MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Grażyna Uhman
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
721[02].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Grzegorz Śmigielski
mgr inż. Michał Sylwestrzak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grażyna Uhman
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[02].O1.03
 Posługiwanie się dokumentacją techniczną , zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu monter kadłubów okrętowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 13
5.1. Podstawy rysunku technicznego 13
5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. Parametry wykonania i ich oznaczanie w dokumentacji 16
5.2.1. Ćwiczenia 16
5.3. Rodzaje rysunków technicznych 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Rodzaje i sporządzanie rysunków okrętowych 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 22
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter kadłubów okrętowych.
Poradnik zawiera opis wymagań, jakie uczeń powinien spełnić, by przystąpić do bieżącej
jednostki modułowej, cele, jakie osiągnie po zrealizowaniu tej jednostki, dwa przykładowe
scenariusze zajęć oraz wykaz ćwiczeń do poszczególnych tematów. Na końcu poradnika
zawarto dwa narzędzia pomiaru dydaktycznego oraz literaturę. Scenariusze z pozoru są
podobne, gdyż użyto jednego wzorca, jednak zawartość obu różni się od siebie rodzajem
ćwiczeń, treścią ich podsumowania, zastosowanych pomocy dydaktycznych i momentem ich
wprowadzenia. Podobieństwo zaś wynika stąd, że zbliżony jest charakter zajęć. Są to bowiem
zajęcia ćwiczeniowe (ponadto realizowane w systemie modułowym), wymagają zatem
utrzymania odpowiednich reguł metodycznych dotyczących tego rodzaju zajęć. Ważne jest
zwłaszcza poprzedzenie realizacji ćwiczeń studiowaniem materiału nauczania i odpowiedzią
na pytania sprawdzające oraz posumowanie każdego ćwiczenia oddzielnie.
Poradnik dla ucznia zawiera materiał nauczania, ćwiczenia wraz ze wskazówkami,
potrzebnymi do zaliczenia danej jednostki modułowej, sprawdziany wiedzy i wykaz
literatury.
Moduł 721[02].O1  Techniczne podstawy zawodu jest jednym z kluczowych dla
zawodu. Pozwala przygotować ucznia z ogólnego zakresu wiedzy technicznej niezbędnego
dla realizacji modułów o charakterze praktycznym. Każda jednostka modułowa ma swoje
określone cele i może być realizowana jako samodzielna część, przy czym ich kolejność nie
jest dowolna.
Jednostka modułowa podzielona została na cztery tematy:
1. Podstawy rysunku technicznego.
2. Parametry wykonania i ich oznaczanie w dokumentacji.
3. Rodzaje rysunków technicznych.
4. Rodzaje i sporządzanie rysunków okrętowych.
W poradniku dla ucznia każdy temat zawiera ćwiczenia oraz materiał nauczania, pomocny
w ich wykonaniu. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony przez nauczyciela,
zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały z
ródłowe, czy przykłady
rysunków. Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz w dokumentacjach
technicznych statków, a także w PN. Brakujący materiał nauczyciel powinien odpowiednio
przygotować dla uczniów w postaci kserokopii lub eksponatów czy literatury.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego
odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania mają zwrócić uwagę uczniowi na to, co jest
w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie własnymi
słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie.
Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie
dwustopniowym  uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
mogą cechować się różną biegłością.
Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,
który pozwoli uczniowi określić swoje osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy. Jeśli
uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć oraz poprawić korzystając z pomocy
nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
721[02].O1
Techniczne podstawy zawodu
721[02].O1.01
Stosowanie przepisów 721[02].O1.02
bezpieczeństwa i higieny pracy, Charakteryzowanie statku i jego
ochrony przeciwpożarowej wyposażenia
i ochrony środowiska
721[02].O1.03
721[02].O1.04
Posługiwanie się
Dobieranie materiałów
dokumentacjÄ… technicznÄ…
konstrukcyjnych
721[02].O1.05
Wykonywanie pomiarów
warsztatowych
721[02].O1.06
Wykonywanie prac z zakresu obróbki
ręcznej i mechanicznej skrawaniem
721[02].O1.07
Wykonywanie połączeń
spawanych
Schemat układu jednostek modułowych w module
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
Metody pracy z uczniem
Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.
Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i grupowej. Niektóre z nich
można realizować w obu wariantach, decyzję w tej sprawie pozostawiono nauczycielowi,
który najlepiej oceni możliwości uczniów i inne uwarunkowania realizacji ćwiczeń. Daje to
także możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.
