ONKOLOGIA

ONKOLOGIA

podstawy

podstawy

WUM

WUM

2012/2013rok

2012/2013rok

Barbara Kozakiewicz

Barbara Kozakiewicz

Onkologia

Onkologia

-

-

to nauka zajmująca się badaniem

to nauka zajmująca się badaniem

istoty nowotworów, przyczyn ich

istoty nowotworów, przyczyn ich

powstawania i rozwoju, leczeniem

powstawania i rozwoju, leczeniem

oraz poszukiwaniem metod

oraz poszukiwaniem metod

leczniczych;

leczniczych;

- stanowi dziedzinę

- stanowi dziedzinę

wielodyscyplinarną, wymaga

wielodyscyplinarną, wymaga

działań zespołowych, zarówno w

działań zespołowych, zarówno w

diagnostyce, terapii, badaniach i

diagnostyce, terapii, badaniach i

nauczaniu

nauczaniu

Nowotwór

Nowotwór

- powstaje wskutek niekontrolowanego,

- powstaje wskutek niekontrolowanego,

ciągłego rozrostu komórek organizmu

ciągłego rozrostu komórek organizmu

wywodzących się z prawidłowych

wywodzących się z prawidłowych

tkanek.

tkanek.

Proces powstawania nowotworu nazywa

Proces powstawania nowotworu nazywa

się nowotworzeniem = karcynogenezą

się nowotworzeniem = karcynogenezą

= kancerogenenzą

= kancerogenenzą

Nowotwór

Nowotwór

•

Łagodny – długotrwały wzrost i

Łagodny – długotrwały wzrost i

zwiększenie masy guza, nie niszczy

zwiększenie masy guza, nie niszczy

otaczających tkanek, może

otaczających tkanek, może

powodować ucisk sąsiednich

powodować ucisk sąsiednich

narządów (np. tłuszczak)

narządów (np. tłuszczak)

Nowotwór

Nowotwór

•

Złośliwy – szybki wzrost, nacieka

Złośliwy – szybki wzrost, nacieka

otaczające tkanki i je niszczy,

otaczające tkanki i je niszczy,

rozprzestrzenia się w ustroju drogą

rozprzestrzenia się w ustroju drogą

naczyń chłonnych i krwionośnych

naczyń chłonnych i krwionośnych

tworząc przerzuty, doprowadza do

tworząc przerzuty, doprowadza do

śmierci organizmu.

śmierci organizmu.

Powstanie

Powstanie

nowotworu

nowotworu

jest

jest

wypadkową

wypadkową

•

predyspozycji genetycznych

predyspozycji genetycznych

oraz

oraz

•

stopnia narażenia na

stopnia narażenia na

karcynogeny

karcynogeny

egzogenne i endogenne

egzogenne i endogenne

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

•

Rak

Rak

(carcinoma)

(carcinoma)

– nowotwór wywodzący

– nowotwór wywodzący

się z tkanki nabłonkowej, szerzący się

się z tkanki nabłonkowej, szerzący się

głównie drogą naczyń chłonnych

głównie drogą naczyń chłonnych

•

Mięsak (sarcoma)

Mięsak (sarcoma)

– nowotwór

– nowotwór

wywodzący się z tkanki

wywodzący się z tkanki

mezenchymalnej, głównie szerzący się

mezenchymalnej, głównie szerzący się

drogą naczyń krwionośnych, występuje

drogą naczyń krwionośnych, występuje

u ludzi młodszych i dzieci.

u ludzi młodszych i dzieci.

Nowotwory - Historia

Nowotwory - Historia

Starożytny Egipt wzmianki o nowotworach

Starożytny Egipt wzmianki o nowotworach

Hipokrates (ok. 460-377p.n.e) nazwał

Hipokrates (ok. 460-377p.n.e) nazwał

nowotwór rakiem – carcinoma -

nowotwór rakiem – carcinoma -

porównując

porównując

przekrój guza piersi z homarem lub

przekrój guza piersi z homarem lub

rakiem rzecznym.

rakiem rzecznym.

