BANKOWE y
RÓDA
A
FINANSOWANIA
PRZEDSI
BIORSTW
Wykład 4
dr Katarzyna Kreczmańska-Gigol
L.p. Data Zagadnienia
1. 23.09.2008 Sprawy organizacyjne. Omówienie zakresu programu wykładów
2. 30.09.2008 Charakterystyka funkcji banków komercyjnych na rynkach finansowych
3. 7.10.2008 Rola banku komercyjnego w procesie finansowania przedsiębiorstw
4. 14.10.2008 Kredyt jako podstawowe z
ródło finansowania działalności operacyjnej i inwestycyjnej
przedsiębiorstw.
Pożyczka bankowa - różnice w porównaniu do kredytu
5. 21.10.2008 Faktoring jako forma wsparcia płynności finansowej podmiotów gospodarczych
6. 28.10.2008 Możliwości zastosowania weksli handlowych w procesie pozyskania środków
finansowych z banku
7. 4.11.2008 Zastosowanie forfaitingu w finansowaniu handlu zagranicznego
8. 18.11.2008 Leasing jako parabankowe z
ródło finansowania inwestycji przedsiębiorstw
9. 25.11.2008 Wykorzystanie tarczy podatkowej do obniżenia kosztu pozyskania kapitałów obcych
przez przedsiębiorstwa
10. 2.12.2008 Gwarancje bankowe jako operacje wspomagające procesy finansowania firm
11. 9.12.2008 Zastosowanie akredytywy i inkasa dokumentowego w finansowaniu zagranicznych
operacji handlowych
12. 16.12.2008 Rola i funkcje banku komercyjnego w emisji dłużnych papierów wartościowych
przedsiębiorstw. Bank jako pośrednik w procesie emisji krótkoterminowych
papierów komercyjnych (commercial papers)
13. 6.01.2009 Zadania banku w emisji obligacji przedsiębiorstw. Rola banku w procesie emisji dłużnych
papierów wartościowych w ramach sekurytyzacji aktywów
14. 13.01.2009 Egzamin zerowy
Harmonogram wykładów
Temat wykładu
Kredyt jako podstawowe z
ródło
finansowania działalności operacyjnej i
inwestycyjnej przedsiębiorstw
oraz
Pożyczka bankowa  różnice w
stosunku do kredytu
I. Kredyt jako podstawowe z
ródło finansowania
działalności operacyjnej i inwestycyjnej
przedsiębiorstw
1. Wykorzystanie kredytów przez przedsiębiorstwa
2. Przepisy prawne dotyczące kredytów
3. Pojęcie kredytu
4. Cechy umowy kredytu
5. Elementy umowy kredytowej
6. Podmioty kredytu
7. Rodzaje kredytów
8. Ryzyko kredytowe banku
9. Etapy procesu kredytowego
10. Bieżąca obsługa kredytu
11. Dokumenty wymagane przez banki przy kredycie
12. Analiza klienta
13. Zabezpieczenie kredytu
14. Dochodzenie należności przez banki od kredytobiorców
15. Wycena transakcji
16. Efekty korzystania z kredytu przez przedsiębiorstwa
17. Wady i zalety kredytu
Finansowanie działalności inwestycyjnej
według deklaracji przedsiębiorstw  I
kwartał 2008
n Środki własne  45,6 %
n Kredyt  32%
n Inne z
ródła  27,3%
Kredyty udzielone większym
przedsiębiorstwom w 2007 r.
n Kredyty na inwestycje  26,6%
n Kredyty obrotowe  26,3%
n Kredyty w rachunku bieżącym  23,5%
n Kredyty na nieruchomości  20,4%
n Kredyty eksportowe  0,1%
n Pozostałe kredyty i pożyczki - 3,1%
n Przedsiębiorczość w Polsce, Ministerstwo Gospodarki, s. 95.
Kredyty udzielone
mikroprzedsiębiorstwom w 2007 r.
n Kredyty inwestycyjne  34,3%
n Kredyty w rachunku bieżącym  24,4%
n Kredyty obrotowe  15,9%
n Pozostałe kredyty i pożyczki  14,8%
n Kredyty na nieruchomości  10,3%
n Kredyty eksportowe  0,2%
n Ibidem.
Przepisy prawa bankowego
odnoszące się do kredytu
n Art. 5 - dotyczy określenia udzielania kredytów, jako czynności
bankowej
n Art. 69-79 - dotyczące kredytów i pożyczek pieniężnych oraz
zasad koncentracji wierzytelności
n Art. 93 - uprawnia bank do żądania zabezpieczenia
n Art. 99 - uprawnia bank do udzielania kredytów i pożyczek w
walutach obcych
n Art. 109 - uprawniający bank do wydawania ogólnych warunków
umów i regulaminów
n Art. 111 - dotyczy obowiązku ogłaszania w odpowiedni sposób
oprocentowania
n Art. 104 - dotyczący tajemnicy bankowej
n Art. 105 - dotyczy obowiązku udzielania przez bank informacji
Umowa kredytowa
n Umowa kredytowa jest umową nazwaną,
uregulowaną poza kodeksem cywilnym[1]. Jest
ona uregulowana w ustawie Prawo bankowe
z dnia 29.08.1997 r., (Dz. U. Nr 140, poz.
