BANKOWE y
RÓDA
A
FINANSOWANIA
PRZEDSI
BIORSTW
Wykład 10
dr Katarzyna Kreczmańska-Gigol
Katedra Finansów SGH
Leasing jako parabankowe z
ródło
finansowania inwestycji przedsiębiorstw
c.d.
n Jeżeli zgodnie z zapisami w umowie leasingu, na korzystającym spoczywa
obowiązek ponoszenia kosztów ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie
trwania leasingu, to koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na
ogólnie przyjętych warunkach , chyba, że umowa przewiduje inaczej
n Korzystający powinien utrzymywać rzecz w należytym stanie, dokonywać jej
konserwacji i niezbędnych napraw, tak aby znajdowała się ona w stanie
niepogorszonym, lub pogorszenie stanu wynika z prawidłowego używania, oraz
ponosić ciężary związane z własnością lub używaniem rzeczy; o konieczności
dokonywania koniecznych napraw powinien być informowany leasingodawca i
powinien on mieć możliwość kontrolowania stanu rzeczy,
n Leasingodawca nie odpowiada wobec leasingobiorcy za wady rzeczy, chyba że
on ponosi odpowiedzialność za ich powstanie, przy czym postanowienia
umowne mniej korzystne dla leasingobiorcy są nieważne
n Z mocy ustawy na leasingobiorcę przechodzą uprawnienia z tytułu wad rzeczy
przysługujące leasingodawcy względem zbywcy, jednak nie dotyczy to
uprawnienia odstąpienia przez leasingodawcę od umowy ze zbywcą
n Wady rzeczy nie mają wpływu na obowiązek uiszczania opłat wobec
leasingodawcy, chyba że on sam odstąpi od umowy ze zbywcą z powodu wad
rzeczy, jeżeli uprawnienie leasingodawcy do odstąpienia wynika z przepisów
prawa lub umowy ze zbywcą
n Leasingodawca nie może sam odstąpić od umowy ze zbywcą jeśli
leasingobiorca nie wnosi takiego żądania
n Na skutek odstąpienia od umowy ze zbywcą umowa leasingu wygasa, a
leasingodawca może żądać od leasingobiorcy uiszczenia wszystkich
pozostałych rat, ale po pomniejszeniu o korzyści jakie leasingodawca uzyskał
na skutek wcześniejszego wygaśnięcia umowy leasingu i umowy ze zbywcą
n Na leasingobiorcy ciąży obowiązek użytkowania rzeczy i
pobierania pożytków w sposób zgodny z umową
leasingu, a jeśli nie jest on w umowie określony  w
sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu
rzeczy
n Na zmiany w przedmiocie leasingu potrzebna jest zgoda
leasingodawcy, jako właściciela, chyba że zmiany są
zgodne z przeznaczeniem rzeczy, w przeciwnym razie
leasingodawca powinien pisemnie upomnieć
leasingobiorcę
n Jeśli mimo upomnienia leasingobiorca nie zastosuje się
do woli leasingodawcy, umowa leasingu może zostać
wypowiedziana ze skutkiem natychmiastowym lub w
terminie przewidzianym w umowie
n Do oddania przedmiotu leasingu przez
leasingobiorcę w użytkowanie osobie trzeciej
potrzebna jest zgoda leasingodawcy, w przeciwnym
razie umowa może zostać wypowiedziana w trybie
natychmiastowym lub w terminie przewidzianym w
umowie
n Obowiązkiem leasingobiorcy jest płacenie