Wówczas leczono nowotwory wypalaniem

Wówczas leczono nowotwory wypalaniem

i wycinaniem

i wycinaniem

Nowotwory - Historia

Nowotwory - Historia

Rozwój chirurgii, w tym chirurgii

Rozwój chirurgii, w tym chirurgii

nowotworów możliwy był dzięki

nowotworów możliwy był dzięki

stworzeniu

stworzeniu

środków znieczulających – połowy XIX

środków znieczulających – połowy XIX

oraz dzięki wprowadzeniu zasad

oraz dzięki wprowadzeniu zasad

aseptyki i antyseptyki.

aseptyki i antyseptyki.

Nowotwory historia

Nowotwory historia

Koniec XIX w i początek XX

Koniec XIX w i początek XX

wypracowano metodę chirurgicznego

wypracowano metodę chirurgicznego

usuwania ogniska pierwotnego wraz

usuwania ogniska pierwotnego wraz

z węzłami chłonnymi (tzw. operacje

z węzłami chłonnymi (tzw. operacje

en block) co stanowi istotę

en block) co stanowi istotę

współczesnego leczenia

współczesnego leczenia

chirurgicznego nowotworów.

chirurgicznego nowotworów.

Nowotwory historia

Nowotwory historia

Lata dwudzieste XX wieku

Lata dwudzieste XX wieku

zastosowano energię promienistą do

zastosowano energię promienistą do

leczenia nowotworów (promienie

leczenia nowotworów (promienie

rentgenowskie, rad).

rentgenowskie, rad).

Lata czterdzieste XX wieku

Lata czterdzieste XX wieku

zastosowano pierwsze leki

zastosowano pierwsze leki

chemiczne do leczenia nowotworów.

chemiczne do leczenia nowotworów.

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Nowotwór jest to swoista choroba

Nowotwór jest to swoista choroba

genetyczna, charakteryzująca się

genetyczna, charakteryzująca się

kumulacją licznych mutacji somatycznych

kumulacją licznych mutacji somatycznych

w populacji komórek przechodzących

w populacji komórek przechodzących

transformację nowotworową. Z

transformację nowotworową. Z

powstaniem nowotworu i jego progresją

powstaniem nowotworu i jego progresją

związane są różne zmiany genetyczne np.

związane są różne zmiany genetyczne np.

amplifikacja genu, delecja, insercja itp

amplifikacja genu, delecja, insercja itp

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Skutkiem tych zmian jest aktywacja

Skutkiem tych zmian jest aktywacja

proliferacji lub utrata kontroli nad

proliferacji lub utrata kontroli nad

proliferacją oraz różnicowaniem się

proliferacją oraz różnicowaniem się

komórek. Zaistnienie 3-8 następujących

komórek. Zaistnienie 3-8 następujących

kolejno po sobie mutacji może

kolejno po sobie mutacji może

powodować powstanie nowotworu.

powodować powstanie nowotworu.

Zmiany w materiale genetycznym są

Zmiany w materiale genetycznym są

następstwem predyspozycji

następstwem predyspozycji

genetycznych oraz działania czynników

genetycznych oraz działania czynników

środowiskowych tzw. Karcynogenów =

środowiskowych tzw. Karcynogenów =

Kancerogenów

Kancerogenów

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Karcynogeny

Karcynogeny

-

Czynniki fizyczne (np. promieniowanie

Czynniki fizyczne (np. promieniowanie

jonizujące lub ultrafioletowe,

jonizujące lub ultrafioletowe,

solaria

solaria

);

);

-

Czynniki chemiczne (np. benzen,

Czynniki chemiczne (np. benzen,

chlorek winylu);

chlorek winylu);

-

Czynniki biologiczne (np. wirusy i

Czynniki biologiczne (np. wirusy i

niektóre toksyny bakteryjne)

niektóre toksyny bakteryjne)

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Nowotworzenie (karcynogeneza)

Nowotworzenie (karcynogeneza)

proces wieloetapowy, rozpoczęty

proces wieloetapowy, rozpoczęty

od jednej komórki, która w

od jednej komórki, która w

następnych etapach w

następnych etapach w

konsekwencji kolejnych mutacji,

konsekwencji kolejnych mutacji,

tworzy dominującą populację,

tworzy dominującą populację,

eliminując inne zdrowe komórki

eliminując inne zdrowe komórki

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

W procesie karcynogenezy uczestniczą trzy

W procesie karcynogenezy uczestniczą trzy

rodzaje genów ulegającym mutacjom

rodzaje genów ulegającym mutacjom

:

:

1.

