SYSTEM BANKOWY
PAC
STWO GOSPODARSTWO
DOMOWE
WYDATKI
OPA
ATY
I PODATKI
PRZEDSI
BIORSTWA
PA
ACE I INNE WYDATKI
EKSPORT IMPORT
ZAGRANICA
Finansowanie bezpośrednie (nie ma słowa o banku, bo bezpośredni)
RYNEK FINANSOWY
Nadwyżka kapitału Niedobór kapitału
Gospodarstwa domowe
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwa
Instytucje Instytucje
Te same, ale w innej sytuacji finansowej wszystkie możliwe podmioty do przepływów. Ono jest możliwe
i występuje, ale nie jest w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb, nie jest w pełni efektywny.
Bariery finansowania bezpośredniego
1. Bariera informacyjna (podmioty nie wiedzą o sobie, kto ma nadwyżkę a kto potrzebuje
wsparcia)
2. Bariera niedostosowania kwot nadwyżek kapitału do kwot poszukiwanego kapitału
3. Bariera niedostosowania terminów oferowanego kapitału do terminów możliwego zwrotu
środków
1
4. Bariera ryzyka akceptowanego przez dysponentów nadwyżek i ryzyka stwarzanego przez
kapitało biorców
FINANSOWANIE POŚREDNIE
Rynek finansowy
Gospodarstwa domowe B Gospodarstwa
domowe
Przedsiębiorstwo A
Przedsiębiorstwa
Instytucja N Instytucja
K
Z powodu tych barier pojawił się bank, i nie ma bariery informacyjnej, bo wszyscy wiedzą, że udziela
kredytów, tworzy depozyty. Przez swoje akcje reklamacyjne zachęcają do korzystania i dają im
informacje o tym.
Przydzielają kredyty na różne terminy odnośnie depozytów, bo nie wiążą ich razem, tak samo z
ryzykiem, nie ma bezpośredniego związku między nimi.
RYNEK FINANSOWY
Fundusz inwestycyjny
Gospodarstwa domowe Zakład ubezpieczeń
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa Bank Przedsiębiorstwa
Fundusz emerytalny
Instytucje podmioty maklerskie Instytucje
RYNEK FINANSOWY  UCZESTNICY I TRANSFERY
2
 Udziały
Gospodarstwo domowe
Przedsiębiorstwa
Kredyty
Oszczędności Oszczędności
kredyty Pośrednicy finansowi kredyty
udziały udziały
pożyczki pożyczki
Państwo Zagranica
POJ
CIE I FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO
System bankowy to ogół instytucji bankowych funkcjonujących w danym kraju oraz norm tworzących
ich wzajemne powiązania i relacje z otoczeniem.
Następuje ciągły rozwój systemów bankowych.
Rola banku w gospodarce:
Funkcje banku:
1) Komercyjna
2) Służebna  (regulacja normatywna) Bank jest potrzebny do zapewnienia finansowania rozwoju
gospodarczego. Relacja między bankiem a klientami, aby nie wykorzystywać swoich
 klientów
Funkcje systemu bankowego:
1) Akumulacja środków pieniężnych i ich inwestowanie
2) Dokonywanie transformacji środków pieniężnych
3) Zapewnienie rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym
4) Realizacja płatności pomiędzy podmiotami
5) Dostarczanie informacji cenowych.
Udział banków w gospodarce:
1) Kreacja pieniądza  (kreować,  tworzyć ) [Bank centralny emituje pieniądz]. Banki
komercyjne uczestniczą w kreowaniu pieniądza, mogą udzielić  kilkanaście krotnie więcej
kredytów.
2) Społeczny podział pracy  przyjmują oszczędności, by w oparciu o te oszczędności mogli np.
udzielić kredyty.
3) Alokacja i transformacja środków  najbardziej efektywne gromadzenie środków
Rozwój systemów bankowych, jako rezultat rozwoju rynków finansowych:
- ciągła ewolucja systemów bankowych
- różne modele systemów bankowych
3
- wielopoziomowy, złożony układ systemów bankowych
MODELE SYSTEMU BANKOWEGO
ANGLOSASKI NIEMIECKO-JAPOC
SKI
�� Oparty na wyodrębnionych sektorach: �� Dominacja sektora bankowego
bankowym, inwestycyjnym,
�� Powiązania kapitałowe pomiędzy bankami
ubezpieczeniowym
i korporacjami
�� Sprzyja uniezależnieniu korporacji od
�� Banki mają charakter uniwersalny
banków.
�� Banki zaspokajają zapotrzebowanie na
�� Banki wykonują funkcje rozliczeniowe i
finansowanie krótko- i długoterminowe
dostarczają krótkoterminowego kredytu
�� Mniejsza rola emisji papierów i giełd
�� Podstawowy kanał finansowania przez
�� Przykłady: Niemcy, Japonia, Hiszpania,
emisję papierów wart. I giełdę
Francja, Szwajcaria
�� Przykłady: USA, Kanada, W. Brytania,
Australia
NARODOWY BANK POLSKI
BANKOWY FUNDUSZ KOMISJA
NADZORU GWARANCYJNY
FINANSOWEGO
INSTYTUCJE OKOA
OBANKOWE: IZBA ROZLICZENIOWA,
BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ, BIURO INFORMACJI
GOSPODARCZEJ
ODDZIAA
Y INSTYTUCJI STREFA OPERACYJNA
KREDYTOWEJ
BANKI KOMERCYJNE
INWESTYCJE BANKI
SPÓA
DZIELCZE
PARABANKOWE
BANK INWESYCYJNY:
Podział podmiotowy: banki inwestycyjne i banki uniwersalne (depozytowo - kredytowe)
Podział przedmiotowy: bankowość inwestycyjna i bankowość depozytowo  kredytowa
BANKI: (firmy inwestycyjne)  bezpośredni transfer oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy.
Lokując środki inwestorów w papiery wartościowe i inne instrumenty finansowe.
4
Banki inwestycyjne wyodrębniły się przede wszystkim w krajach anglosaskich,
Przedmiot działalności:
�� Gwarantowanie emisji
�� Obrót papierami wartościowymi
�� Pośrednictwo w zakresie zagranicznych papierów wartościowych
�� Organizowanie i przeprowadzenie fuzji i przejść
�� Zarządzanie finansami
�� Doradztwo finansowe
BANK UNIWERSALNY:
Bank uniwersalny- dokonuje wszystkich bądz
większość czynności bankowych znanych i
stosowanych w danym czasie.
Brak ograniczeń w zakresie jego działalności bankowej pod względem ilościowym, terytorialnym,
klientowskim, itp.
Bank uniwersalny przeprowadza i łączy transakcje depozytowe, kredytowe z transakcjami w zakresie
papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi.
Podstawowy zakres działalności:
�� Gromadzenie lokat oszczędnościowych i przyjmowanie depozytów terminowych
�� Udzielanie kredytów długo- i krótkoterminowych
�� Przeprowadzenie rozliczeń
�� Pośredniczenie w obrocie papierami wartościowymi
PORÓWNANIE SYSTEMÓW:
Zalety systemu anglosaskiego:
Nadawanie podstawowej roli rynkowi akcji i obligacji przedsiębiorstw, sprzyjanie aktywności
inwestorów instytucjonalnych, stymulowanie innowacji finansowych.
Wady systemu anglosaskiego:
Oparcie finansowania przedmiotów gospodarczych na anonimowym rynku papierów wartościowych,
nastawienie na czyste zmiany papierów, co wymusza krótkookresowa perspektywę w procesach
decyzjalnych, duża formalizacja transakcji ekonomicznych.
Zalety modelu niemiecko  japońskiego:
Możliwość zaspokojenia różnych potrzeb w jednej instytucji, finansowanie podmiotów gospodarczych
na podstawie indywidualnych umów kredytowych, długoterminowe przepływy pieniężne pomiędzy
bankiem a przedsiębiorstwem, powstanie silnych banków o zróżnicowanej działalności pozwalającej na
dywersyfikacje ryzyka.
Wady modelu niemiecko-japońskiego:
5
Niedostateczne rozszerzanie wachlarza instrumentów finansowych, opóz
nienia ze wprowadzeniu
innowacyjnych rozwiązań, większa podatność na konkurencję ze strony instytucji para bankowych.
BANK CENTRALNY I JEGO ROLA W GOSPODARCE
Kluczowe problemy związane z bankowością centralną:
1. Jakie zadania wykonuje współczesny bank centralny w systemie gospodarki narodowej? ą�
kontrola pieniądza i stabilność cen
ilość pieniądza, podaż pieniądza, oraz podejmuje działania aby osiągnąć stabilność cel, gdy
kształtuje koszt samego pieniądza  stopy procentowe itd.
2. Jaka jest pozycja banku centralnego w stosunku do innych podmiotów realizujących politykę
ekonomiczną? ą� niezależność banku centralnego
powinien być instytucją autonomiczną odnośnie państwa, niezależny od rządu. Ostatnio w
większości jednak konieczność utrzymania niezależności banku centralnego.
Problem I: kontrola pieniądza i stabilność cen
Pieniądz jako pośrednik w wymianie towarów
Podaż pieniądza krajowego:
Wartość pieniądza gotówkowego w obiegu pozabankowym + wkłady bankowe
Schemat 1
Globalna wartość towarów | = | Podaż pieniądza |
Schemat 2
Globalna wartość towarów < Podaż pieniądza ą� Inflacja
część będzie skłonna zapłacić więcej za towary aby uzyskać do niego dostęp, za tą samą ilość więcej
zapłacić, wzrost cen, pieniądz traci na wartości, ceny nie będą stabilne, będą rosły, dla dostawców
korzystne, ale niekorzystne dla nabywców. zjawisko inflacji. Wysoka i względnie stała inflacja nie
sprzyja wzrostowi gospodarczemu
Schemat 3
Globalna wartość towarów > Podaż pieniądza ą� Deflacja
Problem ze sprzedażą, tworzą się zbędne zapasy, sprzedawcy będą obniżać cenę, na krótki okres
korzystne dla nabywców, ale niekorzystna dla sprzedawców. W związku z tym w przyszłych cyklach
decyzje o zmniejszeniu produkcji efektem będzie zahamowanie wzrostu gospodarczego, również
niekorzystna i może doprowadzić do deflacji.
Próbuje się doprowadzić do sytuacji wyjściowej, ale to jest idealistyczne i nie do końca możliwe na
dłuższą metę
Wahania cykliczne, które określone instytucje próbują łagodzić stosując politykę antycykliczną.
utrzymać stabilność cen ą� bank centralny.
6
Problem II: niezależność banku centralnego
Schemat 5
ORGANIZACE MI
DZYNARODOWE
WA
ADZA USTAWODAWCZA:
-CEL DZIAA
ALNOŚCI
-OBSADA WA
ADZ
-INSTRUMENTY POLITYKI
RYNEK BANK CENTRALNY PIENI
ŻNEJ
DEWIZOWY
BANKI KOMERCYJNE
PRZEDSI
BIORSTWA WA
ADZA
WYKONAWCZA:
-REALIZACJA POLITYKI
GOSPODARCZEJ
Różne przedsiębiorstwa itd. Nie można sprawić bezpośrednio, żeby politykę pieniężną prowadziły taką
samą jak bank centralny, ale pewnymi regulacjami wpływa na to.
Określenie relacji z władzą wykonawczą, czy podporządkowywać działalność pod działalność rządu
czy nie. W tym aspekcie 3 rodzaje banków centralnych, Jaki status jakie organy jakie władze, kto
podejmuje decyzje odnośnie polityki pieniężnej..
Rozgraniczenia i powiązania w ramach polityki gospodarczej kraju
Rząd: prowadzi politykę fiskalną, socjalną, zatrudnienia itd.
Bank centralny prowadzi politykę pieniężną
Wyraz
nie rozgranicza się te polityki ale zachodzą między nimi różne interakcje
Na osiągnięcie celów polityki pieniężnej wpływ mają polityki prowadzone przez rząd.
