dr Wojciech Więcław
KATEDRA RACHUNKOWOŚCI
MENEDśERSKIEJ SGH
ZAPASY
ZAPASY
Produkty
Produkty
Towary
Towary
Produkty Półprodukty i
Produkty Półprodukty i
gotowe produkty w toku
gotowe produkty w toku
1
WYCENA ZAPASÓW
WYCENA ZAPASÓW
MSR 2, par. 9:
MSR 2, par. 9:
 Zapasy wycenia się w cenie nabycia lub
 Zapasy wycenia się w cenie nabycia lub
koszcie wytworzenia lub te\
wg wartości
koszcie wytworzenia lub te\
wg wartości
netto mo\
liwej do uzyskania, w zale\
ności
netto mo\
liwej do uzyskania, w zale\
ności
od tego, która z kwot jest ni\
sza .
od tego, która z kwot jest ni\
sza .
CO WLICZA SI
DO CENY
CO WLICZA SI
DO CENY
NABYCIA ?
NABYCIA ?
MSR 2, par. 10:
MSR 2, par. 10:
 Na cenę nabycia lub koszt wytworzenia
 Na cenę nabycia lub koszt wytworzenia
zapasów składają się wszystkie koszty
zapasów składają się wszystkie koszty
zakupu, koszty przetworzenia oraz inne
zakupu, koszty przetworzenia oraz inne
koszty poniesione w trakcie
koszty poniesione w trakcie
doprowadzenia zapasów do ich
doprowadzenia zapasów do ich
aktualnego miejsca i stanu .
aktualnego miejsca i stanu .
2
CO WLICZA SI
DO CENY
CO WLICZA SI
DO CENY
NABYCIA ?
NABYCIA ?
Przykład:
Przykład:
Spółka ALFA SA nabyła 15.01.2007 r. 1000 szt. towarów
Spółka ALFA SA nabyła 15.01.2007 r. 1000 szt. towarów
po cenie 500 zł. W związku z powy\
szym:
po cenie 500 zł. W związku z powy\
szym:
- Otrzymano fakturę na 610.000 (500.000+22%VAT) zł,
- Otrzymano fakturę na 610.000 (500.000+22%VAT) zł,
- Ustalono pierwotnie termin zapłaty na 15.03.2007r.; ze
- Ustalono pierwotnie termin zapłaty na 15.03.2007r.; ze
względu na fakt, \
e ALFA SA zapłaciła w ciągu 2
względu na fakt, \
e ALFA SA zapłaciła w ciągu 2
tygodni uzyskała skonto w wysokości 2% - 12.200;
tygodni uzyskała skonto w wysokości 2% - 12.200;
otrzymano fakturę korygującą,
otrzymano fakturę korygującą,
- Poniesiono koszty transportu w kwocie 2.000zł+VAT do
- Poniesiono koszty transportu w kwocie 2.000zł+VAT do
magazynu jednostki,
magazynu jednostki,
- W trakcie przenoszenia towarów z TIR-ów do magazynu
- W trakcie przenoszenia towarów z TIR-ów do magazynu
pracownik doznał urazu nogi; zapłacono mu
pracownik doznał urazu nogi; zapłacono mu
odszkodowanie w kwocie 10.000zł.
odszkodowanie w kwocie 10.000zł.
PRZEDSI
BIORSTWO
PRZEDSI
BIORSTWO
HANDLOWE
HANDLOWE
NABYCIE ROZCHÓD
TOWARÓW TOWARÓW
KOSZTY PONIESIONE RACHUNEK
BILANS
W DANYM OKRESIE ZYSKÓW I STRAT
Wartość
Zapas towarów
Koszt towarów nabytych
sprzedanych towarów
i materiałów
6
6
3
EWIDENCJA KOSZTÓW W UKA
ADZIE
EWIDENCJA KOSZTÓW W UKA
ADZIE
KALKULACYJNYM W PRZEDSI
BIORSTWIE
KALKULACYJNYM W PRZEDSI
BIORSTWIE
HANDLOWYM
HANDLOWYM
Konta ró\
nych
aktywów i
Nale\
ności
Koszty ogólnego zarządu
zobowiązań
1
Koszty sprzeda\
y
1
2
Przychody ze sprzeda\
y
1  KOSZTY OKRESU
Rozliczenia
międzyokresowe
4a
1
2  ODPISY ROZLICZEC

MI
DZYOKRESOWYCH
KOSZTÓW
Wartość sprzedanych
3  NABYCIE TOWARÓW
towarów
Towary
Zobowiązania
4  SPRZEDAś TOWARÓW
3 4b
7
7
JAK USTALIĆ WARTOŚĆ
JAK USTALIĆ WARTOŚĆ
ROZCHODU TOWARÓW ?
ROZCHODU TOWARÓW ?
Przykład:
Przykład:
Spółka BETA SA w grudniu 2006 r. wykonała
Spółka BETA SA w grudniu 2006 r. wykonała
następujące operacje:
następujące operacje:
- 2 grudnia nabyto 200 szt. towarów po cenie nabycia 100
- 2 grudnia nabyto 200 szt. towarów po cenie nabycia 100
zł szt.,
zł szt.,
- 5 grudnia nabyto 200 szt. towarów po cenie 110 zł szt.,
- 5 grudnia nabyto 200 szt. towarów po cenie 110 zł szt.,
- 15 grudnia sprzedano 250 szt. towarów po cenie 200 zł
- 15 grudnia sprzedano 250 szt. towarów po cenie 200 zł
szt.,
szt.,
- 18 grudnia nabyto 300 szt. towarów po cenie 120 zł szt.
- 18 grudnia nabyto 300 szt. towarów po cenie 120 zł szt.
Jaka była wartość sprzedanych towarów ?