1.

onkogeny (

onkogeny (

to zmutowane protoonkogeny)

to zmutowane protoonkogeny)

2.

2.

geny supresorowe

geny supresorowe

3.

3.

geny odpowiedzialne za apoptozę

geny odpowiedzialne za apoptozę

(

(

programową śmierć komórki)

programową śmierć komórki)

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Onkogeny

Onkogeny

są genami powstałymi w

są genami powstałymi w

wyniku strukturalnych zmian będących

wyniku strukturalnych zmian będących

efektem mutacji tzw. protoonkogenów –

efektem mutacji tzw. protoonkogenów –

tj. genów występujących w każdej

tj. genów występujących w każdej

komórce związanych z regulacją

komórce związanych z regulacją

podstawowych funkcji komórki, takich

podstawowych funkcji komórki, takich

jak cykl komórkowy i różnicowanie się

jak cykl komórkowy i różnicowanie się

komórek. Onkogeny kodują białka, które

komórek. Onkogeny kodują białka, które

przenoszą różne informacje w komórce.

przenoszą różne informacje w komórce.

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Geny supresorowe

Geny supresorowe

(antyonkogeny)

(antyonkogeny)

kontrolują etapy cyklu komórkowego,

kontrolują etapy cyklu komórkowego,

wzrost i różnicowanie się komórek.

wzrost i różnicowanie się komórek.

Komórki pozbawione ich działania

Komórki pozbawione ich działania

mogą rozmnażać się w sposób

mogą rozmnażać się w sposób

niekontrolowany

niekontrolowany

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Geny mutatorowe= geny
naprawy

•

Mogą naprawiać mutacje prowadzące

Mogą naprawiać mutacje prowadzące

do aktywacji protoonkogenu lub

do aktywacji protoonkogenu lub

inaktywacji genu supresorowego

inaktywacji genu supresorowego

•

Mutacje w genach mutatorowych mogą

Mutacje w genach mutatorowych mogą

prowadzić do rozwoju nowotworów !!!

prowadzić do rozwoju nowotworów !!!

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Geny odpowiedzialne za apoptozę

Geny odpowiedzialne za apoptozę

–

–

(indukują lub hamują proces śmierci

(indukują lub hamują proces śmierci

komórki). Odpowiadają za

komórki). Odpowiadają za

utrzymanie równowagi komórkowej

utrzymanie równowagi komórkowej

zarówno w tkance prawidłowej, jak i

zarówno w tkance prawidłowej, jak i

nowotworowej

nowotworowej

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Do powstania nowotworu dochodzi w

Do powstania nowotworu dochodzi w

wyniku aktywacji

wyniku aktywacji

kilku onkogenów

kilku onkogenów

i

i

utraty funkcji więcej niż jednego

utraty funkcji więcej niż jednego

genu

genu

supresorowego

supresorowego

, co uwidacznia

, co uwidacznia

się w zmianach fenotypu na

się w zmianach fenotypu na

poszczególnych etapach rozwoju ( od

poszczególnych etapach rozwoju ( od

zmian przednowotworowych do

zmian przednowotworowych do

nowotworów)

nowotworów)

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Proces nowotworzenia składa się z wielu

Proces nowotworzenia składa się z wielu

etapów:

etapów:

-

inicjacja (uwarunkowana wrodzonymi lub

inicjacja (uwarunkowana wrodzonymi lub

nabytymi zmianami w materiale

nabytymi zmianami w materiale

genetycznym)

genetycznym)

-

promocja

promocja

-

progresja

progresja

Etapy kancerogenezy

Nowotwór złośliwy

jest guzem

składającym się z populacji komórek
somatycznych, które rozrastają się
nieskoordynowanie i nadmiernie.

Proces nowotworzenia

charakteryzuje się

przewagą proliferacji nad obumieraniem
komórek.

Proces onkogenezy

zależy od pakietu

zmutowanych genów

.

