BANKOWE y
RÓDA
A
FINANSOWANIA
PRZEDSI
BIORSTW
Wykład 8
dr Katarzyna Kreczmańska-Gigol
Katedra Finansów SGH
Kredyt akceptacyjny
n Kredyt akceptacyjny  umowa na mocy
której bank zobowiązuje się do akceptowania
ciągnionych na niego weksli, przez osobę do
tego upoważnioną, przy zachowaniu
wszelkich innych warunków umowy
Funkcjonowanie kredytu akceptacyjnego
n Przy kredycie akceptacyjnym bank nie finansuje
klienta, nie stawia do jego dyspozycji środków
pieniężnych. Podpisuje on weksel swojego klienta i w
ten sposób staje się głównym dłużnikiem wekslowym -
zobowiązuje się do wykupu weksla.
n Weksel musi zostać wykupiony przez bank nawet jeśli
na rachunku klienta nie będzie środków. Przejmuje w
ten sposób na siebie ryzyko transakcji. Aby
ograniczyć swoje ryzyko bank może przyjmować od
klienta prawne zabezpieczenia transakcji.
Weksel in blanco na zabezpieczenie
n Weksel może również pełnić rolę zabezpieczenia
należności banku wynikających z innej umowy np.
umowy kredytowej lub umowy poręczenia.
n Przekazywany jest wtedy bankowi weksel in blanco,
w którym znajduje się jedynie zobowiązanie
wystawcy weksla do dokonania zapłaty za weksel
po wezwaniu go przez bank do zapłaty, czyli
wówczas, gdy zaistnieją okoliczności przewidziane
w umowie, która weksel zabezpiecza.
Zastosowanie forfaitingu w finansowaniu
handlu zagranicznego
1. Istota forfaitingu
2. Przelew wierzytelności jako przedmiot
forfaitingu
3. Rodzaje transakcji forfaitingowej
4. Ekonomiczne efekty forfaitingu
5. Wniosek forfaitingowy
6. Zabezpieczenie transakcji
7. Koszty
Definicja forfaitingu
n Forfaiting jest formą średnio- i
długoterminowego finansowania dostawców.
n Polega na zakupie terminowych
wierzytelności przysługujących dostawcom
produktów, towarów bądz
usług, przez
wyspecjalizowane instytucje forfaitingowe.
n Nazwa  forfaiting pochodzi od francuskiego
słowa a forfait, czyli kupić, sprzedać coś bez
ryzyka, ryczałtem.
Podmioty z którymi mamy do czynienia na gruncie
umowy forfaitingu są co najmniej trzy, a mianowicie:
n forfaiter, którym jest nabywca wierzytelności, firma
forfaitingowa lub bank, nazywany też instytucją forfaitingową,
jednostką forfaitingową, bankiem forfaitingowym lub kupującym
n forfaitysta (nazywany też forfetystą)[1] - zbywca wierzytelności,
nazywany też sprzedawcą, przedsiębiorcą, posiadaczem weksla,
dostawcą, wykonawcą usług lub eksporterem
n dłużnik - podmiot zobowiązany do dokonania zapłaty, czyli
zaspokojenia wierzytelności pieniężnej, nazywany czasami
płatnikiem, nabywcą, odbiorcą dóbr lub importerem
n W niektórych umowach mamy dodatkowo:
q inną instytucję forfaitingową - pośredniczącą
q podmiot zabezpieczający wierzytelność
n [1] I. Heropolitańska, P. Kawaler, A. Kozioł, op. cit., Warszawa, 1998 r., str. 217 oraz Borkowska B., Wrzeszcz-
Kamińska G., op. cit., str. 39; patrz też: Mac R., op. cit., str. 25-27.