939)
n Oprócz prawa bankowego mają do niego
zastosowanie przepisy Ustawy o kredycie
konsumenckim.
n [1] W. Czachórski,  Zobowiązania. Zarys wykładu , PWN, Warszawa, 1999, str. 424
Kredyt
n na mocy umowy kredytu do dyspozycji kredytobiorcy stawiana jest
określona kwota środków pieniężnych w postaci bezgotówkowego
pieniądza bankowego;
n kredyt jest celowy, na konkretny cel ustalony w umowie kredytowej;
w przypadku kredytu obrotowego celem jest finansowanie
działalności bieżącej firmy  finansowanie należności, zapasów,
zobowiązań; w przypadku kredytu inwestycyjnego celem jest
finansowanie inwestycji;
n wykorzystanie kredytu musi nastąpić na warunkach i zasadach
określonych w umowie kredytowej;
n kredyt powinien być odpłatny;
n kredyt obrotowy jest kredytem krótkoterminowym;
n Kredyt inwestycyjny jest najczęściej kredytem długoterminowym
n bank ma prawo ustanowić zabezpieczenie udzielonego kredytu;
n umowa kredytowa zawsze musi być pisemna.
Umowa kredytu jest:
n konsensualna, tj. dochodzi do skutku z momentem jej podpisania
n dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna; bank
zobowiązuje się do udostępnienia kredytobiorcy określonej kwoty
pieniędzy, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tej
kwoty na warunkach określonych w umowie i do jej zwrotu wraz
z odsetkami w określonym terminie
n odpłatna, bank za udostępnione kredytobiorcy środki pobiera
zapłatę w postaci odsetek, prowizji, a w przypadku opóz
nienia w
spłacie kredytu, odsetek za zwłokę
n terminowa, musi być określony termin na jaki umowa została
zawarta
n celowa, w umowie jest zawsze określony cel na jaki środki z
kredytu mają być przeznaczone
n pieniężna, bank stawia do dyspozycji kredytobiorcy określoną
kwotę pieniędzy, a kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu tej
kwoty na określonych warunkach
n zastrzeżona do wyłącznej kompetencji banków; działalnością
kredytową mogą zajmować się jedynie banki
Podstawowe elementy umowy kredytowej
n strony umowy
n obowiązki stron umowy
n kwota kredytu
n termin spłaty kredytu
n wysokość opłat, tj. oprocentowanie i prowizja
n uprawnienia banku związane z kontrolą wykorzystania kredytu i
zabezpieczeniem spłat
n warunki korzystania z kredytu
n termin udostępnienia kredytu
n W umowie kredytowej mogą znalez
ć się inne zapisy, które strony
umowy chcą umieścić. Zasada jest jedynie taka, że nie mogą być
one sprzeczne z prawem lub zmierzać do obejścia prawa,
ponieważ zgodnie z art. 58 k.c. spowoduje to nieważność całej
umowy lub jej części.
Podmioty stosunku kredytowego
n Strony umowy kredytowej:
q bank - osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami
ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających
do wykonywania czynności bankowych obciążających
ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem
zwrotnym
q kredytobiorca - mogą nim być osoby fizyczne i prawne, a
także jednostki organizacyjne nie mające osobowości
prawnej, o ile posiadają zdolność prawną; kredytobiorcą
może być przedsiębiorca (ustawa Prawo Bankowe z
20.08.1997 r., Dz. U. Nr 121, poz.769, art. 71), spółka
jawna, spółka komandytowa, wspólnota mieszkaniowa
Podział kredytów
kryterium: okres kredytowania kryterium: metoda udzielenia
krótkoterminowy - do 1 roku w rachunku kredytowym
średnioterminowy - od 1 do 3 lat w rachunku bieżącym
długoterminowy - powyżej 3 lat
kryterium: banku udzielającego kryterium: przedmiotu umowy i celu
kredyt udzielony przez 1 bank obrotowy
kredyt konsorcjalny inwestycyjny
inny kredyt celowy
kryterium: sposobu wykorzystania i spłaty kryterium: częstotliwość wykorzystania i spłaty
docelowy, w linii kredytowej, wykorzystywany jednorazowo, w transzach,
rolowany, pomostowy w ciągnieniach
spłacany jednorazowo, w ratach lub z wpływów
kryterium: waluta kredytu kryterium: zasady oprocentowania
złotowy o stałym oprocentowaniu
dewizowy o zmiennym oprocentowaniu
Rodzaje kredytów
Podział kredytów zgodnie z kryterium
podmiotów umowy
n Kredyty dla podmiotów prowadzących
działalność gospodarczą
n Kredyty dla instytucji rządowych i
samorządowych
n Kredyty dla osób fizycznych
n Kredyty dla innych banków
Podział kredytów zgodnie z kryterium
okresu kredytowania
n Kredyty krótkoterminowe - z okresem
płatności do 1 roku
n Kredyty średnioterminowe  z okresem
płatności powyżej 1 roku do 3 lat (w
niektórych klasyfikacjach powyżej 1 roku do 5
lat)
n Kredyty długoterminowe  z okresem
płatności powyżej 3 lat (wg niektórych
klasyfikacji powyżej 5 lat)
Rodzaje kredytów zgodnie z kryterium
metody udzielenia kredytu
n Możemy wyróżnić kredyty udzielane w rachunku kredytowym,
które są wykorzystywane za pośrednictwem rachunku
kredytowego
n Kredyty udzielane w rachunku bieżącym charakteryzują się
tym, że ich wykorzystanie następuje przez przekroczenie salda
na rachunku bieżącym o kwotę ustalona w umowie, a każda
wpłata na rachunek uwalnia część limitu kredytowego, który
może być natychmiast wykorzystany.
n Przy tym kryterium czasami wyróżnia się kredyty konsorcjalne,
jako specjalnie udzielane. Charakteryzują się tym, że w roli
kredytodawców występują co najmniej 2 banki.
n Kredyt udzielany przez 1 bank samodzielnie
n Kredyt konsorcjalny udzielany jest conajmniej przez 2 banki.
q Przypadek pierwszy to taki, kiedy kwota kredytu jest na tyle wysoka, że
jeden bank nie jest wstanie finansować całej transakcji. Wówczas
środki są dostarczany przez dwa a czasami nawet więcej banków.