Jaka była wartość sprzedanych towarów ?
4
JAK USTALIĆ WARTOŚĆ
JAK USTALIĆ WARTOŚĆ
ROZCHODU TOWARÓW ?
ROZCHODU TOWARÓW ?
Sposób
prowadzenie księgi Metody rozchodu zapasów
pomocniczej
Metoda FIFO Metoda Metoda LIFO Metoda
(pierwsze weszło  średniej (ostatnie weszło  szczegółowej
- pierwsze wyszło) wa\
onej - pierwsze wyszło) identyfikacji
Metoda ilościowo-
-wartościowa
Metoda ilościowa
WYBÓR METODY ROZCHODU I
SPOSOBU PRWADZENIA KSI
GI
Metoda
POMOCNICZEJ
wartościowa
Metoda odpisywa-
nia w koszty
METODA FIFO (ILOŚCIOWO-
METODA FIFO (ILOŚCIOWO-
WARTOŚCIOWA)
WARTOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
Ustalenie wartości sprzedanych towarów:
15.12 sprzeda\
: 250*200
200 szt.*100+50szt.*110=25.500
18.12.kupno: 300 szt.*120
Wartość sprzedanych towarów=25.500
Wartość sprzedanych towarów=25.500
Wartość zapasu na koniec grudnia=52.500
Wartość zapasu na koniec grudnia=52.500
(20.000+22.000-25.500+36.000)
(20.000+22.000-25.500+36.000)
5
METODA LIFO (ILOŚCIOWO-
METODA LIFO (ILOŚCIOWO-
WARTOŚCIOWA)
WARTOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
Ustalenie wartości sprzedanych towarów:
15.12 sprzeda\
: 250*200
200 szt.*110+50szt.*100=27.000
18.12.kupno: 300 szt.*120
Wartość sprzedanych towarów=27.000
Wartość sprzedanych towarów=27.000
Wartość zapasu na koniec grudnia=51.000
Wartość zapasu na koniec grudnia=51.000
(20.000+22.000-27.000+36.000)
(20.000+22.000-27.000+36.000)
METODA ŚREDNIEJ
METODA ŚREDNIEJ
WAśONEJ (ILOŚCIOWO-
WAśONEJ (ILOŚCIOWO-
WARTOŚCIOWA)
WARTOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
Ustalenie wartości sprzedanych towarów:
15.12 sprzeda\
: 250*200
250 szt.*(200*100+200*110)/400=26.250
18.12.kupno: 300 szt.*120
Wartość sprzedanych towarów=26.250
Wartość sprzedanych towarów=26.250
Wartość zapasu na koniec grudnia=51.750
Wartość zapasu na koniec grudnia=51.750
(20.000+22.000-26.250+36.000)
(20.000+22.000-26.250+36.000)
6
METODA SZCZEGÓA
OWEJ IDENTY-
METODA SZCZEGÓA
OWEJ IDENTY-
FIKACJI (ILOŚCIOWO-WARTOŚCIOWA)
FIKACJI (ILOŚCIOWO-WARTOŚCIOWA)
Metoda ta zakłada, \
e na dzień sprzeda\
y wartość sprzedanych towarów
Metoda ta zakłada, \
e na dzień sprzeda\
y wartość sprzedanych towarów
ustala się na podstawie cen towarów, które faktycznie podlegały
ustala się na podstawie cen towarów, które faktycznie podlegały
rozchodowi; np. ustalono, \
e w transakcji sprzeda\
y 15 grudnia sprzedano
rozchodowi; np. ustalono, \
e w transakcji sprzeda\
y 15 grudnia sprzedano
169 towarów nabytych po 100 zł i 81 towarów nabytych po 110 zł.
169 towarów nabytych po 100 zł i 81 towarów nabytych po 110 zł.
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
Ustalenie wartości sprzedanych towarów:
15.12 sprzeda\
: 250*200
169*100+81*110=25.810
18.12.kupno: 300 szt.*120
Wartość sprzedanych towarów=25.810
Wartość sprzedanych towarów=25.810
Wartość zapasu na koniec grudnia=52.190
Wartość zapasu na koniec grudnia=52.190
(20.000+22.000-25.810+36.000)
(20.000+22.000-25.810+36.000)
UJECIE TRANSAKCJI NABYCIA TOWARÓW 
UJECIE TRANSAKCJI NABYCIA TOWARÓW 
METODA FIFO (ILOŚCIOWO-WARTOŚCIOWA)
METODA FIFO (ILOŚCIOWO-WARTOŚCIOWA)
Rozliczenie
zakupu VAT naliczony Towary Zobowiązania
1a) 24.400 20.000 (1b1c) 4.400 1b) 20.000 25.500 (3b 24.400 (1a
2a) 26.840 4.400 (1c2c) 4.840 2b) 22.000 26.840 (2a
4a) 43.920 22.000 (2b4c) 7.920 4b) 36.000 43.920 (4a
4.840 (2c
36.000 (4b
7.920 (4c
Wartość
Przychody ze sprzedanych
sprzeda\
y VAT nale\
ny towarów Nale\
ności
50.000 (3a 11.000 (3a3b) 25.500 3a) 61.000
7
NA CZYM POLEGA
NA CZYM POLEGA
METODA ILOŚCIOWA ?
METODA ILOŚCIOWA ?
Metoda ilościowa polega na
Metoda ilościowa polega na
ewidencjonowaniu zapasów w ciągu
ewidencjonowaniu zapasów w ciągu
okresu sprawozdawczego wyłącznie
okresu sprawozdawczego wyłącznie
ilościowo. Na koniec okresu
ilościowo. Na koniec okresu
sprawozdawczego następuje wycena
sprawozdawczego następuje wycena
stanu końcowego oraz wartości
stanu końcowego oraz wartości
rozchodowanych zapasów.
rozchodowanych zapasów.