Jednocześnie polityka pieniężna powinna mieć na uwadze wspieranie wzrostu gospodarczego,
wysokiego stanu zatrudnienia, równowagi zewnętrznej, o ile nie pozostaje to w sprzeczności z
podstawowym celem stabilizacji cen. # - powiązanie polityki pieniężnej i polityki gospodarczej
Rodzaje polityki pieniężnej z punktu widzenia oddziaływania na gospodarkę
1) Polityka ekspansywna - wspomaga aktywność gospodarczą przez podnoszenie płynności
banków komercyjnych (obniżanie stóp procentowych i stopy rezerwy obowiązkowej, zakup
papierów wartościowych)
2) Polityka restrykcyjna  ogranicza podaż pieniądza a przez to płynność banków komercyjnych
(podwyższanie stóp procentowych, stopy rezerwy obowiązkowej, sprzedaż papierów
wartościowych)
7
3) Polityka neutralna  pozostawia rynkowi swobodę działania. #
Schemat 6
SYSTEM REZERWY FEDERALNEJ (1)
RADA GUBERNATORÓW
FEDERALNY KOMITET
OPERACJI OTWARTEGO
RYNKU
BANKI REZERWY FEDERALNEJ (12)
BANKI CZA
ONKOWSKIE INNE INSTYTUCJE DEPOZYTOWE
SYSTEM REZERWY FEDERALNEJ (2)
Rada Gubernatorów
v� Agencja rządu federalnego złożona z 7 osób powoływanych przez prezydenta USA i
zatwierdzanych przez Senat
v� Członkowie Rady niezależni od rządu i prezydenta
v� Pełna kadencja członka Rady 14 lat, nieodnawialna, co 2 lata wygasa kadencja jednego
członka
v� Prezes i wiceprezes Rady powoływani przez prezydenta spośród członków Rady i
zatwierdzania przez Senat na 4-letnią kadencję z możliwością odnowienia
v� Prezes Rady jest m.in. zastępcą gubernatora w Radzie Gubernatorów MFW, członkiem Rady
Dyrektorów Banku Rozrachunków Międzynarodowych
v� Uprawnienia Rady:
- ustalanie stopy rezerw obowiązkowych
- regulowanie stopy procentowej
- określanie warunków operacji otwartego rynku
- regulowanie i nadzór nad działalnością Banków Regionalnych SRF
- nadzór nad funkcjonowaniem systemu bankowego
SYSTEM REZERWY FEDERALNEJ (3)
Federalny Komitet Operacji Otwartego Rynku
8
v� Skład: 7 członków Rady Gubernatorów i 5 z 12 prezesów Banków Regionalnych SRF
(rotacyjna roczna kadencja)  skład i rotacja
v� Podejmuje decyzje o skali i kierunku operacji otwartego rynku - kompetencje
v� Publikowanie oświadczeń w dniu podjęcia decyzji a po 3 tygodniach protokołów z
posiedzeń  polityka informacyjna
Nawiązanie do poprzedniego wykładu.
Działalność banków centralnych w Europie.
Okres przedwojenny 1929 w Stanach Zjednoczonych wielki kryzys i trwał on kilka lat i przeniósł się na
inne kraje. Po kryzysie nastąpiły pewne zmiany. Uznano ze powinna wzrosnąć rola państwa, sterować
gospodarką. Większość krajów stosowało się do tego. Miało to wpływ na kształt systemów bankowych.
Uważano ze bank centralny w imieniu rządu powinien prowadzić swoją działalność. Więc pieniądz
odgrywa rolę wtórną do redukcji zadłużenia itd.. Więc dopuszczano do istnienia inflacji ,że jest ona
rzeczą korzystną. Aby pieniądz był relatywnie tani. W długim okresie inflacja kilku a nawet kilkunasto
procentowa. I tak do lat 70 ubiegłego stulecia. Potem zaczęto dostrzegać minusy tego. Np. własność
państwa, itd. Wysoka inflacja ogranicza skłonność do oszczędzania, a to ma negatywny wpływ na
wzrost w przyszłości. Poglądy neoliberalne. Państwo powinno wycofać się itd. Nowe podejście do
pieniądza. Pieniądz własnością społeczeństwa nie rządu, więc żeby pieniądz nie tracił na wartości więc
mniejsza jego emisja.
Pierwszym bankiem centralnym, który uzyskał autonomię był niemiecki bank federalny. Nawiązanie do
USA. Został on wyposażony podobnie jak system rezerwy federalnej. I okazało się że ten kraj, który
przegrał zaczął odnosić sukcesy. Systematycznie główne kraje europejskie zaczynają w nowy sposób
banki centralne. Traktat w Maastricht przewiduje następującą formułę.
EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH
Europejski System Banków Centralnych składa się z Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz
krajowych banków centralnych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Ważnym etapem integracji UE było przyjęcie wspólnej waluty. Ustanowiono bank centralny, ale
narodowe banki centralne dalej funkcjonują.
Krajowe banki centralne państw członkowskich, które nie przejęły wspólnej waluty, zachowują
swoje uprawnienia do prowadzenia polityki pieniężnej zgodnie z ustawodawstwem krajowym i w
związku z tym nie uczestniczą we wspólnej polityce pieniężnej
ESBC prowadzi działalność zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską (tzw.
Traktatem z Maastricht) oraz statutem ESBC i EBC.
Na czele ESBC stoją organy decyzyjne EBC.
9
Rada Prezesów EBC jest odpowiedzialna za formułowanie polityki pieniężnej, natomiast Zarząd jest
uprawniony do realizowania polityki pieniężnej zgodnie z decyzjami i wytycznymi Rady Prezesów.
W zakresie uznanym za właściwy i możliwy oraz w celu zapewnienia skuteczności działania EBC
może żądać od krajowych banków centralnych państw, które przyjęły wspólną walutę, realizowania
operacji wchodzących w zakres zadań Eurosystemu.
Operacje polityki pieniężnej Eurosystemu wykonywane są na jednolitych zasadach i warunkach we
wszystkich państwach członkowskich.#
Europejski System Banków Centralnych
Eurosystem:
Europejski Bank Centralny: EBC + KBC
Rada Prezesów:
�� Narodowy Bank Belgii
�� Federalny Bank Niemiec
�� Bank Centralny Luksemburga
�� Narodowy Bank Austrii
�� Bank Centralny i Nadzór nad&
Rada Prezesów EBC
Zadania:
Uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji w zakresie wykonywania zadań powierzonych
Eurosystemowi.
Ustalenie polityki pieniężnej strefy euro, w tym podejmowanie decyzji w sprawie:
�� Pośrednich celów pieniężnych
�� Podstawowych stóp procentowych (stopy procentowe banku centralnego)
�� Wielkości rezerw w Eurosystemie
Zasady działalności:
Członkowie Rady nie występują, jako przedstawiciele państw, lecz jako osoby niezależne. (status
członka Rady)
Zasada głosowania   jedna osoba, jeden głos (w sprawach finansowych EBC głosy  ważone
udziałem państw w kapitale EBC)
Decyzje zapadają zwykłą większością głosów.
Do ważności głosowania niezbędne jest quorum 2/3 składu. #
Zarząd EBC
10
Zadania:
Przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów
Realizacja polityki pieniężnej (strefy euro zgodnie z wytycznymi i decyzjami Rady.)
Kierowanie bieżącą działalnością EBC.
Sposoby powoływania: mianowanie za wspólny porozumieniem szefów państwa (rządów)
członkowskich strefy euro, na podstawie rekomendacji Rady Unii Europejskiej, po uzyskaniu przez nią
opinii Parlamentu Europejskiego i Rady Prezesów
Kadencja: 8 lat bez możliwości odnowienia.
Rada Ogólna EBC
Zadania:
1. Ocena gospodarek państw spoza Eurosystemu, które nie przystąpiły do strefy euro z punktu
widzenia ich przygotowania do przyjęcia wspólnej waluty
2. Udział w koordynacji polityki pieniężnej (ukierunkowanej na utrzymanie stabilnych cen
prowadzonej przez państwa członkowskie, które nie przystąpiły do strefy euro.)
Cele Eurosystemu
Traktat o Unii Europejskiej ustanowił przejrzystą hierarchię celów Eurosystemu.
�� Podstawowym celem ESBC, (zgodnie z art. 105 Traktatu) jest utrzymanie stabilności cen.-
PODSTAWOWY CEL
�� O ile nie narusza to celu podstawowego, ESBC wspiera także ogólną politykę gospodarczą
(POWINNY WSPIERAĆ) Wspólnoty, aby w ten sposób przyczyniać się do osiągnięci celów
Wspólnoty.
Do tych celów należą wysoki poziom zatrudnienia oraz trwały i bezinflacyjny wzrost
gospodarczy-CELE DODATKOWE
�� ESBC działa przy tym zgodnie z zasadami wolnego rynku i wolnej konkurencji.
CEL PODSTAWOWY  STABILNOŚCI CEN
Najważniejsze postanowienie Traktatu w zakresie polityki pieniężnej  utrzymanie stabilności
cen jako jej podstawowego celu.
PRZESA
ANKI (SFORMUA
OWANIE CELU: EMPIRYCZNE I TEORETYCZNE: 1) WPA
YW
STABILNOŚCI CEN NA WZROST GOSPODARCZY; 2) OGRANICZENIE ZAKRESU
ODDZIAA
YWANIA POLITYKI PIENI
ZNEJ) oparte na współczesnych koncepcjach teoretycznych
i doświadczeniu ostatnich kilkudziesięciu lat prowadzenia polityki pieniężnej przez banki centralne.
1. Polityka pieniężna nastawiona na utrzymanie stabilności cen najlepiej przyczynia się do
stymulowania wzrostu gospodarczego oraz podnoszenia poziomu życia społeczeństwa
Doświadczenie wskazuje, że związek miedzy inflacją a wzrostem gospodarczym jest w dłuższej
perspektywie czasowej negatywny, gdyż utrzymująca się przez dłuższy czas wysoka inflacja
prowadzi do straty netto realnych dochodów.
11
2. Teoria i praktyka wskazują, że polityka pieniężna w ostatecznym rozrachunku może wpływać
jedynie na poziomie cen w gospodarce.
Nie ma możliwości wywierania za pomocą polityki cen długotrwałego wpływu na
kształtowanie się zmiennych realnych w gospodarce,
Można na nie oddziaływać jedynie przez pozytywne skutki utrzymania stabilności cen.
Wniosek: jedynym realistycznym celem wspólnej polityki cen może być ich stabilności w średnim
okresie. Jest to zasada  neutralności pieniądza w długim czasie . Traktat nie definiuje dokładnie
pojęcia stabilności cen. W związku z tym EBC w 1998 r. wprowadził ilościową definicję stabilności
cen, która jest elementem jego polityki pieniężnej. #
INTERPRETACJA ILOŚCIOWEJ DEFINICJI STABILNOŚCI CEN
Założenia:
1. Wskaz
nik cen towarów i usług konsumpcyjnych stanowi punkt odniesienia dla stabilności
cen
2. Wskaz
nik liczony jest dla cen towarów i usług w całej strefie euro (polityka pieniężna nie
może odnosić się do poszczególnych państw członkowskich, lecz strefy jako całości)
3. (Inflacja 2% ani bardzo niska inflacja, a w szczególności deflacja, także nie jest zgodna ze
stabilnością cen w rozumieniu EBC.)  WYSOKOŚĆ AKCEPTOWANEJ INFLACJI
PONIŻEJ 2% (ale bliska)- AKCEPTYWALNA)
(Definicja stabilności cen podkreśla) średnioterminową orientację polityki cen EBC.-
PERSPEKTYWA CZASOWA
Bank centralny nie jest w stanie utrzymywać inflacji na przyjętym poziomie ani przywrócić jej do
pożądanego poziomy w krótkim okresie. Przyjmuje się, ze krótkoterminowa zmienność stóp inflacji
jest nieunikniona.