q Przypadek drugi to taki, kiedy bank jest już na tyle zaangażowany w
finansowanie danego klienta, że nie może on, ze względu na wysokość
kapitałów własnych i przepisy prawa bankowego, udzielić temu
klientowi kolejnego kredytu. Jednocześnie bank jest zadowolony z
dotychczasowej współpracy, chciałby uczestniczyć w finansowaniu
kolejnej transakcji z klientem. Zwraca się do innego banku, aby ten był
dostawcą środków pieniężnych i zarabiał na oprocentowaniu, sam jest
organizatorem konsorcjum i za to inkasuje odpowiednią prowizję.
q Trzeci przypadek to taki, kiedy bank wykorzystał już możliwy limit
finansowania danego klienta, obawia się jednak, że jeśli z kolejną
transakcją klient pójdzie do innego banku, to ten będzie chciał go ze
sobą bardziej związać, zaproponuje mu przeniesienie również innych
umów. W ten sposób straci dobrego klienta, który zostanie
przechwycony przez inny bank. Aby do tego nie dopuścić, sam zajmuje
się znalezieniem z
ródła finansowania w innych bankach i zawiera
umowę konsorcjalną.
q Czwarty przypadek to taki, kiedy bank jest zainteresowany transakcją, ale
ryzyko jest na tyle wysokie, że woli przenieść jego część na inny podmiot,
którym jest bank uczestniczący w konsorcjum. Ryzyko związane z
finansowaniem transakcji zostanie podzielone pomiędzy banki uczestników
konsorcjum.
Kryterium banku udzielającego
Rodzaje kredytów wg kryterium
przedmiotu umowy i celu kredytu
n Kredyt obrotowy  są to kredyty przeznaczone na finansowanie
bieżącej działalności gospodarczych kredytobiorcy, np.
finansowanie zapasów  zakup surowców, materiałów, towarów,
zapłata bieżących zobowiązań z tytułu czynszu, prądu, wody,
płace dla pracowników itd.
n Kredyt inwestycyjny  przeznaczone na finansowanie
nakładów na majątek trwały (nakłady na rzeczowy majątek trwały
 zakup nieruchomości, budowy budynków, zakup maszyn i
urządzeń; wartości niematerialne i prawne  zakup patentów,
licencji, programów komputerowych, koszty badań rozwojowych;
finansowy majątek trwały- zakup akcji lub udziałów w innych
przedsiębiorstwach, zakup długoterminowych papierów
wartościowych)
n Inne kredyty celowe  np. kredyty sezonowe, kredyty
eksportowe, kredyty akceptacyjne, różnego rodzaju kredyty dla
rolnictwa, kredyt akceptacyjny, dyskonto weksli
Kryterium sposobu wykorzystania
n W rachunku bieżącym poprzez przekraczanie salda na rachunku bieżącym 
otwarty (gdzie kredytobiorca zadłuża się do wysokości ustalonego limitu
zadłużenia w całym okresie obowiązywania umowy) lub kasowy, czyli płatniczy,
który udzielany jest na bardzo krótki czas (14-30 dni) w związku z przejściowymi
problemami z płynnością, na zapłatę bieżących jednorazowych zobowiązań (np.
wobec pracowników lub na zapłatę podatku).
n Docelowy, czyli w formie doraz
nej transakcji, może być wykorzystywany
jednorazowo lub w transzach z przeznaczeniem na sfinansowanie określonych
umów  w formie kredytu płatniczego lub rewolwingowego, który jest stawiany
do dyspozycji kredytobiorcy w celu finansowania wielokrotnych, powtarzających
się operacji w ramach prowadzenia działalności (odnawialny)
n W linii kredytowej, czyli z ustalonym limitem kredytowym, ale bez ustalania
kwot i terminów wykorzystania  odnawialnej, gdy kredyt może być wielokrotnie
wykorzystywany po spłacie lub nieodnawialnej, gdy każda wypłata zmniejsza
limit do wykorzystania i nie ulega on zwiększeniu nawet po częściowej spłacie.
n Rolowany to taki kredyt, gdy bank wielokrotnie przedłuża termin jego spłaty
n Pomostowy  kredyt udzielany jako przejściowy do momentu udzielenia
właściwego, czyli zasadniczego kredytu i spłacany z tego kredytu
Kryterium sposobu spłaty
n Kredyty spłacane z wpływów na rachunek
n Kredyty spłacane jednorazowo  na koniec
obowiązywania umowy
n Kredyty spłacane w ratach  malejących
(obejmujących równe raty kapitału i malejące
raty odsetkowe), annuitetowych (równe raty
obejmujące spłatę kapitału i odsetek),
uśrednionych
Kryterium  częstotliwość wykorzystania
i spłaty
n Wykorzystywany:
q Jednorazowo, gdy cała kwota kredytu jest wykorzystywana w
jednym ustalonym w umowie terminie
q W transzach, gdy kwota kredytu może być wykorzystywana w
wielu częściach
q W ciągnieniach, wtedy gdy kredyt jest udzielany w formie linii
kredytowej lub jako kredyt w rachunku bieżącym. Wysokość i
termin wykorzystania nie jest określony w umowie, nie może
jedynie przekroczyć maksymalnej kwoty kredytu i nie może być
wykorzystany po upłynięciu terminu obowiązywania umowy.
