowanie, pisanie na maszynie;



Jeżeli depilujesz nogi używaj raczej

Jeżeli depilujesz nogi używaj raczej

łagodnych kremów – nie używaj

łagodnych kremów – nie używaj

depilatora mechanicznego ani

depilatora mechanicznego ani

zwykłej golarki;

zwykłej golarki;



Nie chodź do sauny i unikaj gorących

Nie chodź do sauny i unikaj gorących

długich kąpieli – mogą nasilać

długich kąpieli – mogą nasilać

obrzęk. (To samo dotyczy opalania).

obrzęk. (To samo dotyczy opalania).

OSTRY STAN SPLĄTANIA ( DELIRIUM )

OSTRY STAN SPLĄTANIA ( DELIRIUM )

W TERMINALNEJ FAZIE CHOROBY

W TERMINALNEJ FAZIE CHOROBY

NOWOTWOROWEJ

NOWOTWOROWEJ



Jednymi z najczęściej pojawiających

Jednymi z najczęściej pojawiających

się zaburzeń psychicznych u

się zaburzeń psychicznych u

pacjentów w terminalnej fazie

pacjentów w terminalnej fazie

choroby nowotworowej są – obok leku

choroby nowotworowej są – obok leku

i depresji – zaburzenia świadomości,

i depresji – zaburzenia świadomości,

które określane są terminem

które określane są terminem

delirium

delirium

. Tłumaczony jest on

. Tłumaczony jest on

dotychczas jako

dotychczas jako

majaczenie.

majaczenie.



Majaczenie jest to zespół zaburzeń

Majaczenie jest to zespół zaburzeń

świadomości powstających na

świadomości powstających na

podłożu

podłożu

organicznym, o ostrym przebiegu,

organicznym, o ostrym przebiegu,

z

z

globalnym upośledzeniem

globalnym upośledzeniem

czynności

czynności

poznawczych.

poznawczych.



Występuje ono u 15 – 30% chorych

Występuje ono u 15 – 30% chorych

hospitalizowanych w oddziałach

hospitalizowanych w oddziałach

onkologicznych i u około 75%

onkologicznych i u około 75%

pacjentów w terminalnej fazie choroby

pacjentów w terminalnej fazie choroby

nowotworowej, a przed śmiercią

nowotworowej, a przed śmiercią

wzrasta do 80-90%.

wzrasta do 80-90%.



Zaburzenia te mogą mieć charakter

Zaburzenia te mogą mieć charakter

odwracalny ( uzyskiwano poprawę

odwracalny ( uzyskiwano poprawę

stanu psychicznego w 20 – 30%

stanu psychicznego w 20 – 30%

przypadków).

przypadków).

Przyczyny ogólne:

Przyczyny ogólne:



Niewydolność narządowa ( wątroby, płuc,

Niewydolność narządowa ( wątroby, płuc,

nerek)

nerek)



Zaburzenia biochemiczne ( hipokalemia,

Zaburzenia biochemiczne ( hipokalemia,

hiponatremia, hipoglikemia,

hiponatremia, hipoglikemia,

hiperkalcemia, odwodnienie,

hiperkalcemia, odwodnienie,

przewodnienie)

przewodnienie)



Infekcje wirusowe, bakteryjne

Infekcje wirusowe, bakteryjne

przebiegające ze stanami gorączkowymi,

przebiegające ze stanami gorączkowymi,

choroby sercowo-naczyniowe

choroby sercowo-naczyniowe



Choroby hematologiczne,

Choroby hematologiczne,

powikłania sterydo-, chemio-.radio-

powikłania sterydo-, chemio-.radio-

immunoterapii

immunoterapii



Abstynencja alkoholowa, lękowa

Abstynencja alkoholowa, lękowa

Przyczyny związane z CUN:

Przyczyny związane z CUN:



Pierwotne i przerzutowe ogniska w CUN

Pierwotne i przerzutowe ogniska w CUN



Meningoencefalopatie

Meningoencefalopatie



Infekcje

Infekcje



Urazy ( np. po radioterapii)

Urazy ( np. po radioterapii)



Zespoły paraneoplastyczne

Zespoły paraneoplastyczne



Choroby degeneracyjne

Choroby degeneracyjne

Przyczyny związane z nowotworem:

Przyczyny związane z nowotworem:



Ogólny skutek choroby

Ogólny skutek choroby



Ból i zmęczenie

Ból i zmęczenie



Zaparcia

Zaparcia



Zatrzymanie moczu

Zatrzymanie moczu



Świąd

Świąd



Depresja

Depresja



Niepokój

Niepokój

Leki:

Leki:



Opioidy ( morfina fentanyl, metadon,

Opioidy ( morfina fentanyl, metadon,

buprenorfina, pentazocyna, petydyna,

buprenorfina, pentazocyna, petydyna,

oxycodon)

oxycodon)



Antycholinergiczne

Antycholinergiczne

( przeciwhistaminowe, spazmolityczne,

( przeciwhistaminowe, spazmolityczne,

trójpierścieniowe antydepresyjne,

trójpierścieniowe antydepresyjne,

przeciwparkinsonowskie,

przeciwparkinsonowskie,

antyarytmiczne)

antyarytmiczne)



Uspokajająco-nasenne

Uspokajająco-nasenne

( benzodwuazepiny, barbiturany)

( benzodwuazepiny, barbiturany)



Nasercowe ( Digoksyna)

Nasercowe ( Digoksyna)



Nadciśnieniowe ( propranolol,

Nadciśnieniowe ( propranolol,

metyldopa,)

metyldopa,)



Antybiotyki ( aminoglikozydy,

Antybiotyki ( aminoglikozydy,

penicyliny, cefalosporyny)

penicyliny, cefalosporyny)



Cytostatyki

Cytostatyki



Inne ( przeciwdrgawkowe,

Inne ( przeciwdrgawkowe,

cymetydyna, ranitydyna, lit,

cymetydyna, ranitydyna, lit,

lewodopa, acyclovir, NLPZ)

lewodopa, acyclovir, NLPZ)

Majaczenie jest stanem nagłym w opiece

Majaczenie jest stanem nagłym w opiece

paliatywnej.

paliatywnej.

Należy wykonać w miarę możliwości

Należy wykonać w miarę możliwości

przynajmniej podstawowe badania

przynajmniej podstawowe badania

laboratoryjne krwi ( morfologia, rozmaz,

laboratoryjne krwi ( morfologia, rozmaz,

poziom glikemii, elektrolity

poziom glikemii, elektrolity

z wapniem, próby wątrobowe i nerkowe,

z wapniem, próby wątrobowe i nerkowe,

gazometria), badanie ogólne moczu, rtg klatki

gazometria), badanie ogólne moczu, rtg klatki

piersiowej, EKG. Czasami wskazane jest

piersiowej, EKG. Czasami wskazane jest

badanie KT głowy.

badanie KT głowy.

Równocześnie należy mieć na względzie stan

Równocześnie należy mieć na względzie stan

pacjenta i ewentualne obciążenia jakim

pacjenta i ewentualne obciążenia jakim

będzie dla niego diagnostyka.

będzie dla niego diagnostyka.

Objawy – czyli jak rozpoznać

Objawy – czyli jak rozpoznać

majaczenie?

majaczenie?



Trudności w koncentracji i przerzutności

Trudności w koncentracji i przerzutności

uwagi w stosunku do bodźców

uwagi w stosunku do bodźców

zewnętrznych;

zewnętrznych;



Zaburzenia toku myślenia o czym świadczy

Zaburzenia toku myślenia o czym świadczy

rozerwanie wątków myślowych, chaotyczna

rozerwanie wątków myślowych, chaotyczna

mowa, powierzchowne skojarzenia oraz

mowa, powierzchowne skojarzenia oraz

treści myślenia ( urojenia);

treści myślenia ( urojenia);

Co najmniej dwa z pośród wymienionych objawów:

Co najmniej dwa z pośród wymienionych objawów:



zaburzenia spostrzegania ( iluzje, omamy),

zaburzenia spostrzegania ( iluzje, omamy),



zaburzenia dobowego rytmu snu i czuwania

zaburzenia dobowego rytmu snu i czuwania

( bezsenność lub senność w ciągu dnia),

( bezsenność lub senność w ciągu dnia),



wzrost lub spadek aktywności psychomotorycznej

wzrost lub spadek aktywności psychomotorycznej

( często chory, który jest bardzo słaby, w

( często chory, który jest bardzo słaby, w

momencie pojawienia się zaburzeń świadomości

momencie pojawienia się zaburzeń świadomości

staje się nadspodziewanie silny),

staje się nadspodziewanie silny),



dezorientacja w czasie i miejscu,

dezorientacja w czasie i miejscu,

błędne rozpoznawanie osób,

błędne rozpoznawanie osób,

utrudnienie kontaktu z otoczeniem,

utrudnienie kontaktu z otoczeniem,



upośledzenie pamięci głównie o

upośledzenie pamięci głównie o

charakterze trudności w przyswajaniu

charakterze trudności w przyswajaniu

nowego materiału

nowego materiału

UWAGA!

UWAGA!

ROZPOZNANIE TYLKO JEDNEGO Z

ROZPOZNANIE TYLKO JEDNEGO Z

OBJAWÓW NIE UPOWAŻNIA DO

OBJAWÓW NIE UPOWAŻNIA DO

DIAGNOZY MAJACZENIA

DIAGNOZY MAJACZENIA



Zaburzenia pojawiają się nagle w

Zaburzenia pojawiają się nagle w

przeciągu kilku godzin lub dni, wykazują

przeciągu kilku godzin lub dni, wykazują

zmienne nasilenie w ciągu doby

zmienne nasilenie w ciągu doby

( zaostrzają się wieczorem i w nocy);

( zaostrzają się wieczorem i w nocy);



Stwierdzenie tła organicznego objawów

Stwierdzenie tła organicznego objawów

na podstawie wywiadu, badania

na podstawie wywiadu, badania

przedmiotowego lub laboratoryjnego

przedmiotowego lub laboratoryjnego

lub wykluczenie przyczyn

lub wykluczenie przyczyn

nieorganicznych ( epizod maniakalny);

nieorganicznych ( epizod maniakalny);

Rozróżnia się trzy kategorie

Rozróżnia się trzy kategorie

splątania:

splątania:



Nadaktywność – pobudzenie

Nadaktywność – pobudzenie



Zmniejszoną aktywność

Zmniejszoną aktywność



Postać mieszaną

Postać mieszaną

OTĘPIENIE ( dementia)

OTĘPIENIE ( dementia)

–

–

jest

jest

także zaburzeniem psychicznym o

także zaburzeniem psychicznym o

charakterze globalnym. Obok majaczenia,

charakterze globalnym. Obok majaczenia,

jest drugim podstawowym zespołem

jest drugim podstawowym zespołem

organicznym różniącym się głównie dynamiką

organicznym różniącym się głównie dynamiką

zmian i obecnością objawów wytwórczych.

zmian i obecnością objawów wytwórczych.

W otępieniu pierwotnie pojawiają się

W otępieniu pierwotnie pojawiają się

zaburzenia myślenia, koncentracji i pamięci,

zaburzenia myślenia, koncentracji i pamięci,

a wtórnie nieprawidłowe odczucia i

a wtórnie nieprawidłowe odczucia i

zachowania.

zachowania.

Przebiegają one w sposób przewlekły,

Przebiegają one w sposób przewlekły,

o podstępnym początku z powoli

o podstępnym początku z powoli

postępującymi objawami ( chociaż

postępującymi objawami ( chociaż

także mogą one mieć charakter

także mogą one mieć charakter

odwracalny). Zaburzenia pamięci

odwracalny). Zaburzenia pamięci

dotyczą głównie wydarzeń świeżych –

dotyczą głównie wydarzeń świeżych –

informacje są przyjęte, ale nie

informacje są przyjęte, ale nie

zachowane

zachowane

( w odróżnieniu od splątania, gdzie

( w odróżnieniu od splątania, gdzie

nie są przyswojone).

nie są przyswojone).

Pacjenta ma problem z oceną

Pacjenta ma problem z oceną

nowych dla niego sytuacji. W

nowych dla niego sytuacji. W

późniejszym okresie dochodzi do

późniejszym okresie dochodzi do

zaburzeń orientacji w miejscu i

zaburzeń orientacji w miejscu i

czasie. Mowa ulega dezintegracji

czasie. Mowa ulega dezintegracji

stając się bezsensowna i

stając się bezsensowna i

żargonowa. Rzadziej pojawiają się

żargonowa. Rzadziej pojawiają się

omamy.

omamy.