NIEZALEŻNOŚĆ EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO
Niezależność instytucjonalna  NALEŻNOŚCI OD INNYCH ORGANÓW I INSTYTUCJI
(Europejski Bank Centralny oraz krajowe banki centralne i członkowie ich organów decyzyjnych nie
mogą żądać ani przyjmować instrukcji od instytucji i organów Wspólnoty, rządu państwa
członkowskiego bądz
ich organów (art. 107 Traktatu o Unii Europejskiej).) <- TA
UMACZENIE
Niezależność personalna:
1) Powołanie organów i ich kadencje
2) Rada prezesów
3) Zarząd
4) Możliwość odwołania
Członkowie władz mianowani na długoletnie kadencje i w zasadzie nieodwoływani.
12
�� (1) Kadencja członków Zarządu 8 lat.
�� (2) Kadencja pozostałych członków Rady Prezesów, tj. prezesów krajowych banków
centralnych nie krótsze niż 5 lat.
�� (3) Odwołanie członka Zarządu możliwe jedynie, jeżeli przestał spełniać wymagania konieczne
do wykonywania obowiązków bądz
dopuścił się poważnego przewinienia. Dymisję może orzec
tylko Europejski Trybunał Sprawiedliwości.
�� (4) Decyzja o odwołaniu prezesa krajowego banku centralnego przez władze krajowe może
zostać zaskarżona do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Niezależność funkcjonalna
1) Ukierunkowanie na realizację celu głównego
2) Zakaz finasowania deficytu
�� (1) Działalność EBC powinna być ukierunkowana przede wszystkim na realizację celu
głównego, jakim jest utrzymanie stabilnego poziomu cen.
�� (2) Zakaz finansowania przez EBC i krajowe banki centralne deficytu instytucji lub organów
Wspólnoty, władz centralnych oraz lokalnych państwa członkowskich. Tym samym nie można
bezpośrednio finansować deficytów publicznych przez emisję dodatkowego pieniądza.
Niezależność finansowa
�� EBC finansuje związane z działalnością bieżącą i inwestycyjną z przychodów oraz
posiadanych kapitałów własnych
�� Finanse EBC są wyłączone z ogólnego budżetu Unii Europejskiej.  niezależne finansowo
Operacje otwartego rynku banku centralnego w ramach Eurosystemu (tabela)
Operacje Rodzaje transakcji Termin Częstotliwość
polityki zapadalności
Zapewnienie Absorpcja
finansowej
płynności płynności
Operacje otwartego rynku
Podstawowe Transakcje - Jeden tydzień Tygodniowo
operacje odwracalne
refinansujące
Długoterminowe Transakcje - Trzy miesiące Miesięcznie
operacje odwracalne
refinansujące
Operacje Transakcje Przyjmowanie znormalizowany Nieregularna
dostrajające odwracalne depozytów
terminowych
Bezwarunkowy Bezwarunkowa - Nieregularnie
zakup sprzedaż
Operacje Transakcje Emisja Znormalizowany/ Regularnie i
strukturalne odwracalne certyfikatów nieznormalizowany nieregularnie
dłużnych
Bezwarunkowy Bezwarunkowa - Nieregularnie
zakup sprzedaż
13
Operacje banku centralnego na koniec dnia
Kredyt banku Transakcje - Overnight Dostęp wg
centralnego na odwracalne uznania
koniec dnia kontrahentów
Depozyt w Depozyty Overnight Dostęp wg
banku uznania
centralnym na kontrahentów
koniec dnia
Operacje otwartego rynku
Operacje oparte na zasadach rynkowych.
(1 )Zastosowanie: sterowanie stopami procentowymi, zarządzanie płynnością rynku oraz sygnalizuje
nastawienia w polityce pieniężnej.
Stopa procentowa jest ceną tych środków, w systemie gdzie bank centralny pośredni wpływa na banki
komercyjne wpływa na stopy kreowane przez banki komercyjne. Wcześniej bank centralny sam ustalał
stopę lub widełki w jakich mogły zmienić tę stopę. A tu pośrednio bank tylko swoją stopę ustala.
Odbywa się to przez zarządzanie płynnością banków komercyjnych. Nadmiar środków, trudniej
sprzedać kredyt klientom to wtedy obniżyć stopę. Albo dostarcza im środki albo zabiera, Poprzez
operacje otwartego rynku kształtuje pewne oczekiwania co do przyszłej polityki banku centralnego.
(2) Rodzaje instrumentów:
�� Transakcje odwracalne
�� Transakcje bezwarunkowe (albo kupuje albo sprzedaje)
�� Emisja certyfikatów dłużnych (papiery o dłuższych terminach zapadalności)
�� Swapy walutowe (przedmiotem operacji  WALUTA  mające wpływ na rynek finansowy)
�� Przyjmowanie depozytów terminowych
Operacje otwartego rynku polegają na kupnie i sprzedaży. Zasadnicza część ich polega na operacjach
odwracalnych. Jeżeli bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery to powoduje
ograniczenie tym bankom płynności. Spada płynność w wyniku tej działalności. W sytuacji odwrotnej
jeśli bank centralny kupuje papiery wartościowe od nich to zwiększa ich płynność. Zwiększa ich
potencjał do rozwijania działalności finansowej.
Transakcje odwracalne czasami nazywane transakcjami warunkowymi. Polegają na tym że zawierając
umowę dotyczącą sprzedaży papierów wartościowych to bank centralny zobowiązuje banki komercyjne
do odsprzedaży powrotem tych papierów bankowi centralnemu. Odwrócenie transakcji.
Operacje bezwarunkowe tylko w jednym warunku. Tylko kupno lub tylko sprzedaż. I jak sprzeda bank
centralny to co zrobi z nim bank centralny to jego problem. Do nich decyzja należy kiedy itd.
14
(3) Operacje otwartego rynku są przeprowadzane z inicjatywy EBC, który również decyduje o
stosowanych instrumentach oraz zasadach i warunkach ich wykonania. (Inicjatywa operacyjna banku
centralnego)
(4) Operacje te mogą być realizowane w drodze przetargów standardowych, przetargów szybkich oraz
procedur bilateralny. (sposób realizacji  przetargi, transakcje, bilateralne)
Przetargi standardowe określony termin itd. A czasami bank centralny musi szybko zainterweniować
więc przetargi szybkie w ciągu kilku godzin jest decyzja kto kupił itd. I trzeci sposób realizacji tych
operacji o charakterze nadzwyczajnym procedury bilateralne, tu już nie ma przetargu, ma prawo w
sytuacji nadzwyczajnej zwrócić się bezpośrednio do jakiegoś banku i z nim zawrzeć umowę
bezpośrednią. Do największych banków.
(1) Podstawowe operacje refinansujące 
Dostarczające bankom dodatkowej płynności.
*ISTOTA: Regularne transakcje odwracalne zasilające w płynność, przeprowadzane co tydzień, z
zasady jednotygodniowym terminem zapadalności.
Operacje przeprowadzone są przez krajowe banki centralne w drodze przetargów standardowych.
**Podstawowe operacje refinansujące odgrywają zasadniczą rolę w dążeniu do realizacji celów
operacji Eurosystemu na otwartym rynku i zapewniają podstawową część środków refinansujących
sektor finansowy. #
Jeżeli siła operacji podstawowych jest nie wystarczająca może przeprowadzić dłuższe operacje
refinansujące, w dłuższym terminie.
*** podmiot prowadzący i sposób realizacji
**** znaczenie operacji
(2) Dłuższe operacje refinansujące 
*ISTOTA: Transakcje odwracalne zasilające w płynność, przeprowadzane co miesiąc, z zasady z
trzymiesięcznym terminem zapadalności.
**Operacje mają na celu dostarczenie kontrahentom dodatkowych środków refinansujących na dłuższy
okres i są przeprowadzane przez krajowe banki centralne w drodze przetargów standardowych.
***Za pomocą tych operacji Eurosystemu z zasady nie wysyła sygnałów na rynek i dlatego zazwyczaj
przyjmuje w nich bierną rolę podmiotu akceptującego oferowaną stopę procentową. #
Operacje dostrajające 
(Dostosowanie do oczekiwanej sytuacji.)
*ISTOTA: Prowadzane doraz
nie w celu kontrolowania płynności na rynku oraz sterowania stopami
procentowymi, w szczególności w celu złagodzenia wpływu niespodziewanych wahań płynności na
rynku na stopy procentowe.
15
** Stosowane instrumenty:
�� Operacje dostrajające są realizowane jako transakcje odwracalne, ale mogą też przyjmować
formę operacji bezwarunkowych, swapów walutowych i przyjmowania depozytów
terminowych.
�� Instrumenty i procedury stosowane dla potrzeb operacji dostrajających są dostosowane do
rodzajów transakcji i konkretnych celów realizowanych w ramach tych operacji
�� Operacje dostrajające są zazwyczaj realizowane przez krajowe banki centralne w drodze
przetargów szybkich lub procedur bilateralnych.
�� W wyjątkowych okolicznościach w oparciu o decyzje Rady Prezesów EBC bank ten może
sam przeprowadzać bilateralne operacje dostrajające. #
Te dwa ostatnie rodzaje które będą to inny charakter.
*** podmioty realizujące i sposób realizacji
(3) Operacje strukturalne 
*ISTOTA: Przeprowadzane są w drodze emisji certyfikatów dłużnych, transakcji odwracalnych i
transakcji bezwarunkowych.
** zastosowanie operacjo strukturalnych:
�� Przeprowadzane (regularnie bądz
nieregularnie) w każdym przypadku, gdy EBC zamierza
skorygować strukturalną pozycję płynnościową Eurosystemu wobec sektora finansowego.
�� Operacje strukturalne w formie transakcji odwracalnych i emisji instrumentów dłużnych są
przeprowadzane przez krajowe banki centralne w drodze przetargów standardowych.
�� Operacje strukturalne w formie transakcji bezwarunkowych są przeprowadzane w drodze
procedur bilateralnych. #
�� System rezerwy obowiązkowej
�� Najstarszy ze wszystkich instrumentów. Ofc w zmienionej formie. Instrument bezpośredni.
Bezpośrednio narzuca bankowi komercyjnemu konkretnego działania.
�� Zakres zastosowania :
�� Instrument polityki pieniężnej stosowany w odniesieniu do instytucji kredytowych w strefie
euro.
�� Cel: stabilizacja stóp procentowych na rynku pieniężnym oraz doprowadzanie do sytuacji
strukturalnego niedoboru płynności bądz
pogłębianie takiego stanu rynku.
�� Podstawa ustalania: w stosunku do wybranych elementów bilansu instytucji kredytowej
�� Sposób funkcjonowania: w celu stabilizowania stóp procentowych system rezerwy
obowiązkowej umożliwia instytucjom kredytowym stosowanie systemu uśrednionego.
�� Spełnienie wymogu utrzymywania przez każdą instytucję rezerwy obowiązkowej weryfikuje się
na podstawie średniej dziennej wielkości rezerwy danej instytucji w okresie utrzymywania
rezerwy obowiązkowej.
�� Koszty utrzymywania: Rezerwy obowiązkowe instytucji kredytowych są oprocentowane na
poziomie stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu. #
*** sposób realizacji
16
SYSTEM REZERWY OBOWI
ZKOWEJ
Najstarszy ze wszystkich instrumentów. Ofc w zmienionej formie. Instrument bezpośredni.
Bezpośrednio narzuca bankowi komercyjnemu konkretnego działania.
Zakres zastosowania : (wszystkie banki operacyjne)
Instrument polityki pieniężnej stosowany w odniesieniu do instytucji kredytowych w strefie euro.
Cel: stabilizacja stóp procentowych na rynku pieniężnym oraz doprowadzanie do sytuacji
strukturalnego niedoboru płynności bądz
pogłębianie takiego stanu rynku.