Realizacja jednostki modułowej  Posługiwanie się dokumentacją techniczną wymaga
także bazowania na podręczniku, w którym uczeń znajdzie więcej przykładów i rysunków niż
z założenia zawiera Poradnik dla ucznia. Również praca nad materiałem nauczania, którą
wykonuje uczeń, w przypadku rysunku technicznego wymagać będzie pomocy ze strony
nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 wyjaśniać zadania towarzystw klasyfikacyjnych,
 rozróżniać typy statków,
 określać wielkości charakteryzujące statek,
 wyjaśniać podstawowe prawa pływalności, stateczności i niezatapialności statku,
 rozróżniać główne elementy konstrukcyjne statku,
 charakteryzować, w różnych układach wiązań, konstrukcję kadłuba statku,
 charakteryzować wyposażenie kotwicze,
 charakteryzować wyposażenie cumownicze,
 charakteryzować wyposażenie przeładunkowe,
 charakteryzować wyposażenie ratunkowe,
 charakteryzować urządzenia sterowe,
 charakteryzować pędniki,
 charakteryzować systemy wentylacji i klimatyzacji,
 przewidywać konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania zadań zawodowych,
 określać wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-
sanitarnych,
 rozpoznawać i przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy
oraz wskazać sposoby ich usunięcia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe do wykonywania szkiców,
 wykonać szkice figur płaskich i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych
i aksonometrycznych,
 naszkicować części maszyn w rzutach prostokątnych na podstawie rysunków
aksonometrycznych,
 zwymiarować zgodnie z PN szkicowane części maszyn,
 odczytać rysunki z uwzględnieniem wymiarowania,
 odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia: tolerancji wymiarów, pasowania,
tolerancji kształtu i położenia, stanu powierzchni, rodzaju obróbki powierzchni,
 odczytać na rysunkach technicznych symbole połączeń i części złącznych,
 odczytać rysunki wykonawcze i złożeniowe,
 zastosować zasady podziału i numeracji rysunków okrętowych,
 odczytać rysunki konstrukcji kadłuba (złady wzdłużne i poprzeczne, rozwinięcia poszycia
i sekcji kadłuba, podział blokowy i sekcyjny),
 wykonać szkice wręgów,
 wykonać proste rysunki prefabrykacji podsekcji kadłuba,
 odczytać rysunki połączeń elementów kadłuba w różnym stopniu uproszczenia,
 skorzystać z norm i katalogów unifikacyjnych,
 zidentyfikować symbolikę na rysunkach kadłubowych,
 posłużyć się PN dotyczącymi rysunku technicznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca ...........................................................
Modułowy program nauczania: Technik budownictwa okrętowego 721[02]
Moduł: Techniczne podstawy zawodu 721[02].O1.
Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 721[02]O1.03
Temat: Podstawy rysunku technicznego  wymiarowanie.
Cel ogólny: Umiejętność wymiarowania.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 odczytać wymiary z dokumentacji technicznej,
 wykonać wymiarowanie części,
 korzystać z podręcznika do rysunku technicznego,
 skorzystać z PN dotyczącej rysunku technicznego.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych z
ródeł informacji,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne:
- praca indywidualna i zespołowa.
Åšrodki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 przygotowane przez nauczyciela materiały,
 PN, dokumentacja techniczna,
 foliogramy lub prezentacje multimedialne,
 rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Przebieg zajęć:
Czynności Środki
Część zajęć Czynności nauczyciela
uczniów dydaktyczne
Część  Wykonuje czynności  Przygotowują
organizacyjna organizacyjne się do zajęć
 podaje temat, cele  zapisuje temat  foliogram
zajęć, w zeszycie, z celami zajęć,
 wyjaśnia organizację rzutnik pisma
zajęć, przypominają lub rzutnik
Część wstępna
 wprowadza do tematu najważniejsze multimedialny
i prosi o przypomnienie treści z osprzętem
treści przerobionych zrealizowanych
tematów zajęć
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Czynności Środki
Część zajęć Czynności nauczyciela
uczniów dydaktyczne
Część główna
 prosi o zapoznanie się  słuchają  poradnik dla
z treścią materiału poleceń, ucznia,
nauczania dotyczącą  pytają w razie  podręcznik do
wymiarowania, wątpliwości, rysunku
1. Praca nad
 wyjaśnia i demonstruje  studiują technicznego,
materiałem
przykłady wspierające materiał  przykłady
nauczania
studiowanie materiału nauczania, rysunków,
nauczania, słuchają  foliogramy lub
 prosi o wykonanie wyjaśnień i prezentacje
drobnych ćwiczeń analizują multimedialne,
ułatwiających przykłady,  rzutnik pisma
rozumienie materiału lub rzutnik
nauczania,  wykonujÄ… multimedialny.
ćwiczenia
podane przez
nauczyciela
 prosi o udzielenie  poradnik dla
pisemnej odpowiedzi ucznia,
w zeszytach na pytania  zeszyt
sprawdzajÄ…ce
znajdujÄ…ce siÄ™  udzielajÄ…
2. Praca nad
w poradniku dla ucznia odpowiedzi
pytaniami
dotyczÄ…ce w zeszycie,
sprawdzajÄ…cymi
wymiarowania,
 nadzoruje pracÄ™,  oceniajÄ… efekty
wyjaśnia wątpliwości, swojej pracy
 sprawdza efekty
i podsumowuje pracÄ™
uczniów
 prosi o wykonanie  przygotowujÄ…  poradnik dla
ćwiczenia 1. z rozdziału się do realizacji ucznia,
4.1.3. z poradnika dla ćwiczenia,  podręcznik do
ucznia w zakresie  realizujÄ… rysunku
3. Praca nad
wymiarowania, zadanie, technicznego,
ćwiczeniem 1
 nadzoruje pracÄ™,  prezentujÄ…  PN,
wyjaśnia wątpliwości, wyniki  przygotowane
 prowadzi dyskusję i dyskutują o materiały
i podsumowuje nich
 prosi o wykonanie  realizuje  poradnik dla
sprawdzianu postępów, sprawdzian ucznia,
 podsumowuje zajęcia, postępów,  zeszyt,
Część  podaje zadanie  odnosi się do
podsumowująca domowe: efektów pracy
Wykonaj uzupełnienia na zajęciach,
podanych rysunków  zadaje pytania  rysunki wraz
zgodnie z poleceniem. odnośnie z poleceniami
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 podaje temat oraz zadania do wykonania
zakres zajęć następnych domowego, zadania
 zapisuje temat domowego
zajęć
następnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca ......................................................