Biologiczne cechy występujące w
komórkach różnych nowotworów

:

-

zdolność do generowania własnych
sygnałów mitogennych;

-

oporność na zewnątrzkomórkowe sygnały
antyproliferacyjne;

-

unikanie apoptozy;

-

zdolność do nieograniczonej proliferacji,
angiogenezy i tworzenia przerzutów.

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Inicjacja trwa od kilku do kilkudziesięciu lat,

Inicjacja trwa od kilku do kilkudziesięciu lat,

etapy promocji i progresji są krótsze (zwykle

etapy promocji i progresji są krótsze (zwykle

nie trwają dłużej niż kilka lat). W ich

nie trwają dłużej niż kilka lat). W ich

konsekwencji dochodzi do pełnego rozwoju

konsekwencji dochodzi do pełnego rozwoju

nowotworu złośliwego.

nowotworu złośliwego.

W fazie promocji nowotwór uzyskuje

W fazie promocji nowotwór uzyskuje

zdolność

zdolność

migracji,

migracji,

W fazie progresji przerzutowania.

W fazie progresji przerzutowania.

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Nowotwór lity nie może osiągnąć

Nowotwór lity nie może osiągnąć

rozmiarów przekraczających 1-2 mm,

rozmiarów przekraczających 1-2 mm,

jeżeli nie dojdzie do wytworzenia

jeżeli nie dojdzie do wytworzenia

naczyń. Naczynia krwionośne wnikają

naczyń. Naczynia krwionośne wnikają

do guza z otocznia. Naczynia wnikające

do guza z otocznia. Naczynia wnikające

do guza umożliwiają dostarczania tlenu

do guza umożliwiają dostarczania tlenu

i produktów odżywczych i wydalanie

i produktów odżywczych i wydalanie

produktów przemiany materii. Kontakt

produktów przemiany materii. Kontakt

z naczyniami krwionośnymi jest

z naczyniami krwionośnymi jest

konieczny do powstawania

konieczny do powstawania

przerzutów

przerzutów

odległych.

odległych.

Nowotwory biologia

Nowotwory biologia

Proces rozsiewu nowotworowego można

Proces rozsiewu nowotworowego można

podzielić na dwa podstawowe etapy:

podzielić na dwa podstawowe etapy:

1.

1.

naciekanie podścieliska

naciekanie podścieliska

pozakomórkowego

pozakomórkowego

2.

2.

rozsiew komórek drogą naczyń i ich

rozsiew komórek drogą naczyń i ich

zagnieżdżanie się w nowych miejscach

zagnieżdżanie się w nowych miejscach

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory – druga co do częstości

Nowotwory – druga co do częstości

przyczyna zgonów, po chorobach

przyczyna zgonów, po chorobach

układu krążenia.

układu krążenia.

W ciągu ostatnich 40 lat ilość

W ciągu ostatnich 40 lat ilość

zachorowań na nowotwory z

zachorowań na nowotwory z

ł

ł

o

o

ś

ś

liwe w

liwe w

Polsce uległa podwojeniu.

Polsce uległa podwojeniu.

W

2009r.

w RP zarejestrowano

138 032

nowych zachorowań i odnotowano

93 297

zgonów

(44 737);

W

2008r.

w RP zarejestrowano

131 063

nowych zachorowań i odnotowano

93 060

zgonów

(38.003);

W

2002r.

w RP zarejstrowano

115 214

nowych zachorowań i odnotowano

87735

zgonów

(27 479).

Krajowy rejestr Nowotworów COI
Warszawa

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

Polska populacja cechuje się jedną z

Polska populacja cechuje się jedną z

największych na świecie częstością

największych na świecie częstością

występowania nowotworów złośliwych u

występowania nowotworów złośliwych u

osób w średnim wieku. W krajach

osób w średnim wieku. W krajach

rozwiniętych nowotwory złośliwe dotyczą

rozwiniętych nowotwory złośliwe dotyczą

głównie populacji po 65 r. życia. W Polsce

głównie populacji po 65 r. życia. W Polsce

nadal jednak do 45% zgonów z powodu

nadal jednak do 45% zgonów z powodu

nowotworów u mężczyzn i niemal 40% u

nowotworów u mężczyzn i niemal 40% u

kobiet dochodzi przed 65 rokiem życia.

kobiet dochodzi przed 65 rokiem życia.