Podstawa ustalania: w stosunku do wybranych elementów bilansu instytucji kredytowej (wybrane
pasywa banku)
Sposób funkcjonowania: w celu stabilizowania stóp procentowych system rezerwy obowiązkowej
umożliwia instytucjom kredytowym stosowanie systemu uśrednionego. (system rezerwy uśrednionej)
(Spełnienie wymogu utrzymywania przez każdą instytucję rezerwy obowiązkowej weryfikuje się na
podstawie średniej dziennej wielkości rezerwy danej instytucji w okresie utrzymywania rezerwy
obowiązkowej.)
Koszty utrzymywania (oprocentowanie rezerwy): Rezerwy obowiązkowe instytucji kredytowych są
oprocentowane na poziomie stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu.
#
Cel inflacyjny EBC i jego realizacja w latach 1999-2012
Cel inflacyjny EBC <- Europejski Bank Centralny
Utrzymanie stopy inflacji na poziomie poniżej 2% lecz zbliżony do tego poziomu.
CELE DZIAA
ALNOŚCI NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
Konstytucja RP (art.227, ust.1):
 Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza .
Ustawa z dn. 29.08.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (art.3):
 Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP . # (bardziej
doprecyzowane niż w konstytucji)
Organy zarządzające  prezes NBP
1. Prezes jest powoływany przez sejm na wniosek Prezydenta RP (sam sejm nie może go sam
powołać, prezydent tylko wskazuje)
17
2. Kadencja prezesa wynosi 6 lat z możliwością przedłużenia o jedną następną kadencję (łącznie
może być 12 lat maksymalnie)
3. Możliwości odwołania Prezesa przed upływam kadencji:
a) Zrzeczenie się wykonywania obowiązków
b) Długotrwała choroba
c) Skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo (poważniejsze złamanie prawa)
d) Orzeczenie przez Trybunał Stanu zakazu zajmowania kierowniczych stanowisk w organach
państwowych. #
OD 1997 ROKU wcześniej ustawa z roku 81 i w niej prezes NBP jednoosobowo podejmował decyzje. I
dlatego póz
niej wprowadzono organ RPP&
Rada Polityki Pieniężnej i Zarząd NBP
1. Skład Rady: Prezes NBP (z urzędu ) +9 członków powoływanych po trzech przez Sejm,
Senat, Prezydenta RP, spośród specjalistów z zakresu finansów.
2. Kadencja 6 lat bez możliwości powtórzenia
3. Kompetencje Rady  ustalanie: (4 podstawowe kluczowe kompetencje RPP)
a) Założeń polityki pieniężnej
b) Stóp procentowych NBP
c) Zasad tworzenia i stopy rezerwy obowiązkowej
d) Zasad prowadzenia operacji otwartego rynku
4. Zarząd NBP [kompetencje wykonawcze] (prezes oraz 6-8 członków)  kompetencje:
a) Realizacja uchwał RPP/wykonawcze
b) Podejmowanie uchwał w sprawach nie zastrzeżonych do kompetencji innych
organów. #
Relacje pomiędzy rządem a bankiem centralnym
1. NBP współdziała w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa dążąc przy tym do
realizacji założeń polityki pieniężnej.
2. Prezes NBP uczestniczy w posiedzeniu rządu i Sejmu a przedstawiciel Rady Ministrów
uczestniczy w posiedzeniu Rady polityki Pieniężnej
Możliwości kredytowania deficytu budżetu państwa
Konstytucyjny zakaz finansowania deficytu budżetowego.
Bank centralny  niezależny od rządu; rząd musi się finansować w inny sposób np. przez emisję
papierów wartościowych.
Założenia polityki pieniężnej banku centralnego
1. Przez stabilność cen rozumie się inflację na tyle niską, aby nie wywierała negatywnego
wpływu na inwestycje, oszczędności oraz inne decyzje podejmowane przez uczestników
życia gospodarczego.(wkład banku centralnego) - postrzeganie stabilności cen
18
2. Zapewnienie tak rozumianej stabilności cen jest podstawowym sposobem, w jaki bank
centralny przyczynia się swoimi decyzjami do wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego. 
wpływ stabilności cen na gospodarkę
3. Banki centralne traktują stabilność cen symetrycznie, tzn. reagują zarówno na zagrożenia
inflacyjne, jak i deflacyjne.  o wiele gorsze dla banku centralnego
Strategia polityki pieniężnej przyjęta przez RPP na 2014 r.
v� Realizacja strategii bezpośredniego celu inflacyjnego (od 1998 r.)
v� Cel inflacyjny na poziomie 2,5% z symetrycznym przedziałem odchyleń o szerokości +/- 1
punkt procentowy
v� Ukierunkowanie na realizację celu inflacyjnego w średnim okresie
v� Realizacja celu w warunkach płynnego kursu walutowego (może się wachać, może być
sztywny 2 lata przed przystąpieniem do  euro pieniądza ), który powinien być utrzymany do
momentu przystąpienia Polski do ERM II
System płynnego kursu nie wyklucza interwencji na rynku walutowym, gdyby okazało się to niezbędne
dla zapewnienia stabilności makroekonomicznej i finansowej kraju, co sprzyja średniookresowej
realizacji celu inflacyjnego.#
System rezerw obowiązkowych w Polsce
(1) Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w procentach część środków pieniężnych
zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków pozyskanych ze sprzedaży papierów
wartościowych oraz innych zdeponowanych w banku, z wyjątkiem przyjętych od innego banku,
która musi być utrzymywana w banku centralnym.
Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze względu na umowny okres
przechowywania środków pieniężnych, rodzaj waluty, rodzaj dokonywanych operacji finansowych
stanowiących z
ródło pozyskania środków.
Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:
�� 30% sumy środków pieniężnych płatnych na żądanie
�� 20% sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych. #
Wykorzystanie rezerwy obowiązkowej w polityce pieniężnej
(2) Podstawową funkcją rezerwy obowiązkowej jest stabilizowanie bieżących warunków
płynnościowych w sektorze bankowym.
Możliwość utrzymywania rezerwy w systemie uśrednionym ogranicza zmienność najkrótszych stóp
procentowych. #
(3) Mechanizm uśrednienia rezerwy  ułatwienia rozliczeń międzybankowych wartości rezerw
Polska <-> 0.9 stopy dyskontowej NBC
POLITYKA STÓP PROCENTOWYCH
19
Założenia:
v� Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej jest krótkoterminowa stopa procentowa
v� Zmiany wysokości stopy referencyjnej NBP określają kierunek prowadzonej polityki pieniężnej
v� Poziomy stóp depozytowej (służy jako oprocentowanie depozytu) i lombardowej (stopa po
której bank centralny może zaciągnąć kredyt typu overnight np. żeby się rozliczyć z innymi
bankami) NBP wyznaczają pasmo wahań stóp procentowych overnight na rynku
międzybankowym.
Kiedyś stopa redyskonta byłą główną stopą. Dziś referencyjna.
Instrumenty:
�� Stopa referencyjna NBP określa rentowność podstawowych operacji otwartego rynku
wpływając jednocześnie na poziom krótkoterminowych stóp procentowych
�� Stopa lombardowa NBP wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP
Określa górny pułap wzrostu rynkowej stopy overnight
�� Stopa depozytowa NBP wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP
Określa dolne ograniczenie wahań rynkowych stopy overnight. #
Wykres stopy procentowe NBP  zazwyczaj zmieniane wszystkie jednocześnie - tabelka
Aktualne stopy procentowe (2013)
Stopa referencyjna 2,50
Stopa lombardowa 4,00  BARDZO DROGI KREDYT
Stopa depozytowa 1,00
Stopa redyskontowa 2,75
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
Podstawowy instrument służący do utrzymywania krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych
na poziomie spójnym z realizacją ustalonego przez RPP celu inflacyjnego.
1. Operacje podstawowe NAJWAŻNIEJSZE
�� Operacje zarówno w kierunku zasilającym (repo), jak i absorbującym (emisja bonów
pieniężnych)
�� Przetargi na bony pieniężne NBP raz w tygodniu z 7-dniowym terminem zapadalności, stała
rentowność określana przez wysokość stopy referencyjnej  stopa - wskaz
nik rentowności
�� Skala operacji dostosowana do zachowania równowagi płynnościowej na rynku
2. Operacje dostrajające (najczęściej raz w miesiącu)
Podejmowane w celu ograniczenia wpływu zmian w warunkach płynności sektora bankowego
na wysokość krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych
20
Operacje absorbujące (emisja bonów pieniężnych NBP, operacje reverse repo) bądz
zasilające
(przedterminowy wykup bonów pieniężnych, repo)
3. Operacje strukturalne
Mają na celu długoterminową zmianę struktury płynności w sektorze bankowym
Realizowane są w formie emisji obligacji, przedterminowego wykupu obligacji, zakupu i
sprzedaży papierów na rynku wtórnym. #
OPERACJE DEPOZYTOWO-KREDYTOWE
Cel: stabilizowanie poziomu płynności na rynku międzybankowym i skali wahań stóp overnight.
Przeprowadzane są z inicjatywy banków komercyjnych.
1. Depozyt na koniec dnia  pozwala na lokowanie nadwyżek środków w banku centralnym
na termin overnight. Jego oprocentowanie określa dolne ograniczenie dla stawki rynkowej
kwotowanej na ten termin
2. Kredyt lombardowy  umożliwia bankom komercyjnym zaciąganie kredytu na termin
overnight, zabezpieczonego papierami wartościowymi o oprocentowaniu określającym
krańcowy koszt pozyskania pieniądza w banku centralnym, co stanowi górne ograniczenie
dla stawki rynkowej overnight.#
Skuteczność polityki pieniężnej w latach 1990-2011 (inflacja w %)  tabelka
Są takie czynniki które kształtują inflacja a NBP nie ma na nie wpływu. Podatki, akcyzy, daniny przez
państwo ustalane, przez samorządy, ceny importowanych  to wszystko wpływa na cenę.
NADZÓR NAD DZIAA
ALNOŚCI
BANKOW

SEKWENCJA ROZWOJU KRYZYSU BANKOWEGO
Banki to instytucje stosunkowo nowe  XIX wiek, do końca XIX wieku państwo nie angażowało się w
gospodarkę. Dopiero na początku XX wieku zmiana i oprócz regulacyjnej działalności banku trzeba
instytucje zapewniające że banki nie upadały, państwo tym się nie zajmowało. A konsekwencje były
dość poważne. I tak do lat 30tych. Sektor bankowy, bankierzy sprzeciwiali się jakiejkolwiek interwencji
państwa, dopiero w latach 30 zmiana i tu w Stanach Zjednoczonych  upadek dużego banku i przez to
kilku mniejszych. A ten bank był uważany za dobry, o stabilnych podstawach. To jest okres wielkiego
kryzysu, co prawda w się kończył no ale.. a ten bank upadł bo powstałą plotka ze bank ma upaść i jak
tak większość się dowiedziała to ludzie racjonalnie i chcieli kasę wypłacić.
Run na bank  (nagłe) wycofywanie przez klientów depozytów w obawie przed upadłością banku
Utrata płynności przez bank i konieczność ogłoszenia jego upadłości
Problemy jednego banku powodują utratę zaufania do innych i run na nie - kryzys rozprzestrzenia
się na cały system bankowy
21
Kryzys w sektorze bankowym przenosi się na inne sektory rynku finansowego i gospodarki
Zasady prowadzenia nadzoru finansowego w Unii Europejskiej
1. Harmonizacja regulacji ostrożnościowych (NORMY; Jaki musi być minimalny kapitał by
utworzyć bank; Jakie są normy koncentracji itp.)
