dr Wojciech Więcław
KATEDRA RACHUNKOWOŚCI
MENEDśERSKIEJ SGH
CO TO JEST SPRAWOZDANIE
Z POZYCJI FINANSOWEJ?
Bilans to część sprawozdania
finansowego prezentująca aktywa oraz
pasywa tj. kapitały własne i
zobowiązania na dany moment.
1
DEFINICJE ELEMENTÓW
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
Par. 49a Zało\
eń koncepcyjnych
prezentacji i sporządzania sprawozdań
finansowych MSSF:
 ...składnik aktywów to zasób
kontrolowany przez jednostkę w wyniku
zdarzeń z przeszłości, z którego wg
przewidywań, jednostka osiągnie w
przyszłości korzyści ekonomiczne .
DEFINICJE ELEMENTÓW
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
Par. 49b Zało\
eń koncepcyjnych
prezentacji i sporządzania sprawozdań
finansowych MSSF:
 ...zobowiązanie to obecny obowiązek
jednostki powstały w wyniku zdarzeń z
przeszłości, którego wypełnienie, wg
przewidywań, spowoduje wypływ z
jednostki zasób zawierających korzyści
ekonomiczne.
2
DEFINICJE ELEMENTÓW
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
Par. 49c Zało\
eń koncepcyjnych
prezentacji i sporządzania sprawozdań
finansowych MSSF:
 ...kapitał własny to udział pozostały w
aktywach jednostki po odjęciu wszystkich
jej zobowiązań.
ZASADA
PODWÓJNEGO UJ
CIA
(dual aspect concept)
Suma aktywów musi być zawsze równa
sumie kapitałów własnych i zobowiązań.
KAPITAA
Y WA
ASNE
AKTYWA
=
ZOBOWI
ZANIA
3
DZIEC
BILANSOWY
Dzień bilansowy  to dzień, na który
sporządzane jest sprawozdanie
finansowe (w tym bilans).
Jednostki, których papiery wartościowe nie są wprowadzone do regulowanego obrotu:
1 rok 1 rok
1 rok
Dzień bilansowy
Jednostki, których papiery wartościowe są wprowadzone do regulowanego obrotu:
kwartał
kwartał kwartał kwartał
1 rok
Dzień bilansowy
CZY KAśDY SKA
ADNIK AKTYWÓW
PODLEGA UJ
CIU ?
AKTYWA I PASYWA
CZY SKA
ANIK NIE
NIE
SPEA
NIONE JEST
S
KRYTERIA UJMOWANY W
UJ
CIA ? BILANSIE
TAK
SKA
ANIK JEST
UJMOWANY W
BILANSIE
4
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
Par. 83 Zało\
eń koncepcyjnych prezentacji i sporządzania
sprawozdań finansowych MSSF:
Daną pozycję nale\
y ująć je\
eli spełnia trzy kryteria:
a) spełnia definicję elementu sprawozdania finansowego
(aktywu, zobowiązania, kapitału, przychodu, kosztu),
b) jest prawdopodobne, \
e jednostka osiągnie ewentualne
przyszłe korzyści ekonomiczne związane z daną pozycją
(aktywa, przychody) lub \
e nastąpi wypływ z jednostki
korzyści ekonomicznych (zobowiązania, koszty),
c) Pozycja ta posiada cenę nabycia lub koszt wytworzenia
lub te\
wartość, którą mo\
na wiarygodnie ustalić.
OKREŚL WPA
YW NA ELEMENTY BILANSU
W grudniu 2010 r. zało\
ono przedsiębiorstwo GRAB SA.
Przedsiębiorstwo wykonało następujące transakcje:
1. 1 grudnia akcjonariusz wniósł do spółki aport w postaci gruntu
o wartości 600.000 zł; pozostali dwaj akcjonariusze wnieśli w
do przedsiębiorstwa w tym dniu wkłady pienię\
ne o wartości
po 600.000 zł; ka\
dy z akcjonariuszy objął akcje o wartości
nominalnej 400.000 zł i cenie emisyjnej 600.000 zł.
2. 1 grudnia 2010 r. zawarto umowę kredytu bankowego; wartość
nominalna kredytu 1.000.000 PLN; kredyt jest oprocentowany
w wysokości 12% w stosunku rocznym; przy zawarciu umowy
kredytu nie pobrano prowizji. Termin płatności kredytu to
30.11.2012 r. Odsetki płacone są ostatniego dnia ka\
dego
miesiąca.
3. 2 grudnia GRAB zakupiła towary za cenę 200.000 zł+44.000
VAT; zapłata nastąpi w styczniu 2007r.
5
OKREŚL WPA
YW NA ELEMENTY BILANSU
4. 3 grudnia przedsiębiorstwo w sprzedało towary firmie GRANT:
cena sprzeda\
y wyniosła 200.000 zł+44.000 VAT, cena
nabycia 100.000 PLN; zapłata nastąpi w styczniu 2011 r.
