WCZESNA I ŚREDNIA

DOROSŁOŚĆ

DOROSŁOŚĆ

Dorosłość - faza życia, w którą wkracza

człowiek po gwałtownych zmianach
rozwojowych prowadzących do dojrzałości
biologicznej i społecznej, wyrażającej się w:



zdolności do prokreacji;



podejmowaniu nowych ról społecznych
związanych z zakładaniem własnej rodziny,
rodzeniem i wychowywaniem dzieci,
podejmowaniem i rozwijaniem aktywności
zawodowej;



autonomicznym kierowaniu własnym
życiem.

WCZESNA DOROSŁOŚĆ (20-30 LAT)

– TEORIA ERIKSONA



człowiek przeżywa kryzys określany w
kategoriach intymność – samotność



celem tego okresu jest potrzeba obdarzania
miłością, bliskich i trwałych związków z innymi, w
szczególności z partnerem odmiennej płci



kryzys tego wieku można rozwiązać pomyślnie:
umiejętność przeżywania miłości i oddania w
stosunku do innych; bądź niepomyślnie :
samotność , pozbawione treści związki z innymi



produktywność – może być zrealizowana
poprzez posiadanie dzieci

WCZESNE DOROSŁOŚĆ (17 – 45 LAT)

– WEDŁUG LEVINSONA



stadium, w którym jednostka chce się
uniezależnić od rodziców



kształtują się marzenia – wizje życiowych
celów, które są źródłem motywacji i nadziei



istnienie mentora – osoby starszej, bardziej
doświadczonej, która udziela pomocy, służy
radą w rozwoju kariery życiowej

PIĘĆ TRENDÓW ROZWOJOWYCH W
DOROSŁOŚCI WEDŁUG WHITE A



Stabilizacja tożsamości ego – zespół uczuć
człowieka wobec samego siebie jest znacznie
lepiej ukształtowany niż we wcześniejszych
fazach; większe zaangażowanie w pełnione role
społeczne pomaga jednostce określić własną
tożsamość



Nawiązywanie głębszych związków
interpersonalnych – ukształtowanie stabilnego
obrazu siebie sprawia, ze jednostka mniej zwraca
uwagę na własne ,,ja” co sprzyja tworzeniu
silniejszych związków z innymi



Pogłębienie dziedzin aktywności –
przejawianie większego zaangażowania w takich
dziedzinach jak zainteresowania, nauka, praca,
związki



Humanizacja wartości – dostrzeganie
problemów moralnych i etycznych w
kategoriach doświadczeń życiowych przez co
lepsze jest rozumienie ich funkcjonowania w
społeczeństwie



Wzrost znaczenia troski o innych – wzrost
troski o dobro innych w szerokim znaczeniu



(wszystkich potrzebujących i cierpiących w
społeczeństwie)

WYDARZENIA ŻYCIOWE

Teoria wydarzeń życiowych zakłada, że

ważne wydarzenia życiowe( dobre i złe)mogą
powodować napięcia co wymaga
umiejętności przystosowania. Na podstawie
analizy przystosowania można rozważyć
rozwój w okresie dorosłym.

Wydarzenie życiowe- może być

jakimkolwiek zdarzeniem lub fazą w rozwoju,
które wymaga zmiany w życiu,



małżeństwo



rozwód



opieka nad dziećmi

MAŁŻEŃSTWO

Trzy główne typy małżeństw wg

Dubermana:



małżeństwo tradycyjne – mężczyzna
kieruje i podejmuje decyzje, kobieta zajmuje
się wychowaniem dzieci i prowadzeniem
domu



małżeństwo partnerskie – panuje zasada
równości i partnerstwa; role kobiety i
mężczyzny nie są zróżnicowane



małżeństwo koleżeńskie – podobne do
partnerskiego, jednak istnieje podział ról –
każdy partner decyduje i odpowiada za
dziedzinę życia rodziny zgodnie ze swoimi
umiejętnościami i zainteresowaniami.