Minimalna harmonizacja i wzajemne uznanie regulacji krajowych
2. Właściwość krajów macierzystych w sprawowaniu nadzoru
Instytucja finansowa mająca siedzibę w kraju członkowskim UE polega nadzorowi ze
strony władz nadzorczych kraju uzyskania licencji (macierzystego), w tym działalność jej
oddziałów zagranicznych
3. Kooperacja państw członkowskich w sprawowaniu nadzoru
Przekazywanie sobie informacji na temat nadzorowanych banków, wzajemne wizyty
nadzorcze, wymiana doświadczeń, konwergencja praktyk nadzorczych.#
( NADZORY MIKROEKONOMICZNE  POJEDYC
CZE BANKI; MOŻE RÓWNIEŻ NAST
PIĆ
ZAGROŻENIE MAKROEKONOMICZNE)
Zasady prowadzenia nadzoru finansowego w Unii Europejskiej
4. Harmonizacja regulacji ostrożnościowych (NORMY; Jaki musi być minimalny kapitał by
utworzyć bank; Jakie są normy koncentracji itp.)
Minimalna harmonizacja i wzajemne uznanie regulacji krajowych
5. Właściwość krajów macierzystych w sprawowaniu nadzoru
Instytucja finansowa mająca siedzibę w kraju członkowskim UE polega nadzorowi ze
strony władz nadzorczych kraju uzyskania licencji (macierzystego), w tym działalność jej
oddziałów zagranicznych
6. Kooperacja państw członkowskich w sprawowaniu nadzoru
Przekazywanie sobie informacji na temat nadzorowanych banków, wzajemne wizyty
nadzorcze, wymiana doświadczeń, konwergencja praktyk nadzorczych.#
( NADZORY MIKROEKONOMICZNE  POJEDYC
CZE BANKI; MOŻE RÓWNIEŻ NAST
PIĆ
ZAGROŻENIE MAKROEKONOMICZNE)
UNIJNE INSTYTUCJE NADZORCZE
Nowe organy od 2011 r.
Nowa struktura to kompromis pomiędzy zwolennikami i ujednolicenia nadzoru oraz zwolennikami
postawienia go w rękach krajowych  efekt-Kompromis:
- bezpośrednia kontrola i podejmowanie decyzji w kompetencjach nadzorów krajowych
- lepsze zarządzanie sytuacjach kryzysowych instytucjami ponadnarodowymi
Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego  organ sprawujący nadzór makroekonomiczny
Zadania: ostrzeganie przed zagrożeniami makroekonomicznymi
22
Skład: prezesi banków centralnych (28), szefowie krajowych nadzorów finansowych oraz trzech
unijnych instytucji nadzorczych.#
Schemat 1 Struktura nadzoru nad rynkiem finansowym w Unii Europejskiej
Europejski system nadzoru finansowego
Europejska Rada ds. Ryzyka Europejskie urzędy nadzoru finansowego
Systemowego
Europejski Urząd
Europejski Urząd Europejski Urząd
Nadzoru Bankowego
Nadzory Ubezpieczeń i Nadzoru Giełd i
Pracowniczych Papierów
Programów Wartościowych
Emerytalnych (EIOPa)
Wspólny Komitet Europejskich Urzędów Nadzoru
Organy nadzoru państw członkowskich
Nadzór makrostrożnościowy Nadzór ostrożnościowy
Instytucje nadzorcze nadzorujące sferę mikro:
�� Europejski Urząd Nadzoru Bankowego
�� Europejski Urząd Nadzory Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPa)
�� Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych
Zakres działania  nadzór nad instytucjami działającymi w więcej niż jednym kraju UE poprzez:
�� Wymianę informacji
�� Koordynowanie działań
�� Funkcje arbitrażowe wobec nadzorów krajowych
�� Wydawanie zaleceń  np. po ogłoszeniu przez Radę UE  sytuacji zagrożenia wstrzymanie
oferowania ryzykownych produktów finansowych.
Skład : szefowie krajowych nadzorów nad poszczególnymi rynkami. (Kraje członkowskie UE (28)
wysyłają swoich przedstawicieli)
Koncepcja unii bankowej
Pierwszy dokument: W kierunku faktycznej Unii Gospodarczej i Walutowej, czerwiec 2012r.
Filary docelowej UGiW:
- zintegrowane ramy finansowe (unia bankowa)
23
- zintegrowane ramy budżetowe
- zintegrowane ramy polityki gospodarczej
- legitymacja i odpowiedzialność polityczna
Elementy składowe unii bankowej:
- europejski nadzór bankowy
- europejski system gwarantowania depozytów
- jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków
Europejski nadzór bankowy
Struktura podmiotowa nadzoru:
- organ nadzorczy  Rada Nadzoru
- krajowe organy nadzoru
Zaleta: EBC jest instytucją niezależną.
Wada: ryzyko konfliktu interesów w prowadzeniu polityki pieniężnej i nadzorczej przez EBC
Zakres sprawowania nadzoru:
- aktywa > 30 mld euro lub
- aktywa > 20% PKB kraju macierzystego i są wyższe niż 5 mld euro lub
- uznane za istotne EBC oraz
- uzyskały pomoc ze środków funduszy stabilizacyjnych
Nadzór nad trzema najbardziej znaczącymi bankami w każdym kraju.
Zakres przedmiotowy europejskiego nadzoru bankowego:
- wydawanie i odbieranie licencji
- ocena transakcji nabycia bądz
zbycia pakietów akcji
- nadzór przestrzegania wymóg adekwatności kapitału, dz
wigni finansowej, płynności
- żądania sporządzania programów naprawczych, przeznaczenia zysku na fundusze, ograniczenia
określonej działalności
- przeprowadzenie stress-testów
- wdrożenie środków wczesnej interwencji, gdy bank nie spełnia wymogów regulacyjnych
- wzywanie osób prawnych i fizycznych do udzielania informacji
- przeprowadzania inspekcji na miejscu
- nakładanie administracyjnych sankcji finansowych
Polski a europejski nadzór bankowy
24
Kraj spoza strefy euro może dobrowolnie wejść do europejskiego nadzoru, pod następującymi
warunkami:
- przyjęcia zobowiązania, że jego krajowy organ nadzorczy będzie stosować wytyczne i wnioski EBC
(w ciągu 48h)
- przekazywania wszystkich informacji na temat banków mających w nim siedzibę, które są wymagane
przez EBC w celu jej oceny
- dostosowania przepisów prawa krajowego celem zapewnienia obowiązku przyjmowania przez
krajowy organ nadzorczy wszelkich środków wymaganych przez EBC.
Zarówno EBC może podjąć decyzję o zakończeniu współpracy w przypadku nie spełnienia
powyższych warunków, jak i dany kraj, ale dopiero po upływie 3 lat od jej podjęcia.
Przystąpienie do europejskiego nadzoru bankowego przez kraj spoza strefy euro nie jest równoznaczne
z dostępem do instrumentów płynnościowych EBC i instrumentów ratunkowych  oznacza to brak
równości.
Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków
Powołanie instytucji na poziomie europejskim, która będzie decydowała o likwidacji banków mających
problemy finansowe i w jaki sposób oraz fundusz, który takie banki w razie potrzeby dokapitalizuje.
Cele stworzenia mechanizmu:
- odpolitycznienie decyzji o bankach, co ma szczególne znaczenie w przypadku instytucji
ponadnarodowych, gdzie dochodzi do konfliktów między krajami działania
- zerwanie związku między bankami a budżetem państwa, co doprowadziło do obecnego kryzysu (
np.pomoc państwa dla banków w Irlandii w latach 2008-2012 wynosiła 365% PKB)
Obowiązkowy dla strefy euro, dobrowolny dla pozostałych krajów UE.
Nadzór  ma uprawnienia władcze jeżeli stwierdzi naruszenie norm działania.
Nadzór finansowy w Polsce
1. Ustawa z dnia 21.07.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
2. Integracja organizacyjna nadzoru finansowego bez scalania przepisów prawnych
3. Cele nadzoru: zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku jego stabilność,
bezpieczeństwa, przejrzystości, zaufania do niego, ochrony interesów uczestników rynku
4. Komisja Nadzoru Finansowego
Organ kolegialny
Prezes powoływany przez Prezesa Rady Ministrów 5-letnią kadencję oraz dwóch zastępców
Członkowie: minister finansów, minister pracy i polityki społecznej. Prezes NBP.
Przedstawiciel Prezydenta RP.
Nadzór nad działaniem KNF sprawuje Prezes Rady Ministrów
5. Zadania: nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym,
emerytalnym, nad instytucjami płatniczymi, instytucjami pieniądza elektrycznego, sektorem kas
spółdzielczych.
25
Nadzór nad sektorem bankowym
1. Cele nadzoru bankowego:
a) Zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach
bankowych
b) Kontrola zgodności działania banków z przepisami prawa
2. Przedmiotowy zakres nadzoru
a) Licencjonowanie działalności bankowej
b) Kontrolowanie przestrzegania regulacji ostrożnościowych
3. Sankcje nadzorcze  m.in.:
a) Zawieszanie w czynnościach członków zarządu banku i wnioskowanie o ich odwołanie
b) Nałożenie na bank wykazujący straty obowiązku opracowania i wdrożenia programu
naprawczego
c) Wprowadzenie zarządu komisarycznego
d) Zawieszenie działalności banku i wnioskowanie do sądu o ogłoszenie upadłości. #
System absorpcji strat w bankach (gdy nie będą spłacone kredyty)
Rodzaje strat i z
ródła ich pokrycia:
1. Oczekiwania  występują zawsze w portfelu kredytowym, niezależenie od stopnia jego
dywersyfikacji, równe średniej stracie na portfelu kredytowym.
Powinny być absorbowane przez rezerwy ogólne.
2. Nieoczekiwane  występujące w portfelu kredytowym rzadko, ale o dotkliwie wysokim
poziomie, szacowane przy zastosowaniu narzędzi statystycznych.
Powinny być absorbowane przez kapitał regulacyjny
3. Ekstremalne  występujące jedynie w warunkach skrajnych.
Pokrywane przy użyciu kapitału wewnętrznego szacowanego przez banki w ramach
Filara II NUK/ buforów kapitałowych Bazylei III. #
Podstawowe normy ostrożnościowe  tabelka
Rodzaje regulacji Rodzaje ograniczanego Cel regulacji
ryzyka
Współczynnik wypłacalności Kredytowe, rynkowe, Ograniczenie całościowej
operacyjne ekspozycji banku na trzy
rodzaje ryzyka
Limity koncentracji Kredytowe  Dywersyfikacja portfela
zaangażowań niewypłacalności aktywów i zmniejszenie
kontrahenta sytuacji banków od sytuacji
pojedynczych
kredytowbiorców
Rezerwy celowe i ogólne Kredytowe  Kompensacja strat
niewypłacalność kontrahenta wynikających z posiadania
aktywów.
26
Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
(Bank Rozrachunków Międzynarodowych)
Utworzony: 1974
Członkowie: Belgia, Francja, Hiszpania, Holandia, Japonia, Kanada, Luksemburg, Niemcy, Stany
Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy. Utworzony, przez prezesów banków
centralnych krajów należących do Grupy C10, obecnie członkami są prezesi bez 27 krajów (Polska
nie), spotkania regularne 4 razy w roku.
Uprawnienia: formułowanie wniosków i rekomendacji
Umowa Kapitałowa (1988)- propozycja ujednolicenia standardów ograniczenia ryzyka kredytowego
działalności bankowej w skali międzynarodowej
Metodologia wyznaczania współczynnika wypłacalności oparta na sztywnych wagach ryzyka aktywów
i minimalnej wysokości 8%. Podział funduszy własnych na podstawowe i uzupełniające fundusze
własne stanowiły bufor w absorbowaniu strat z tytułu ryzyka kredytowego.