5. 7 grudniu 2010 r. sprzedano firmie BOD SA towary o cenie
nabycia 70.000 zł za cenę 100.000 zł+22.000 zł. Pod koniec
grudnia 2010 r. okazało się, \
e nale\
ności od klienta BOD SA
(w kwocie 122.000 zł) są nieściągalne.
6. 15 grudnia 2010 r. nabyto samochód dostawczy za cenę
100.000 zł+22.000 VAT; zapłaty dokonano 16 grudnia 2010 r.
7. Zapłacono za ubezpieczenie samochodu dostawczego za okres
od 15 grudnia 2010 do 15 grudnia 2011 r.; koszt ubezpieczenia
wyniósł 12.000 zł.
OKREŚL WPA
YW NA ELEMENTY BILANSU
8. 1 grudnia 2010 r. zawarto umowę najmu powierzchni
biurowej; umowa najmu dotyczy budynku o powierzchni
1.000 m2; umowa zawarta jest na okres 5 lat i przewiduje
płatności z dołu co roku 30 listopada; czynsz roczny
wynosi 120.000 zł.
9. 17 grudnia 2010 r. zawarto kontrakt na sprzeda\
towarów
z dostawą w czerwcu 2011 r. Przewiduje się osiągnięcie
zysku na kontrakcie.
10. 20 grudnia 2010 r. GRANT SA zło\
ył pozew do sądu
przeciwko GRAB SA; pozew dotyczy odszkodowania za
utratę zdrowia; powód twierdzi, \
e jego pracownicy
doznali nieodwracalnej utraty zdrowia, w związku z
błędną instalacją przez GRAB SA towarów; \
ąda
odszkodowania w kwocie 100.000 zł.
6
OKREŚL WPA
YW NA ELEMENTY BILANSU
11. 22 grudnia 2010 r. GRAB SA zawarła kontrakt z firmą
reklamową FAST SA; na mocy tej umowy w grudniu
2010 r. w telewizji ukazała się seria reklam towarów
sprzedawanych przez GRAB SA. Cena usług
reklamowych wyniosła 100.000 zł+22.000 VAT.
Wystawioną fakturę zapłacono.
12. Po emisji reklam okazało się, \
e sposób przedstawienia w
reklamach wizerunku firmy GRAB był, zdaniem zarządu
GRAB SA, niezgodny z umową z FAST SA. Poniewa\

zarząd GRAB SA uwa\
a, \
e usługa była z
le wykonana
\
ąda odszkodowania w kwocie 500.000 zł.
13. 31 grudnia 2010 r. zapłacono odsetki od kredytu w kwocie
10.000 zł.
ZASADA POMIARU PIENI
śNEGO
(money measurement concept)
Transakcja jest ujmowana w rachunkowości
finansowej, je\
eli mo\
na ją wycenić w jednostkach
pienię\
nych.
Dlaczego w rachunkowości stosuje się zasadę pomiaru
pienię\
nego ?
7
JAK WYCENIĆ AKTYWA I PASYWA W
BILANSIE ?
Poniewa\
w rachunkowości obowiązuje zasada pomiaru pienię\
nego
(money measurement concept)  do ka\
dego składnika aktywów i
pasywów nale\
y przypisać określoną wartość. Teoretycznie jest
dostępnych szereg metod wyceny aktywów i pasywów, stosowanych
przy sporządzeniu sprawozdań finansowych. Zało\
enia koncepcyjne
sporządzenia i prezentacji sprawozdań finansowych MSSF (par.100)
podają następującą gamę metod wyceny:
METODY WYCENY
Metoda wartości
Metoda kosztu Metoda aktualnej Metoda wartości
bie\
ącej
historycznego ceny nabycia mo\
liwej do uzyskania
(wartość godziwa)
JAK WYCENIĆ AKTYWA I PASYWA W
BILANSIE ?
Obecnie w rachunkowości stosuje się MODEL
MIESZANY. W pewnych sytuacjach stosuje się do
wyceny aktywów i zobowiązań metodę kosztu
historycznego, w innych wartość godziwą w jeszcze
innych metodę wartości mo\
liwej do uzyskania.
To w jakich sytuacjach stosuje się takie a nie inne
metody wyceny i DLACZEGO właśnie te a nie inne
metody  jest przedmiotem rachunkowości finansowej.
8
Zasada wyceny historycznej
(historical cost concept):
Poszczególne aktywa ujmuje się i wycenia wg
kosztu historycznego tj. wg kwoty za jaką daną
pozycję aktywów nabyto albo wytworzono,
skorygowaną o koszty bezpośrednie transakcji.
Zasada wyceny historycznej
(historical cost concept):
Zasada wyceny historycznej nie przeczy
dokonywaniu korekt wartości składnika
aktywów. Jednak\
e tylko wycena, która w
pewien sposób opiera się o wartość historyczną
jest nazywana  wyceną w koszcie
historycznym .