Modułowy program nauczania: Monter kadłubów okrętowych 721[02]
Moduł: Techniczne podstawy zawodu 721[02].O1.
Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 721[02].O1.03
Temat: Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich oznaczanie
w dokumentacji.
Cel ogólny: Umiejętność odczytywania i nanoszenia oznaczeń dotyczących tolerancji,
pasowań i chropowatości powierzchni.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 odczytać i zinterpretować na rysunku technicznym tolerancje wymiarów,
 odczytać i zinterpretować na rysunku technicznym tolerancje kształtu,
 odczytać i zinterpretować na rysunku technicznym pasowania,
 odczytać i zinterpretować na rysunku technicznym falistość i chropowatość,
 nanieść na rysunek odpowiednie oznaczenia tolerancji,
 nanieść na rysunek odpowiednie oznaczenia pasowania,
 nanieść na rysunek odpowiednie oznaczenia chropowatości i falistości,
 skorzystać z PN i literatury związanej z tematem tolerancji, pasowań.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych z
ródeł informacji,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne: praca indywidualna i (lub) zespołowa.
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 przygotowane przez nauczyciela materiały,
 przybory kreślarskie,
 PN, dokumentacja techniczna,
 foliogramy lub prezentacje multimedialne,
 rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć:
Åšrodki
Część zajęć Czynności nauczyciela Czynności uczniów
dydaktyczne
Część Wykonuje czynności Przygotowują się do
organizacyjna organizacyjne zajęć
Åšrodki
Część zajęć Czynności nauczyciela Czynności uczniów
dydaktyczne
Część wstępna  podaje temat, cele zajęć,  zapisują temat  foliogram
 wyjaśnia organizację w zeszycie z celami zajęć,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
zajęć, rzutnik pisma
 wprowadza do tematu lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem
Część główna
 sprawdza w zeszytach  słuchają poleceń  poradnik dla
1. Praca nad odpowiedzi na pytania  pytajÄ… w razie ucznia,
materiałem sprawdzające znajdujące wątpliwości,  zeszyt
nauczania siÄ™ w poradniku dla
ucznia (studiowanie
materiału nauczania
z tego zakresu uczeń
zrealizował wstępnie
w domu),
 wyjaśnia wątpliwości  poprawiają błędy,
i doradza w zakresie uzupełniają braki,
poprawy błędów  uzupełniają
 prosi o uzupełnienie wiedzę z
wiedzy z podręcznika, podręcznika.
 nadzoruje pracÄ™,
wyjaśnia wątpliwości,  oceniają efekty
 sprawdza efekty swojej pracy,
i podsumowuje pracÄ™
uczniów
2. Praca nad  prosi o wykonanie  przygotowujÄ… siÄ™  poradnik dla
ćwiczeniem 1 ćwiczenia 1 z rozdziału do realizacji ucznia,
4.2.3. z poradnika dla ćwiczenia,  podręcznik do
ucznia,  realizujÄ… zadanie, rysunku
 rozdaje materiały, technicznego,
dokumentacjÄ™, PN,  przygotowane
 wyjaśnia wątpliwości,  prezentują wyniki materiały,
nadzoruje pracÄ™,  PN,
 sprawdza wyniki dokumentacja
i podsumowuje je techniczna
Część  Prosi o wykonanie  realizują  poradnik dla
podsumowująca sprawdzianu postępów, sprawdzian ucznia,
 podsumowuje zajęcia, postępów,  zeszyt,
 podaje zadanie  oceniajÄ… efekty  rysunki
domowe: pracy na zajęciach, z poleceniami
Dokonaj odczytów  zadają pytania do realizacji
z rysunku zgodnie odnośnie zadania zadania
z poleceniem. domowego, domowego
 podaje temat oraz zakres  zapisujÄ… temat
zajęć następnych. zajęć następnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawy rysunku technicznego
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij ołówkiem rysunki techniczne części maszyn występujących w budowie okrętu
przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku technicznego.
Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie rysunków części maszyn z wyraz
nymi lukami
(w rysunku). Luki te uczeń powinien uzupełnić. Rysunki nie powinny być skomplikowane,
ale zróżnicowane pod względem elementów rysunku, zwłaszcza do uzupełnienia. Z rysunku
powinno wynikać, jakich uzupełnień należy dokonać. Jeśli uzupełnienia nie byłyby
jednoznaczne, należy rysunek wyposażyć w polecenia informujące, jakich uzupełnień
wymaga. Luki mogą dotyczyć rzutów, wymiarów, tekstu, rodzaju rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zinterpretować rysunki przedstawionych części,
2) uzupełnić ołówkiem rysunki techniczne części maszyn występujących w budowie okrętu
przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku
technicznego,
3) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory kreślarskie,
 znormalizowane arkusze A4 z przygotowanymi rysunkami do uzupełnienia,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 PN dotyczÄ…ce rysunku technicznego,
 poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj ołówkiem rysunki techniczne części maszyn występujące w budowie okrętu.