Nowa Umowa Kapitałowa (2004)Bazylea III  projekt w opracowaniu (wdrażanie w latach 2013-
2019).#
Filar I
Ustalenie minimalnych wymogów w zakresie adekwatności kapitałowej obejmującej ryzyko
kredytowe, runkowe i operacyjne
Wspólczynnik wypłacalności:
27
Kytier I  fundusze podstawowe
Ktirer II- fundusze uzupełniające
Ktirer III  fundusze trzeciej kategorii
Pomniejszenia  pozycje pomniejszające sume funduszy
Rkred  ekspozycja na ryzyko kredytowe (aktywa, zobowiązania pozabilansowe ważone ryzykiem)
Rrynek - ekspozycja na ryzyko rynkowe
Roper - ekspozycja na ryzyko operacyjne
Fundusze własne banku
1. Fundusze podstawowe (teir I)  kapitał zakładowy, kapitał zapasowy, kapitał
rezerwowy, wynik w latach ubiegłych, wynik w trakcie zatwierdzania i wynik okresu
bieżącego (w razie zysku jego kwota zwiększa bazę kapitałową, w razie straty
zmniejsza)
2. Fundusze uzupełniające (tier II)  m.in. pożyczki podporządkowane (wierzyciel
zgadza się, zę w razie upadłości banku znajdzie się na końcu listy wierzycieli,
włączenie do funduszy uzupełniających wymaga zgody władz nadzorczych)
3. Fundusze własne III kategorii (tier III)  tylko w bankach o dużej wartości księgi
handlowej  kapitał służący do pokrywania określonych rodzajów ryzyka rynkowego
(krótkoterminowe pożyczki podporządkowane, zyski na portfelu handlowym,
pomniejszone o straty na pozostałych rodzajach działalności). Najmniej stabilny
element funduszy własnych, kończą się w 2017 roku.#
Fundusze uzupełniające < Fundusze podstawowe
Sposoby pomiaru ryzyka NUK
1. Pomiar ryzyka kredytowego
a) Metoda standardowa - wagi ryzyka zależą od ratingu nadawanego przez
agencje zewnętrzną
b) Podstawowa metoda ratingów wewnętrznych, w której części parametrów jest
określana rzez władze nadzorcze
c) Zaawansowana metoda ratingów wewnętrznych, w której bank wyznacza
samodzielnie parametry ryzyka
Przykładowe wagi ryzyka dla ekspozycji wobec klientów korporacyjnych
Rating (S&P) Waga ryzyka
AA- i wyższe 20%
28
Od A+ do A- 50%
Od BBB+ do BB- - 100%
Poniżej BB- 150%
Ekspozycjom detalicznym w metodzie standardowej przypisano wagę 75%.
To przykład do metody standardowej
Współczynnik wypłacalności w bankach mających siedzibę w Polsce (w%)  wykres
Filar II
�� Proces analizy nadzorczej  zindywidualizowana ocena władz nadzorczych, czy fundusze
własne banku są wystarczające względem skali i profilu ryzyka
�� Sfery nadzorczego badania adekwatności kapitałowej:
�� Ryzyka analizowane w filarze I, ale nie ujęte tam w pełni
�� Rodzaje ryzyka nie uwzględnione w filarze I
�� Czynniki zewnętrzne względem banku
�� Zadaniem filaru II jest określenie wymogów kapitałowych niezbędnych do pokrycia ryzyka
nie ujętego w Filarze I.
Filar III
Dopełnienie badania adekwatności kapitałowej przy wykorzystanie mechanizmów rynkowych.
Jej celem jest przekazanie uczestnikom rynku informacji umożliwiających ocenę ryzyka instytucji i jej
adekwatności kapitałowej.
Limity koncentracji zaangażowań
Suma wierzytelności banku, udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych oraz posiadanych
przez bank akcji lub udziałów w innym podmiocie, obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub
podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjne nie może przekroczyć limitu:
1. 20% funduszy własnych banku  dla zaangażowania banku wobec każdego podmiotu lub
podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, gdy którykolwiek z tych podmiotów
jest wobec banku podmiotem dominującym lub zależnym.
2. 25% funduszy własnych banku dla zaangażowania banku wobec każdego podmiotu lub
podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, gdy którykolwiek z tych podmiotów
nie jest wobec banku podmiotem dominującym lub zależnym. #
Suma zaangażowań banku różnych lub przekraczających 10% funduszy własnych banku (duże
zaangażowanie) w stosunku do podmiotów, o których mową w poprzednim limicie, nie może być
wyższa niż limit dużych zaangażowań, który wynosi 800% tych funduszy. #
29
Wskaz
niki względne.
Zarząd banku jest obowiązany niezwłocznie zgłosić Komisji Nadzoru Finansowego każdorazowego
osiągnięcia lub przekroczenie przez zaangażowanie poziomu 10% funduszy banku oraz osiągnięcie
lub przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu sumy dużych zaangażowań.
Rezerwy celowe
Regulacja nadzorcza dotycząca klasyfikacji ekspozycji kredytowych oraz tworzenie rezerw na te
ekspozycje.
Klasyfikacji kredytowych związanych z kredytami detalicznymi i Skarbem Państwa w oparciu o
opóz
nienia w spłacie rat kapitałowych lub odsetek.
Klasyfikacja ekspozycji kredytowych związanych z jednostkami gospodarczymi w oparciu o
opóz
nienie w spalcie rat kapitałowych lub odsetek oraz ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej
dłużnika. #
Ekspozycje w odniesieniu do kredytów detalicznych:
1. Normalne (opóz
nienie w spłacie do 6 miesięcy)  obowiązek tworzenia rezerwy celowej w
minimalnej wysokości 1,5% podstawy rezerwy
2. Stracone (opóz
nienie w spłacie powyżej 6 miesięcy)  rezerwa w wysokości minimum 100%
podstawy
Ekspozycje związane ze Skarbem Państwa:
Normalne (opóz
nienia w spłacie do 1 roku)  nie tworzy się rezerwy
Wątpliwe (opóz
nienie w spłacie od 1 roku do 2 lat)  wysokość rezerwy minimum 50% podstawy
Stracone (opóz
nienie w spłacie powyżej 2 lat)  wysokość rezerwy minimum 100% podstawy. #
Ekspozycje kredytowe związane z jednostkami gospodarczymi:
1. Normalne (opóz
nienie w spalcie do 1 miesiąca, sytuacja ekon.-fin. Dłużnika nie stanowi
zagrożenia spłaty)  rezerwa 0% podstawy
2. Pod obserwacją (opóz
nienia w spłacie od 1 do 3 mies., sytuacja ekon.fin. dłużnika może
stanowić zagrożenie ze względu na rejon lub branżę działalności)  rezerwa min. 1,5%
podstawy
3. Poniżej standardu (opóz
nienie w spalcie od 3 do 6 mies., sytuacja ekon.-fin. Dłużnika może
stanowić zagrożenie) - rezerwa min. 20% podstawy
4. Wątpliwe (opóz
nienie w spłacie powyżej 6 mies. Do 1 roku, u dłużnika powstała strata) 
rezerwa min. 50% podstawy
5. Stracone (opóz
nienie w spłacie ponad 1 rok, postępowanie sądowe, miejsce dłużnika nie jest
znane, upadłość)  rezerwa min. 100% podstawy. #
Słabości systemu regulacji ujawnione przez kryzys finansowy 2007-2008
30
1. Brak harmonizacji i  rozwodnienie funduszy podstawowych (Tier I), m.in. przez
dopuszczenie przez krajowych regulatorów do tej kategorii instrumentów hybrydowych o słabej
zdolności absorpcji strat banku.
2. Brak adekwatności zharmonizowanych standardów w zakresie płynności
uwzględniających istotne zakłócenia na rynkach kapitałowych i międzybankowych
3. Nadmierna rola i zaufanie do firm ratingowych wmontowanych w mechanizm Bazylei II
4. Słabość metodyki testów warunków skrajnych i niedocenianie możliwości załamania się
rynku
5. Ułomności dopuszczonych regulacji mechanizmów  eksportu ryzyka poza bank
(sekurytyzacja, ubezpieczenia), a jednocześnie obniżających wymóg kapitałowy. #
Bazylea III  założenia
Nowe wymogi kapitałowe Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego (Bazylea III)  nie zastępuje
Bazylei II, ale ją uzupełnia i modyfikuje.
Cel wprowadzenia: zwiększenie wyposażenia banków w kapitały tak, aby były bardziej odporne na
sytuacje kryzysowe
Zmiana w stosunku do Bazylei II:
a) Zwiększenie minimalnego wymogu kapitałów podstawowych Tier I (opłacanego kapitału
akcyjnego i zatrzymanych zysków) z 4 do 6 proc. aktywów ważonych ryzykiem
b) Wprowadzenie nowego 2,5 proc. ochronnego bufora kapitałowego
c) Wprowadzenie bufora antycyklicznego od 0% do 2,5%
d) Wprowadzenie dodatkowych wymogów kapitałowych dla banków o istotnym znaczeniu
systemowym (parametry jeszcze nie ustalone)
Termin wejścia w życia: 2013-2019
Ochronny bufor kapitałowy  pewien ustalony poziom kapitału akcyjnego ponad minimalny kapitał
odpowiednio, podstawowy (Tier I) oraz całkowity (Tier I + Tier II), który bank będzie zobowiazany
utrzymać, i który w efekcie powiększa współczynniki kapitałowe o 2,5 pp.
Antycykliczny bufor kapitałowy  poziom bufora ustalany będzie na podstawie danych
makroekonomicznych danego kraju
Czynnikiem determinującym poziom bufora będzie udział kredytów w PKB
W przypadku narastanie w danym kraju ryzyka systemowego , mierzonego znacznym
odchyleniem relacji kredytów do PKB od trendu długoterminowego, banki będą zobowiązane do
utrzymania dodatkowego kapitału ponad ochronny bufor kapitałowy
Poziom antycyklicznego bufora kapitałowego może wynosić od 0 do 2,5 proc.  niższy w okresie
recesji, wyższy w okresie ożywienia gospodarczego
O wysokości bufora decydować będą krajowe władze nadzoru (instrumenty dyskrecjonalne) #
31
Mechanizm działania bufora akumulowanie przez banki kapitałów w okresie dobrej koniunktury
gospodarczej, gdy akcja kredytowa rośnie. W okresie kryzysu kapitały zgromadzone w ramach bufora
będą absorbowały straty. (absorpcja strat w okresie kryzysu)
W ten sposób bufor będzie pełnił rolę sektorowego automatycznego stabilizatora koniunktury.
(bufor jako sektorowy automatyczny stabilizator koniunktury)
Instytucje kredytowe nieutrzymujące buforów na odpowiednim poziomie poniosą konsekwencje w
postaci ograniczenia możliwości podziału dochodów kapitałowych (zysków do podziału, wypłat
premii) w okresie niezbędnym do zgromadzenia funduszy na poziomie ochronnego bufora
kapitałowego. #
Nowoczesne współczynniki wypłacalności
1.  Wąski współczynnik wypłacalności oparty głównie na najsolidniejszych składnikach
funduszy podstawowych o najwyższej zdolności do absorpcji strat:
Kapitał akcyjny / aktywa ważone ryzykiem >/= 4,5%
2.  Podstawowy współczynnik wypłacalności
Fundusze podstawowe (Tier I) / aktywa ważone ryzykiem >/= 6,0%
3.  Szeroki współczynnik wypłacalności
Kapitał całkowity (Tier I+Tier II) / aktywa ważone ryzykiem >= 8%)
Zastrzeżone współczynnik wypłacalności oraz obciążone bufory kapitałowe zwiększają wymóg
kapitałowy.