9
PRZYKA
AD WYCENY W KOSZCIE
HISTORYCZNYM
Przykład:
Spółka GAMMA SA prowadzi działalność w bran\
y produkcji mebli
i parkietu. Spółka dokonała następujących transakcji w 2010 r.:
- W listopadzie 2010 r. nabyto drewno słu\
ące do produkcji mebli;
zapłacono cenę 100.000 zł; w grudniu nastąpił znaczący wzrost ceny
materiałów  na 31.12.2010 r. ten sam zapas drewna mo\
na kupić za
200.000 zł,
- GAMMA SA istnieje od 1994 r.; w grudniu 1995 r. przedsiębiorstwo
nabyło grunt i budynek, w którym obecnie mieści się zarząd:
- wartość gruntu wg ceny nabycia (w 1995 r.) wynosi 5.000.000 zł;
obecnie grunt ten mo\
na zbyć za 60.000.000 zł,
- Wartość budynku wg ceny nabycia wynosi 6.000.000 zł; w chwili
nabycia budynku planowano u\
ywanie budynku przez 60 lat  a
następnie likwidację budynku; plany te nie uległy zmianie;
obecnie budynek ten mo\
na zbyć za 10.000.000 zł.
PRZYKA
AD WYCENY W KOSZCIE
HISTORYCZNYM
- W styczniu 2010 r. nabyto za 1.000.000 zł obligacje skarbowe o wartości
nominalnej 1.000.000 zł i oprocentowaniu 5% w skali roku (odsetki są płatne 31
grudnia corocznie) termin wykupu obligacji przypada na 31 grudnia 2014 r.;
GAMMA SA zamierza i jest w stanie utrzymywać obligacje do terminu
wymagalności; w 2010 r. wzrosły znacząco stopy procentowe na rynku
finansowym  spowodowało to spadek wartości godziwej obligacji z 1.000.000 zł
do 900.000 zł na dzień 31.12.2010 r.;
- W końcu czerwca 2010 r. nabyto maszynę słu\
ącą do cięcia drewna; cena
nabycia maszyny wyniosła 150.000 zł; maszyna będzie pracować przez 5 lat po
czym zostanie zezłomowana; GAMMA SA uzyskała informację, \
e w grudniu
2010 r. producent oferował klientom sprzeda\
u\
ywanej półrocznej maszyny za
cenę 100.000 zł; wartość odzyskiwalna maszyny dla GAMMA SA wynosi
160.000 zł,
- W magazynie wyrobów gotowych na 31.12.2010 r. znajdowała się seria
1.000 szt. foteli skórzanych; ich koszt wytworzenia ustalono na
500 zł za szt.; tymczasem na rynku mo\
na je zbyć za cenę 1.000 zł za szt.
10
DLACZEGO STOSUJE SI
WYCEN

WG KOSZTY HISTORYCZNEGO ?
Je\
eli jednostka nabywa składnik aktywów za określoną cenę (po
uwzględnieniu kosztów transakcji) to prawdopodobnie jednostka
uzyska korzyści ekonomiczne w tej wartości lub w wartości wy\
szej
 inaczej nie dokonywałaby transakcji;
Koszt historyczny jest obiektywną informacją o wartości danej
pozycji,
O ile jednostka nie zamierza zbyć wartości składnika aktywów, ale
u\
ywać go w procesach przedsiębiorstwa o tyle wartość godziwa nie
dostarcza na tyle przydatnych informacji,
Zdaniem niektórych, wycena składników aktywów wg wartości
godziwej lub u\
ytkowej albo ich kombinacji (alternatywna metoda
wyceny) dawałaby bardziej przydatne, ale niekiedy mniej
wiarygodne rezultaty. Ponadto taka metoda byłaby równie\

prawdopodobnie bardziej kosztowna.
DO JAKICH AKTYWÓW I
ZOBOWI
ZAC
STOSUJE SI
WYCEN

WG KOSZTY HISTORYCZNEGO ?
Zasada wyceny w koszcie historycznym stosuje się do
(w oparciu o MSSF):
Rzeczowy aktywów trwałych (chyba, \
e jednostka wybierze model
wartości przeszacowanej)
Wartości niematerialnych i prawnych (chyba, \
e jednostka wybierze
model wartości przeszacowanej),
Inwestycje w nieruchomości (chyba \
e jednostka wybierze model
wartości godziwej),
Aktywa związane z działalnością wydobywczą,
Zapasy materiałów, towarów i produktów  z wyjątkiem produktów
wynikających z usług,
Aktywa finansowe stanowiące udzielone po\
yczki i wierzytelności
oraz aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności oraz
aktywa finansowe, których wartości godziwej nie mo\
na ustalić,
Zobowiązania finansowe, z wyjątkiem przeznaczonych do obrotu.
11
ZAKRES STOSOWANIA WYCENY W
KOSZCIE HISTORYCZNYM
Zasady wyceny w koszcie historycznym nie stosuje się
do (w oparciu o MSSF) m.in.:
Zapasy wynikające z kontraktów długoterminowych,
Zapasy pośredników,
Aktywa finansowe (z wyjątkami) i zobowiązania
finansowe przeznaczone do obrotu,
Nieruchomości inwestycyjne (przy wyborze wyceny wg
wartości godziwej),
Aktywa i rezerwy z tytułu podatku odroczonego,
Aktywa biologiczne i produkty rolnicze,
Aktywa i rezerwy programów świadczeń pracowniczych.