Wskazówki do realizacji
Nauczyciel przygotowuje modele brył, części maszyn lub ich modele. Uczeń kolejno
będzie je odwzorowywał. Należy zaczynać od łatwych rysunków, wówczas najlepiej
sprawdzą się modele brył geometrycznych. Dopiero póz
niej można dać do odwzorowania
rzeczywiste części maszyn lub ich modele. Liczbę rysunków należy dostosować do czasu
i celów zajęć oraz możliwości uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykonać ołówkiem rysunki techniczne (rzuty, przekroje widoki i kłady) części maszyn
występujących w budowie okrętu przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem
reguł i wymagań rysunku technicznego zaczynając od rzutów prostokątnych, a na
rysunkach złożonych kończąc,
2) poprosić o konsultacje nauczyciela po zakończeniu każdego rysunku,
3) poprawić błędy i ponownie skonsultować z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory kreślarskie,
 znormalizowane arkusze A4,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 modele do rysunku technicznego,
 rzeczywiste części maszyn występujące w budowie okrętów,
 PN dotyczÄ…ce rysunku technicznego,
 poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Odszukaj w podręczniku rysunku technicznego przykłady rysunków połączeń i na tej
podstawie zinterpretuj rysunki przedstawione przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest doskonalenie umiejętności samodzielnego korzystania ze
z
ródeł informacji. W tym przypadku tymi z
ródłami będą: podręcznik i odpowiednia Polska
Norma. Uczeń w pierwszej kolejności powinien odszukać sposoby przedstawiania połączeń
na rysunkach i przeanalizować je. Potem należy dać mu rysunki do odczytania
i zinterpretowania. Dobrze jest przygotować rysunki o różnym stopniu trudności i złożoności.
Niektóre mogą zawierać błędy, wówczas zadaniem ucznia będzie je odszukać i poprawić.
Takie zadanie powinno znalez
ć się na końcu ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) znalez
ć w podręczniku rysunku technicznego sposoby przedstawiania połączeń
rozłącznych i nierozłącznych, a następnie przeanalizować je,
2) poprawnie odczytać i zinterpretować połączenia przedstawione na rysunkach
przygotowanych przez nauczyciela,
3) efekty pracy zapisać w zeszycie,
4) wyniki skonsultować z nauczycielem i poprawić błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- samodzielna praca ze z
ródłami informacji,
- ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Åšrodki dydaktyczne:
 rysunki połączeń przygotowane przez nauczyciela,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 PN dotyczÄ…ce rysunku technicznego,
 zeszyt,
 poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Odszukaj w podręczniku rysunku technicznego przykłady rysunków sprężyn, przekładni
osi i wałów, a także blach i kształtowników i na tej podstawie zinterpretuj rysunki
przedstawione przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest dalsze doskonalenie umiejętności samodzielnego korzystania
ze z
ródeł informacji. I w tym przypadku tymi z
ródłami będą: podręcznik i odpowiednia
Polska Norma. Uczeń w pierwszej kolejności powinien odszukać sposoby przedstawiania
części na rysunkach i przeanalizować je. Potem należy dać mu rysunki do odczytania
i zinterpretowania. Dobrze jest przygotować rysunki o różnym stopniu trudności i złożoności.
Niektóre mogą zawierać błędy, wówczas zadaniem ucznia będzie je odszukać i poprawić.
Takie zadanie powinno znalez
ć się na końcu ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) znalez
ć w podręczniku rysunku technicznego sposoby przedstawiania sprężyn, przekładni
osi i wałów, a także blach i kształtowników wraz z ich uproszczeniami, a następnie
przeanalizować je,
2) poprawnie odczytać i zinterpretować rysunki tych części przedstawione przez
nauczyciela,
3) efekty pracy zapisać w zeszycie,
4) wyniki skonsultować z nauczycielem i poprawić błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- samodzielna praca ze z
ródłami informacji,
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 rysunki części przygotowane przez nauczyciela,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 PN dotyczÄ…ce rysunku technicznego,
 zeszyt,
 poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.2. Parametry wykonania i ich oznaczanie w dokumentacji
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odczytaj z otrzymanych rysunków technicznych następujące parametry wykonania
części:
 tolerancje wymiarów,
 tolerancje kształtu,
 rodzaj pasowania,
 falistość i chropowatość,
 rodzaj obróbki.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom rysunków, z których odczytywać będą
odpowiednie parametry wykonania. Nie każdy rysunek musi zawierać wszystkie parametry.
Rysunki nie powinny być skomplikowane, ale zróżnicowane pod względem oznaczeń na
rysunku do odczytania. Warto zwrócić uwagę uczniom na rodzaj wykorzystywanej
dokumentacji technicznej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odnalez
ć oznaczenia wykonania, których nie poznał w materiale nauczania i wypisać je
w zeszycie wraz z ich interpretacjÄ…, wykorzystujÄ…c odpowiednie Polskie Normy i (lub)
podręcznik do rysunku technicznego,
2) odczytać z rysunków technicznych następujące parametry wykonania części:
 tolerancje wymiarów,
 tolerancje kształtu,
 rodzaj pasowania,
 falistość i chropowatość,
 rodzaj obróbki,
3) skonsultować wykonane zadanie z grupą,
4) przedyskutować błędy i poprawić je.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przygotowane przez nauczyciela rysunki,
 literatura dotyczÄ…ca rysunku technicznego,
 odpowiednie PN,
 zeszyt,
 poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij rysunki techniczne o następujące parametry wykonania części:
 tolerancje wymiarów,
 tolerancje kształtu,
 rodzaj pasowania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 falistość i chropowatość,
 rodzaj obróbki.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom rysunków, w których uzupełniać będą
odpowiednie parametry wykonania. Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie rysunków
części z wyraz
nymi brakami (w rysunku) dotyczącymi tolerancji, pasowania, falistości,
chropowatości powierzchni i rodzaju obróbki. Braki te uczeń powinien uzupełnić. Rysunki
nie powinny być skomplikowane, ale zróżnicowane pod względem uzupełnianych oznaczeń.