METODA FIFO (ILOŚCIOWA)
METODA FIFO (ILOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
W momencie sprzeda\
y towaru nie
15.12 sprzeda\
: 250*200
następuje wycena wartości tego towaru
18.12.kupno: 300 szt.*120
Ustalenie wartości towarów dostępnych do sprzeda\
y:
200*100+200*110+300*120=78.000
Ustalenie ilości towarów na koniec okresu: 200+200-250+300=450
Wycena zapasu końcowego=300*120+150*110=52.500
Wartość sprzedanych towarów=78.000-52.500=25.500
Uwaga: wartość sprzedanych towarów i stan końcowy towarów
Uwaga: wartość sprzedanych towarów i stan końcowy towarów
są identyczne jak przy metodzie ilościowo-wartościowej FIFO.
są identyczne jak przy metodzie ilościowo-wartościowej FIFO.
8
METODA LIFO (ILOŚCIOWA)
METODA LIFO (ILOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
W momencie sprzeda\
y towaru nie
15.12 sprzeda\
: 250*200
następuje wycena wartości tego towaru
18.12.kupno: 300 szt.*120
Ustalenie wartości towarów dostępnych do sprzeda\
y:
200*100+200*110+300*120=78.000
Ustalenie ilości towarów na koniec okresu: 200+200-250+300=450
Wycena zapasu końcowego=200*100+200*110+50*120=48.000
Wartość sprzedanych towarów=78.000-48.000=30.000
Uwaga: wartość sprzedanych towarów i stan końcowy towarów
Uwaga: wartość sprzedanych towarów i stan końcowy towarów
są inne jak przy metodzie ilościowo-wartościowej LIFO.
są inne jak przy metodzie ilościowo-wartościowej LIFO.
METODA ŚREDNIEJ
METODA ŚREDNIEJ
WAśONEJ (ILOŚCIOWA)
WAśONEJ (ILOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
W momencie sprzeda\
y towaru nie
15.12 sprzeda\
: 250*200
następuje wycena wartości tego towaru
18.12.kupno: 300 szt.*120
Ustalenie wartości towarów dostępnych do sprzeda\
y:
200*100+200*110+300*120=78.000
Ustalenie ilości towarów na koniec okresu: 200+200-250+300=450
Ustalenie średniowa\
onej ceny nabycia:78.000/700=111,43
Wycena zapasu końcowego=450*111,43=50.143,50
Wartość sprzedanych towarów=78.000-50.143,50=27.856,50
Uwaga: wartość sprzedanych towarów i stan końcowy towarów
Uwaga: wartość sprzedanych towarów i stan końcowy towarów
są inne jak przy metodzie ilościowo-wartościowej opartej o
są inne jak przy metodzie ilościowo-wartościowej opartej o
średniowa\
oną cenę nabycia.
średniowa\
oną cenę nabycia.
9
METODA SZCZEGÓA
OWEJ
METODA SZCZEGÓA
OWEJ
IDENTYFIKACJI
IDENTYFIKACJI
Ze względu na fakt, \
e przy metodzie
Ze względu na fakt, \
e przy metodzie
szczegółowej identyfikacji cena nabycia
szczegółowej identyfikacji cena nabycia
jest przypisana do poszczególnych
jest przypisana do poszczególnych
towarów, zastosowanie metody ilościowej
towarów, zastosowanie metody ilościowej
daje takie same efekty jako zastosowanie
daje takie same efekty jako zastosowanie
metody ilościowo-wartościowej.
metody ilościowo-wartościowej.
EWIDENCJA PRZY METODZIE
EWIDENCJA PRZY METODZIE
ILOŚCIOWEJ
ILOŚCIOWEJ
Ewidencja przy metodzie ilościowej jest zasadniczo taka
Ewidencja przy metodzie ilościowej jest zasadniczo taka
sama jak przy metodzie ilościowo-wartościowej. Ró\
nice
sama jak przy metodzie ilościowo-wartościowej. Ró\
nice
to:
to:
- wartość rozchodu towarów przy metodzie LIFO i średniej
- wartość rozchodu towarów przy metodzie LIFO i średniej
wa\
onej jest inna przy metodzie ilościowej i
wa\
onej jest inna przy metodzie ilościowej i
wartościowej;
wartościowej;
- zapisy dotyczące nabycia towarów oraz zapisy
- zapisy dotyczące nabycia towarów oraz zapisy
dotyczące sprzeda\
y towarów w zakresie polegającym
dotyczące sprzeda\
y towarów w zakresie polegającym
na ujęciu nale\
ności i przychodów są ujmowane tak
na ujęciu nale\
ności i przychodów są ujmowane tak
samo w metodzie ilościowej i metodzie ilościowo-
samo w metodzie ilościowej i metodzie ilościowo-
wartościowej; natomiast wartość sprzedanych towarów
wartościowej; natomiast wartość sprzedanych towarów
jest ujmowana w metodzie ilościowej na koniec okresu
jest ujmowana w metodzie ilościowej na koniec okresu
sprawozdawczego (koniec miesiąca)  inaczej ni\
przy
sprawozdawczego (koniec miesiąca)  inaczej ni\
przy
metodzie ilościowo wartościowej.
metodzie ilościowo wartościowej.
10
METODA WARTOŚCIOWA
METODA WARTOŚCIOWA
Metoda wartościowa polega na
Metoda wartościowa polega na
zapisywaniu nabycia i rozchodu
zapisywaniu nabycia i rozchodu
towarów wyłącznie w jednostkach
towarów wyłącznie w jednostkach
pienię\
nych. W przeciwieństwie do
pienię\
nych. W przeciwieństwie do
metody ilościowo-wartościowej i
metody ilościowo-wartościowej i
ilościowej przy ewidencji wartościowej
ilościowej przy ewidencji wartościowej
nie prowadzi się ewidencji ilości
nie prowadzi się ewidencji ilości
towarów.
towarów.