terminowo rat leasingowych, w przypadku opóz
nień
w płatnościach już jednej raty, leasingodawca
powinien wyznaczyć na piśmie leasingobiorcy
dodatkowy termin, po przekroczeniu którego może
wypowiedzieć umowę w trybie natychmiastowym lub
w terminie wypowiedzenia zgodnym z umową, przy
czym postanowienia umowne mniej korzystne dla
leasingobiorcy są nieważne
n Leasingodawca ma prawo zbyć przedmiot leasingu w
okresie obowiązywania umowy osobie trzeciej, która na
skutek tego wstępuje na miejsce leasingodawcy w
stosunek leasingu
n Na leasingodawcy ciązy obowiązek niezwłocznego
zawiadomienia leasingobiorcy o zbyciu przedmiotu
leasingu
n Jeśli wypowiedzenie umowy następuje z winy
leasingobiorcy, to leasingodawca może żądać od niego
natychmiastowego zapłacenia wszystkich rat
przewidzianych w umowie, pomniejszonych o korzyści
jakie leasingodawca odniósł w skutek wcześniejszej
spłaty i rozwiązania umowy leasingu
n Jeżeli po okresie leasingu umowa przewiduje
przeniesienie własności przedmiotu na leasingobiorcę
bez dodatkowego świadczenia, to leasingobiorca może
domagać się przeniesienia własności rzeczy na niego w
terminie miesiąca od upływu czasu przewidzianego w
umowie, chyba że strony uzgodniły inaczej
Przepisy o umowie najmu stosuje się do:
n Odpowiedzialności leasingodawcy za wady rzeczy powstałe z
jego winy
n Uprawnień i obowiązków stron przy dochodzeniu przeciwko
leasingobiorcy roszczeń dotyczących rzeczy przez osobę trzecią
n Odpowiedzialności leasingobiorcy i osoby trzeciej wobec
leasingodawcy w przypadku oddania przez leasingobiorcę osobie
trzeciej przedmiotu leasingu w użytkowanie
n Zabezpieczenia rat leasingu i świadczeń dodatkowych
leasingobiorcy
n Zwrotu rzeczy po umowie leasingu przez leasingobiorcę
n Ulepszenia rzeczy przez leasingobiorcę
n Przepisy o sprzedaży ratalnej stosuje się do zapłaty przez
korzystającego rat przed terminem ich płatności
n Przepisy dotyczące umowy leasingu stosuje się do umowy, przez
którą jedna ze stron zobowiązuje się oddać rzecz stanowiącą jej
własność drugiej stronie do używania lub używania i pobierania
pożytków, a druga strona zobowiązuje się za płacić z tego tytułu
właścicielowi rzeczy w umówionych ratach wynagrodzenie
pieniężne, przy czym wynagrodzenie to jest równe co najmniej
wartości rzeczy w chwili zawarcia umowy
n Ustawa weszła w życie 9.12.2000 r.
n Ustawa dotyczy umowy leasingu finansowego, ale jej przepisy
mogą być stosowane przy umowach leasingu operacyjnego
n Większość wprowadzonych zapisów ma charakter
dyspozytywny, czyli zależy od woli stron umowy leasingu.
Kryteria
podziału leasingu
Czas trwania transakcji Liczba podmiotów
łączna wysokość opłat
charakter obciążeń
Waluta umowy Okres trwania
umowy
Obciążenia stron Świadczenie przez
nakładami dodatkowymi leasingodawcę
(naprawy, ubezpieczenie, dodatkowych usług
remonty, podatki itd.)
