Geneza,
przedmiot i
funkcje filozofii
Edward Niesyty
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
1
•
•
pracownicy
•
Edward Niesyty
•
Materiały dydaktyczne
•
Karta tematyczna – filozofia
•
Inne pliki z hasłem filozofia
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
2
Konspekt
•
Filozofia w strukturze ludzkiego myślenia i
działania
•
Człowiek poszukujący sensu istnienia i celów
działania
•
Pytanie o naturę człowieka, życia i rzeczywistości
materialnej, biologicznej, psychicznej i społecznej
•
Filozofia a światopogląd i ideologia
•
Filozofia a nauka
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
3
Istota filozofii
Filozofia – z języka greckiego phileo – miłuję i sophia –
mądrość; umiłowanie mądrości
•
Filozofia jest rodzajem refleksji uprawianej przez
człowieka nad:
•
sensem ludzkiego życia indywidualnego w wymiarze
psychicznym i materialnym
•
sposobami działania i myślenia o działaniach
indywidualnych i kolektywnych
•
metodami uprawiania nauki i jej wynikami
•
Odbija się w światopoglądach i ideologiach
społeczeństwa
•
Nie jest dowolnym zespołem refleksji ludzkiej, ale
krytycznym sposobem analizowania i rozwijania wiedzy
prowadzonym na własną odpowiedzialność przez
jednostkę.
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
4
Geneza refleksji filozoficznej
•
Poglądy filozoficzne a rozwój ludzkiego poznania i
stosunków społecznych
•
Narodziny refleksji filozoficznej a religijna i
mitologiczna oraz potoczna interpretacja
rzeczywistości
•
Filozofia a nauka i technika
•
Przedmiot filozofii a przedmiot nauki
•
Przedmiot i cele techniki
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
5
Główne etapy rozwoju filozofii
•
Proto-filozofia: mity i literatura
•
Etapy rozwoju filozofii:
•
Starożytność – filozofia grecka i rzymska; geneza filozofii
chrześcijańskiej (św. Paweł, Augustyn Aureliusz...)
•
Średniowiecze – recepcja filozofii antycznej za
pośrednictwem islamu – filozofia chrześcijańska (Tomasz z
Akwinu)
•
Renesans – recepcja filozofii starożytnej poprzez Bizancjum
•
Czasy nowożytne – geneza nauk przyrodniczych, źródła
przemysłu i gospodarki rynkowej oraz
•
Czasy współczesne – narodziny społeczeństwa masowego;
geneza nauk społecznych i humanistycznych
•
Mechanizm przejścia między epokami – rozwój a postęp
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
6
Starożytność
•
Filozofia jako nauka (wiedza) uniwersalna
•
Nurt kosmologiczno-ontologiczny – filozofia
przyrody (VI-IV w. p.n.e.). Tales (geometria)
Pitagoras (liczba i proporcje), Demokryt
(atomizm), Heraklit (dialektyka)
•
Nurt antropologiczny (Sokrates – IV w. p.n.e.).
Platon, Arystoteles
•
Teistyczne pojmowanie filozofii jako „wiedzy spraw
boskich i ludzkich”
•
W poszukiwaniu idealnego ładu społecznego: św.
Paweł, Augustyn Aureliusz, pustelnicy, klasztory…
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
7
Średniowiecze
•
Zerwanie z filozofią antyczną i kilkakrotna jej
recepcja na Zachodzie poprzez islam a w
Renesansie poprzez Bizancjum
•
Zawężenie i ograniczenie przedmiotu filozofii
•
Dominacja chrześcijaństwa i kościoła nad
całokształtem duchowego życia społecznego
•
Podporządkowanie rozumu wierze, nauki dogmatom
wiary
•
Służebna rola filozofii wobec teologii
•
Scholastyka – filozofia szkolna
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
8
Czasy nowożytne
•
Geneza nowej filozofii człowieka (humanizm) i
przyrody oraz metodologii nauk przyrodniczych,
narodziny nauk szczegółowych
•
Emancypacja nauk szczegółowych i rozdział z
filozofią przyrody i filozofią człowieka
•
Czołowe miejsce problematyki teoriopoznawczej:
problem przedmiotu poznania i podmiotu
poznającego
•
Rozwój nauk szczegółowych oraz ich wpływ na
zmiany w technice i gospodarowaniu
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
9
Geneza społeczeństwa
przemysłowego i masowego
•
Rozdźwięk między systemami filozofii
spekulatywnej XVIII i połowy XIX w. a procesem
rozwoju nauk szczegółowych
•
Oświeceniowy scjentyzm i progresizm
•
Narodziny nauk społecznych: ekonomii i socjologii
(XIX w.) oraz psychologii (XX w.)