Pacjent staje się stopniowo

Pacjent staje się stopniowo

nieświadomy tego, co się dzieje,

nieświadomy tego, co się dzieje,

obojętny, zaniedbuje swój wygląd,

obojętny, zaniedbuje swój wygląd,

zanieczyszcza się.

zanieczyszcza się.

Otępienie może być wynikiem

Otępienie może być wynikiem

pierwotnego lub przerzutowego ogniska

pierwotnego lub przerzutowego ogniska

nowotworowego w OUN, chorób

nowotworowego w OUN, chorób

zwyrodnieniowych lub naczyniowych

zwyrodnieniowych lub naczyniowych

mózgu, chorób metabolicznych i

mózgu, chorób metabolicznych i

niedoborowych, zaburzeń

niedoborowych, zaburzeń

biochemicznych, ale także stosowania

biochemicznych, ale także stosowania

leków.

leków.

Leczenie majaczenia :

Leczenie majaczenia :

Wymaga przede wszystkim postępowania

Wymaga przede wszystkim postępowania

ogólnego. Pacjent jest przerażony,

ogólnego. Pacjent jest przerażony,

zaniepokojony tym, co się z nim dzieje.

zaniepokojony tym, co się z nim dzieje.

Należy wytłumaczyć choremu, że nie

Należy wytłumaczyć choremu, że nie

„zwariował”, traktować go uprzejmie i z

„zwariował”, traktować go uprzejmie i z

szacunkiem, tłumaczyć co się dzieje,

szacunkiem, tłumaczyć co się dzieje,

zapewnić spokój, właściwe oświetlenie, nie

zapewnić spokój, właściwe oświetlenie, nie

ograniczać w sposób nieadekwatny do

ograniczać w sposób nieadekwatny do

sytuacji jego swobody

sytuacji jego swobody

( poręcze przy łóżku, wiązanie).

( poręcze przy łóżku, wiązanie).

Pacjent hospitalizowany często wymaga

Pacjent hospitalizowany często wymaga

szczególnie uważnego nadzoru

szczególnie uważnego nadzoru

pielęgniarskiego, pomocą może być

pielęgniarskiego, pomocą może być

także obecność rodziny i przyjaciół.

także obecność rodziny i przyjaciół.

Decyzję o podaniu leków sedatywnych

Decyzję o podaniu leków sedatywnych

lub neuroleptyków należy rozważać

lub neuroleptyków należy rozważać

bardzo szczegółowo i z dużą

bardzo szczegółowo i z dużą

ostrożnością, gdyż mogą one

ostrożnością, gdyż mogą one

spowodować dalsze pogorszenie stanu

spowodować dalsze pogorszenie stanu

psychicznego.

psychicznego.

Włączenie leczenia farmakologicznego jest

Włączenie leczenia farmakologicznego jest

jednak konieczne w przypadkach pobudzenia,

jednak konieczne w przypadkach pobudzenia,

halucynacji, zaburzenia cyklu czuwanie – sen.

halucynacji, zaburzenia cyklu czuwanie – sen.

W leczeniu objawowym stosuje się leki

W leczeniu objawowym stosuje się leki

anksjolityczne o słabszym

anksjolityczne o słabszym

( lorazepam), lub silniejszym ( midazolam)

( lorazepam), lub silniejszym ( midazolam)

działaniu. Jeśli dochodzi do zaburzeń zachowania

działaniu. Jeśli dochodzi do zaburzeń zachowania

konieczne jest zastosowanie neuroleptyków

konieczne jest zastosowanie neuroleptyków

( haloperidol, lewomepromazyna, promazyna lub

( haloperidol, lewomepromazyna, promazyna lub

chloropromazyna w stanach silnego

chloropromazyna w stanach silnego

pobudzenia).

pobudzenia).

Leki stosuje się początkowo na żądanie,

Leki stosuje się początkowo na żądanie,

do uzyskania zamierzonego efektu. Jeśli

do uzyskania zamierzonego efektu. Jeśli

objawy trwają dłużej, leczenie musi

objawy trwają dłużej, leczenie musi

odbywać się w sposób regularny (np. co

odbywać się w sposób regularny (np. co

4-6 godzin lub w stałym wlewie

4-6 godzin lub w stałym wlewie

podskórnym).

podskórnym).