ZASADA KONTYNUACJI DZIAA
ANIA:
(going concern assumption)
Przy wycenie aktywów i pasywów i ustaleniu wyniku
finansowego przyjmuje się zało\
enie, \
e jednostka będzie
kontynuować działalność gospodarczą, bez postawienia w stan
likwidacji lub upadłości, chyba \
e nie jest to zgodne ze stanem
faktycznym lub prawnym.
W przypadku niezachowania zasady kontynuacji działania wycena
aktywów, do których stosowana była zasada historycznej wyceny,
dokonywana jest wg wartości ustalonej wg historycznej wyceny nie
wy\
szej od ceny sprzeda\
y netto.
W sprawozdaniu finansowym (w informacji dodatkowej  we
wprowadzeniu) podaje się informację, czy sprawozdanie zostało
sporządzone zgodnie z zasadą kontynuacji działalności oraz
ewentualne okoliczności wskazujące na zagro\
enie kontynuacji
działalności.
12
NARUSZENIE ZASADY
KONTYNUACJI DZIAA
ANIA
Spółka FIORD SA została postawiona w stan likwidacji w grudniu
2010 r. Na dzień bilansowy spółka dysponowała m.in. budynkiem
hotelu. Budynek nabyto za cenę 30.000.000 zł (wartość reprezentująca
zu\
ycie budynku wynosi 15.000.000 zł). Obecnie budynek hotelu
mo\
na zbyć za cenę 10.000.000 zł.
Jak nale\
y wycenić budynek ?
KONSEKWENCJE WYCENY
HISTORYCZNEJ
Ze względu na stosowanie w odniesieniu do
określonych aktywów i zobowiązań metody
wyceny w koszcie historycznym wartości
prezentowanej w aktywach i zobowiązaniach w
odniesieniu do tych pozycji nie mo\
na uto\
samiać
z ceną, po której te aktywa mo\
na sprzedać
(wartość godziwa).
13
ZASADA OSTROśNOŚCI
(conservatism concept):
 Zasada ostro\
nej wyceny polega na rozwadze przy
stosowaniu subiektywnych ocen potrzebnych do
dokonywania oszacowań w warunkach niepewności, tak
aby aktywa lub przychody nie zostały zawy\
one, zaś
zobowiązania lub koszty zani\
one .
(Zało\
enia koncepcyjne sporządzania i prezentacji
sprawozdań finansowych MSSF, par. 37)
STOSOWANIE ZASADY OSTROśNOŚCI
Przykład:
Spółka GAMMA SA prowadzi działalność w bran\
y
produkcji mebli i parkietu. Spółka dokonała
następujących transakcji w 2010 r.:
- W końcu czerwca 2010 r. nabyto maszynę słu\
ącą do cięcia drewna;
cena nabycia maszyny wyniosła 150.000 zł; maszyna będzie
pracować przez 5 lat po czym zostanie zezłomowana; GAMMA SA
uzyskała informację, \
e w grudniu 2010 r. producent oferował
klientom sprzeda\
u\
ywanej półrocznej maszyny za cenę 100.000 zł;
wartość odzyskiwalna dla GAMMA SA wynosi 100.000 zł.
- W 2010 r. zawarto tak\
e umowę na zakup desek bukowych; ustalono
\
e w 2011 r. zostanie zakupionych 100.000 m desek. Wartość jednej
deski ustalona w umowie wynosi 40 zł. Na dzień bilansowy umowa
pozostaje niewykonana a wartość godziwa jednej deski wyniosła 30
zł.
- W magazynie wyrobów gotowych na 31.12.2010 r. znajdowała się
seria 100 meblościanek o koszcie wytworzenia 2.000 zł szt.;
tymczasem na rynku mo\
na je zbyć za cenę 1.000 zł,
14
AKTYWA I PASYWA
ZOBOWIAZANIA
AKTYWA
Podział zobowiązań na
zobowiązania
Podział aktywów aktywa
krótkoterminowe i
trwałe i obrotowe
długoterminowe
MSR 1, par. 51:
 Jednostka dokonuje w bilansie podziału aktywów i zobowiązań na
krótkoterminowe i długoterminowe, zgodnie z par. 57-67, z
wyłączeniem przypadku, gdy prezentacja bazująca na kryterium
płynności dostarcza informacji, która jest wiarygodna i bardziej
przydatna. Jeśli wyjątek ten ma zastosowanie, wszystkie aktywa i
zobowiązania nale\
y uporządkować ogólnie wg kryterium płynności .
DLACZEGO DZIELIMY AKTYWA I
ZOBOWIAZANIA NA TRWAA
E I
OBROTOWE (KRÓTKO- I
DA
UGOTERMINOWE) ?