METODA FIFO
METODA FIFO
(WARTOŚCIOWA)
(WARTOŚCIOWA)
2.12 kupno: 200 szt.*100
5.12.kupno: 200 szt.*110
W momencie sprzeda\
y towaru nie
15.12 sprzeda\
: 250*200
następuje wycena wartości tego towaru
18.12.kupno: 300 szt.*120
Ustalenie wartości towarów dostępnych do sprzeda\
y:
200*100+200*110+300*120=78.000
Ustalenie ilości towarów na koniec okresu: 200+200-250+300=450
Wycena zapasu końcowego=300*120+150*110=52.500
Wartość sprzedanych towarów=78.000-52.500=25.500
Proces ustalania wartości towarów w magazynie na koniec okresu i wartości
Proces ustalania wartości towarów w magazynie na koniec okresu i wartości
sprzedanych towarów jest podobny jak przy metodzie ilościowej; w przeciwieństwie
sprzedanych towarów jest podobny jak przy metodzie ilościowej; w przeciwieństwie
jednak do metody ilościowej przy metodzie wartościowej ustalenie stanu końcowego
jednak do metody ilościowej przy metodzie wartościowej ustalenie stanu końcowego
odbywa się w drodze inwentaryzacji  gdy\
nie ma ewidencji pozwalającej na ustalenie
odbywa się w drodze inwentaryzacji  gdy\
nie ma ewidencji pozwalającej na ustalenie
tego stanu.
tego stanu.
11
METODA WARTOŚCIOWA A
METODA WARTOŚCIOWA A
KONTROLA NAD TOWARAMI
KONTROLA NAD TOWARAMI
Metoda ilościowa i ilościowo-wartościowa dostarcza
Metoda ilościowa i ilościowo-wartościowa dostarcza
informacji o tym ile, wg przedsiębiorstwa, ilości
informacji o tym ile, wg przedsiębiorstwa, ilości
towarów powinno znalez
ć się w stanie końcowym
towarów powinno znalez
ć się w stanie końcowym
towarów. Porównanie tej ilości z wynikami
towarów. Porównanie tej ilości z wynikami
inwentaryzacji pozwala na ujawnienie występowania
inwentaryzacji pozwala na ujawnienie występowania
problemów związanych z towarami (np. kradzie\
e,
problemów związanych z towarami (np. kradzie\
e,
błędy w księgowaniach). Metoda wartościowa nie
błędy w księgowaniach). Metoda wartościowa nie
pozwala na ustalenie ilości towarów  dlatego nie
pozwala na ustalenie ilości towarów  dlatego nie
pozwala na ujawnienie ewentualnych problemów w
pozwala na ujawnienie ewentualnych problemów w
gospodarce magazynowej. Z tych powodów metoda
gospodarce magazynowej. Z tych powodów metoda
wartościowa jest dopuszczona w Polsce wyłącznie do
wartościowa jest dopuszczona w Polsce wyłącznie do
punktów obrotu detalicznego oraz miejsc składowania
punktów obrotu detalicznego oraz miejsc składowania
(art. 17 ust. 2 pkt 3).
(art. 17 ust. 2 pkt 3).
METODA ODPISYWANIA W
METODA ODPISYWANIA W
KOSZTY
KOSZTY
Metoda odpisywania w koszty polega
Metoda odpisywania w koszty polega
na odpisywaniu w koszty towarów w
na odpisywaniu w koszty towarów w
momencie ich nabycia, oraz na
momencie ich nabycia, oraz na
wycenie na koniec roku obrotowego lub
wycenie na koniec roku obrotowego lub
częściej (w praktyce zazwyczaj na
częściej (w praktyce zazwyczaj na
koniec miesiąca) towarów i na
koniec miesiąca) towarów i na
porównaniu stanu końcowego z tą
porównaniu stanu końcowego z tą
wyceną  a zatem na odpowiedniej
wyceną  a zatem na odpowiedniej
korekcie kosztów.
korekcie kosztów.
12
UJECIE TRANSAKCJI NABYCIA TOWARÓW 
UJECIE TRANSAKCJI NABYCIA TOWARÓW 
METODA FIFO (METODA ODPISYWANIA W
METODA FIFO (METODA ODPISYWANIA W
KOSZTY)
KOSZTY)
Rozliczenie
zakupu VAT naliczony Towary Zobowiązania
1a) 24.400 20.000 (1b1c) 4.400 5) 52.500 24.400 (1a
2a) 26.840 4.400 (1c2c) 4.840 26.840 (2a
4a) 43.920 22.000 (2b4c) 7.920 43.920 (4a
4.840 (2c
36.000 (4b
7.920 (4c
Wartość
Przychody ze sprzedanych
sprzeda\
y VAT nale\
ny towarów Nale\
ności
50.000 (3a 11.000(3a 1b)20.000 52.500 (5 3a)61.000
2b)22.000
4b)36.000
METODA ODPISYWANIA W
METODA ODPISYWANIA W
KOSZTY A KONTROLA NAD
KOSZTY A KONTROLA NAD
ZAPASAMI
ZAPASAMI
W metodzie odpisywania w koszty,
W metodzie odpisywania w koszty,
podobnie jak w metodzie wartościowej,
podobnie jak w metodzie wartościowej,
nie prowadzi się ewidencji ilości
nie prowadzi się ewidencji ilości
towarów. W praktyce oznacza to
towarów. W praktyce oznacza to
znacznie gorszą kontrolę nad zapasami
znacznie gorszą kontrolę nad zapasami
i mo\
liwość niewykrycia problemów w
i mo\
liwość niewykrycia problemów w
gospodace magazynowej.
gospodace magazynowej.
