DZIEDZICTWO
STAROŻYTNOŚCI

Materiały pomocnicze dla

uczniów klasy V szkoły

podstawowej

Pojęcia dotyczące
sposobów sprawowania
władzy
w starożytności



DESPOTYZM – sposób sprawowania

władzy, polegający na wszechwładzy

jednego człowieka, przykład to władza

faraona w Egipcie.



REPUBLIKA – sposób sprawowania władzy

w starożytnym Rzymie, polegający

na sprawowaniu władzy przez senat,

konsulów i trybuna ludowego;

elementy ustroju republikańskiego można

zauważyć także w sposobie rządzenia w

niektórych państwach współczesnych.

DEMOKRACJA ATEŃSKA

Sposób sprawowania władzy w

starożytnych Atenach, polegający na

tym, że miastem-państwem rządziło

zgromadzenie ludowe składające się

z wolnych Ateńczyków (wolni

mężczyźni urodzeni z rodziców

Ateńczyków), spotykające się raz w

miesiącu, podejmujące ważne

decyzje w drodze głosowania.



DEMOKRACJA WSPÓŁCZESNA – sposób rządzenia

polegający na trójpodziale władzy na:



władzę ustawodawczą



władzę wykonawczą



władzę sądowniczą



cechy charakterystyczne demokracji współczesnej

to:



dwuizbowy parlament



prezydent



powszechne głosowanie, czyli wybory do władz

państwowych i lokalnych, w których uczestniczą

wszyscy pełnoletni obywatele

Pojęcia dotyczące
architektury starożytnej



KOLUMNY – element architektoniczny służący

do wspierania dachu lub stropu, w

Grecji rozróżniamy trzy rodzaje kolumn:



doryckie – geometryczna prostota,



jońskie – zakończone zawijasami u góry,



korynckie – najbardziej ozdobnie zakończone,

z elementami roślinnymi, mnóstwem

nieregularnych detali.



KOPUŁY – element architektoniczny

charakterystyczny dla budowli starożytnego

Rzymu, półkolisty dach.



ŁUKI TRYUMFALNE – olbrzymie ozdobne

bramy wznoszone u wejścia do miast

rzymskich na cześć powracającej

zwycięskiej armii i jej wodza.



AMFITEATRY – budowle w kształcie koła

rozszerzające się ku górze, z widownią

wznoszącą się wysoko i kolistą sceną na

dole, bez dachu, do przedstawień

teatralnych.



TERMY – łaźnie miejskie w Rzymie, służące

także jako miejsce spotkań towarzyskich i

dyskusji prowadzonych przez uczonych i

filozofów.



PARTENON – budowla na Akropolu w
Atenach, poświęcona Atenie



PANTEON – budowla rzymska,
poświęcona starożytnym bóstwom
rzymskim.



AKROPOL – wzgórze w Atenach, na
którym znajduje się największy
zespół świątyń i teatrów starożytnej
Grecji.

POJĘCIA DOTYCZĄCE
TEATRU STAROŻYTNEGO



AMFITEATR – budowla służąca do
wystawiania i oglądania sztuk
teatralnych.



KOTURNY – specjalny rodzaj obuwia dla
aktorów starożytnych na bardzo wysokiej
podeszwie.



TRAGEDIA, KOMEDIA, DRAMAT – rodzaje
sztuk teatralnych wystawianych w
starożytnym teatrze.

POJĘCIA Z DZIEDZINY
NAUKI



PISMO OBRAZKOWE /HIEROGLIFY/ – rodzaj

pisma, jakim posługiwali się m.in. starożytni

Egipcjanie, jeden znak zastępował całe

zdanie, zwrot, a nawet dłuższą wypowiedź,

można je spotkać na ścianach piramid,

świątyń i grobowców.



PISMO LITEROWE /ALFABETYCZNE/ - rodzaj

pisma upowszechnionego przez Fenicjan,

składającego się ze znaków graficznych

(liter) przyporządkowanych dźwiękom

mowy.



ALFABET ŁACIŃSKI – wprowadzony
przez Rzymian, wzorowany na
fenickim piśmie literowym
zaczerpniętym przez Rzymian
od Greków.



CYFRY – znaki odwzorowujące dźwięki
nazw liczb, pochodzą z Indii,
nazywamy je w Europie arabskimi, bo
dotarły tu za pośrednictwem Arabów.



FILOZOFIA – dziedzina nauki prężnie
rozwijająca się w starożytności, dała
początek naukom humanistycznym,
przyrodniczym i pedagogicznym.



PRAWO – dziedzina nauki, którą
zapoczątkowali starożytni Rzymianie,
prawo regulowało stosunki
międzyludzkie i międzynarodowe.

ATENY



Partenon na
ateńskim Akropolu,
zniszczony w XVII
wieku. Wówczas był
tam skład prochu
i amunicji, który
wybuchł w czasie
działań wojennych.
Wygląd
współczesny.

GRECJA - DELFY



Basen
w delfickim
gimnazjonie służył
do relaksu
i odpoczynku
sportowcom,
przygotowującym
się do udziału
w
starożytnych
igrzyskach
olimpijskich.

GRECJA - DELFY



Starożytny
stadion sportowy
w Delfach

GRECJA - EPIDAWROS



Amfiteatr w
Epidawros
-najsłynniejszy,
z najlepszą
akustyką,
do dziś odbywają
się tam
przedstawienia
teatralne.

GRECJA - PELLA



Mozaiki wykonane
przez starożytnych
artystów z drobnych
kamyczków
zbieranych na plaży,
zwanych otoczakami.



Takimi mozaikami
były zdobione ściany
i podłogi domów
bogatych Greków.

EGIPT - KAIR



Piramidy w Gizie

koło Kiru,

największe

osiągnięcie

inżynierskie czasów

starożytnych,

zbudowanie ich

możliwe było dzięki

wielkiej wiedzy

matematycznej

i

astronomicznej

starożytnych

uczonych.

EGIPT – KAIR - GIZA



Piramidy –
miejsce
wiecznego
spoczynku
faraonów.

EGIPT – KAIR - GIZA



Piramida
Cheopsa –
największa
na
świecie
ze znanych
piramid.

EGIPT – KAIR - GIZA



SFINKS –
jedna
z
największych
rzeźb
starożytnych,
powstała
z
jednego
kawałka skały.

EGIPT - LUKSOR



Wejście do

zespołu

świątyń w

Karnaku –

największego

zespołu

zabytków

sakralnych

starożytnego

Egiptu.

EGIPT – LUKSOR - KARNAK



Przykład
pisma
hieroglificzn
ego
i
płaskorzeźb
zachowanyc
h na ścianie
grobowca.

EGIPT – LUKSOR - KARNAK



Przykłady
pisma
hieroglificz
nego z
zachowaną
kolorystyką
.

EGIPT –
LUKSOR - DEIR AL-BAHARI



Świątynia
Hatszepsut,
przykład
monumentaln
ej
architektury
starożytnego
Egiptu

EGIPT – LUKSOR



Monumentaln
e posągi
faraonów
strzegły
wejść do
poświeconyc
h im świątyń.