n Spłacany:
q Jednorazowo, gdy cała kwota jest spłacana w jednym ustalonym
w umowie terminie
q W ratach zgodnie z terminami i w wysokości ustalonej w umowie
q Z wpływów, wtedy gdy jest to kredyt w rachunku bieżącym lub w
formie linii kredytowej, a wysokość i terminy spłaty zależą od
kredytobiorcy
Kryterium  waluta kredytu
n Kredyty złotowe
n Kredyty dewizowe
Kryterium zasady oprocentowania
n Kredyty o stałym oprocentowaniu
n Kredyty o zmiennym oprocentowaniu
Kredyty obrotowe
kryterium: okres kredytowania kryterium: metoda udzielenia
krótkoterminowy - do 1 roku w rachunku kredytowym
w rachunku bieżącym
kryterium: banku udzielającego kryterium: przedmiotu umowy i celu
kredyt udzielony przez 1 bank finansowanie majątku obrotowego
przy obrotowym nie wystepuje konsorcjum lub spłata bieżących zobowiązań
kryterium: sposobu wykorzystania i spłaty kryterium: częstotliwość wykorzystania i spłaty
docelowy, w linii kredytowej, wykorzystywany jednorazowo, w transzach,
rolowany, pomostowy w ciągnieniach
spłacany jednorazowo, w ratach lub z wpływów
kryterium: waluta kredytu kryterium: zasady oprocentowania
złotowy o stałym oprocentowaniu
dewizowy o zmiennym oprocentowaniu
Cechy kredytu obrotowego
Kredyty inwestycyjne
kryterium: okres kredytowania kryterium: metoda udzielenia
długoterminowy - powyżej 3 lat w rachunku kredytowym
średnioterminowy - powyżej 1 roku do 3 lat w rachunku bieżącym
kryterium: banku udzielającego kryterium: przedmiotu umowy i celu
kredyt udzielony przez 1 bank finansowanie majątku trwałego
kredyty konsorcjalne
kryterium: sposobu wykorzystania i spłaty kryterium: częstotliwość wykorzystania i spłaty
docelowy, w formie linii kredytowej wykorzystywany jednorazowo, w transzach,
w rachunku kredytowym w ciągnieniach
spłacany w ratach lub jednorazowo, z karencją
kryterium: waluta kredytu kryterium: zasady oprocentowania
złotowy o stałym oprocentowaniu
dewizowy o zmiennym oprocentowaniu
Cechy kredytu inwestycyjnego
Warunki udzielenia kredytu
n Zgodnie z art. 70 prawa bankowego bank uzależnia udzielenie
kredytu od posiadania przez kredytobiorcę zdolności kredytowej
oraz dostarczenia dokumentów i informacji potrzebnych do
określenia tej zdolności. Przepis ten nie ma zastosowania w
przypadku, kiedy kredytobiorca rozpoczyna działalność
gospodarczą i przedstawi odpowiednie zabezpieczenie kredytu.
W przypadku kredytobiorcy, który nie posiada zdolności
kredytowej, bank może mu udzielić kredytu, jeśli przedstawi
bankowi plan uzdrowienia, z którego wynika, że w określonym
terminie uzyska zdolność kredytową oraz przedstawi
odpowiednie zabezpieczenie kredytu.
n
Ustawa prawo bankowe z dnia 29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 140,
poz. 939)
Ryzyko towarzyszące kredytowaniu
klientów przez banki
n Ryzyko kredytowe banku aktywne  ryzyko
poniesienia straty przez bank na skutek
braku spłaty lub nieterminowej spłaty kredytu.
n Ryzyko kredytowe pasywne  ryzyko
poniesienia straty przez bank na skutek
utraty korzystnego z
ródła finansowania
działalności kredytowej.
Sposoby radzenia
sobie z ryzykiem kredytowym
Unikanie ryzyka Zapobieganie
niepodpisywanie umów weryfikacja wiarygodności i zdolności
z klientami, którzy budzą zastrzeżenia kredytowej firm , odpowiednie
nie spełniają wymagań banku warunki umów i zabezpieczenia
Ponoszenie Przenoszenie
ryzyko towarzyszy każdej transakcji, banki przenoszą ryzyko na podmioty
jeśli jego poziom zostanie oceniony jako zabezpieczajace transakcję lub inne banki
akceptowalny dla banku, to zawiera on umowę
Sposoby radzenia sobie z ryzykiem kredytowym przez banki
n weryfikując wiarygodność kredytową i wypłacalność klientów, aby
wykluczyć sytuację, kiedy bank podpisuje umowę o finansowanie i udostępnia środki
klientowi mało wiarygodnemu lub niewypłacalnemu już w momencie podpisywania
umowy, lub takiemu, którego utrata wypłacalności w przyszłości jest wielce
prawdopodobna
n banki wypracowują własne metodologie weryfikacji klientów
n bardzo często jest to punktowa ocena zdolności kredytowej oparta na
wskaz
nikach oraz klasyfikacja należności banku; punktowa ocena klientów jest
stosowana zarówno przy ocenie klientów korporacyjnych, jak i klientów
indywidualnych; metoda stosowana do oceny przedsiębiorstw ma już w Polsce
dłuższą tradycje; systemy scoringowe stosowane do oceny osób fizycznych są w
polskich bankach nowością
n przy ocenie ryzyka jako wysokie bank albo nie decyduje się na podpisanie
umowy i w ten sposób unika ryzyka, albo podnosi cenę finansowania i ma ona
zrekompensować wyższe ryzyko  wyższe ceny finansowania przy wyższym
ryzyku
n przy odpowiednio wysokich stawkach i dodatkowym zabezpieczeniu bank może
zdecydować się na ponoszenie ryzyka
n banki stosują limity zaangażowania w finansowanie jednego klienta, grupy
klientów ze sobą powiązanych, poszczególne branże i państwa
n dywersyfikują portfel kredytowy banku (zaangażowanie w finansowanie wielu
podmiotów z różnych branż)
n monitorują obsługę transakcji w trakcie obowiązywania umów, aby zauważać