Do rysunków należy dołączyć polecenia informujące, jakie mają być parametry wykonania
narysowanej części. Należy zatem przygotować rysunki zarówno do interpretacji, jak i do
uzupełnienia. Warto zwrócić uwagę uczniom na rodzaj wykorzystywanej dokumentacji
technicznej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uzupełnić rysunki techniczne o następujące parametry wykonania części maszyn
występujących w budowie okrętów przygotowane przez nauczyciela stosownie do jego
zaleceń z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku technicznego:
 tolerancje wymiarów,
 tolerancje kształtu,
 rodzaj pasowania,
 falistość i chropowatość,
 rodzaj obróbki,
2) zapisać w zeszycie interpretację oznaczeń, wykorzystując odpowiednie PN i (lub)
podręcznik do rysunku technicznego,
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przygotowane przez nauczyciela rysunki,
 literatura dotyczÄ…ca rysunku technicznego,
 odpowiednie PN,
 zeszyt,
 poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Rodzaje rysunków technicznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj typ rysunku.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom różnych rodzajów rysunków:
wykonawczych, złożeniowych, zestawieniowych, montażowych, operacyjnych
i zabiegowych. Zadaniem uczniów będzie na podstawie analizy rysunku określić jego typ.
Powinni do tego celu wykorzystać opanowany materiał nauczania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować otrzymane rysunki,
2) określić typ każdego rysunku i uzasadnić; całość zapisać w zeszycie,
3) dokonać oceny poprawności zadania konsultując wykonanie z grupą i nauczycielem.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 rysunki przekładni i ich schematy kinematyczne przygotowane przez nauczyciela,
 literatura i inne z
ródła informacji,
 odpowiednie PN,
 zeszyt.
Ćwiczenie 2
Wykonaj rysunki wykonawcze do otrzymanych rysunków złożeniowych.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom rysunków złożeniowych, do których
sporządzać będą odpowiednie rysunki wykonawcze. Mogą wybrać detal, dla którego
wykonają rysunek wykonawczy lub można taki detal narzucić. Będzie to zależało od
konieczności ćwiczenia określonych umiejętności. Rysunki nie powinny być skomplikowane,
ale zróżnicowane, tak, by rozwiązać wszystkie problemy występujące w detalowaniu. Należy
także przygotować gotowe rysunki wykonawcze, do rysunków złożeniowych, by uczniowie
mogli weryfikować swoje prace przez porównanie. Oczywiście gotowe rysunki nie powinny
być dostępne uczniom od początku ich pracy. Realizując ćwiczenie mogą oni wybrać więcej
niż jeden rysunek wykonawczy lub wybrać bardziej skomplikowany, co daje nauczycielowi
możliwość różnicowania oceny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, czy otrzymane rysunki są wystarczające do wykonania rysunków
wykonawczych,
2) zdecydować czy wykonać rysunki wykonawcze czy zestawieniowe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
3) sporządzić odpowiednie rysunki,
4) dokonać oceny ich poprawności porównując z rysunkami wzorcowymi otrzymanymi od
nauczyciela,
5) opisać stwierdzone różnice,
6) dokonać korekty błędów w swoich rysunkach.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 rysunki przygotowane przez nauczyciela,
 przybory do rysunku technicznego,
 literatura dotyczÄ…ca rysunku technicznego,
 odpowiednie PN,
 zeszyt.
Ćwiczenie 3
Odczytaj schematy kinematyczne przekładni stosowanych w budowie okrętów.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wymaga przygotowania uczniom schematów kinematycznych przekładni
stosowanych w budowie okrętów i rysunków technicznych tych przekładni. Można zadanie
wzbogacić przygotowując schematy kinematyczne innych maszyn.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować działanie przekładni,
2) znalez
ć symbole używane w schematach kinematycznych przekładni i opisać je
w zeszycie,
3) przyporządkować schematy kinematyczne do wybranych przekładni,
4) dokonać oceny poprawności zadania konsultując wykonanie z grupą i nauczycielem.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 rysunki przekładni i ich schematy kinematyczne przygotowane przez nauczyciela,
 literatura, inne z
ródła informacji,
 odpowiednie PN,
 zeszyt.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Rodzaje i sporządzanie rysunków okrętowych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj analizy gotowej dokumentacji technicznej kadłuba.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom dokumentacji technicznych statków, które
będą mogli analizować i opisywać. Celem ćwiczenia jest poznanie struktury dokumentacji
i wykorzystanie zdobytej wiedzy dotyczącej rozpoznawania rodzajów rysunków i ich
numeracji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przejrzeć i opisać, z czego składa się otrzymana od nauczyciela dokumentacja techniczna
kadłuba,
2) opisać sposób numeracji poszczególnych dokumentów,
3) nazwać rodzaj poszczególnych dokumentów (rysunków) wchodzących w skład
otrzymanej dokumentacji statku,
4) zadanie wykonać w zespole dwuosobowym w zeszycie,
5) przedstawić nauczycielowi efekty pracy,
6) poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczna statku,
 literatura przedmiotu i właściwe normy,
 zeszyt.
Ćwiczenie 2
Odczytaj informacje z otrzymanych rysunków kadłuba.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom rysunków wykorzystywanych w budowie
kadłuba statków, z których będą mogli odczytywać zadane informacje. Celem ćwiczenia jest
doskonalenie umiejętności czytania rysunków, rozumienie zastosowanej w nich symboliki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rysunek i określić co przedstawia,
2) odczytać informacje zadane przez nauczyciela i zapisać je w zeszycie,
3) określić, jak zastosowano w nich unifikację, normalizację i zapisać w zeszycie,
4) określić jakie zastosowano w nich uproszczenia i zapisać w zeszycie,
5) przedstawić nauczycielowi efekty pracy,
6) wziąć pod uwagę sugestie nauczyciela i poprawić ewentualne błędy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przygotowane przez nauczyciela rysunki,
 instrukcje zawierające informacje, które należy z rysunku odczytać,
 literatura, inne z
ródła informacji,
 odpowiednie normy,
 zeszyt.