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

Od początku lat 60-ych XX wieku liczba

Od początku lat 60-ych XX wieku liczba

zgonów z powodu nowotworów

zgonów z powodu nowotworów

złośliwych systematycznie się zwiększa.

złośliwych systematycznie się zwiększa.

Do 1965 r. liczba zgonów kobiet była

Do 1965 r. liczba zgonów kobiet była

większa niż mężczyzn

większa niż mężczyzn

w 1963 roku zmarło ok. 17tys

w 1963 roku zmarło ok. 17tys

mężczyzn

mężczyzn

17.5tys. kobiet

17.5tys. kobiet

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

•

Od połowy lat 60 różnica ta powiększa

Od połowy lat 60 różnica ta powiększa

się stale na niekorzyść mężczyzn.

się stale na niekorzyść mężczyzn.

•

W 1999 roku zmarło z powodu

W 1999 roku zmarło z powodu

nowotworów

nowotworów

46 831 mężczyzn

46 831 mężczyzn

34 598 kobiet.

34 598 kobiet.

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

W 1999 roku najczęstszą przyczyną

W 1999 roku najczęstszą przyczyną

zgonów

zgonów

mężczyzn

mężczyzn

były nowotwory

były nowotwory

złośliwe

złośliwe

płuca (33%) a nowotwory złośliwe

płuca (33%) a nowotwory złośliwe

całego układu oddechowego 41%)

całego układu oddechowego 41%)

Następne miejsca:

Następne miejsca:

- jelita grubego (8,8%),

- jelita grubego (8,8%),

- żołądka (8,3%)

- żołądka (8,3%)

- gruczołu krokowego (6,2%)

- gruczołu krokowego (6,2%)

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

W populacji

W populacji

kobiet

kobiet

w ciągu ostatnich 5 lat

w ciągu ostatnich 5 lat

doszło do istotnej zmiany częstości

doszło do istotnej zmiany częstości

występowania nowotworów złośliwych.

występowania nowotworów złośliwych.

W 1994 roku nowotwory płuca wyprzedziły

W 1994 roku nowotwory płuca wyprzedziły

nowotwory jelita grubego,

nowotwory jelita grubego,

w 1995 roku również nowotwory macicy

w 1995 roku również nowotwory macicy

(10,5%) obecnie są drugą przyczyną

(10,5%) obecnie są drugą przyczyną

zgonów po nowotworach piersi (13,1%).

zgonów po nowotworach piersi (13,1%).

Kolejne miejsca zajmują nowotwory jelita

Kolejne miejsca zajmują nowotwory jelita

grubego, jajnika, szyjki macicy oraz żołądka

grubego, jajnika, szyjki macicy oraz żołądka

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory epidemiologia

Nowotwory tytoniozależne

Nowotwory tytoniozależne

–

–

nowotwory złośliwe wargi, jamy

nowotwory złośliwe wargi, jamy

ustnej, gardła, krtani, przełyku,

ustnej, gardła, krtani, przełyku,

płuca, pęcherza moczowego, trzustki,

płuca, pęcherza moczowego, trzustki,

szyjki macicy i nerki.

szyjki macicy i nerki.

Nowotwory - objawy

Nowotwory - objawy

A. Objawy klasyczne

1.

1.

Guz – najczęściej niebolesny

Guz – najczęściej niebolesny

2.

2.

Długotrwałe, niegojące się

Długotrwałe, niegojące się

owrzodzenie (trwa dłużej niż 2 tyg. i

owrzodzenie (trwa dłużej niż 2 tyg. i

nie ma cech gojenia, najczęściej nie

nie ma cech gojenia, najczęściej nie

boli)

boli)

3.

3.