symptomy zagrożenia
n większość transakcji kredytowych jest dodatkowo zabezpieczana;
zabezpieczenia mają zmniejszyć ewentualne straty banku, a w każdym razie mają
usprawnić proces odzyskiwania należności banku
Banki walczą z ryzykiem:
Czynności wykonywane przez bank przy oferowaniu
klientom kredytów  etapy procesu kredytowego
1. Rozmowa wstępna  wstępna weryfikacja klienta
2. Wniosek kredytowy klienta
3. Rozpatrzenie wniosku przez bank
4. Decyzja kredytowa
5. Umowa kredytowa
6. Wypłata kredytu
7. Bieżąca obsługa kredytu  monitorowanie spłat rat i odsetek,
inkaso należności, weryfikacja wiarygodności i wypłacalności
kredytobiorcy i poręczycieli (ocena okresowa), monitorowanie
zabezpieczeń transakcji, zmiana warunków umowy (aneksy do
umów)
8. Dochodzenie należności przeterminowanych  windykacja
przedsądowa, restrukturyzacja kredytu, windykacja sądowa
Bieżąca obsługa umów kredytu
obrotowego
Kontrola wykorzystania Ustanowienie i aktualizacja
zabezpieczeń
Analiza obsługi kredytu Analiza okresowa
(spłaty rat, odsetek i prowizji) sytuacji finansowej
(kredytobiorcy, podmiotów
zabezpieczających)
Analiza pozycji kredytobiorcy Ponaglenia w przypadku
na rynku opóz
nień w spłatach
(pozycja w branży, sytuacja (windykacja przedsądowa,
w branży) sądowa)
Bieżąca obsługa umów kredytu obrotowego
Bieżąca obsługa umów kredytu
inwestycyjnego
Kontrola wykorzystania Ustanowienie i aktualizacja
zabezpieczeń
Analiza obsługi kredytu Analiza okresowa
(spłaty rat, odsetek i prowizji) sytuacji finansowej
(kredytobiorcy, podmiotów
zabezpieczających)
Analiza pozycji kredytobiorcy Ponaglenia w przypadku
na rynku opóz
nień w spłatach
(pozycja w branży, sytuacja (windykacja przedsądowa,
w branży) sądowa)
Kontrola etapów prac Weryfikacja planów
z wykonaniem
Kontrola opłacalności Inspekcje
inwestycji (u kredytobiorcy, na miejscu
inwestycji, w celu kontroli stanu
zabezpieczeń rzeczowych)
Obsługa bieżąca kredytu inwestycyjnego
Wymagane dokumenty
n Dokumenty założycielskie
n Sprawozdania finansowe
n Opinie bankowe
n Informacje z US i ZUS
n Planowane wielkości finansowe
n Informacje na temat firmy  przedmiot
działalności, historia firmy, kierownictwo
firmy, pracownicy, kontrahenci, zasady
współpracy z kontrahentami, itp.
y
ródła informacji dla banku
Wewnętrzne Zewnętrzne
Informacje z rachunkowości y
ródła instytucjonalne
rachunek zysków i strat informacje i analizy
Centralnego Urzędu Planowania
bilans informacje statystyczne
Głównego Urzędu Statystycznego
przepływy pieniężne informacje i analizy
Narodowego Banku Polskiego
sprawozdania specjalne
y
ródła rynkowe
Informacje od pracowników
analizy giełdowe i
procesowe
sprawozdania badania marketingowe
informacje na temat raporty roczne banków
kontaktów z klientami
ocena struktury banku ranking banków
ocena regulaminów i procedur prasa fachowa
y
ródła informacji o przedsiębiorstwie
Analiza "szybka" sytuacji klienta
Raiting - dokonany przez agencję
Suma bilansowa- ocena wielkości firmy
Kapitał własny - zdolność do pokrywania strat,
wielkość i potencjał firmy
Wynik finansowy - firma efektywna, czy nie
Doświadczenia - ocena współpracy z tym
lub podobnymi klientami
Ocena przedsiębiorstwa  etap 1
Analiza pozioma wyniku
finansowego
n to ocena dynamiki zmian poszczególnych wielkości. Pozwala określić,
jakie było tempo zmian (wzrostu lub spadku) poszczególnych
elementów rachunku wyników, przychodów lub kosztów. Przy tego
rodzaju analizie muszą być brane pod uwagę analogiczne okresy. Jeśli
porównujemy wielkości w różnych okresach, to możemy jedynie
określić jakie było tempo wzrostu lub spadku w badanym okresie - jaki
procent.
n Analiza pozioma może być dokonywana w ujęciu nominalnym lub
realnym. W ujęciu realnym uwzględnia się wpływ inflacji.
n Dynamika w ujęciu nominalnym = (wartość pozycji w okresie badanym)
: (wartość pozycji w okresie bazowym)
n Dynamika w ujęciu realnym = (dynamika w ujęciu nominalnym) : (1 +
stopa inflacji)
n Wnioski z analizy poziomej pomagają ocenić, czy firma rozwijała się,
czy poprawiała swoją kondycję. Porównując do sytuacji innych firm w
danej branży można porównać, czy rozwijała się wolniej czy szybciej
niż większość firm z tej samej branży, oraz czy poprawiała swoją
kondycję bardziej lub słabiej niż inne firmy.
Analiza pionowa rachunku wyników
n Analiza pionowa rachunku wyników
pozwala określić, które pozycje w rachunku
wyników mają największy wpływ na jego
kształt. Udział których kosztów i przychodów
był najwyższy w przychodach i kosztach
ogółem.
n Udział wybranej pozycji = (wartość
wybranej pozycji) : wartość odniesienia
(np. przychody ogółem)
Analiza pozioma bilansu
n Analiza zmian sumy bilansowej jest to analiza
pozioma.
n Pozwala określić:
n czy w danym okresie firma rozwijała swoją
działalność, czy też zmniejszała,
n które ze sfer działalności firmy w danym okresie
zyskiwały na znaczeniu, a których znaczenie malało,
n na jakim segmencie rynku firma była bardziej
aktywna, a na jakim ograniczała swoją działalność.
