Ostra i przewlekła

niewydolność nerek

(O.N.N.)

Dr med. Ewa Semetkowska –

Jurkiewicz

Katedra Nadciśnienia Tętniczego i

Diabetologii

Seminarium III rok

Ostra niewydolność nerek

– O.N.N.

Definicja

Nagle występująca niewydolność

nerek u osób z uprzednio
prawidłową czynnością nerek.

O.N.N.

Przednerkowa

Nerkowa

Pozanerkowa

Przednerkowa O.N.N.

Niedokrwiennie miąższu nerek

spowodowane spadkiem ciśnienia
tętniczego, hipowolemią lub
wstrząsem.

Przyczyny przednerkowej

O.N.N.

Hipowolemia:

• Utrata płynu przez skórę (oparzenia)
• Utrata płynu przez przewód pokarmowy

(biegunka, wymioty)

• Utrata płynu przez nerki

(diuretyki, moczówka prosta, cukrzyca)

• Wewnątrzustrojowe przemieszczanie

płynów (zapalenie trzustki, niedrożność
przewodu pokarmowego)

Przyczyny przednerkowej

O.N.N.

• Krwotoki zewnętrzne i

wewnętrzne:

rany, wrzód krwawiący, krwawienie z

przewodu pokarmowego

• Zespół wątrobowo-nerkowy
• Niewydolność sercowo-naczyniowa:
zawał serca, tamponada serca, wstrząs,

posocznica

• Zaburzenia jatrogenne:
leki hipotensyjne, cyklosporyna A,

inhibitory prostaglandyn

• Niedrożność tętnic nerkowych:
zakrzep, zator
• Hiperkalcemia:
szpiczak mnogi, sarkoidoza

O.N.N. - nerkowa

Zapalenie nerek:

Kłębuszkowe zapalenie nerek
Śródmiąższowe zapalenie nerek
Zmiany zapalne naczyń nerkowych

O.N.N. - nerkowa

Zmiany niezapalne:

Nefrotoksyny: Hg, Pb, As,Au, glikol

etylenowy, pestycydy

Nefrotoksyny endogenne:

mioglobina, hiperkalcemia, kwas
moczowy

O.N.N.-nerkowa

Leki – antybiotyki aminoglikozydowe,

cyklosporyny, niesterydowe leki

p/zapalne, środki cieniujące

Ostra nerka dnawa
Nerka szpiczakowa
Obturcja tętnic nerkowych
Zakrzepica żył nerkowych
Zespół hemolityczno mocznicowy

Ponerkowa O.N.N.

A.

Niedrożność moczowodów:

kamica
skrzepy krwi
martwica brodawek nerkowych
ucisk moczowodów od zewnątrz
nowotwór macicy
Przerost prostaty
śródoperacyjne podwiązanie moczowodów

Ponerkowa O.N.N

B. Niedrożność lub uszkodzenie

pęcherza moczowego i cewki

moczowej:

Przerost prostaty
Rak pęcherza moczowego

O.N.N.

Objawy kliniczne zależą od

przyczyny o.n.n., charakteryzują
się zmniejszoną diurezą:

(Skąpomocz lub bezmocz)
Osłabienie
Nudności
Senność

O.N.N

W okresie oligurii / anurii

występują objawy związane z

przewodnieniem:

• Obrzęki na obwodzie
• Obrzęk płuc
• Obrzęk mózgu: ( bóle głowy, drgawki)
• Nadciśnienie tętnicze

O.N.N.

Zaburzenia elektrolitowe

- hiperkalemia – zaburzenia rytmu serca

Kwasica metaboliczna i mocznica
Zmniejszona odporność – zakażenia

Następny okres onn – poliuria:
- utrata wody, sodu i potasu.

Okres normalizacji funkcji wydalniczej

Badania dodatkowe

Mocz b. ogólne
Mocznik, kreatynina, elektrolity
Morfologia, OB, CRP
Kwas moczowy
Gazometria, Ekg
USG nerek, Rtg kl. piersiowej
Doppler naczyń nerkowych

Wskaźniki różnicujące ostrą

przednerkową i nerkową

niewydolnością nerek.

Wskaźnik

Przednerkow

a

Nerkowa

Gęstość względna

moczu

>1020

< 1012

Molalność moczu

(mOsm/kg H

2

O)

>500

< 500

Stężenie

mocznika w

moczu

> 200 mmol/l

< 200 mmol/l

Stężenie sodu w

moczu

< 20 mmol/l

> 30 mmol/l

Diagnostyka

O.N.N. czy zaostrzenie p.n.n.?
Czy mamy upośledzenie odpływu

moczu ?