Zmiana charakteru znamienia

Zmiana charakteru znamienia

barwnikowego

barwnikowego

Nowotwory - objawy

Nowotwory - objawy

4

4

. Nieprawidłowe krwawienia i wydzieliny

. Nieprawidłowe krwawienia i wydzieliny

5. Męczący kaszel, chrypka

5. Męczący kaszel, chrypka

6. Zmiana w sposobie oddawania moczu

6. Zmiana w sposobie oddawania moczu

lub stolca

lub stolca

7. Zaburzenia funkcji przewodu

7. Zaburzenia funkcji przewodu

pokarmowego ( niestrawność, trudności

pokarmowego ( niestrawność, trudności

w połykaniu)

w połykaniu)

8. Wydzielina (upławy, plamienia,

8. Wydzielina (upławy, plamienia,

krwawienia) z dróg rodnych.

krwawienia) z dróg rodnych.

Nowotwory - objawy

Nowotwory - objawy

Ból, gorączka, wyniszczenie

Ból, gorączka, wyniszczenie

- to objawy świadczące o

- to objawy świadczące o

zaawansowanym procesie

zaawansowanym procesie

nowotworowym !!!

nowotworowym !!!

Nowotwory –

Nowotwory –

zaawansowanie

zaawansowanie

Nowotwory ocenia się według klasyfikacji

Nowotwory ocenia się według klasyfikacji

TNM

TNM

T- tumor (guz) – ocenia się wielkość guza

T- tumor (guz) – ocenia się wielkość guza

w centymetrach lub głębokość

w centymetrach lub głębokość

naciekania

naciekania

To, TIS, T1, T2, T3, T4

To, TIS, T1, T2, T3, T4

N- nodules (węzły chłonne okoliczne) –

N- nodules (węzły chłonne okoliczne) –

ocenia się wielkość w cm. lub zajęcie

ocenia się wielkość w cm. lub zajęcie

przerzutami określonej grupy węzłów

przerzutami określonej grupy węzłów

Nowotwory –

Nowotwory –

zaawansowanie

zaawansowanie

N0 brak przerzutów

N0 brak przerzutów

N1 zajęcie węzłów najbliższych ognisku

N1 zajęcie węzłów najbliższych ognisku

pierwotnemu lub wielkość do 3 cm

pierwotnemu lub wielkość do 3 cm

N2 zajęcie węzłów dalszych lub wielkość 3 -6 cm

N2 zajęcie węzłów dalszych lub wielkość 3 -6 cm

N3 zajęcie odległych regionalnych węzłów lub >

N3 zajęcie odległych regionalnych węzłów lub >

6cm

6cm

M- metastases (przerzuty odległe)

M- metastases (przerzuty odległe)

M0 – brak przerzutów odległych

M0 – brak przerzutów odległych

M1 – przerzuty odległe w narządach/tkankach

M1 – przerzuty odległe w narządach/tkankach

odległych

odległych

Nowotwory –

Nowotwory –

zaawansowanie

zaawansowanie

Stopniowanie – grup TNM jest konieczne do:

Stopniowanie – grup TNM jest konieczne do:

1. wybrania odpowiedniego leczenia;

1. wybrania odpowiedniego leczenia;

2. oceny rokowania co do wyleczenia;

2. oceny rokowania co do wyleczenia;

3. przedstawienia wyników w sposób

3. przedstawienia wyników w sposób

standardowy;

standardowy;

4. umożliwia porównanie wyników leczenia

4. umożliwia porównanie wyników leczenia

Nowotwory –

Nowotwory –

zaawansowanie

zaawansowanie

Stopień 0: TIS, N0, M0

Stopień 0: TIS, N0, M0

Stopień 1: T1, N0, M0

Stopień 1: T1, N0, M0

Stopień 2: T2 lub T3, N0, M0

Stopień 2: T2 lub T3, N0, M0

Stopień 3: T1-T3, N1 lub N2, M0

Stopień 3: T1-T3, N1 lub N2, M0

Stopień 4: każdy T4, każdy T3, każdy

Stopień 4: każdy T4, każdy T3, każdy

N3, każdy M1

N3, każdy M1

Nowotwory diagnostyka

Nowotwory diagnostyka

Pobranie materiału do badania:

histopatologicznego = mikroskopowego =
anatomopatologicznego jest podstawą
rozpoznania nowotworu.