Ćwiczenie 3
Wykonaj rysunek prefabrykacji zadanej części kadłuba.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom dokumentacji zawierającej rysunki
prefabrykacji wykorzystywanych w budowie kadłuba statków. Celem ćwiczenia jest
doskonalenie umiejętności czytania rysunków prefabrykacji i umiejętności ich sporządzania,
rozumienia zastosowanej w nich symboliki.
Sposób wykonania
Uczeń powinien:
1) na podstawie podręcznika i przykładu dokumentacji technicznej statku, przeanalizować
rysunki prefabrykacji części kadłuba i opisać w zeszycie sposoby wykonania takich
rysunków,
2) wykonać rysunek prefabrykacji części kadłuba według założeń podanych przez
nauczyciela,
3) przedstawić nauczycielowi efekty pracy,
4) wziąć pod uwagę sugestie nauczyciela i poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczna statku,
 podręcznik rysunku maszynowego i okrętowego,
 przybory kreślarskie do wykonywania rysunków okrętowych,
 instrukcja z założeniami do wykonania rysunku prefabrykacji,
 inne z
ródła informacji,
 odpowiednie normy,
 zeszyt.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się
dokumentacjÄ… technicznÄ…
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 3, 4, 6, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22 sÄ… z poziomu
podstawowego,
 zadania 5, 7, 8, 19, 20, 21 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
 dopuszczajÄ…cy  za uzyskanie 10÷12 punktów,
 dostateczny  za uzyskanie 13÷15 punktów,
 dobry  za uzyskanie 16÷18 punktów,
 bardzo dobry  za uzyskanie 19÷22 punktów.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. d, 5. a, 6. a, 7. b, 8. a, 9. b, 10. a, 11. b,
12. d, 13. c, 14. b, 15. c, 16. b, 17. d, 18. c, 19. b, 20. a, 21. c, 22. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Wymienić dokumentację techniczną,
1 którą posługuje się technik budownictwa A P a
okrętowego
2 Opisać funkcje rysunku technicznego A P c
3 Rozpoznać symbole arkuszy B P a
Wskazać, jakiego pisma używa się
4 B P d
w rysunku technicznym
Wskazać, gdzie umieszcza się informacje
5 C PP a
tekstowe na rysunku
6 Rozróżnić rodzaje rysunków B P a
Uzasadnić, dlaczego rysunki
7 C PP b
wykonywane są w skali (podziałce)
Wskazać zasady rzutowania
8 C PP a
prostokÄ…tnego
9 Odróżnić przekrój od widoku C P b
Wskazać prawidłowe zasady
10 B P a
wymiarowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
11 Wyjaśnić potrzebę tolerowania B P b
Odróżnić wymiary: nominalny, górny
12 A P d
graniczny i dolny graniczny
13 Odróżnić odchyłki górną i dolną B P c
14 Wskazać wzór na tolerancję B P b
15 Wskazać wzór na odchyłkę górną B P c
16 Wskazać wzór na odchyłkę dolną B P b
17 Odróżnić pasowanie luz
ne C P d
18 Odróżnić pasowanie ciasne C P c
19 Odróżnić pasowanie mieszane B P b
20 Rozróżnić układy pasowań C PP a
Wskazać parametry określające jakość
21 C PP c
powierzchni
22 Rozróżnić rodzaje rysunków okrętowych C P b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Ewentualne wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania. Do każdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi.
5. Zadania testowe sÄ… jednokrotnego wyboru tzn. tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Pracuj samodzielnie, bo wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonywanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Monter kadłubów okrętowych powinien posługiwać się
a) przede wszystkim rysunkami technicznymi złożeniowymi, wykonawczymi,
zestawieniowymi, montażowymi i innymi, dotyczącymi budowy kadłuba oraz
branżowymi zestawami Polskich Norm.
b) najczęściej ofertami firm zaopatrujących zarówno w maszyny, narzędzia pomiarowe,
jak i części i wyposażenie okrętu.
c) dokumentacją techniczną i instrukcjami obsługi większości popularnych maszyn.
d) tylko branżowymi zestawami Polskich Norm.
2. Rysunek techniczny to
a) obrazki części.
b) zestaw niezrozumiałych symboli i znaków.
c) znormalizowany i skodyfikowany język porozumiewania się projektantów,
konstruktorów i pracowników uczestniczących w procesie produkcji lub usług.
d) dokumenty tajne, dostępne niektórym pracownikom stoczni.
3. Symbol A4 oznacza
a) format arkusza o wymiarach 210x297 mm.
b) symbol pisma technicznego.
c) format arkusza o wymiarach 297x420 mm.
d) rodzaj wymiarowania.
4. W rysunku technicznym używa się pisma
a) kaligrafowanego.
b) ozdobnego.
c) zwykłego.
d) technicznego prostego lub pochyłego.