Wierzytelności będące przedmiotem forfaitingu
WIERZYTELNOŚCI
Pieniężne Wekslowe
Bez wekslowe
Z umów dostawy, Krajowe
sprzedaży, Zagraniczne
wykonanie usług,
leasingowych
Objęte Średnioterminowe
akredytywami Długoterminowe
od 180 dni do 10 lat
Przelew wierzytelności - definicja
n Przelew wierzytelności jest to przeniesienie
wierzytelności na osoby trzecie. Przedmiotem
przelewu może być każda wierzytelność jeśli jej
zbyciu nie sprzeciwia się przepis ustawy,
zastrzeżenie umowne lub właściwość
zobowiązania.[1]
n
[1] Art. 509 par. 1 k.c., patrz też: W. Czachórski, op. cit. , str. 332 oraz I. Heropolitańska, P. Kawaler, A. Kozioł, op. cit., str. 43-47; P. Bryła,
 Wierzytelność w praktyce gospodarczej , BART, Warszawa, 1999 r., str. 9-16; J. Mojak, op. cit., str. 25-41
Wierzytelność a zobowiązanie
n Przepisy kodeksu cywilnego nie definiują
wierzytelności. W art. 353 par. 1 k.c. znajduje
się definicja zobowiązania.
n Zobowiązanie jest stosunkiem stwarzającym
więz
prawną, w ramach której jeden podmiot
(wierzyciel) może żądać od drugiego pomiotu
(dłużnika) określonego świadczenia, które ten
powinien spełnić.
Podmioty przelewu
1.Między cedentem a dłużnikiem istnieje
stosunek gospodarczy, z którego wynika
wierzytelność
2. Cedent przelewa wierzytelność na
cesjonariusza (bank)
3.Dłużnik nie jest stroną umowy przelewu
wierzytelności, ale na skutek tej umowy jest
zobowiązany spełnić świadczenie na rzecz
cesjonariusza zamiast na rzecz cedenta
Rodzaje przelewu
wierzytelności
Kryterium Kryterium Kryterium
odpłatności definitywności umiejscowienia
ryzyka
odpłatny definitywne z zachowaniem
przjście wierzytelności regresu do
cedenta
nieodpłatny przelew powierniczy bez prawa regresu
do cedenta
Ograniczenia zbywalności
wierzytelności
Ograniczenie Niezbywalne Niezbywalne
z mocy ustawy z mocy umowy ze względu na
charakter zobowiązania
zakaz zakaz
zakaz w umowie ściśle osobisty charakter
bezwzględny względny
przed dokonaniem wierzytelności
przelewu (np. prawo do renty, do
dożywotniego mieszkania)
zakaz: wierzytelności ściśle związane
prawo odkupu roszczenia
bezwzględny z innym stosunkiem prawnym,
art. 595 par. 1 k.c. odszkodowawcze
względny niesamodzielne (np. z umowy
z art. 444-448 k.c.
poręczenia)
art. 449 k.c.
zakaz dotyczy: prawo o charakterze
prawo pierwokupu zastaw zwykły
podmiotu, terminu niemajątkowym (np. prawo
art. 602 par. 1 k.c. art. 323 par. 2 k.c.
lub uzależnienia przelewu do autorstwa)
od zgody dłużnika
zakaz w formie pisemnej, związane z umowami, w których
udział wspólnika zastaw rejestrowy
jeżeli wierzytelność istotna jest wola dłużnika co do
w spółce cywilnej art17 ust. 1 ustawy o
stwierdzona pismem osoby wierzyciela (np. z umowy
art. 863 par. 1 k.c. zastawie rejestrowym i
art. 514 k.c. przedwstępnej)
rejestrze zastawów
wierzytelności o charakterze
prawo dożywocia hipoteka zwykła
publicznoprawnym
art. 912 k.c. art. 79 ust. 1 ustawy o
księgach wieczystych i
hipotece
prawa wspólnika
w spółce jawnej
z tytułu należenia do niej
Uprawnienia i obowiązki dłużnika wierzytelności
1. Do dokonania przelewu nie jest potrzebna zgoda dłużnika (art. 509
par. 1 k.c.)
2. Dłużnik jest zobowiązany do dokonania płatności na rzecz
cesjonariusza dopiero wówczas, gdy zostanie zawiadomiony o
przelewie (art. 512 k.c.).
3. Sytuacja dłużnika nie może ulec pogorszeniu na skutek
dokonanego przelewu, przysługują mu te same zarzuty, które miał
przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie (art.
513 par. 1 k.c.), czy też już po zawiadomieniu. Zarzuty, jakie mu
przysługują - nieważność zobowiązania, przedawnienie roszczeń,
niespełnienie świadczenia wzajemnego, odroczenie terminu
świadczenia, nieważność przelewu, zarzuty przysługujące osobiście
przeciw nabywcy.