Analiza pionowa bilansu
n Analiza struktury bilansu, czyli analiza
pionowa bilansu
n Analiza pionowa bilansu polega na badaniu
udziału poszczególnych pozycji bilansu w
sumie bilansowej.
n Pozwala określić, które sfery działalności
firmy mają największe znaczenie.
BANKOWE y
RÓDA
A FINANSOWANIA
PRZEDSI
BIORSTW
Wykład 5
1. Wskaz
niki rentowności:
n wskaz
nik rentowności aktywów ROA = wynik finansowy :
aktywa
n wskaz
nik rentowności kapitałów ROE = wynik finansowy :
kapitał własny
n wskaz
nik rentowności obrotu ROS = wynik finansowy :
przychody
n wskaz
nik poziomu kosztów koszty : przychody
n wskaz
nik marży zysku PM = wynik finansowy :
przychody operacyjne
2. Wskaz
niki efektywności zatrudnienia:
n wskaz
nik 1 aktywa : liczba etatów
n wskaz
nik 2 wynik : liczba etatów
n Wskaz
niki efektywności, wskaz
niki zyskowności określają na
ile efektywna , zyskowna jest działalność firmy.
n Bazą odniesienia dla wskaz
ników efektywności jest czas, plan
lub normatyw. Sprawdza się, czy na przestrzeni badanego
czasu wskaz
niki uległy polepszeniu lub pogorszeniu, czy są
zgodne z zaplanowanymi lub z wartością uznawaną za normę.
Ocena zyskowności
n Firma jest płynna, gdy jest zdolna do terminowego regulowania swoich
zobowiązań.
n wskaz
nik płynności bieżącej (gotówka + krótkoterminowe
należności +
zapasy + inne aktywa bieżące) :
krótkoterminowe zobowiązania
n wskaz
nik szybki (aktywa bieżące  zapasy  rozliczenia
międzyokresowe czynne) : bieżące pasywa
n wskaz
nik obrotu zapasami w dniach (przeciętny stan zapasów :
sprzedaż) x 365
n wskaz
nik rotacji należności w dniach (przeciętny stan należności :
sprzedaż) x 365
n cykl obiegu kapitału obrotowego rotacja należności + rotacja zapasów
Wskaz
nik płynności bieżącej mówi o tym, ile razy bieżące aktywa
pokrywają bieżące zobowiązania (min. 1,2).
Wskaz
nik szybki pokazuje stopień pokrycia zobowiązań
krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności (min. 1,0).
Cykl obiegu kapitału obrotowego jest miarą płynności środków obrotowych
firmy, pokazuje ilość dni, która jest potrzebna do zamiany kapitału
obrotowego firmy na środki pieniężne.
Ocena płynności i sprawności działania
n Wskaz
niki zadłużenia i stopnia pokrycia:
n wskaz
nik kapitałowy (kapitał własny : aktywa ogółem) x
100
n wskaz
nik wiarygodności kredytowej (zysk netto + odsetki +
amortyzacja) : (rata spłaty kredytu + odsetki)
n wskaz
nik pokrycia I-szego stopnia (kapitały własne : majątek
trwały) x 100
n wskaz
nik pokrycia II-ego stopnia [(kapitał własny + kredyt i
pożyczki
długoterminowe) : majątek
trwały] x 100
n wskaz
nik pokrycia majątku obrotowego [(kapitał własny +
pożyczki długoterminowe  majątek trwały) : majątek
obrotowy] x 100
n Firma jest wypłacalna, gdy wartość rynkowa jej aktywów
jest równa lub większa od wartości jej zobowiązań.
Ocena wypłacalności  wskaz
niki zadłużenia i stopnia pokrycia
Ocena opłacalności przedsięwzięć
inwestycyjnych  kredyt inwestycyjny
n Podstawowe kwestie dla badania
opłacalności projektu inwestycyjnego
q Oszacowanie przepływów pieniężnych
q Określenie poziomu stopy dyskontowej
q Określenie progu rentowności i analiza
wrażliwości projektu inwestycyjnego
n Ocena możliwości obsługi zadłużenia z tytułu
kredytu inwestycyjnego
Zabezpieczenia kredytu
Podstawy prawne ustanawiania zabezpieczeń przez banki
- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.  Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz.
939), art. 93 daje możliwość żądania przez bank zabezpieczenia
- postanowienia umów zawieranych z dłużnikiem  art. 3531 k.c.
- regulaminy wydawane przez banki (art. 109 Prawa bankowego oraz
art.385 ż1 k.c.)