MAŁŻEŃSTWO

Zawarcie związku małżeńskiego niesie ze sobą

zmiany i potrzebę przystosowania się do nich.



uwzględnienie w swoich planach potrzeb
drugiej osoby



wzajemne poznanie się w nowych
okolicznościach, może sprzyjać coraz
silniejszej więzi małżonków



małżeństwo nie jest statyczne; partnerzy
rozwijają się i zmieniają się co wpływa na
zmianę charakteru ich związku

Małżeństwo oznacza także wkroczenie w nowe

role społeczne: współmałżonka, a następnie
rodzica.

WZAJEMNE PRZYSTOSOWANIE W

MAŁŻEŃSTWIE



Vincent – więcej wyrzeczeń na rzecz
małżeństwa robią kobiety, co prowadzi do
większego niezadowolenia z małżeństwa niż
w przypadku mężczyzn.



Bernard – zamężne kobiety mają więcej
problemów psychicznych niż żonaci
mężczyźni i niezamężne kobiety. Żonaci
mężczyźni z kolei żyją dłużej i są szczęśliwsi.

OPIEKA NAD DZIEĆMI

Narodziny pierwszego dziecka są momentem przełomowym

dla małżonków. Wiąże się to z podjęciem nowych ról
społecznych: matki/ojca, a także nowych obowiązków i
odpowiedzialności za nie.

Rodzicielstwo jest opisywane jako krytyczny moment w

życiu małżeństwa:



urodzenie pierwszego dziecka jako najbardziej stresująca
rzecz z listy 102 wydarzeń.



zadowolenie z małżeństwa może spadść z chwilą urodzenia
pierwszego dziecka.

Motywy posiadania dzieci:



nacisk społeczny



nacisk ze strony rodziców



potrzeba emocjonalnego wsparcia, które mogą nam zapewnić
w przyszłości



pragnienie przekazania własnych cech i wartości



miłość dzieci będąca wartością samą w sobie

OPIEKA I WYCHOWANIE JAKO
PROCES
ROZWOJOWY



posiadanie dzieci ma charakter procesu
rozwojowego ponieważ pozwala rodzicom
przeżyć na nowo kryzysy rozwojowe, przez
które sami już wcześniej przeszli.



Erikson : ciąża pozwala kobiecie
wykorzystać ,,wewnętrzną przestrzeń
dawania życia”, które jest istotą kobiecego
spełnienia.

PRZYSTOSOWANIE DO
RODZICIELSTWA



głównym zadaniem związanym z
wychowywaniem dzieci jest uspołecznienie
dziecka, dzięki dziecku rodzice także stają się
uspołecznieni, w miarę jak pomagają dziecku
opanować czynności związane z samoobsługą
uczą się jak reagować na jego potrzeby i
sprawiać by czuło się bezpieczne.



posiadanie dzieci prowadzi do ukształtowania
nowych związków ze społeczeństwem (młode
matki szukają kontaktu z innymi matkami,
poszukiwanie wsparcia emocjonalnego i pomocy
u swoich rodziców)



przewartościowanie stosunku do instytucji
społecznych – przedmiotem oceny stają się parki,
szkoły, biblioteki, place zabaw.

ROZWÓD

Sześć elementów procesu rozwodu wg Bohannona:



rozwód emocjonalny - poprzedza sam rozwód;
niepowodzenie w małżeństwie, występowanie
negatywnych uczuć i zachowań np. zdrada, brak miłości,



rozwód prawny - prawne rozwiązanie małżeństwa



rozwód ekonomiczny - podział wspólnego majątku,
implikuje wzajemne pretensje, wrogość i złość



rozwód rodzicielski - przyznanie praw do opieki nad
dzieckiem; wpływ rozwodu na dzieci



rozwód społeczno – lokalny - zmiana pozycji
zajmowanej w najbliższym otoczeniu społecznym;
dezaprobata społeczna, poczucie osamotnienia i izolacji
osób rozwodzących się



rozwód z zależnością - przejście od bycia częścią
związku do bycia osobą samotną

ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ

40 – 65 LAT

Istnieją dwie przeciwstawne interpretacje

natury średniego wieku dojrzałego:



czas konfliktu i kryzysu w którym ludzie stają
się w coraz większym stopniu świadomi wielu
zmian zachodzącym w ich życiu, takich jak,
fizyczne i psychiczne efekty starzenia się,
wymuszające konieczność dostosowania się
do nich zmiany w pracy oraz opuszczenie
domu przez dzieci.



wiek średni dojrzały znamionuje większa
samoakceptacja oraz ochota do życia.