Obniżona objętość płynu

pozakomórkowego?

Okluzja naczyń nerkowych ?
Ostra martwica cewek nerkowych ?

Przewlekła niewydolność

nerek – p.n.n.

Nieodwracalny spadek przesączania

kłębuszkowego z postępującym

zanikiem czynnego miąższu nerek.

Etiologia p.n.n.

• Nefropatia cukrzycowa
• Pierwotne i wtórne glomerulopatie
• Przewlekłe cewkowo-

śródmiąższowe choroby nerek

• Nefropatia nadciśnieniowa
• Wielotorbielowatość nerek

4 okresy p.n.n.

Faza utajona GFR 50 < 80 ml/min

Zmniejszenie rezerw czynnościowych

izostenuria, brak obj. klinicznych

Faza wyrównana GFR 50-30ml/min

Niewielkie obj. kliniczne, niewielki

wzrost stężenia kreatyniny i mocznika

4 okresy p.n.n

Faza niewyrównana GFR 30 – 15

ml/min

Objawy kliniczne spowodowane

niedokrwistością, neuropatią,
niewydolnością serca,  stężeniem

kreatyniny, mocznika, kwasu moczowego,
fosforanów, kwasica.

Faza mocznicy GFR< 15 ml/min

Pełnoobjawowa zejściowa postać PNN

Podział na okresy p.n.n wg

NKF (National Kidney

Foundation 2002

)

0. Zwiększone ryzyko rozwoju niewydolności nerek

GFR  90

1. Choroba nerek z zachowaniem czynności narządu

GFR  90

2. Choroba nerek z łagodnym upośledzeniem ich

czynności

GFR 60-89

3. Umiarkowane upośledzenie czynności nerek

GFR 30-59

4. Ciężkie upośledzenie czynności nerek GFR

= 15 – 29

5. Schyłkowa niewydolność nerek ( przewlekła

mocznica)

GFR < 15

Następstwa p.n.n.

• Niewydolność czynności wydalniczych

nerek

• Zaburzenia gospodarki wodno-

elektrolitowej i kwasowo-zasadowej

• Zaburzenia czynności

wewnątrzwydzielniczych nerki: układu
RAA,  wytwarzane erytropoetyny, Vit. D3

• Uszkodzenie narządów przez toksyny

mocznikowe

Objawy kliniczne

przewlekłej mocznicy

1. Objawy ogólne:

Osłabienie, uczucie zmęczenia, cechy

niedożywienia lub wyniszczenia,
zaburzenia ilości oddawanego moczu
(wielomocz, skąpomocz), zaburzenia
nawodnienia (obrzęki, odwodnienie)

2. Objawy skórne:

Suchość, bladość, hiperpigmentacja,

świąd, zadrapania, wybroczyny, sińce.

Objawy kliniczne

przewlekłej mocznicy

3. Objawy ze strony przewodu

pokarmowego:

Niesmak w ustach, jadłowstręt, nudności,

wymioty, „zapach mocznicowy” z ust,
zapalenie błony śluzowej p.p., bóle
brzucha, krwawienie z przewodu
pokarmowego, niedrożność jelit.

4. Objawy psychiczne:

Depresja, niepokój, psychozy

Objawy kliniczne

przewlekłej mocznicy

5. Objawy neurologiczne:

Bóle głowy, zaburzenia snu, drżenie mięśniowe,

drgawki, śpiączka, polineuropatia obwodowa,
upośledzenie słuchu.

6. Objawy oczne:

Zaburzenia widzenia, wytrzeszcz gałek

ocznych, „zespól czerwonych oczu”,
oczopląs.

Objawy kliniczne

przewlekłej mocznicy

7. Objawy ze strony układu krążenia:

Nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca

lewo-

i prawokomorowa, kardiomiopatia,

zapalenie osierdzia.

8. Objawy ze strony układu

oddechowego:

„płuco mocznicowe”, zapalenie opłucnej,

oddech Kussmaula

Objawy kliniczne

przewlekłej mocznicy

9. Objawy hematologiczne:

Cechy niedokrwistości, skaza

krwotoczna.

10. Objawy ze strony układu

ruchu:

Bóle kostne i stawowe, rzekoma

dna, osłabienie , zaniki mięśni.

Badania dodatkowe

Morfologia,
Mocznik, kreatynina,
Elektrolity, wapń,fosfór,

lipidogram,proteinogram.

Mocz b. ogólne
Białkomocz dobowy
Cl. kreatyniny
Gazometria,
USG nerek