Nawet jeśli rozmaz PAP wg m.Bethesda = gr.IV/V/

Nawet jeśli rozmaz PAP wg m.Bethesda = gr.IV/V/

CINIII

CINIII

–

–

dla rozpoznania nowotworu Musi być

dla rozpoznania nowotworu Musi być

weryfikacja mikroskopowa tkanek pobranych ze

weryfikacja mikroskopowa tkanek pobranych ze

zmian na szyjce macicy.

zmian na szyjce macicy.

Nowotwory diagnostyka

Nowotwory diagnostyka

Biopsja cienkoigłowa (aspiracyjna) – ocena

Biopsja cienkoigłowa (aspiracyjna) – ocena

cytologiczna

cytologiczna

Biopsja gruboigłowa (oligobiopsja) – ocena

Biopsja gruboigłowa (oligobiopsja) – ocena

histologiczna

histologiczna

Wycinek – ocena histologiczna

Wycinek – ocena histologiczna

Wycięcie całkowite – ocena histologiczna

Wycięcie całkowite – ocena histologiczna

Laparotomia diagnostyczna (stopniująca) –

Laparotomia diagnostyczna (stopniująca) –

pozwala na dokładne ustalenie stadium

pozwala na dokładne ustalenie stadium

choroby

choroby

Nowotwory diagnostyka

Nowotwory diagnostyka

Diagnostyka obrazowa – USG, TK, MRI są

Diagnostyka obrazowa – USG, TK, MRI są

przydatne w ocenie zaawansowania i

przydatne w ocenie zaawansowania i

rozsiewu procesu nowotworowego,

rozsiewu procesu nowotworowego,

jeżeli wynik badania jest dodatni.

jeżeli wynik badania jest dodatni.

Wynik ujemny nie pozwala na

Wynik ujemny nie pozwala na

wykluczenie możliwości

wykluczenie możliwości

mikroskopowego szerzenia się choroby.

mikroskopowego szerzenia się choroby.

Nowotwory diagnostyka

Nowotwory diagnostyka

Markery nowotworowe – specjalne

Markery nowotworowe – specjalne

testy w celu wykrycia nowotworu lub

testy w celu wykrycia nowotworu lub

swoistych dla niego związków

swoistych dla niego związków

chemicznych. Obejmuje antygeny

chemicznych. Obejmuje antygeny

swoiste dla nowotworów (np.PSA),

swoiste dla nowotworów (np.PSA),

swoiste enzymy i swoiste hormony

swoiste enzymy i swoiste hormony

Nowotwory diagnostyka

Nowotwory diagnostyka

Diagnostyka genetyczna identyfikuje

Diagnostyka genetyczna identyfikuje

szereg mutacji prowadzących do

szereg mutacji prowadzących do

rozwoju nowotworów.

rozwoju nowotworów.

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

Leczenie skojarzone – jest podstawą

Leczenie skojarzone – jest podstawą

współczesnej onkologii.

współczesnej onkologii.

Obok leczenia chirurgicznego istotną

Obok leczenia chirurgicznego istotną

rolę odgrywa radioterapia,

rolę odgrywa radioterapia,

chemioterapia i immunoterapia.

chemioterapia i immunoterapia.

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

Wybór sposobu leczenia zależy:

Wybór sposobu leczenia zależy:

1.

1.

od rodzaju nowotworu,

od rodzaju nowotworu,

2.

2.

jego stopnia zaawansowania,

jego stopnia zaawansowania,

3.

3.

budowy i dojrzałości histologicznej,

budowy i dojrzałości histologicznej,

4.

4.

wieku pacjenta,

wieku pacjenta,

5.

5.

chorób współistniejących

chorób współistniejących

6.

6.

celu planowanego postępowania

celu planowanego postępowania

(tj. wyleczenie vs paliacja)

(tj. wyleczenie vs paliacja)

RODZAJE LECZENIA

RADYKALNE OBJAWOWE

PALIATYWNE

CHIRURGIA
NAPROMIENIANIE
CHEMIOTERAPIA
HORMONOTERAPIA
IMMUNOTERAPIA
TERAPIA GENOWA

MIEJSCOWE SYSTEMOWE

CHIRURGIA CHEMIOTERAPIA
NAPROMIENIANIE HORMONOTERAPIA
IMMUNOTERAPIA

SAMODZIELNE LUB ELEMENT

LECZENIA SKOJARZONEGO

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

Leczenie chirurgiczne i radioterapia

Leczenie chirurgiczne i radioterapia

tj.