" chcemy dowiedzieć się o płynności jednostki
(zdolności do pokrywania krótkoterminowych
zobowiązań),
" chcemy oddzielić składniki majątku ulegające
realizacji w okresie jednego cyklu działalności
operacyjnej od składników majątku nie
ulegających realizacji w okresie jednego cyklu
działalności operacyjnej.
15
AKTYWA TRWAA
E A
AKTYWA OBROTOWE
MSR 1, par. 57:
 Dany składnik aktywów zalicza się do aktywów obrotowych, jeśli spełnia
jedno z poni\
szych kryteriów:
a) Oczekuje się, \
e zostanie zrealizowany lub jest przeznaczony do sprzeda\
y
lub zu\
ycia w toku normalnego cyklu operacyjnego jednostki lub
b) Jest w posiadaniu jednostki przede wszystkim z przeznaczeniem do obrotu,
lub
c) Oczekuje się, \
e zostanie zrealizowany w ciągu dwunastu miesięcy od dnia
bilansowego,
d) Stanowi składnik środków pienię\
nych lub ich ekwiwalentów (zgodnie z
jego definicją w MSR 7  Rachunek przepływów pienię\
nych) chyba, \
e
występują ograniczenia dotyczące jego wymiany, czy wykorzystania do
zaspokojenia zobowiązania w przeciągu przynajmniej 12 miesięcy od dnia
bilansowego .
AKTYWA NIE ZALICZONE DO OBROTOWYCH ZALICZONE
S
DO TRWAA
YCH
ZOBOWI
ZANIA KRÓTKO- A
DA
UGOTERMINOWE
MSR 1, par. 60:
 Zobowiązania zalicza się do zobowiązań krótkoterminowych, je\
eli
spełnia jedno z poni\
szych kryteriów:
a) Oczekuje się, \
e zostanie ono uregulowane w toku normalnego
cyklu operacyjnego,
b) Jest w posiadaniu przede wszystkim z przeznaczeniem do obrotu
lub
c) Jest ono wymagalne w ciągu dwunastu miesięcy od dnia
bilansowego, lub
d) Jednostka nie posiada bezwarunkowego prawa do odroczenia
daty wymagalności zobowiązania przez okres co najmniej
dwunastu miesięcy od dnia bilansowego .
ZOBOWI
ZANIA NIE ZALICZONE DO KRÓTKOTERMINOWYCH
ZALICZONE S
DO DA
UGOTERMINOWYCH
16
BILANS
CYKL DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ:
to przeciętny okres od momentu nabycia
materiałów (towarów) do momentu
otrzymania środków pienię\
nych z tytuł
sprzeda\
y produktów (towarów).
SKUTKI PODZIAA
U AKTYWÓW NA TRWAA
E
(OBROTOWE) I KRÓTKOTERMINOWE
(DA
UGOTERMINOWE)
Porównaj sytuację finansową dwóch przedsiębiorstw,
których cykl działalności operacyjnej wynosi
3 miesiące:
Spółka A Spółka B
Aktywa obrotowe 10 000 000 10 000 000
Zobowiązania krótkoterminowe 6 000 000 30 000 000
Kapitał obrotowy 4 000 000 -20 000 000
Co mo\
esz powiedzieć o płynności tych firm ?
17
AKTYWA TRWAA
E
WARTOŚCI NIEMATERIALNE
I PRAWNE
RZECZOWE AKTYWA
TRWAA
E
NALEśNOŚCI
AKTYWA
DA
UGOTERMINOWE
TRWAA
E
INWESTYCJE
DA
UGOTERMINOWE
DA
UGOTERMINOWE
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
DEFINICJA WARTOŚCI
NIEMATERIALNYCH I PRAWNYCH
MSR 38, par. 8:
 Składnik wartości niematerialnych i prawnych
to mo\
liwy do zidentyfikowania niepienię\
ny
składnik aktywów, nie posiadający postaci
fizycznej .
18
DEFINICJA WARTOŚCI RZECZOWYCH
AKTYWÓW TRWAA
YCH
MSR 16, par. 6:
 Rzeczowe aktywa trwałe to aktywa mające postać
fizyczną:
a) Które są utrzymywane w celu wykorzystania ich w
procesie produkcyjnym lub przy dostawach
towarów i świadczeniu usług, w celu oddania do
u\
ywania innym podmiotom na podstawie umowy
najmu lub w celach administracyjnych,
b) którym towarzyszy oczekiwanie, i\
będą
wykorzystywane przez czas dłu\
szy ni\
jeden
okres .
DEFINICJA INWESTYCJI
Art. 3 ust. 1 pkt 17 UoR:
Inwestycje to aktywa posiadane przez jednostkę w celu
osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających
z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania
przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w
zyskach) lub innych po\
ytków, w tym równie\
z
transakcji handlowej, a w szczególności aktywa
finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne
i prawne, które nie są u\
ytkowane przez jednostkę, lecz są
posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści.