Przedmiot leasingu Wysokość
pierwszej raty
Kryterium:
Czas trwania transakcji,
łączna wysokośc opłat,
charakter obciążeń
Leasing operacyjny Leasing finansowy
czas oznaczony
Umowa na czas oznaczony
40% normatywnego okresu
amortyzacji - ruchomości lub prawa
10 lat - nieruchomości
suma opłat - należny VAT
Suma opłat - VAT
niemniej niż wartość początkowa
nie mniej niż wartość początkowa
środka trwałego lub wartości
przedmiotu
niematerialnej i prawnej
Dla firmy leasingowej:
Klient dokonuje odpisów
opłaty leasingowe w całości - przychód
amortyzacyjnych
amortyzacja - koszt uzyskania przychodów
Dla klienta:
Dla firmy przychód- część
opłaty leasingowe w całości - koszt
odsetkowa raty
uzyskania przychodów
Dla klienta koszt - część odsetkowa
+ amortyzacja
n leasing finansowy (inaczej kapitałowy) - czas trwania umowy
leasingu zbliżony do okresu gospodarczej używalności
przedmiotu, łączna wysokość opłat jest zbliżona do wartości
przedmiotu, odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingobiorca,
kosztem uzyskania przychodów dla niego jest jedynie część
odsetkowa raty leasingowej; zwykle w umowie klauzula zakupu
przedmiotu
n leasing operacyjny (inaczej bieżący) - okres trwania umowy
krótszy niż okres używalności przedmiotu (1-2 lata), łączna
wysokość opłat jest niższa niż wartość przedmiotu leasingu,
odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingodawca, dla
leasingobiorcy cała rata leasingowa stanowi koszt uzyskania
przychodów
n leasing mieszany - po okresie obowiązywania umowy leasingu
operacyjnego, strony zawierają drugą umowę, umowę leasingu
finansowego, która kończy się opcją zakupu
Kryterium: liczba podmiotów
n leasing bezpośredni - leasingodawca jest dostawcą, czyli
producentem przedmiotu leasingu
n leasing pośredni - leasingodawcą jest firma leasingowa, która
nabywa na własność przedmiot leasingu od dostawcy
n leasing popierany - stosowany jest wówczas, gdy przedmiot
leasingu jest wysokiej wartości; w transakcji występuje
popierający, którym jest pożyczko- lub kredytodawca, który
finansuje leasingodawcę - bank
n leasing zwrotny - leasingobiorca jest jednocześnie dostawcą
przedmiotu leasingu
n leasing tenencyjny - przypomina leasing zwrotny, z tym że
leasingobiorca nie jest dostawcą przedmiotu leasingu, a jest nim
podmiot z nim związany, np. z tej samej grupy kapitałowej
Kryterium
liczba podmiotów
Leasing bezpośredni Leasing pośredni
leasingodawca leasingodawcą jest
jest jednocześnie firma leasingowa, która
dostawcą - producentem nabywa od dawcy
przedmiotu leasingu przedmiot leasingu
Leasing zwrotny Leasing tenencyjny
leasingobiorca jest dostawcą przedmiotu
jednocześnie dostawcą leasingu jest podmiot
przedmiotu leasingu związany z leasingobiorcą
Leasing popierany
w transakcji bierze udział
popierający - pożyczkodawca
lub kredytodawca
Kryterium: waluta umowy
leasing złotówkowy
leasing dewizowy - rozliczenie czynszu następuje w złotych, po przeliczeniu po kursie
sprzedaży dewiz na konkretny dzień, najczęściej dzień wystawienia faktury
Kryterium:
waluta umowy
leasing złotowy leasing dewizowy
rozliczenie czynszu w złotych
po przeliczeniu po
odpowiednim kursie
Kryterium:
okres trwania umowy
Leasing Leasing Leasing
krótkoterminowy średnioterminowy długoterminowy
umowa na okres umowa na okres umowa na okres
poniżej 3 lat 3-10 lat powyżej 10 lat
Kryterium: obciążenie stron nakładami dodatkowymi (np. naprawy,
ubezpieczenie, remonty, podatki, transport itp.)
leasing czysty (leasing netto) - dodatkowe nakłady ponosi leasingobiorca
leasing pełny - dodatkowe nakłady ponosi leasingodawca
Kryterium:
obciążenie stron nakładami
dodatkowymi
Leasing czysty Leasing pełny
(leasing netto)
dodatkowe nakłady dodatkowe nakłady
ponosi leasingobiorca ponosi leasingodawca
Kryterium : świadczenie przez leasingodawcę dodatkowych usług
leasing mokry - leasingowi towarzyszą dodatkowe usługi, np. przy leasingu statków
morskich i powietrznych, leasingodawca zapewnia personel, paliwo itd.