TEORIE ROZWOJU W ŚREDNIEJ
DOROSŁOŚCI

Erikson:



opozycja: produktywność – stagnacja



człowiek realizuje się poprzez tworzenie,
produktywność (np. dzieci, produkty, idee)



silna potrzeba dzielenia się z innymi swoimi
umiejętnościami, zdolnościami



jeśli człowiek nie tworzy grozi mu stagnacja
co prowadzi do zubożenia duchowego i
poczucia pustki

TEORIE CD.

Peck – cztery podstawowe mechanizmy

przystosowawcze, które człowiek musi wypracować
w średnim wieku dojrzałym:



jednostki muszą nauczyć się wyżej cenić mądrość
niż siłę i atrakcyjność fizyczną;



mężczyźni i kobiety muszą oceniać się wzajemnie
w większym stopniu w kategoriach indywidualnych i
niepowtarzalnych cech osobowość niż tylko w
kategoriach obiektów seksualnych;



człowiek musi wykształcić w sobie umiejętność
zmiany obiektu zaangażowania emocjonalnego
zarówno w odniesieniu do ludzi jak i rodzajów
aktywności;



zachowanie elastyczności umysłowej oraz
podatności na nowe idee i sposoby działania.

 

TEORIE CD.

Levinson



okres utrwalania się zainteresowań, celów oraz
podstawowych dziedzin aktywności.



człowiek zazwyczaj gdzieś „osiada”, angażuje się w
sposób trwały w życie rodzinne, pracę, życie
towarzyskie, kultywowanie dodatkowych zainteresowań.



przejście do wieku średniego rozpoczyna się około 40 –
tki i trwa pięć lat w tym okresie człowiek dokonuje
ważnej samooceny, która obejmuje bilans życia i jeżeli
to konieczne, musi dokonać modyfikacji swych celów.



człowiek musi rozwiązać sprzeczność pomiędzy tym co
było wcześniej zamierzone i tym co zostało
zrealizowane.



warunkiem stabilizacji jest akceptacja tych sprzeczności
(mądrość i współczucie pojawiają się często dopiero w
wieku średnim).

STAŁOŚĆ OSOBOWOŚCI W CZASIE

Badania Haana wykazały, że:



różne wymiary osobowości są względnie stałe;



większą stałość zaobserwowano między dorastaniem
i wczesnym wiekiem dojrzałym oraz między
wczesnym i średnim wiekiem dojrzałym niż między
dorastaniem a średnim wiekiem dojrzałym;



te wymiary, które dotyczą „ja” są bardziej stałe;



kobiety mają bardziej stałą osobowość niż mężczyźni;



osobowość mężczyzn najbardziej się zmienia między
okresem dorastania a wczesnym wiekiem dojrzałym;



inwestowanie w rozwój intelektualny, otwartość „ja”,
opiekuńczość, wiara we własne siły rosną od okresu
dorastania aż do starości.

SKALA OCENY PRZYSTOSOWANIA
SPOŁECZNEGO

Technika pomiaru stresu związanego z określonymi

wydarzeniami życiowymi (Holmes i Rahne,1967)



im wyższy poziom stresu, któremu poddana jest
jednostka, tym częstsze są problemy zdrowotne

Krytyka SRRS:



Brown: różna reakcja ludzi na sytuacje stresowe;



Lazarus: codzienne problemy mogą być większym
źródłem stresu



źródłem problemów ze zdrowiem mogą być czynniki
niezwiązane ze stresem spowodowanym
wydarzeniami życiowymi



zmiany zdrowia fizycznego mogą być przyczyną , a nie
skutkiem stresogennych wydarzeń

ROLA PRACY

Koncepcja Jahody (1982):



wyznacza ramy czasowe czynności
wykonywanych w ciągu dnia i wymusza
określony wzór aktywności



społeczne kontakty poza domem



uczestniczenie w osiąganiu celów
grupowych



źródło tożsamości i statusu społecznego