13
METODY ROZCHODU ZAPASÓW -
METODY ROZCHODU ZAPASÓW -
PORÓWNANIE
PORÓWNANIE
ŚREDNIA SZCZEGÓA
OWA
FIFO WAśONA LIFO IDENTYFIKACJA
KOSZTY
ILOŚCIOWO- 25 500 26 250 27 000 25 810
STAN
WARTOŚCIOWA
52 500 51 750 51 000 52 190
KOC
COWY
KOSZTY
25 500 27 857 30 000 25 810
ILOŚCIOWA
STAN
KOC
COWY
52 500 50 143,50 48 000 52 190
KOSZTY
25 500 27 857 30 000
WARTOŚCIOWA
STAN
KOC
COWY
52 500 50 143,50 48 000
KOSZTY
ODPISYWANIA 25 500 27 857 30 000
W KOSZTY
STAN
KOC
COWY
52 500 50 143,50 48 000
WADY I ZALETY
WADY I ZALETY
POSZCZEGÓLNYCH METOD
POSZCZEGÓLNYCH METOD
WYCENY ROZCHODU
WYCENY ROZCHODU
- FIFO jako metoda kładąca nacisk na
- FIFO jako metoda kładąca nacisk na
bilans,
bilans,
- Kwestia współmierności przychodów i
- Kwestia współmierności przychodów i
kosztów a metoda wyceny,
kosztów a metoda wyceny,
- Problem  starych warstw przy metodzie
- Problem  starych warstw przy metodzie
LIFO,
LIFO,
- Efekty podatkowe poszczególnych metody
- Efekty podatkowe poszczególnych metody
wyceny rozchodu zapasów.
wyceny rozchodu zapasów.
14
METODY ROZCHODU
METODY ROZCHODU
ZAPASÓW A MSR 2
ZAPASÓW A MSR 2
W świetle MSR 2 dopuszczalnymi metodami
W świetle MSR 2 dopuszczalnymi metodami
rozchodu zapasów są:
rozchodu zapasów są:
- Metoda szczegółowej identyfikacji (metodę tę
- Metoda szczegółowej identyfikacji (metodę tę
stosuje się do towarów/produktów nie
stosuje się do towarów/produktów nie
będących zamiennymi oraz do dóbr i usług
będących zamiennymi oraz do dóbr i usług
wytworzonych w celu realizacji konkretnych
wytworzonych w celu realizacji konkretnych
przedsięwzięć).
przedsięwzięć).
- Metoda FIFO,
- Metoda FIFO,
- Metoda średniej wa\
onej.
- Metoda średniej wa\
onej.
PRZEDSI
BIORSTWO
PRZEDSI
BIORSTWO
PRODUKCYJNE
PRODUKCYJNE
KOSZTY PONIESIONE RACHUNEK WYNIKÓW
BILANS
W DANYM OKRESIE (koszty okresu)
Materiały bezpośrednie Zapas
produkcji nie
zakończonej Koszt wytworzenia
Płace bezpośrednie
sprzedanych
Pozostałe koszty
produktów
bezpośrednie produkcji
Zapas wyrobów
Koszty pośrednie
gotowych
produkcji
Koszty ogólnego
Koszty ogólnego zarządu
zarządu
i sprzeda\
y
i sprzeda\
y
30
30
15
EWIDENCJA KOSZTÓW W UKA
ADZIE
EWIDENCJA KOSZTÓW W UKA
ADZIE
KALKULACYJNYM W PRZEDSI
BIORSTWIE
KALKULACYJNYM W PRZEDSI
BIORSTWIE
PRODUKCYJNYM
PRODUKCYJNYM
Ró\
ne konta aktywów i Koszty działalności
Wyroby gotowe
zobowiązań podstawowej
1
3
1  UJ
CIE KOSZTÓW Koszty ogólnego zarządu
DZIAA
ALNOŚCI
1
PODSTAWOWEJ, KOSZTÓW
Wartość sprzedanych
OGÓLNEGO ZARZ
DU I
KOSZTÓW SPRZEDAśY produktów
Koszty sprzeda\
y
1
2  ROZLICZENIE
ROZLICZEC

4
MI
DZYOKRESOWYCH
Rozliczenia
międzyokresowe
3  PRZYJ
CIE PRODUKTÓW
1
2
DO MAGAZYNU
Przychody ze sprzeda\
y
Nale\
ności
4  UJ
CIE SPRZEDAśY
PRODUKTÓW
4
31
31
Wycena produktów
Wycena produktów
Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty
Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty
pozostające w bezpośrednim związku z
pozostające w bezpośrednim związku z
danym produktem oraz uzasadnioną część
danym produktem oraz uzasadnioną część
kosztów pośrednio związanych z
kosztów pośrednio związanych z
wytworzeniem tego produktu.
wytworzeniem tego produktu.