leasing suchy - brak jest dodatkowych usług
Kryterium:
świadczenie przez leasingodawcę
dodatkowych usług
Leasing mokry Leasing suchy
są dodatkowe usługi brak dodatkowych usług
Kryterium:
przedmiot leasingu
Leasing ruchomości Leasing nieruchomości
leasing instalacji
zespołów produkcyjnych
leasing wyposażenia
leasing środków
transportu
Leasing dóbr konsumpcyjnych Leasing dóbr inwestycyjnych
Leasing obrotowy Leasing określony
przedmiot leasingu przedmiot leasingu
określony co do gatunku określony co do tożsamości
umowa przewiduje umowa nie przewiduje
wymianę przedmiotu wymiany przedmiotu
na nowy w trakcie na nowy
jej trwania
Leasing dóbr unikatowych
Kryterium: wysokości pierwszej raty
leasing lombardowy - wysoka pierwsza rata leasingowa (opłata wstęna), np. 40%
leasing norweski - leasing zwrotny, gdy pierwsza rata leasingowa (opłata wstępna) jest
równa lub zbliżona do wysokości sumy wszystkich rat leasingowych (prawie 100%)
Kryterium:
wysokość pierwszej raty
Leasing lombardowy Leasing norweski
wysoka opłata wstępna leasing zwrotny
np. 40% - 50%
opłata wstępna
prawie 100% wszystkich
rat
Finansowanie leasingu przez bank
n Firmy leasingowe mają ogromny majątek trwały w porównaniu do
wysokości kapitałów własnych.
n Większość transakcji finansują w bankach. Zwykle firma leasingowa
współpracuje z kilkoma bankami.
n Już na etapie podpisywania umowy leasingu podejmowana jest
decyzja, który bank będzie daną transakcję finansował i w zależności
od tego odpowiednio dostosowuje się kształt umowy do wymagań
banku.
n Na tym etapie należy zgromadzić wymagane przez bank dokumenty,
zaproponować zabezpieczenie umowy, które zostanie
zaakceptowane przez bank. W razie potrzeby należy umowę
dobezpieczyć.
n Zaniedbanie przez firmę leasingową na tym etapie, któregokolwiek z
warunków postawionych przez bank, może doprowadzić do
problemów z uzyskaniem finansowania.
n Zwykle jest tak, że bank i firma współpracujący ze sobą od dłuższego
czasu wypracowują standardy, których przestrzeganie gwarantuje
uzyskanie finansowania.
n Banki finansują działalność firm leasingowych w
formie kredytów lub wykupu wierzytelności
leasingowych (forfaiting leasingowy).
n Jeśli chodzi o kredyty mogą to być kredyty
obrotowe na bieżącą działalność bez kontrolowania,
których umów leasingowych dotyczą zakupywane
za te środki przedmioty lub kredyty docelowe na
zakup określonych przedmiotów leasingu
dotyczących konkretnych umów leasingu.
n W ramach wykupu wierzytelności leasingowych
bank może wykupić jedną ratę, kilka rat lub
wszystkie raty leasingowe wynikające z danej
umowy.
Podstawowe elementy umowy leasingu
n Określenie daty i miejsca podpisania umowy
n Określenie stron umowy
n Opis przedmiotu leasingu
n Warunki finansowe umowy  wysokość pierwszej raty (opłaty
wstępnej), wysokość rat leasingowych i innych opłat wynikających z
umowy
n Określenie sposobu zabezpieczenia umowy leasingu
n Określenie okresu obowiązywania umowy
n Harmonogram spłaty rat leasingowych i innych opłat
n Warunki użytkowania przedmiotu leasingu, ubezpieczenia, rozwiązania
umowy przed terminem jej obowiązywania, warunki wygaśnięcia
umowy, warunki cesji i postanowienia umowne
n Integralną częścią umowy zwykle jest protokół zdawczo-odbiorczy
przedmiotu leasingu upoważnienie udzielone leasingobiorcy przez
leasingodawcę do użytkowania przedmiotu leasingu w okresie trwania
umowy leasingu.