Istota i organizacja gwarantowania depozytów
1. Model wąski (ex-post)  wypłata odszkodowań dla deponentów w przypadku upadłości banku
w oparciu o środki specjalne zarezerwowane przez banki na ten cel (większość krajów UE)
2. Model szeroki (ex-ante)  działalność pomocowa wobec banków w trudnej sytuacji finansowej
oraz wypłata odszkodowań w przypadku upadłości banku w oparciu o środki finansowe
zgromadzone przez instytucję gwarantującą (m.in. Polska)
Problem  pokusa nadużycia  zależność pomiędzy istnieniem systemu gwarantowania depozytów a
ryzykiem podejmowania przez banki. Rozwiązaniem może być uzależnienie wysokości składek od
poziomu podejmowania ryzyka. #
Model systemu gwarantowania depozytów ex-post
�� Nie obciąża banków kosztami zapewnienia stabilności finansowej
�� Występuje ograniczona dostępność środków przy problemach systemowych  kryzysu
obejmującego cały sektor bankowy
�� Brak możliwości użycia funduszy dla celów prewencyjnych i pomocowych we wczesnej fazie
kryzysu
�� Wyższe prawdopodobieństwo angażowania środków podatników. #
Model systemu gwarantowania depozytów ex-ante
32
�� Nie zniekształca konkurencji systemie bankowym
�� Ogranicza ryzyko pokusy nadużycia oraz subsydiowania banków z wyższych ryzykiem
działalności przez mniej ryzykowne
�� Umożliwia użycie środków do celów pomocowych
�� Zapewnia oczekiwany poziom wskaz
nika porycia
�� Ogranicza ryzyko użycia środków podatników
�� Może zapewnić antycykliczność. #
Zasady systemu gwarantowania wkładów pieniężnych w Unii Europejskiej
Dyrektywa Rady Wspólnot 94/19/EEC z dnia 30.05.1994 r. w sprawie systemów gwarantowania
wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych
1. Zasada powszechności systemu gwarantowania wkładów
- każde państwo ma obowiązek zapewnienia istnienia systemu gwarancyjnego
- każdy bank przyjmujący depozyty ma obowiązek należenia do systemu
- gwarancje obejmują wszystkie środki zgromadzone przez deponentów
2. Zasada zapewnienia szybkości i efektywności wypłat w ramach systemu gwarantowania
- niedostępność depozytu to stan, w którym nie został on wypłacony zgodnie z warunkami
umowy
- decyzja o niedostępności depozytu powinna być podjęta przez właściwe władze w ciągu 3
tygodni od pozyskania informacji o niewypłacaniu wkładów
- wypłaty środków powinny być dokonane przez instytucję gwarantującą w ciągu 20 dni. #
3. zasada ustalania minimalnego limitu gwarancji wkąłdów
- kwota gwarantowana wynosi m.in. 100 tys. euro (od 2015 r. jako kwota stała)
- kwoty gwarantowane na rachunkach wspólnych mogą być w danym kraju dzielone po równo
między deponentów bądz
w odniesieniu do przedsiębiorstw traktowane jako jeden depozyt
4. zasada terytorialności
- depozyty zgromadzone w oddziale banku zagranicznego podlegają gwarancjom systemu z
kraju jego pochodzenia
5. zasada zapewnienia klientom banków informacji
- deponent powinien być informowany o systemie gwarantowania depozytów i sytuacji
ekonomiczno-finansowej banku. #
System gwarantowania depozytów w Polsce
Ustawa z dnia 14.12.1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (z póz
n. Zm.)
Cele:
1) ochrona interesów deponentów
2) udzielanie pomocy finansowej bankom o zagrożonej wypłacalności
3) monitorowanie sytuacji finansowej banków
Organy funduszu:
1) Rada Funduszu
33
a) Przewodniczący  powoływany przez Ministra Finansów
b) 2 członków powoływanych przez Ministra Finansów
c) 2 członków powoływanych przez prezesa NBP
d) 1 członka powoływanego przez przewodniczącego KNF
e) 2 członków powoływanych przez ZBP (związek banków polskich)
2) Zarząd funduszu - powoływany przez Radę Funduszu. #
Zakres podmiotowy ochrony:
Osoby fizyczne
Osoby prawne (w przypadku przedsiębiorstw, depozyty przedsiębiorstw prowadzących uproszczoną
sprawozdawczość)
Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej
Niedostępność środków
�� Sytuacja, w której środki gwarantowane są należne, lecz nie mogą być wypłacone od dnia
zawieszenia działalności banku
Termin wypłat
Do 20 dni od otrzymania przez syndyka kwoty przekazanej przez fundusz wypłat środków
gwarantowanych nie póz
niej jednak niż w terminie 3 miesięcy od dnia niedostępności środków.
Sąd może przedłużyć ten termin o 10 dni roboczych. #
Wyłączenia spod ochrony:
1) Skarb Państwa
2) Instytucje finansowe
3) Kadra zarządzająca upadłym bankiem oraz akcjonariusze (ponad 5% akcji)
Zakres gwarancji:
1) Wszystkie depozyty zgromadzone przez jedną osobę w banku
2) Dla rachunków wspólnych kwota obliczona dla każdego z współposiadaczy.
Wysokość gwarancji:
Depozyty do równowartości w złotych 100.000 euro.
(środki powyżej kwoty 100.000 euro mogą być odzyskane w sposób prawny  w ciągu 5 lat!)
Fundusz ochrony środków gwarantowanych
Bank objęty systemem gwarantowania obowiązany jest tworzyć fundusz ochrony środków
gwarantowanych na zaspokojenie roszczeń deponentów w przypadku niewypłacalności banku.
34
Zasada określania składki: Bank przekazuje określony procent sumy środków pieniężnych
stanowiących podstawę obliczenia rezerwy obowiązkowej (maks. 0,55 %, w 2014 r.  składka 0,55
% - składka na FOŚG).
Banki są zobowiązane  przechowywanie środków:
1) Lokować aktywa stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych:
�� Skarbowych papierach wartościowych
�� Bonach pieniężnych i obligacjach NBP
�� Jednostkach uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego
2) Deponować te środki na wyodrębnionym rachunku w NBP bądz
KDPW.#
Organizacja wypłat gwarantowanych depozytów
Ogłoszenie upadłości przez sąd
Syndyk przedstawia BFG (30 dni):
�� Listę deponentów z kwotami środków gwarantowanych
�� Kwotę płynnych środków banku wchodzących w skład masy upadłościowej
�� Wysokość utworzonego przez bank FOŚG
�� Wysokość wydatków związanych z prowadzeniem upadłości
Zarząd BFG (14 dni):
�� Sprawdza listę deponentów
�� Wyliczyć kwoty środków gwarantowanych
Syndyk (7 dni):
�� Usuwa błędy i braki
Zarząd BFG (7 dni):
�� Przejmuje listę deponentów
�� Wysyła syndykowi środki na wypłatę gwarantowanych depozytów
Syndyk (20 + ew. 10 dni)
�� Wypłata kwot z tytułu gwarancji
To wszystko 3 miesiące
Fundusz stabilizacyjny BFG:
Cele działania:
1) y
ródło dodatkowych środków
2) Przeniesienie z sektora publicznego na sektor bankowy.
35
Żródło finansowania:
1) Opłata ostrożnościowa w wysokości do 0.2 aktywów ważonych ryzykiem.
2) Wysokość opłaty na dany rok ustala Rada BFG
Mechanizm działania:
Pożyczki, poręczenia, gwarancje  zwiększenie funduszy własnych banków
Efekty działalności BFG
�� W latach 1995-2010:
�� Upadłość 5 banków komercyjnych i 89 spółdzielczych
�� Wypłaty dla 318 882 deponentów
�� Kwota wypłat 814,4 mln zł
�� Od 2002 r. nie doszło w Polsce do upadłości banku
�� Działalność pomocowa: 100 pożyczek, 44 bankom komercyjnym i 56 bankom spółdzielczym,
na kwotę 3 747 mln zł. #
BANK JAKO POŚREDNIK NA RYNKU FINANSOWYM
Środki pieniężne
1. Pieniądz przedmiotowy
nadwyżkę mógł wymieniać z innymi producentami, początkowo wymiana miała charakter
bezpośredni, dla ułatwienia posługiwanie się trzecim elementem, który może być ekwiwalentem,
jako środek wymiany traktowany, pewien przedmiot, sól, bydło, bursztyn, skóry zwierząt czy
wyroby z żelaza
towar ą� ekwiwalent ą� towar
potem wymyślona kawałki kruszców wykorzystywać, względnie trwałe, których nie ma za dużo,
można je łatwo dzielić, łączy. Problem w jaki sposób wycenić kawałek kruszcu, okres sprzed
2 000 lat więc no.. starożytni grecy, odciskanie na kawałkach metalu stempla (numizmat)
potwierdzenie urzędowe. I pojawił się :
2. Pieniądz gotówkowy
Monety, banknoty
Problemem było to że w miarę rozwoju, zwiększania liczby ludności XVI-XVII wiek zaczęło
brakować monet, brakowało złota i srebra i w Anglii, w Londynie wpadli na pomysł aby bank
wypisywał noty ze ten dokument wymieni w każdym czasie na kruszce i tak powstał banknot,
potem zauważono że może on samoistnie funkcjonować i ostatnie Stany Zjednoczone odstąpiły
od tego w 1975? Roku
W miarę rozwoju kupcy mieli problem z wożeniem się z tym kruszcem.. i dlatego zaczęto
wystawiać specjalne dokumenty czeki i weksle
3. Pieniądz handlowy
Czeki, weksle
Jeśli on był wystawiony na konkretne osoby to nikt inny nie mógł z niego skorzystać  większe
bezpieczeństwo. Był jedynie surogatem pieniądza gotówkowego. Zastępuje pieniądz gotówkowy
36
na pewien czas. Czek ma krótkie okresy wymiany, weksle długo. Były to dokumenty papierowe
które można podrobić, sfałszować, związku z tym z pewnym ryzykiem i nie wszyscy go chcą. W
XIX wieku zaczęły się rozwijać szybko systemy bankowe, zaczęły one otwierać rachunki dla
wszystkich zainteresowanych podmiotów i pojawił się
4. Pieniądz bankowy
Zapisy na rachunkach bankowych  rachunki płatne na żądanie
Zaczęły zapisywać w księgach i pozwalało to na regulowanie zobowiązań
5. Pieniądz elektroniczny
Przechowywany na elektronicznych nośnikach informacji
Dziś 8-10% - OBIEG GOTÓWKOWY
Pieniądz handlowy  wycofany od pewnego czasu.
Procesy transformacyjne
�� Proces pierwszy: zamiana stosunkowo niewielkich kwot depozytów w stosunkowo duże
kwoty kredytów
�� Proces drugi: zamiana stosunkowo krótkich terminów depozytów na stosunkowo długie
terminy kredytów
�� Proces trzeci: zamiana stosunkowo dużego ryzyka kredytowego w stosunkowo niewielkie
ryzyko depozytowe
Tworzenie banków.
Definicja banku prawie unijnym
Podstawy prawne:
-Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 575/2013
-Dyrektywa z 14.06.2006r.
Instytucja kredytowa
(Dyrektywa 48/2006 z 14.06..2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez
instytucje kredytowe)
Przyjmowanie wkładów i innych walorów zwrotnych klientów i udzielanie na własny rachunek
kredytów.
Instytucja inwestycyjna
(Dyrektywa 49/2006 z 14.06..2006 r. w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i
instytucji kredytowych)
Obsługa operacji papierami wartościowymi.
Klasyfikacje polskiego Prawa bankowego
Bank krajowy  bank mający siedzibę na terenie Polski
37
Zdobył licencje.