- bank może ustanowić kilka zabezpieczeń jednej wierzytelności
- o kolejności korzystania z nich decyduje on sam
- bank może przyjmować różne zabezpieczenia zarówno osobiste, jak
i rzeczowe
- bank w trakcie wykonywania działalności kredytowej może mieć
również do czynienia ze świadczeniem wykonanym przez osobę
trzecią, ze zwolnieniem dłużnika z obowiązku świadczenia oraz z
poddaniem się egzekucji w formie aktu notarialnego, które to
oświadczenie woli ma zapewnić bankowi szybsze ściąganie należności
w przypadku problemów ze spłatą
- bank nie ma możliwości zastosowania jako zabezpieczenia
zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej (taką możliwość ma jedynie
sprzedawca) i prawa do zatrzymania (przysługuje ono jedynie
uprawnionemu z mocy umowy wzajemnej w obrocie handlowym)
Zabezpieczenia
Osobiste Rzeczowe
poręczenie zastaw zwykły, rejestrowy, na prawach
weksel i poręczenie wekslowe hipoteka
gwarancja bankowa przewłaszczenie na zabezpieczenie
przelew wierzytelności kaucja gotówkowa
przystąpienie do długu blokada rachunku bankowego
przejęcie długu zabezpieczenie na akredytywie
ubezpieczenie kredytu zabezpieczenie na należnosciach
z tytułu sprzedaży
pełnomocnictwo zabezpieczenie na umowie
ubezpieczenia
indos zastawniczy zabezpieczenie na papierach
wartościowych
czek in blanco
zobowiązanie do przelewu
Sposoby zabezpieczania kredytu
Wycena transakcji kredytowych
Opłaty przy
kredycie
Opłata wstępna Prowizja
przygotowawcza
Koszty Prowizje
ustanowienia za gotowość
zabezpieczeń do kredytowania
Opłata za Oprocentowanie
wcześniejszą
spłatę
Koszty kredytu - Rodzaje opłat
Czynniki wpływające na wysokość opłat
przy kredycie
Czynniki wpływające na wysokość
opłat pobieranych przez bank
Koszt pozyskania Wartość pieniądza
pieniądza w czasie
Pracochłonność czynności Ryzyko transakcji
przygotowawczych
Pracochłonność obsługi Koszty ściągania
transakcji należności
Inne czynniki
Wysokośc opłat przy kredycie
Opłata wstępna Prowizja przygotowawcza
Opłata stała Niekiedy procentowo od Pracochłonność czynności Okres finansowania
wysokości kredytu przygotowawczych
Pracochłonnośc obsługi Koszty ściagania należności
transakcji
Inne czynniki
Prowizja za gotowość Opłata za wcześniejszą
spłatę
Koszt pozyskania pieniądza Procentowo od Koszt pozyskania
niewykorzystanej części pieniądza
Oprocentowanie
Okres finansowania Koszt pozyskania
pieniadza
Ryzyko transakcji Inne czynniki
Sposób pobierania
oprocentowania
Czynniki mające wpływ na opłaty przy kredycie
Efekty korzystania z kredytu przez
przedsiębiorstwo
n Poprawa płynności
n Wzrost zadłużenia
n Wzrost kosztów finansowych
n Obniżenie podstawy opodatkowania
podatkiem dochodowym, jako efekt kosztów
finansowych
n Możliwość wzrostu obrotów
n Możliwość korzystania z opustów u
dostawców
Pełniona funkcja Wady transakcji Zalety transakcji
Funkcja finansowa 1.Ograniczona 1.Niska prowizja
dostępność dla wielu 2.Wzrost kosztów
firm MSP finansowych  niższy
2.Koszt ustanowienia podatek dochodowy
zabezpieczeń 3.Duża świadomość
3.Zwiększenie produktu wśród
zadłużenia firmy przedsiębiorców
4.Kwota kredytu nie 4.Duża liczba banków
wzrasta wraz ze oferujących kredyty
wzrostem obrotów 5.Stosunkowo
firmy  brak jest równomierne
powiązania między nasycenie rynku
nimi bankami na terenie
kraju
Wady i zalety kredytu
Pożyczka bankowa  różnice w stosunku
do kredytu
1. Przepisy prawne dotyczące pożyczek
2. Pojęcie pożyczki
3. Różnice między kredytem i pożyczką
4. Cechy umowy pożyczki
5. Elementy umowy pożyczki
6. Podmioty pożyczki
7. Rodzaje pożyczek
8. Etapy procesu pożyczkowego
9. Bieżąca obsługa pożyczek
10. Dokumenty wymagane przez banki przy pożyczkach
11. Analiza klienta
12. Zabezpieczenie pożyczki
13. Dochodzenie należności przez banki od pożyczkobiorcy
14. Wycena transakcji
15. Efekty korzystania z pożyczki przez przedsiębiorstwo
16. Wady i zalety pożyczki
n Umowa pożyczki jest unormowana w kodeksie cywilnym i w prawie bankowym.
n Przepisy mające zastosowanie do umowy pożyczki:
� Kodeks cywilny
Art. 720-724 dotyczące istoty pożyczki
Art. 359 - dotyczący odsetek ustawowych
Art. 358 - dotyczący udzielania pożyczek walutowych
Art. 458 - dotyczący obowiązku wcześniejszego zwrotu pożyczki
Art. 359, art. 481, 482 - dotyczące opóz
nienia w spłacie
Art. 118 - dotyczący przedawnienia roszczenia pożyczkodawcy
� Prawo bankowe (ustawa z 29.08.1997 r.)
Art. 5 ust.2 pkt. 1 - w którym znajduje się określenie udzielania pożyczek jako czynności bankowej
subiektywnej
Art. 70 - dotyczący uprawnienia banku do oceny finansowej i gospodarczej pożyczkobiorcy oraz
nakładający na pożyczkobiorcę obowiązek umożliwienia bankowi dokonania tej oceny
Art. 71 - zawiera normy ostrożnościowe
Art. 74 - ma zastosowanie do umowy pożyczki w zakresie oceny sytuacji finansowej pożyczkobiorcy
Art. 75 - dotyczy możliwości wypowiedzenia umowy pożyczki
Art. 76 - dotyczy ustalania zasad oprocentowania
Art. 78 - określa zakres odpowiedniego stosowania do umów pożyczek przepisów ustawy dotyczących
umowy kredytowej
Art. 93 - uprawnienie banku do żądania zabezpieczenia
Art. 99 - uprawnienie banku do udzielania pożyczek w walutach obcych
Art. 109 - uprawnienie banku do wydawania ogólnych warunków lub regulaminów określających m.in.
rodzaje i warunki zawieranych umów pożyczek
Art. 111 - nakładający na bank obowiązek ogłaszania w określony sposób stawek oprocentowania
� inne przepisy szczegółowe
par. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 24.03.1995 r. (Dz. U. Nr 35, poz. 174) w
sprawie szczegółowych zasad udzielania pożyczek z Funduszu Pracy, wysokości stopy procentowej
oraz warunków spłaty
ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z 14.12.1995 r. (Dz. U. Nr 1, poz. 2 z
1996 r.)