tj.

leczenie lokoregionalne stosowane w

leczenie lokoregionalne stosowane w

leczeniu pierwotnego guza i jego

leczeniu pierwotnego guza i jego

przerzutów do regionalnych węzłów

przerzutów do regionalnych węzłów

chłonnych. Metody te nie mają

chłonnych. Metody te nie mają

jednak wpływu na obszary zajęte

jednak wpływu na obszary zajęte

odległymi przerzutami

odległymi przerzutami

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

Chemioterapia, hormonoterapia,

Chemioterapia, hormonoterapia,

immunoterapia

immunoterapia

- to leczenie ogólnoustrojowe= systemowe,

- to leczenie ogólnoustrojowe= systemowe,

które ma wpływ na przerzuty odległe

które ma wpływ na przerzuty odległe

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

Leczenie adjuwantowe

Leczenie adjuwantowe

– wspomagające,

– wspomagające,

jest stosowane po uzyskaniu

jest stosowane po uzyskaniu

miejscowego wyleczenia ( przez wycięcie

miejscowego wyleczenia ( przez wycięcie

chirurgiczne), gdy jest narażenie na

chirurgiczne), gdy jest narażenie na

rozwój przerzutów do węzłów chłonnych

rozwój przerzutów do węzłów chłonnych

lub odległych narządów - ma na celu

lub odległych narządów - ma na celu

zniszczenie odległych mikroskopowych

zniszczenie odległych mikroskopowych

ognisk nowotworu (mikroprzerzutów).

ognisk nowotworu (mikroprzerzutów).

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

Leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne

zmian

zmian

nowotworowych jest oparte na założeniu,

nowotworowych jest oparte na założeniu,

że usunięcie guza jest konieczne do

że usunięcie guza jest konieczne do

wyleczenia. Zasadą jest zapobieganie

wyleczenia. Zasadą jest zapobieganie

wszczepianiu komórek nowotworowych

wszczepianiu komórek nowotworowych

poprzez:

poprzez:

1.

1.

szerokie wycięcie guza;

szerokie wycięcie guza;

2.

2.

w granicach nie zajętych tkanek;

w granicach nie zajętych tkanek;

3.

3.

delikatne obchodzenie się z guzem, bez

delikatne obchodzenie się z guzem, bez

jego nacinania;

jego nacinania;

4.

4.

wczesne odnaczynienie zapobiega

wczesne odnaczynienie zapobiega

rozsiewowi drogą naczyń krwionośnych.

rozsiewowi drogą naczyń krwionośnych.

Nowotwory leczenie

Nowotwory leczenie

W celu zapobieżenia przerzutom drogą

W celu zapobieżenia przerzutom drogą

chłonną należy poza wyżej wspomnianymi

chłonną należy poza wyżej wspomnianymi

metodami, wyciąć nowotwór wraz z

metodami, wyciąć nowotwór wraz z

dorzeczem chłonnym danej okolicy.

dorzeczem chłonnym danej okolicy.

Procedura węzła wartownika - najbliższego

Procedura węzła wartownika - najbliższego

węzła w spływie chłonki (dla rak piersi

węzła w spływie chłonki (dla rak piersi

czerniaka regionu kl. piersiowej, sromu-?).

czerniaka regionu kl. piersiowej, sromu-?).

UDZIAŁ RÓŻNYCH METOD
LECZENIA NOWOTWORÓW W
WYLECZENIU

Przy założeniu, że w UE można wyleczyć
45-50% nowotworów – udział

poszczególnych

metod wynosi:

CHIRURGII – 22 – 24%

RADIOTERAPII – 18 – 20%

LECZENIA SYSTEMOWEGO – 5 - 7%

Obecnie w Polsce żyje
zaledwie 200 rysi, a
obszar ich
występowania cały
czas się zmniejsza!

Już wkrótce mogą
całkowicie zniknąć z
terenów naszego
kraju. Ryś to
największy kot w
Europie i trzeci co do
wielkości, po
niedźwie-dziu i wilku
drapieżnik na naszym
kontynencie

Dziękuję za uwagę