19
INWESTYCJE
INWESTYCJE
INWESTYCJE
Wartości
Wartości
Nieruchomości
Nieruchomości
Aktywa niematerialne
Aktywa niematerialne
i inne rzeczy
i inne rzeczy
finansowe i prawne
finansowe i prawne
(aktywa trwałe)
(aktywa trwałe)
(aktywa trwałe)
(aktywa trwałe)
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
CZYNNE
art. 39 ust. 2 UoR:
 Jednostki dokonują rozliczeń międzyokresowych
kosztów, je\
eli dotyczą one przyszłych okresów
sprawozdawczych .
20
AKTYWA OBROTOWE
ZAPASY
NALEśNOŚCI
KRÓTKOTERMINOWE
AKTYWA
KRÓTKOTERMINOWE INWESTYCJE OBROTOWE
(W TYM ŚRODKI PIENI
śNE I ICH
EKWIWALENTY)
KRÓTKOTERMINOWE
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
DEFINICJA ZAPASÓW
MSR 2, PAR. 6:
 Zapasy są to aktywa:
a) Przeznaczone do sprzeda\
y w toku zwykłej
działalności gospodarczej,
b) Będące w trakcie produkcji, przeznaczonej na taką
sprzeda\
, lub
c) Mające postać materiałów lub dostaw surowców
zu\
ywanych w procesie produkcyjnym lub w
trakcie świadczenia usług.
21
DEFINICJA ŚRODKÓW PIENI
śNYCH I
ICH EKWIWALENTÓW
MSR 7, par. 6:
Środki pienię\
ne składają się z gotówki w kasie
oraz depozytów płatnych na \
ądanie.
Ekwiwalenty środków pienię\
nych są
krótkoterminowymi inwestycjami o du\
ej
płynności, łatwo wymienialnymi na określone
kwoty środków pienię\
nych oraz nara\
onymi na
nieznaczne ryzyko zmiany wartości .
PASYWA
KAPITAA
WA
ASNY
PASYWA
ZOBOWI
ZANIA I REZERWY
NA ZOBOWI
ZANIA
22
ZOBOWI
ZANIA I REZERWY
NA ZOBOWI
ZANIA
REZERWY
ZOBOWI
ZANIA
DA
UGOTERMINOWE
ZOBOWI
ZANIA
I REZERWY NA
ZOBOWI
ZANIA
ZOBOWI
ZANIA
KRÓTKOTERMINOWE
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
DEFINICJA REZERW
MSR 37, par. 10:
 Rezerwy są zobowiązaniami, których kwota lub
termin zapłaty są niepewne .
23
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
BIERNE
art. 39 ust. 2 UoR:
 Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości
prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bie\
ący okres
sprawozdawczy, wynikających w szczególności:
" Ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a
kwotę zobowiązania mo\
na oszacować w sposób wiarygodny,
" Z obowiązku wykonania związanych z bie\
ącą działalnością, przyszłych
świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, a tak\
e
przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę mo\
na
oszacować w sposób wiarygodny, mimo \
e data powstania zobowiązani nie jest
jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane
produkty długotrwałego u\
ytku .
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
PRZYCHODÓW
art. 41 ust. 1 UoR:
 Rozliczenia międzyokresowe przychodów, dokonywane z
zachowaniem zasady ostro\
ności obejmują w
szczególności:
" Równowartość otrzymanych lub nale\
nych od
kontrahentów środków z tytułu świadczeń, których
wykonanie nastąpi w przyszłych okresach
sprawozdawczych,
" Środki pienię\
ne otrzymanie na sfinansowanie nabycia lub
nabycia środków trwałych (...),
" Ujemną wartość firmy (...) .
24
CO POWODUJE ZMIANY AKTYWÓW I
PASYWÓW ?
Sytuacja majątkowa i finansowa podmiotu
ekonomicznego jest następstwem pewnej liczby zdarzeń
gospodarczych, które mają miejsce do dnia bilansowego.
Aktywa, zobowiązania i kapitały własne podmiotu
ekonomicznego ulegają zmianie wskutek zdarzeń
gospodarczych, takich jak:
- zawieranie i wykonywanie umów przez podmiot
ekonomiczny,
- wypełniania obowiązków i uprawnień wynikających z
ustaw, np. w zakresie opodatkowania,
- innych zdarzeń gospodarczych, wpływających na
aktywa i pasywa podmiotu ekonomicznego.
CO POWODUJE ZMIANY
AKTYWÓW I PASYWÓW ?
W związku z powy\
szym w rachunkowości
dokonuje się:
a) identyfikacji ka\
dego zdarzenia,
b) przypisania do ka\
dego zdarzenia liczbowego
wpływu na aktywa, pasywa, przychody i koszty.
Poniewa\
konieczne jest zachowanie zasady
podwójnego ujęcia to ka\
de zdarzenie
gospodarcze musi w taki sposób wpływać na
bilans, aby była zachowana ta zasada.
25
CO POWODUJE ZMIANY
AKTYWÓW I PASYWÓW ?