5. Informacje tekstowe na rysunku umieszcza się w taki sposób, że
a) zbiorcze oznaczenia stanu powierzchni znajdują się w górnym prawym rogu,
w dolnym prawym rogu umieszcza siÄ™ tabliczkÄ™ rysunkowÄ…, zawiera ona dodatkowe
informacje, na przykład: nr rysunku, nazwę przedmiotu lub urządzenia, nazwisko
kreślarza lub projektanta.
b) w dolnym prawym rogu umieszcza siÄ™ tabliczkÄ™ rysunkowÄ…, zawiera ona dodatkowe
informacje, na przykład: nr rysunku, nazwę przedmiotu lub urządzenia.
c) zbiorcze oznaczenia stanu powierzchni znajdują się w górnym prawym rogu,
w dolnym prawym rogu umieszcza siÄ™ tabliczkÄ™ rysunkowÄ…, zawiera ona dodatkowe
informacje, na przykład: nr rysunku.
d) zbiorcze oznaczenia stanu powierzchni znajdują się w górnym prawym rogu.
6. Rysunek przedstawiający część może być
a) rysunkiem wykonawczym.
b) rysunkiem montażowym.
c) wykresem.
d) rysunkiem złożeniowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
7. Rysunki wykonywane są w skali ponieważ
a) nie wolno wykonywać rysunku przedmiotu w jego rzeczywistym wymiarze.
b) nie zawsze można wykonać rysunek przedmiotu w jego rzeczywistym wymiarze.
c) trzeba wykonywać rysunki pomniejszone.
d) trzeba wykonywać rysunki powiększone.
8. Przy wykonywaniu rzutowania prostokątnego obowiązuje zasada, że
a) liczba rzutów powinna być minimalna, ale niezbędna do jednoznacznego
przedstawienia przedmiotu i jego zwymiarowania.
b) liczba rzutów jest nieistotna.
c) liczba rzutów powinna wynosić 3.
d) liczba rzutów powinna być maksymalna.
9. Rysunki 1 i 2 przedstawiajÄ…
Rys. 1
Rys. 2
a) rysunek 1  widok, a rysunek 2  przekrój.
b) rysunek 1  przekrój, a rysunek 2  widok.
c) rysunek 1  widok i rysunek 2  widok.
d) rysunek 1  przekrój i rysunek 2  przekrój.
10. Wśród zasad prawidłowego wymiarowania jest zasada mówiąca, że
a) nie należy powtarzać tych samych wymiarów na różnych rzutach przedmiotu.
b) należy powtarzać te same wymiary na różnych rzutach przedmiotu.
c) nie nanosi się wymiarów na rysunkach.
d) wymiaruje siÄ™ dowolnie.
11. Tolerowanie wymiarów jest niezbędne, ponieważ
a) są maszyny, którymi można wykonać część lub element urządzenia bezbłędnie.
b) każda maszyna i każdy wykonawca, wykonujący część lub element urządzenia, zrobi
to z pewnym błędem.
c) błędy maszyn są nieistotne.
d) tylko ludzie sÄ… omylni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
12. Oznaczone na rysunku 3 wymiary to
Rys. 3
a) N  wymiar nominalny, A i B  dolne wymiary graniczne.
b) N  górny wymiar graniczny, A  wymiar nominalny, B  dolny wymiar graniczny.
c) N  dolny wymiar graniczny, A  górny wymiar graniczny, B  wymiar nominalny.
d) N  wymiar nominalny, A  dolny wymiar graniczny, B  górny wymiar graniczny.
13. Oznaczone na rysunku 3 wymiary to
a) ES, es  odchyłki dolne, EI, ei  odchyłki dolne.
b) ES, es  odchyłki górne, EI, ei  odchyłki górne.
c) ES, es  odchyłki górne, EI, ei  odchyłki dolne.
d) ES, es  odchyłki dolne, EI, ei  odchyłki górne.
14. TolerancjÄ™ przedstawia siÄ™ wzorem
a) T = A  B, gdzie T - tolerancja, A - dolny wymiar graniczny, a B - górny wymiar
graniczny.
b) T = B  A, gdzie T - tolerancja, A - dolny wymiar graniczny, a B - górny wymiar
graniczny,
c) T = A  B, gdzie T - górny wymiar graniczny, A - tolerancja, a B - dolny wymiar
graniczny.
d) T = A  B, gdzie T - dolny wymiar graniczny, A - tolerancja, a B - górny wymiar
graniczny.
15. Odchyłkę górną przedstawia wzór
a) ES = B  N, gdzie B  dolny wymiar graniczny, a N  wymiar nominalny.
b) ES = A  N, gdzie A  dolny wymiar graniczny, a N  wymiar nominalny.
c) ES = B  N, gdzie B  górny wymiar graniczny, a N  wymiar nominalny.
d) ES = B  A, gdzie B  górny wymiar graniczny, a A  wymiar nominalny.
16. Odchyłkę dolną przedstawia wzór
a) EI = A  N, gdzie A  górny wymiar graniczny, N  górny wymiar graniczny.
b) EI = A  N, gdzie A  dolny wymiar graniczny, N  wymiar nominalny.
c) EI = A  N, gdzie A  dolny wymiar graniczny, N  górny wymiar graniczny.
d) EI = B  N, gdzie B  górny wymiar graniczny, N  wymiar nominalny.
17. Pasowanie luz
ne występuje, gdy
a) występuje wcisk i luz.
b) występuje wcisk.
c) występuje luz albo wcisk.
d) zawsze zapewniony jest luz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
18. Pasowanie ciasne występuje, gdy
a) zawsze zapewniony jest luz.
b) występuje luz albo wcisk.
c) zawsze zapewniony jest wcisk.
d) występuje wcisk i luz.
19. Pasowanie mieszane występuje, gdy
a) zawsze zapewniony jest wcisk.
b) może być luz, albo wcisk.
c) zawsze zapewniony jest luz.
d) występuje wcisk i luz.