•
Filozofia a społeczeństwo globalne
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
10
Przedmiot filozofii i jej
struktura
•
Tradycyjne dyscypliny wewnątrz filozofii:
•
gnozeologia (teoria poznania)
•
ontologia (teoria bytu)
•
etyka i ekonomia (teoria ludzkiego działania)
•
antropologia filozoficzna – teoria człowieka...
•
teoria społeczeństwa i jego form oraz rozwoju
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
11
Poznawcze i społeczne funkcje
filozofii
•
Dwie funkcje wszelkiej nauki
•
Warunki określające naukowy charakter filozofii
•
Poznawcze funkcje filozofii:
•
Gnozeologiczna
•
Metodologiczna
•
Światopoglądowa
•
Tradycja uprawiania problematyki gnozeologicznej na
gruncie filozofii
•
Funkcja gnozeologiczna filozofii: analiza charakteru i dróg
poznania
•
Inspirująca i integracyjna rola filozofii w płaszczyźnie
metodologicznej
•
Filozofia jako zespół informacji o świecie podstawą
światopoglądu
•
Współczesny kult nauki i naukowości: zalety i zagrożenia
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
12
Istota, treść i funkcje światopoglądu
•
Światopogląd jako motywacyjno-poznawcza
struktura myślenia jednostki
•
Poglądy dotyczące powstania i struktury świata
•
Poglądy dotyczące miejsca człowieka w świecie
•
Normy społeczne i techniczne postępowania
człowieka
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
13
Filozofia a światopogląd
•
Pozanaukowe i nienaukowe typy światopoglądu
•
Światopogląd religijny
•
Światopogląd jako wynik badań opartych na
zasadach poznania naukowego
•
Światopogląd idealistyczny
•
Kryteria weryfikacji podstawowych twierdzeń
światopoglądu pozanaukowego
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
14
Ideologiczne funkcje filozofii
•
Istota i struktura ideologii:
•
Poglądy stanowiące opis i ocenę rzeczywistości społecznej
•
Poglądy dotyczące kierunku rozwoju społecznego
•
Dyrektywy działania określające sposób realizacji
założonych celów społecznych
•
Ideologia a położenie ekonomiczne i społeczne klas i
grup społecznych
•
Klasowy charakter ideologii: dążenia i interesy klas i grup
społecznych determinantą poglądów ideologicznych
•
Apologetyczna i rewolucyjna funkcja ideologii w
przekształcaniu stosunków społecznych oraz
ekonomicznych
•
Dyskurs instytucjonalny społeczeństwa
•
Polityka
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
15
Aktualne kierunki badań
filozoficznych
•
Filozoficzne interpretacje rezultatów nauk
przyrodniczych, antropologii filozoficznej,
cybernetyki, współczesnych procesów
społecznych
•
Metodologia nauk
•
Aksjologia – etyka i estetyka oraz ekonomia
•
Miejsce filozofii w dyskursach instytucjonalnych
współczesności: między utopią a ideologią
•
Problemy wysoko rozwiniętych społeczeństw
rynkowych
•
Walki klasowe a poszukiwanie celów i kierunków
rozwoju społecznego
•
Problem społeczeństwa globalnego
2
0
1
0
Fi
lo
zo
fi
a
-
1
16