Jednostki prowadzą księgi rachunkowe w celu
rejestrowania zdarzeń gospodarczych. Istotnym
elementem tych ksiąg rachunkowych jest księga
główna. Księga główna składa się z pewnej liczby
kont księgowych.
CO TO JEST KONTO?
Konto to urządzenie księgowe posiadające dwie
strony: Debet (lewa strona konta) i Kredyt (prawa
strona konta), które słu\
y do ewidencji zdarzeń
gospodarczych.
Ct
Dt
Strona Debet nazywana jest równie\
 Winien a
strona Kredyt -  Ma .
26
CO TO JEST KONTO?
Zapis po stronie Dt nazywany jest debetowaniem,
obcią\
aniem lub zapisaniem w cię\
ar konta.
Zapis po stronie Ct nazywany jest kredytowaniem,
uznaniem lub zapisaniem na dobro konta.
Towary
Dt Ct
sp) 100 000
1) 200 000 150 000 (2
3) 400 000 350 000 (5
4) 700 000
sk) 900 000
Saldo początkowe (Dt)  100.000 zł,
Obroty Dt  1.400.000 zł,
Obroty Ct  500.000 zł,
Saldo końcowe (Dt)  900.000 zł.
JAK WPA
YWAJ
ZAPISY NA SALDO KONTA ?
Na koncie w przypadku kont AKTYWÓW:
Ct
Dt
ZMNIEJSZENIA
ZWI
KSZENIA
27
JAK WPA
YWAJ
ZAPISY NA SALDO KONTA ?
W przypadku kont KAPITAA
ÓW WA
ASNYCH:
Ct
Dt
ZWI
KSZENIA
ZMNIEJSZENIA
W przypadku kont ZOBOWI
ZAC
:
Ct
Dt
ZWI
KSZENIA
ZMNIEJSZENIA
SKUTEK ZASADY PODWÓJNEGO UJ
CIA
AKTYWA KAPITAA
Y WA
ASNE ZOBOWI
ZANIA
Dt Ct Dt Ct Dt Ct
= +
Poniewa\
konieczne jest zachowanie zasady podwójnego
ujęcia to ka\
de zdarzenie gospodarcze musi w taki sposób
wpływać na bilans, aby była zachowana ta zasada.
28
CO POWODUJE ZMIANY
AKTYWÓW I PASYWÓW ?
Sprawozdanie finansowe jednostki jest efektem
przetwarzania (sumowania) danych dotyczących
zdarzeń gospodarczych.
ZASADY RACHUNKOWOŚCI
Istnieje 15 podstawowych zasad rachunkowości:
" Zasada podmiotu (entity concept),
" Zasada pomiaru pienię\
nego (money measurement
concept),
" Zasada stabilnej jednostki pienię\
nej (stable monetary
units assumption),
" Zasada podwójnego ujęcia (dual aspect concept),
" Zasada wyceny historycznej (historical cost concept),
" Zasada kontynuacji działalności (going concern
assumption),
" Zasada ostro\
ności (conservatism concept),
29
ZASADY RACHUNKOWOŚCI
" Zasada okresu sprawozdawczego (accounting periods
concept),
" Zasada memoriałowa (accrual concept),
" Zasada ujęcia przychodu (revenue recognition
principle),
" Zasada współmierności (matching principle),
" Zasada ciągłości (consistency concept),
" Zasada istotności (materiality concept),
" Zasada niezale\
ności stron transakcji (arm s-length
transaction assumption),
" Zasada pełnego ujawnienia (full disclosure concept).
ZASADA STABILNEJ JEDNOSTKI PIENI
śNEJ
(stable monetary units concept)
Przy wycenie określonych zdarzeń w jednostkach
pienię\
nych zazwyczaj przyjmuje się, \
e siła
nabywcza pieniądza nie ulega zmianie. Tylko w
przypadku bardzo znacznych procesów
inflacyjnych stosuje się procedury specyficzne dla
środowisk hiperinflacyjnych.
Dlaczego w rachunkowości stosuje się zasadę stabilnej
jednostki pienię\
nej ?
30
ZASADA PEA
NEGO UJAWNIENIA
(full disclosure concept)
Je\
eli istnieją istotne informacje dla oceny
sytuacji finansowej, wyników działalności lub
strumieni pienię\
nych  informacje te nale\
y
ujawnić w sprawozdaniu finansowym.
Dlaczego i w jaki sposób w rachunkowości
stosuje się zasadę pełnego ujawnienia ?
ZASADA NIEZALEśNOŚCI STRON
(arm s length transaction assumption):
Zakłada się, \
e transakcje zawierane są pomiędzy
podmiotami zdolnym bronić swoich interesów.
Jakie są konsekwencje
zasady niezale\
ności stron ?