Opłaty przy leasingu
Opłata Opłaty
wstępna bieżące
Prowizja Koszty
ubezpieczenia
Koszty Inne koszty:
ustanowienia np. remontu
zabezpieczeń
Wysokość opłat przy leasingu
Opłata wstępna Czynsz leasingowy Prowizja leasingowa
Wysokośc negocjowalna Wartość przedmiotu Wartość umowy
leasingu leasingu
Sytuacja ekonomiczna Okres obowiązywania umowy Wartość przedmiotu leasingu
leasingobiorcy
Wartość przedmiotu Częstotliwość płacenia rat Pracochłonność czynności
leasingu przygotowawczych
Okres obowiązywania umowy Ryzyko transakcji Pracochłonność obsługi
transakcji
Koszt pieniądza Okres obowiązywania
umowy
Koszty dodatkowe, które ma
pokrywać leasingodawca
Przeglądy, remonty, ubezpieczenie, itd.
Problemy firm leasingowych
i ich symptomy
Spadek ilości Złe wyniki finansowe firmy
zawieranych umów
Efekt braku finansowania Efekt braku nowych
kontraktów
Efekt spadku koniunktury Efekt tworzenia rezerw
i zmniejszenie zainteresowania na złe kontrakty
klientów leasingiem
Efekt wzmożonej konkurencji Efekt strat spowodowanych
niespłacalnością klientów
Efekt przejściowy zmiany
zasad księgowania
(zasada współmierności)
Niedostosowanie terminów i Wzrost ilości
kwot finansowania do niespłacalnych kontraktów
zawieranych kontraktów
Efekt braku możliwości Efekt walki z konkurencją
uzyskania długoterminowego poprzez obniżanie standardów
finansowania wymagań wobec klientów
Efekt braku możliwości Efekt spadku koniunktury i
uzyskania finansowania związane z tym kłopoty
w odpowiedniej wysokości klientów
Niewłaściwe finansowanie
umów krótkoterminowych
z
ródłami długoterminowymi
Wzrost ryzyka finansowania
transakcji przez bank
Spłata rat leasingowych
przy przelewie wierzytelności
na rachunek firmy a nie banku
Zwiększenie ryzyka banku,
jako efekt zmowy
Przejściowa poprawa
płynności leasingodawcy
Zalety leasingu
n Możliwość sfinansowania całości nakładów inwestycyjnych
n Elastyczność finansowania inwestycji (różnorodność transakcji)
n Niskie obciążenia początkowymi nakładami inwestycyjnymi (nie
ma konieczności angażowania wysokich kapitałów własnych)
n Korzyści podatkowe
n Zwiększenie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa
n Możliwości zmniejszenia kosztów całkowitych inwestycji
n Korzyści bilansowe
n Dostęp do nowoczesnych technologii (leasing obrotowy)
n Nie wymaga dodatkowych zabezpieczeń rzeczowych
n Leasing jest łatwiej dostępny niż kredyt bankowy zwłaszcza dla
przedsiębiorstw MSP
n y
ródło: J. Grzywacz, Kapitał w przedsiębiorstwie i jego struktura, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2008, s.
34-35.
Wady leasingu
n Koszty transakcji  wyższe niż wartość początkowa
przedmiotu leasingu
n Problemy z interpretacją leasingu (zwłaszcza
podatkowe)
n Negatywne skutki niewywiązywania się z umowy
leasingowej przez leasingobiorcę (utrata
przedmiotu leasingu, kary finansowe)
n Ryzyko cenowe i rzeczowe (brak możliwości
korzystania z rzeczy na skutek jego wad nie zwalnia
z obowiązku płacenia rat leasingowych)
n y
ródło: J. Grzywacz, op. cit., s. 35-36.