Bank zagraniczny  bank mający siedzibę za granicą Polski, na terytorium państwa niebędącego
członkiem UE
Instytucja finansowa  podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego działalności
polega na świadczeniu różnych usług finansowych
Definicja banku prawie Polskim
(ustawa z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe, art. 2)
 Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na postawie zezwoleń
uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone
pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
I. Czynności wykonywane wyłącznie przez banki - ( co jakiś czas podlegają zmianom)
(wykonywane wyłącznie przez banki, chyba, że inna ustawa pozwoli innej instytucji na wykonywanie
danej czynności)
1. Przyjmowanie wkładów pieniężnych
2. Prowadzenie rachunków bankowych
3. Udzielanie kredytów
4. Udzielanie gwarancji i otwieranie akredytyw
5. Emisja bankowych papierów wartościowych
6. Przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych
7. Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
II Czynności, które stają się bankowymi, jeżeli są wykonywane przez banki (co pewien czas
modyfikowane)
Czynności te mogą wykonywać też inne podmioty, nie są one zastrzeżone tylko dla banków
1. Udzielanie pożyczek
2. Operacje czekowe i wekslowe
3. Operacje kartami płatniczymi
4. Terminowe operacje finansowe (mogą być zmieniane np. dopisano gdy banki zaczęły się
rozwijać)
5. Operacje wierzytelnościami pieniężnymi
6. Usługi sejfowe
7. Czynności obrotu dewizowego
8. Udzielanie poręczeń
9. Usługi związane z emisją papierów wartościowych
10. Przekazy pieniężne i rozliczenia dewizowe
Te(I) nie tylko dla banków, a tam (II) tylko jeśli przepisy, pozwalają
38
III Inne działania banków
1. Obejmowanie i nabywanie akcji, udziałów, jednostek uczestnictwa
2. Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych
3. Obrót papierami wartościowymi
4. Zamiana wierzytelności na sądki majątku dłużnika
5. Obrót nieruchomościami
6. Usługi konsultacyjno-doradcze
7. Świadczenia innych usług finansowych (ten punkt nie jest ,,zamknięty , ustawodawca
przewidział, ze nie może wszystkiego opisać)
Nie jest to katalog zamknięty w przeciwieństwie do reszty.
Podstawy podejmowania działalności bankowej
1. Metoda normatywna
Podmiot spełniający określone w prawie wymagania może podjąć działalność bez
występowania o licencję
2. Metoda koncesji
Podmiot spełniający określone w prawie wymagania musi uzyskać od władz nadzorczych
pozwolenie na prowadzenie działalności
W Polsce i UE metoda koncesji.
Licencjonowanie działalności kredytowej w UE
1.Licencja na założenie instytucji kredytowej i prowadzenie przez nią działalności na obszarze
wszystkich państw członkowskich udzielają władze państwa, w którym instytucja ma siedzibę
2.Instytucja kredytowa może prowadzić działalność operacyjną na obszarze pozostałych państw
członkowskich za pośrednictwem placówek bądz
innych kanałów dystrybucji.(bankomaty, Internet,
itp.)
3.Instytucja kredytowa mająca pozwolenie na prowadzenie działalności w jednym kraju unijnym może
prowadzić działalność na całym obszarze UE bez konieczności uzyskiwania kolejnych zezwoleń.
4.Działalność instytucji kredytowej podlega nadzorowi przez organ państwa, które wydało licencję.
Władze państwa goszczącego mogą jednak reagować na nieprawidłowości przez przywołanie do
działania organ nadzoru państwa macierzystego.
Zasady tworzenia banków
Podstawy prawne:
Prawo bankowe, Ustawa o NBP, Kodeks spółek handlowych, Prawo spółdzielcze
Formy prawne banków: (przepisy prawa bankowego pozwalają tylko na 3 formy prawne)
a) Przedsiębiorstwo państwowe
39
b) Bank spółdzielczy
c) Spółka akcyjna
Organ licencjonujący:
Ad. A) Rada Ministrów ( przedsiębiorstwo państwowe, Bank Gospodarstwa Krajowego---- tylko
jeden)
Ad. B) i c) Komisja Nadzoru Finansowego
Założyciele:
Ad. A) Skarb Państwa; -( przedsiębiorstwo państwowe)
Ad. B) min. 10 osób fizycznych (bank spółdzielczy)
Ad. C) min. 3 osoby prawne lub fizyczne (spółki akcyjne)
Wyjątek w formie spólki akcyjnej jeden podmiot (Skarb Państwa) bank(np. krajowy).  spółka córka
(inny bank zakłada drugi bank)
Zasada podwójnej licencji
1) Zezwolenie na utworzenie banku (najpierw jest wydawane)
2) Zezwolenie na rozpoczęcie działalności
WARUNKI UZYSKANIA LICENCJI BANKOWEJ
I WARUNEK: Zapewnienie wyposażenia banku w:
Fundusze własne o wysokości dostosowanej do rodzaju czynności bankowych i rozmiarów działalności
Pomieszczenia posiadające urządzenia techniczne zabezpieczające przechowywane w banku wartości
Minimalny wymóg 5 mln euro
Banki spółdzielcze 1mln euro 15%
II WARUNEK: Założyciele i osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu dają
rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, przy czym dwie z nich posiadają wykształcenie
i doświadczenie zawodowe niezbędne w kierowaniu bankiem oraz udowodnioną znajomość języka
polskiego.
------Dawid Bogaty-założyciel pierwszego banku komercyjnego na Lubelszczyz
nie, który nie płacił
podatków
------Zasada ,,czworga-oczu
III WARUNEK: Plan działalności banku na okres co najmniej 3 lat wskazuje, że działalność ta będzie
bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.
Nie od razu daje prawo do prowadzenia wszystkich działalność bankowych. Jeśli pokaże że dobrze to
Moz e starać się o kolejne.
40
POLITYKA W RZ
DZIE:
2 okresy. Na początku lat 90 wydawano bardzo dużo licencji (bardzo niskie wymagania- łatwo dostać
licencję). Zaowocowało to nadużyciem zaufania klientów, więc NBP zaostrzyło warunki ,,dawania
licencji. Od 1992r. zmniejszenie ich. Od połowy lat 90 duża presja, by nie wydawać licencji, lecz by
kupować licencję (wymuszano licencje) lub gdy 6000000 dolarów
Liczba wydanych licencji i działających banków  wykres
Najpierw bardo liberalna a potem restrykcyjna. A teraz po 2-3 licencje. Ok. 60 teraz banków
Struktura organizacyjna banku federacyjnego  schemat
Czynniki produkcji w banku
Sfera techniczno-organizacyjna
2 czynniki produkcji
Środki produkcji Praca
Sfera finansowa
1 czynnik produkcji
Środki pieniężne
41
PRZEDSI
BIORSTWA FINANSUJ

Kapitał własny kapitał obcy
- Relatywnie duży w banku -od osób 3
- -banki (pożyczki)
Funkcje funduszy własnych banku
1. Funkcja założycielska (im większe tym łatwiej i większy zakres można uzyskać przy zakładaniu)
2. Funkcja finansująca (fundusze wykorzystywane na sfinansowanie)
3. Funkcja gwarancyjna (im większe tym większe bezpieczeństwo banku)(w każdym
przedsiębiorstwie jest fundusz gwarancyjny)
4. Funkcja ograniczania działalności bankowej związanej z ryzykiem (im większe są fundusze
własne tym większe działalności związane z ryzykiem) ( musi dysponować kapitałem własnym)
5. Funkcja informacyjna (dla podmiotów zewnętrznych, o jego potencjale)
PKB---ą� 480 mld dolarów w 2013r.
(fundusz podstawowy) 161 mld dolarów-ą� największy bank na świecie
Top 5 Banks on 2011 Top 1000 World Bank Ranking  tabelka
Najwieksze abki krajowe
Pko bp
Pekao sa
Bre bank
Prywatyzacja banków w Polsce od roku 1990
1. Przejście od pełnego monopolu państwa do w zasadzie całkowitej prywatyzacji
2. Przekształcenie banków państwowych w spółki akcyjne i sprzedaż inwestorom strategicznym w
obrocie publicznym
3. Tworzenie nowych banków wyłącznie w formie spółek akcyjnych. #
Udział kapitału zagranicznego w krajowym sektorze bankowym
1. Etapy wchodzenia inwestorów zagranicznych:
a) 1989-1994: inwestorzy indywidualni, nieliczni inwestorzy instytucjonalni
b) 1995-2004: międzynarodowe banki komercyjne
c) Od maja 2004: otwarcie rynku dla oddziałów banków zagranicznych. #
KONCENTRACJA SEKTORA BANKOWEGO  PRZEBIEG PROCESU
1. Lata 1989-1992: szybki wzrost liczby banków
2. Lata 1993-1995: restrukturyzacja sektora bankowego;
3. Lata 1996-2010: procesy konsolidacyjne:
a) Eliminacja banków regionalnych  tworzenie grup bankowych
42
b) Konsolidacja z udziałem inwestorów zagranicznych
c) Spadek liczby banków z 87 w 1993 r. do 57 w 2004 r. i ponowny wzrost do 67 (46 banków
+ 21 oddziałów) w 2012 r.
d) Spadek liczby banków spółdzielczych z 1662 w 1993 r. do 568 w 2012 r. (ponad 1000
banków połączyło się ze sobą)
e) Ukształtowanie poziomu koncentracji sektora bankowego na średnim poziomie (wskaz
niki
CR, HH).#
Wskaz
nik CR5 w UE wynosi 46,8% w strefie euro 47,3 w CEE-5  53,4%
Potencjał finansujący banków krajowych
1. Niewielki potencjał finansujący sektora bankowego  skumulowane fundusze własne  wzrost
w latach 1993-2012 z 3.39 mld do 127 mld zł.
2. Wzrost aktywów bankowych w latach 1993-2012 z 83 do 1353 mld zł
3. Wzrost relacji aktywów bankowych do PKB w latach 1993-2012 z 48 do 85 % (średnia dla UE
356%).
Strategie banków w zakresie dystrybucji
1. Banki wykorzystują szeroki zestaw kanałów dystrybucji, z których klient wybiera taki, który
najlepiej zaspokaja jego potrzeby
2. Nadal ważną rolę odgrywają stacjonarne kanały dystrybucji, ale znaczenie zdalnych kanałów
sprzedaży, w tym Internetu ciągle rośnie
3. Do kanałów zdalnych została przeniesiona realizacja jedynie najprostszych rodzajów operacji. #
Rozwój sieci placówek bankowych:
1) Gęstość i rozmieszczenie placówek bankowych czynnikami decydującymi o dostępności usług
bankowych
2) Polityka dystrybucji pod presją obniżania kosztów  koszt wybudowania dużej placówki
bankowej o powierzchni ponad 100 m2 wynosi 1,0-1,5 mln zł. I zwraca się po 2 latach
3) Wzrost liczby placówek bankowych z 1400 w 1993 do 15374 w 2012
4) Zahamowanie dalszego rozwoju własnych oddziałów bankowych w wyniku kryzysu i
konieczności redukcji kosztów.
5) Rozwój placówek partnerskich
6)  Od miejscowienie usług bankowych
a) Liczba bankomatów 13,5 tyś. (25 mln kart)
b) Liczba kont internetowych 2,1 mln
ROZWÓJ SEKTORA BANKOWEGO W POLSCE  PODSUMOWANIE:
�� Polski sektor bankowy jest liderem innowacyjnym w Europie (np. drugie miejsce w zakresie
kart zbliżeniowych, zaawansowane w zakresie bankowości mobilnej, zakupy młodego online
pokolenia)
�� Prognozy jego rozwoju na najbliższe 10 lat wskazują na utrzymanie się zjawisk względnie
małej liczby oddziałów oraz duży udział obrotu gotówkowego
43
�� Szybki wzrost sektora bankowego w latach 2005-2012 oraz wysokie wyceny banków sprzyjały
inwestycjom typu greenfield (Polbank, Alior) oraz rozwojowi banków specjalistycznych, co
spowodowało dekoncentrację obecnie jednak znów następuje koncentracja sektora.
�� Kryzys finansowy w Europie zmusił wiele banków europejskich do wycofania się z naszego
rozwoju, co prowadziło do konsolidacji (Polbank)
�� Po ostatnich przejęciach polskich sektor bankowy nadal zostaje rozdrobniony na tle innych
krajów europejskich
POZIOM INTERMEDIACJI
1. Wyznaczniki: odsetek osób posiadających rachunki bankowe, karty płatnicze, lokujących
oszczędności, zaciągających kredyty
2. Determinanty: poziom dochodów ludności, uwarunkowania kulturowe, regulacje prawne
3. Odsetek osób korzystających z usług bankowych wśród ludności powyżej 15 lat:
�� Polska: 65%
�� UE-15: 90%.#
44