16
KOSZTY PRODUKCYJNE A
KOSZTY PRODUKCYJNE A
KOSZTY NIEPRODUKCYJNE
KOSZTY NIEPRODUKCYJNE
Przedsiębiorstwo ALFA wytwarza produkt w postaci parkietu. W
Przedsiębiorstwo ALFA wytwarza produkt w postaci parkietu. W
przedsiębiorstwie zaszły następujące transakcje (oceń, czy wpływają
przedsiębiorstwie zaszły następujące transakcje (oceń, czy wpływają
na koszty produkcyjne i czy są to koszty bezpośrednio czy
na koszty produkcyjne i czy są to koszty bezpośrednio czy
pośrednioprodukcyjne):
pośrednioprodukcyjne):
- Wydano do produkcji materiały o wartości 100.000,
- Wydano do produkcji materiały o wartości 100.000,
- Naliczono wynagrodzenie pracownika pracującego przy obróbce drewna 
- Naliczono wynagrodzenie pracownika pracującego przy obróbce drewna 
3.000,
3.000,
- Naliczono amortyzację od maszyny, obsługiwanej przez pracownika
- Naliczono amortyzację od maszyny, obsługiwanej przez pracownika
(5.000),
(5.000),
- Naliczono amortyzację hali produkcyjnej, w której znajduje się linia
- Naliczono amortyzację hali produkcyjnej, w której znajduje się linia
produkcyjna (200.000),
produkcyjna (200.000),
- Naliczono amortyzację budynku, w którym mieści się zarząd (50.000),
- Naliczono amortyzację budynku, w którym mieści się zarząd (50.000),
- Zaksięgowano fakturę za energię elektryczną (60.000),
- Zaksięgowano fakturę za energię elektryczną (60.000),
- Naliczono wynagrodzenie magazyniera, obsługującego magazyn
- Naliczono wynagrodzenie magazyniera, obsługującego magazyn
materiałów (2.500),
materiałów (2.500),
- Naliczono amortyzację dotyczącą pomieszczenia, w którym mieści się
- Naliczono amortyzację dotyczącą pomieszczenia, w którym mieści się
magazyn materiałów (20.000),
magazyn materiałów (20.000),
KOSZTY PRODUKCYJNE A
KOSZTY PRODUKCYJNE A
KOSZTY NIEPRODUKCYJNE
KOSZTY NIEPRODUKCYJNE
- Naliczono wynagrodzenie magazyniera, obsługującego magazyn
- Naliczono wynagrodzenie magazyniera, obsługującego magazyn
wyrobów gotowych (3.000),
wyrobów gotowych (3.000),
- Ustalono, \
e nastąpił wzrost rezerw na świadczenia pracownicze  w
- Ustalono, \
e nastąpił wzrost rezerw na świadczenia pracownicze  w
związku z upływem czasu i krótszym terminem pozostającym do wypłaty
związku z upływem czasu i krótszym terminem pozostającym do wypłaty
odprawy emerytalnej  kwota wzrostu rezerw  160.000,
odprawy emerytalnej  kwota wzrostu rezerw  160.000,
- Podczas obróbki drewna następuje jego skrawanie  w związku z
- Podczas obróbki drewna następuje jego skrawanie  w związku z
powy\
szym ok. 10% drewna stanowi odpady; wartość drewna
powy\
szym ok. 10% drewna stanowi odpady; wartość drewna
stanowiącego odpady w cenie nabycia wyniosła 10.000,
stanowiącego odpady w cenie nabycia wyniosła 10.000,
- Wskutek uszkodzenia maszyny wystąpiły błędy w obróbce partii
- Wskutek uszkodzenia maszyny wystąpiły błędy w obróbce partii
produktów  całość partii o wartości 50.000 zł została przeznaczona do
produktów  całość partii o wartości 50.000 zł została przeznaczona do
likwidacji,
likwidacji,
- Naliczono wynagrodzenie pracowników działu marketingu (70.000),
- Naliczono wynagrodzenie pracowników działu marketingu (70.000),
- Dokonano transportu towarów do klienta; koszt transportu wyniósł 500,
- Dokonano transportu towarów do klienta; koszt transportu wyniósł 500,
- Naliczono wynagrodzenie pracownika nadzorującego pracowników
- Naliczono wynagrodzenie pracownika nadzorującego pracowników
wykonujących zadania produkcyjne (3.500).
wykonujących zadania produkcyjne (3.500).
17
METODY KALKULACJI KOSZTU
METODY KALKULACJI KOSZTU
WYTWORZENIA
WYTWORZENIA
KALKULACJA PODZIAA
OWA KALKULACJA DOLICZENIOWA
ZE
PROSTA FAZOWA ZLECENIOWA ASORTYMENTOWA
WSPÓA
CZYNNIKAMI
BEZPÓA
FABRYKATOWA PÓA
FABRYKATOWA
KIEDY STOSUJEMY
KIEDY STOSUJEMY
KALKULACJ
PODZIAA
OW
?
KALKULACJ
PODZIAA
OW
?
Kalkulacja podziałowa jest stosowana w
Kalkulacja podziałowa jest stosowana w
przypadku jednorodnych produktów
przypadku jednorodnych produktów
(podziałowa prosta), lub produktów w
(podziałowa prosta), lub produktów w
stosunku do których relacje kosztowe
stosunku do których relacje kosztowe
są mo\
liwe do ustalenia bez
są mo\
liwe do ustalenia bez
dokonywania kalkulacji (podziałowa ze
dokonywania kalkulacji (podziałowa ze
współczynnikami).
współczynnikami).
18
NA CZYM POLEGA
NA CZYM POLEGA
KALKULACJA PODZIAA
OWA ?
KALKULACJA PODZIAA
OWA ?
Kalkulacja podziałowa polega na
Kalkulacja podziałowa polega na
podzieleniu wszystkich kosztów
podzieleniu wszystkich kosztów
produkcyjnych przez ilość
produkcyjnych przez ilość
wyprodukowanych produktów.
wyprodukowanych produktów.
PRZYKA
AD
PRZYKA
AD
Przedsiębiorstwo ALFA SA zajmuje się produkcją telefonów
Przedsiębiorstwo ALFA SA zajmuje się produkcją telefonów
komórkowych. Przedsiębiorstwo wytwarza jeden model telefonu. W
komórkowych. Przedsiębiorstwo wytwarza jeden model telefonu. W
trakcie roku 2006 zostały poniesione następujące koszty produkcyjne:
trakcie roku 2006 zostały poniesione następujące koszty produkcyjne:
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie 3.000.000,
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie 3.000.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie 2.000.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie 2.000.000,
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie 5.000.000.