31
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
Określ sytuacje, kiedy nale\
y ująć element sprawozdania
finansowego:
- spółka ALFA SA prowadzi budowę siedziby zarządu; koszty
budowy wyniosły 1.000.000 zł,
- spółka BETA zajmująca się produkcją leków stwierdziła, \
e w
magazynie BETA SA są leki, których termin przydatności
minął; ich koszt wytworzenia wyniósł 400.000 zł,
- spółka GAMMA posiada nale\
ności od dłu\
nika w kwocie
4.000.000 zł; dłu\
nik został postawiony w stan upadłości,
- spółka ELF SA prowadzi badania nad nowymi metodami
kryptograficznymi; jeśli spółce uda się wynalez
ć nową metodę
istnieją szanse na stworzenie oprogramowania słu\
ącego
zabezpieczeniu danych; koszt prac badawczych i rozwojowych
wyniosły 5.000.000 zł,
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
- Spółka FRA SA zawarła 1.12.2010 r. umowę, która pozwala jej
u\
ywać budynek przez okres 30 lat; czynsz jest płatny z dołu w
okresach rocznych (pierwsza płatność będzie dokonana
30.11.2007 r.) i wynosi 1.200.000 zł rocznie,
- Spółka TRAT SA sprzedała 1.12.2010 r. towary za cenę
1.000.000 zł, jednocześnie spółka zawarła umowę kupna tych
samych towarów za cenę 1.120.000 zł  umowa ta ma być
wykonana 1.12.2011 r.,
- Spółka GRAF SA wyemitowała obligacje zamienne na akcje za
cenę łączną 100 mln zł; wartość godziwa obligacji na dzień
emisji wyniosła 90 mln zł,
- szkoła prywatna  WARSAW SCHOOL OF ENGINEERING
jest uwa\
ana za jedną z lepszych uczelni o profilu technicznym;
szkoła dysponuje wykwalifikowaną kadrą naukową; kwestor
szkoły rozwa\
a ujęcie  wartości kadry naukowej jako składnika
aktywów,
32
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
- Spółka BOLD SA zajmująca się produkcją leków, wypuściła
serię leków, która została nieprawidłowo oznaczona; wskutek
podania tych leków chorym zmarła pewna liczba osób; po
uzyskaniu informacji o skutkach działania leku firma
natychmiast dokonała modernizacji procesów kontrolnych,
eliminując błędne oznaczenie leku; do dnia bilansowego nie
zgłoszono roszczeń do firmy,
- Firma HIPERSOFT jest producentem programów
komputerowych; firma znana jest powszechnie z jakości
sprzedawanych produktów; bez wątpienia zadowoleni klienci
firmy są dla niej  przyszłą korzyścią , główny księgowy firmy
zaproponował ujęcie w związku z powy\
szym składnika
aktywów pod nazwą  lojalność klientów firmy ,
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
- Spółka KRANK SA sporządziła sprawozdanie finansowe; w
bilansie spółka wykazała kapitały własne na poziomie 100 mln
zł; jednocześnie wartość rynkowa akcji spółki KRANK
wyniosła 150 mln zł; główny księgowy firmy twierdzi, \
e skoro
wartość rynkowa akcji spółki wynosi 150 mln zł to
prawdopodobnie spółka dysponuje niezidentyfikowanym dla
celów rachunkowości aktywami o wartości 50 mln zł.
- Pół roku póz
niej firma KRANK SA została przejęta przez firmę
GLAR SA; firma GLAR SA zapłaciła za akcje firmy KRANK
cenę 150 mln zł; na dzień przejęcia wartość godziwa aktywów
netto firmy KRANK SA wyniosła 110 mln zł.
33
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
- W listopadzie 2010 r. GRAB SA zawarła kontrakt z firmą
reklamową FAST SA; na mocy tej umowy w grudniu 2010 r. w
telewizji publicznej ukazała się seria reklam okien sprzedawanych
przez GRAB SA,
- Po emisji reklam okazało się, \
e sposób przedstawienia w
reklamach wizerunku firmy GRAB był, zdaniem zarządu GRAB
SA, niezgodny z umową z FAST SA. Poniewa\
zarząd GRAB SA
uwa\
a, \
e usługa była z
le wykonana \
ąda odszkodowania w
kwocie 500.000 zł.
KIEDY NALEśY UJ
Ć ELEMENT
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ?
- Spółka GOBE SA zawarła kontrakt na dostarczenie
100.000 produktów do firmy ZETA SA, ustalono cenę
sprzeda\
y w kwocie 1.000 zł za sztukę; koszt
wytworzenia produktów szacuje się na 600 zł za sztukę,
- Spółka LALE SA zatrudnia pracownika Pana Jana
Kowalskiego; Pan Jan Kowalski przepracował w spółce
20 lat; brakuje mu 10 lat do wieku emerytalnego; przy
zakończeniu pracy Pan Jan Kowalski otrzyma odprawę
emerytalną w wysokości miesięcznego wynagrodzenia,
- Spółka TALE SA podjęła działania zmierzające do
zaprzestania produkcji w jednym ze swoich oddziałów;
spółka zamierza zbyć aktywa trwałe, którymi
dysponował oddział oraz zwolnić ok. 500 pracowników.
34