Przepisy prawne mające zastosowanie do pożyczki
Pojęcie pożyczki
n Pożyczka jest umową, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje
się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość
pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a
biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę
samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.[1]
n Określone przedmioty majątkowe stają się czasowo własnością
pożyczkobiorcy, który ma możliwość korzystania z nich przez
pewien czas, a po oznaczonym okresie ma obowiązek zwrotu
takich samych przedmiotów majątkowych (takich samych, a nie
tych samych[2]).
n
[1] Z. Radwański, J. Panowicz-Lipska, op. cit., str. 163, Nb. 496,
za art. 720 kodeksu cywilnego
n [2] op. cit. str. 164, Nb. 500
Cechy umowy pożyczki:
n konsensualna, tj. tak jak w przypadku umowy kredytowej,
dochodzi do skutku w momencie jej podpisania
n dwustronnie zobowiązująca, ponieważ pożyczkodawca jest
zobowiązany do przekazania przedmiotu pożyczki
pożyczkobiorcy, a pożyczkobiorca jest zobowiązany do zwrotu
pożyczki
n odpłatna lub darmowa, jednak w przypadku pożyczki bankowej
zawsze odpłatna; przykładem pożyczki nieodpłatnej może być
np. pożyczka pracownicza, jeśli pracodawca, nie będzie pobierał
z jej tytułu opłat
n przedmiotem jej mogą być pieniądze lub rzeczy oznaczone co do
gatunku
Podstawowe elementy umowy pożyczki
n Zgodnie z kodeksem cywilnym podstawowe
elementy umowy pożyczki są następujące:
� strony umowy
� wysokość pożyczki
� obowiązki stron pożyczki, tj. przekazanie przez
pożyczkodawcę pożyczkobiorcy przedmiotu
pożyczki, a dla pożyczkobiorcy obowiązek zwrotu
pożyczkodawcy przedmiotu pożyczki.
Dodatkowe ustalenia umowy pożyczki
W umowie pożyczki mogą się znalez
ć dodatkowe
ustalenia takie jak:
� termin zwrotu pożyczki
� wysokość odsetek i prowizji
� sposób przeniesienia przedmiotu pożyczki na
pożyczkobiorcę, jeśli przedmiotem pożyczki są
środki pieniężne określenie formy przekazania tj.
gotówka, czek, przelew na określony rachunek itp.
� dodatkowe zabezpieczenia spłaty pożyczki
Podmioty pożyczki
n W umowie pożyczki występują dwa podmioty pożyczkodawca i
pożyczkobiorca. Pożyczkodawca to podmiot udzielający
pożyczki, a pożyczkobiorca to biorący pożyczkę.
n Stronami umowy mogą być dowolne podmioty, zaś przedmiotami
pożyczki mogą być rzeczy materialne oraz środki pieniężne. W
przypadku pożyczki bankowej, przedmiotem jej mogą być jedynie
środki pieniężne (art. 5 ust. 2 prawa bankowego)[1]. Do zawarcia
umowy pożyczki nie jest wymagana forma pisemna. Jednakże,
gdy kwota pożyczki wynosi 500 zł lub więcej, forma pisemna
umowy jest wymagana (art. 720 par. 2 kodeksu cywilnego).
n
[1] Ustawa Prawo bankowe z dnia 29.08.1997 r. (Dz.U. Nr 140,
poz. 939)
Różnice pomiędzy pożyczką a kredytem
Podstawowe różnice pomiędzy kredytem pieniężnym a pożyczką
pieniężną to:
� na mocy umowy kredytu do dyspozycji kredytobiorcy stawiana jest
określona kwota środków pieniężnych w postaci bezgotówkowego
pieniądza bankowego; na mocy umowy pożyczki na pożyczkobiorcę
przenoszona jest własność określonej ilości pieniędzy;
� kredyt jest celowy, na konkretny cel ustalony w umowie kredytowej; w
umowie pożyczki nie musi być sprecyzowany cel;
� wykorzystanie kredytu musi nastąpić na warunkach i zasadach
określonych w umowie kredytowej; w przypadku umowy pożyczki nie
ma tego wymogu;
� kredyt powinien być odpłatny; pożyczka może być odpłatna bądz

nieodpłatna (np. pożyczka pracownicza jest nieodpłatna);
� umowa kredytowa zawsze musi być pisemna; umowa pożyczki
poniżej 500 zł nie musi być zawierana na piśmie, może być ustna.
Rodzaje pożyczek
n Rodzaje pożyczek są takie, jak rodzaje
kredytów. Jedyna różnica, to brak podziału
pożyczek ze względu na sposób
wykorzystania środków.
Bieżąca obsługa umów pożyczek
n Przebiega tak samo, jak obsługa kredytów,
poza jednym elementem, którym jest kontrola
wykorzystania środków otrzymanych z
banku.
n Pożyczka może być przeznaczona na
dowolny cel. Nie ma kontroli wykorzystania.
Pożyczka
1. Dokumenty wymagane przez banki przy pożyczkach  takie jak
przy kredytach
2. Analiza klienta  ocena zdolności kredytowej, tak jak przy
kredycie
3. Zabezpieczenie pożyczki  takie same sposoby zabezpieczeń,
jak przy kredytach
4. Dochodzenie należności przez banki od pożyczkobiorcy 
procedura jest taka sama, jak przy kredycie
5. Wycena transakcji  taka sama
6. Efekty korzystania z pożyczki przez przedsiębiorstwo  takie
same, jak przy kredycie
7. Wady i zalety pożyczki  takie jak przy kredycie