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie 5.000.000.
Przedsiębiorstwo wytworzyło w tym okresie 44.000 telefonów
Przedsiębiorstwo wytworzyło w tym okresie 44.000 telefonów
komórkowych. Na koniec okresu pozostało 10.000 telefonów
komórkowych. Na koniec okresu pozostało 10.000 telefonów
niezakończonych (stopień ukończenia telefonów z punktu wiedzenia
niezakończonych (stopień ukończenia telefonów z punktu wiedzenia
wszystkich kosztów wynosił 60%).
wszystkich kosztów wynosił 60%).
Na początek okresu przedsiębiorstwo posiadało 8.000
Na początek okresu przedsiębiorstwo posiadało 8.000
niezakończonych telefonów (ukończonych w 50% z punktu widzenia
niezakończonych telefonów (ukończonych w 50% z punktu widzenia
wszystkich kosztów). Ich wartość bilansowa wynosiła 1.000.000 zł.
wszystkich kosztów). Ich wartość bilansowa wynosiła 1.000.000 zł.
Dla uproszczenia uznano, \
e koszty pośrednioprodukcyjne składają się
Dla uproszczenia uznano, \
e koszty pośrednioprodukcyjne składają się
wyłącznie z amortyzacji środków trwałych.
wyłącznie z amortyzacji środków trwałych.
19
PRZYKA
AD
PRZYKA
AD
Do ustalenia kosztu wytworzenia produktu
Do ustalenia kosztu wytworzenia produktu
stosujemy kalkulację podziałową prostą.
stosujemy kalkulację podziałową prostą.
Istnieją dwie wersje rozwiązania  metoda
Istnieją dwie wersje rozwiązania  metoda
FIFO i średnia wa\
ona.
FIFO i średnia wa\
ona.
PRZYKA
AD  METODA
PRZYKA
AD  METODA
ŚREDNIEJ WAśONEJ
ŚREDNIEJ WAśONEJ
Ustalenie kosztów wytworzenia produktów:
Ustalenie kosztów wytworzenia produktów:
- wartość stanu początkowego produktów w toku:1.000.000,
- wartość stanu początkowego produktów w toku:1.000.000,
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie: 3.000.000,
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie: 3.000.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie: 2.000.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie: 2.000.000,
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie: 5.000.000.
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie: 5.000.000.
RAZEM KOSZTY PRODUKCYJNE: 11.000.000
RAZEM KOSZTY PRODUKCYJNE: 11.000.000
ILOŚĆ JEDNOSTEK PRZELICZONIOWYCH:
ILOŚĆ JEDNOSTEK PRZELICZONIOWYCH:
44.000 szt.+10.000 szt.*60%=50.000
44.000 szt.+10.000 szt.*60%=50.000
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU: 11.000.000/50.000=220
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU: 11.000.000/50.000=220
Ustalona wartość oznacza, \
e koszt wytworzenia jednego produktu (zarówno w zakresie, w
Ustalona wartość oznacza, \
e koszt wytworzenia jednego produktu (zarówno w zakresie, w
jakim wytwarzanie rozpoczęto w poprzednim okresie jak i w zakresie, w jakim wytwarzanie
jakim wytwarzanie rozpoczęto w poprzednim okresie jak i w zakresie, w jakim wytwarzanie
rozpoczęto w bie\
ącym okresie) wynosi 220.
rozpoczęto w bie\
ącym okresie) wynosi 220.
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKTÓW GOTOWYCH: 44.000*220=9.680.000
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKTÓW GOTOWYCH: 44.000*220=9.680.000
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKCJI NIEZAKOC
CZONEJ:10.000*60%*220=1.320.000
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKCJI NIEZAKOC
CZONEJ:10.000*60%*220=1.320.000
RAZEM KOSZTY WYTWORZENIA: 11.000.000
RAZEM KOSZTY WYTWORZENIA: 11.000.000
20
PRZYKA
AD  METODA FIFO
PRZYKA
AD  METODA FIFO
Ustalenie kosztów wytworzenia produktów:
Ustalenie kosztów wytworzenia produktów:
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie: 3.000.000,
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie: 3.000.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie: 2.000.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie: 2.000.000,
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie: 5.000.000.
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie: 5.000.000.