4. Dłużnik ma prawo do potrącenia z przelanej wierzytelności,
wierzytelności która mu przysługuje względem cedenta, nawet jeśli
przysługująca mu wierzytelność stała się wymagalna już po
dokonaniu przelewu. Nie dotyczy to wierzytelności, które stały się
wymagalne póz
niej niż przelana wierzytelność (art. 513 par. 2 k.c.).
Podstawy prawne przelewu wierzytelności:
� kodeks cywilny
Art. 410 - dotyczący świadczenia nienależnego
Art. 509-518 Kodeks cywilny, Księga Trzecia, Tytuł IX, Dział I,  Zmiana wierzyciela
Art. 509
do przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią nie jest potrzebna zgoda dłużnika
wraz z wierzytelnością przechodzą wszelkie prawa z nią związane, np. roszczenie o odsetki
Art. 510
wierzytelność przenosi umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia
wierzytelności
Art. 511
jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności też powinien być na piśmie
Art. 512
dotyczy spełnienia świadczenia do rąk zbywcy, jeśli dłużnik nie wiedział o przelewie
Art. 513
sytuacja dłużnika nie może ulec, na skutek przelewu, pogorszeniu
Art. 514
sytuacja, gdy dłużnik zastrzegł sobie, że przelew nie może dojść do skutku bez jego zgody
Art. 515
dotyczy sytuacji dłużnika po zawiadomieniu go o dokonaniu przelewu - spełnienie świadczenia
Art. 516
odpowiedzialność zbywcy za istnienie wierzytelności
� prawo bankowe (ustawa z dnia 29.08.1997 r.)
Art. 5 ust. 2 pkt. 5 - przelew wierzytelności jest czynnością bankową subiektywną
Art. 71 - dotyczy koncentracji kredytów i innych wierzytelności
Typy forfaitingu
Kryterium: Kryterium: Kryterium: Kryterium: Kryterium: Kryterium:
umiejscowienia występowania usług liczby podmiotów zasięgu przedmiotowe zawiadamiania
ryzyka dodatkowych transakcji terytorialnego dłużnika
właściwy zwykły bezpośredni krajowy wierzytelności otwarty
własnych
niewłaściwy poszerzony pośredni zagraniczny wierzytelności ukryty
w wekslach
trasowanych
hermes-forfaiting wierzytelności
handlowych
konfirmingowy wierzytelności
objętych
akredytywami
dalszy wierzytelności
leasingowych
Bieżąca obsługa forfaitingu
Ocena okresowa Analiza spłacalności
zdolności kredytowej wykupionych
wierzytelności
Forfaitysty Informowanie na bieżąco
forfaitysty
Dłużnika forfaitingowego
Analiza realizacji przez forfaitystę Ustanowienie i
umowy z której wynikają aktualizacja
wierzytelności zabezpieczeń
Zwrot forfaityście Ponaglenia przy
kwot jemu należnych opóz
nieniach w spłacie
i windykacja
Przeksięgowanie co miesiąc
w dochody forfaitera
część dyskonta przypadającą
na dany okres
Ekonomiczne efekty korzystania z forfaitingu
przez przedsiębiorstwo
n Poprawa płynności finansowej
n Obniżenie ryzyka współpracy z niewiarygodnym
lub niewypłacalnym kontrahentem jako efekt
oceny kontrahenta przez forfaitera
n Transfer ryzyka kredytu kupieckiego na forfaitera
n Transfer ryzyka kraju kontrahenta na forfaitera w
transakcjach forfaitingu międzynarodowego
Opłaty przy
forfaitingu
Marża banku Dyskonto
Opłaty Koszty
dodatkowe ustanowienia
zabezpieczeń
Wysokość opłat przy forfaitingu
Prowizja banku Dyskonto Opłaty dodatkowe
Kwota wierzytelności Kwota wierzytelności Liczba dni respektowych
Okres płatności Okres płatności Kwota wierzytelności
Pracochłonność czynności Wysokość stopy dyskontowej Okres oczekiwania od podpisania
przygotowawczych umowy do wykupu wierzytelności
Pracochłonność obsługi
Ryzyko transakcji Koszt pieniądza Na dostarczenie kompletu
dokumentów
Okres płatności