RAZEM KOSZTY PRODUKCYJNE: 10.000.000
RAZEM KOSZTY PRODUKCYJNE: 10.000.000
ILOŚĆ JEDNOSTEK PRZELICZONIOWYCH:
ILOŚĆ JEDNOSTEK PRZELICZONIOWYCH:
44.000 szt.+10.000 szt.*60%-8.000*50%=46.000
44.000 szt.+10.000 szt.*60%-8.000*50%=46.000
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU, KTÓREGO PRODUKCJA ROZPOCZ
A
A SI

KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU, KTÓREGO PRODUKCJA ROZPOCZ
A
A SI

DANYM OKRESIE: 10.000.000/46.000=217,39
DANYM OKRESIE: 10.000.000/46.000=217,39
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU, KTÓREGO PRODUKCJA ROZPOCZ
A
A SI
W
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU, KTÓREGO PRODUKCJA ROZPOCZ
A
A SI
W
POPRZEDNIM OKRESIE: 1.000.000/8.000+217,39*50%=233,69
POPRZEDNIM OKRESIE: 1.000.000/8.000+217,39*50%=233,69
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKTÓW GOTOWYCH, KTÓRYCH PRODUKCJA
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKTÓW GOTOWYCH, KTÓRYCH PRODUKCJA
ROZPOCZ
A
A SI
W POPRZEDNIM OKRESIE: 8.000*233,69=1.869.520
ROZPOCZ
A
A SI
W POPRZEDNIM OKRESIE: 8.000*233,69=1.869.520
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKTÓW GOTOWYCH ROZPOCZ
TYCH I
KOSZTY WYTWORZENIA PRODUKTÓW GOTOWYCH ROZPOCZ
TYCH I
UKOC
CZONYCH W OKRESIE: 36.000*217,39=7.826.040
UKOC
CZONYCH W OKRESIE: 36.000*217,39=7.826.040
KOSZTY WYTW. PRODUKCJI NIEZAKOC
CZONEJ: 10.000*60%*217,39=1.304.340
KOSZTY WYTW. PRODUKCJI NIEZAKOC
CZONEJ: 10.000*60%*217,39=1.304.340
SKUTKI ZAOKR
GLEC
100
SKUTKI ZAOKR
GLEC
100
RAZEM KOSZTY 11.000.000
RAZEM KOSZTY 11.000.000
ROZLICZENIE KOSZTÓW  METODA
ROZLICZENIE KOSZTÓW  METODA
ŚREDNIEJ WAśONEJ
ŚREDNIEJ WAśONEJ
(UKA
AD KALKULACYNY)
(UKA
AD KALKULACYNY)
Magazyn Zobow. z tyt. Umorzenie śr. Produkty w
materiałów wynagrodzeń trwałych toku
3.000.000(2
2.000.000(3 sp) 1.000.000 1.000.000 (1
5.000.000(4
7) 1.320.000
Produkcja Koszty Rozliczenie Magazyn
podstawowa pośrednie kosztów działal. produktów
1) 1.000.000 4) 5.000.000 5.000.000 (5 6b) 9.680.000
2) 3.000.000
9.680.000 (6a
6a) 9.680.000 9.680.000 (6b
3) 2.000.000 1.320.000 (7
5) 5.000.000
21
NA CZYM POLEGA
NA CZYM POLEGA
KALKULACJA PODZIAA
OWA
KALKULACJA PODZIAA
OWA
ZE WSPÓA
CZYNNIKAMI ?
ZE WSPÓA
CZYNNIKAMI ?
Kalkulacja podziałowa ze
Kalkulacja podziałowa ze
współczynnikami polega na przypisaniu
współczynnikami polega na przypisaniu
współczynnika do wytworzonego
współczynnika do wytworzonego
produktu. Współczynniki nadane
produktu. Współczynniki nadane
poszczególnym produktom powinny
poszczególnym produktom powinny
odzwierciedlające relacje kosztowe
odzwierciedlające relacje kosztowe
pomiędzy produktami.
pomiędzy produktami.
PRZYKA
AD
PRZYKA
AD
Przedsiębiorstwo BETA SA zajmuje się produkcją mydła.
Przedsiębiorstwo BETA SA zajmuje się produkcją mydła.
Przedsiębiorstwo wytwarza dwa mydła: standardowej
Przedsiębiorstwo wytwarza dwa mydła: standardowej
wielkości (mydło A) oraz podwójnej wielkości (mydło B).
wielkości (mydło A) oraz podwójnej wielkości (mydło B).
W trakcie roku 2006 zostały poniesione następujące koszty
W trakcie roku 2006 zostały poniesione następujące koszty
produkcyjne:
produkcyjne:
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie 300.000,
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie 300.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie 400.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie 400.000,
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie 600.000.
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie 600.000.
Przedsiębiorstwo wytworzyło w tym okresie 1.000.000
Przedsiębiorstwo wytworzyło w tym okresie 1.000.000
mydeł A oraz 800.000 mydeł B. Mydło B jest dwa razy
mydeł A oraz 800.000 mydeł B. Mydło B jest dwa razy
większe od mydła A. Na początku i na koniec okresu nie
większe od mydła A. Na początku i na koniec okresu nie
było w magazynie produkcji w toku.
było w magazynie produkcji w toku.
22
PRZYKA
AD
PRZYKA
AD
W celu kalkulacji kosztu wytworzenia
W celu kalkulacji kosztu wytworzenia
przypisano:
przypisano:
- Do mydła A współczynnik 1,
- Do mydła A współczynnik 1,
- Do mydła B współczynnik 2.
- Do mydła B współczynnik 2.
PRZYKA
AD
PRZYKA
AD
Ustalenie kosztów wytworzenia produktów:
Ustalenie kosztów wytworzenia produktów:
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie: 300.000,
- Koszty materiałów bezpośrednich w kwocie: 300.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie: 400.000,
- Koszty robocizny bezpośredniej w kwocie: 400.000,
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie: 600.000.
- Pośrednie koszty produkcyjne w kwocie: 600.000.
RAZEM KOSZTY PRODUKCYJNE: 1.300.000
RAZEM KOSZTY PRODUKCYJNE: 1.300.000
ILOŚĆ JEDNOSTEK PRZELICZONIOWYCH:
ILOŚĆ JEDNOSTEK PRZELICZONIOWYCH:
1.000.000 szt.*1+800.000 szt.*2=2.600.000
1.000.000 szt.*1+800.000 szt.*2=2.600.000
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU:
KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTU:
1.300.000/2.600.000=0,50
1.300.000/2.600.000=0,50
KOSZTY WYTWORZENIA MYDA
A A: 1.000.000*0,50=500.000
KOSZTY WYTWORZENIA MYDA
A A: 1.000.000*0,50=500.000
KOSZTY WYTWORZENIA MYDA
A B: 800.000*1=800.000
KOSZTY WYTWORZENIA MYDA
A B: 800.000*1=800.000
RAZEM KOSZTY 1.300.000
RAZEM KOSZTY 1.300.000
23