20. Najbardziej istotnymi układami pasowań są
a) pasowanie według stałego wałka i stałego otworu.
b) pasowanie według stałego wałka.
c) pasowanie według stałego otworu.
d) pasowanie według wałka.
21. Dokładność wykonania powierzchni określają parametry
a) falistość.
b) nierówność.
c) falistość i chropowatość powierzchni.
d) tylko chropowatość powierzchni.
22. Rysunek prefabrykacji podsekcji kadłuba należy do rysunków
a) zestawieniowych.
b) w instrukcjach technologicznych.
c) planu ogólnego.
d) elektrycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...........................................................................................
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
TEST 2
1. Projekt dokumentacji technicznej
Podstawą zaliczenia jednostki modułowej jest projekt dokumentacji technicznej
wykonany przez ucznia. Takie zadanie stanowi rodzaj próby pracy. Nauczyciel oceni projekt
i przedstawi uczniowi wyniki wraz z wyjaśnieniem, jakich umiejętności nie opanował
należycie, a które są przez niego opanowane i w jakim stopniu. Uczeń otrzyma ocenę
pozytywną, jeżeli projekt spełni kryteria podane wcześniej. Kryteria te zawarte są w Karcie
projektu. Jeżeli projekt zostanie odrzucony, uczeń powinien powtórzyć materiał i ćwiczenia
z tych części jednostki modułowej, z których wiedzy nie opanował i ponownie przystąpić do
realizacji projektu. PodstawÄ… projektu jest karta projektu  kontrakt. Kontrakt sporzÄ…dza
nauczyciel. Możliwe jest jednak, by w części tematu uczeń proponował modyfikacje. Należy
przy tym pamiętać, by modyfikacje te nadal umożliwiały wykazanie się umiejętnościami
zawartymi w karcie. Spełnienie wymagań podstawowych i samodzielna praca wystarczy do
wystawienia oceny dostatecznej. Spełnienie wymagań ponadpodstawowych jest podstawą do
wystawienia oceny dobrej lub bardzo dobrej. Jeśli uczeń sporządził dokumentację świadczącą
o umiejętnościach wykraczających poza program i jest ona sporządzona poprawnie, można
uczniowi postawić ocenę celującą.
Można wykonać projekt zarówno indywidualnie, jak i w zespołach dwuosobowych.
Każdy zespół powinien mieć inny temat. Zespołom należy zaproponować rysunek bardziej
złożony, ale nie trudniejszy. Projekt polega na skompletowaniu dokumentacji technicznej
wykorzystywanej w budowie kadłuba w części z gotowych rysunków i w części
z wykonanych przez siebie.
Przebieg realizacji projektu
Instrukcja dla nauczyciela
1. Przygotowanie uczniów do wykonania projektu:
 ustalenie terminu wykonania projektu  projekt można wykonać w czasie jednej lub
kilku jednostek metodycznych liczÄ…cych od 4 do 6 godzin,
 określenie celów wykonania projektu,
 wyjaśnienie uczniom specyfiki projektu jako sprawdzianu wiadomości
i umiejętności.
2. Przygotowanie stanowisk dydaktycznych i materiałów metodycznych: sprawdzenie
kompletności modeli, instrukcji i rysunków,
3. Przygotowanie materiałów:
 przygotowanie Karty projektu,
 przygotowanie Karty oceny.
4. Realizacja projektu:
 obserwacja uczniów w trakcie pracy,
 prezentacja projektów,
 ocena projektów i sprawozdania i prezentacji.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie kartę projektu i wykonaj wszystkie polecenia.
2. Elementy niezrozumiałe wyjaśnij z nauczycielem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
KARTA PROJEKTU
1. Temat: Dokumentacja techniczna części kadłuba
2. Data rozpoczęcia projektu: .........................................................
3. Data zakończenia projektu i prezentacji: .............................................
4. Badane umiejętności:
 planowania pracy,
 organizowania stanowiska pracy,
 czytania dokumentacji technicznej,
 rozróżniania rodzajów dokumentacji technicznej,
 sporzÄ…dzania dokumentacji technicznej.
5. Zakres projektu  w ramach projektu należy:
 wybrać z przedstawionych propozycji te rodzaje części kadłuba, do których
sporządzona będzie dokumentacja techniczna,
 opracować plan i harmonogram pracy nad projektem,
 wykonać specyfikację zawartości dokumentacji,
 wybrać rysunki odpowiednie dla danej części kadłuba,
 sporządzić brakujące rysunki,
 opracować krótkie sprawozdanie,
 przygotować i przeprowadzić prezentację.
6. Typ projektu - indywidualny lub w dwuosobowych zespołach.
7. Wskazówki pomocne uczniom (materiały dla ucznia).
Do wykonania tego ćwiczenia będziesz potrzebować:
 wybrane części maszyn razem z opisem wymagań technologicznych,
 zeszyt z opisem metody projektów,
 przybory kreślarskie,
 odpowiednie PN,
 zeszyt.
8. Kryteria i sposób oceny projektu:
Kompletność projektu, czyli:
 dokumentacja techniczna,
 plan i harmonogram pracy nad projektem,
 specyfikacja zawartości dokumentacji,
 sporzÄ…dzone rysunki,
 krótkie sprawozdanie, prezentacja.
9. Wymagania:
 podstawowe  kompletny projekt i poprawne skompletowanie dokumentacji, rysunki
wykonane z niewielkimi błędami technicznymi, poprawna prezentacja (zrozumiała dla
słuchaczy, na temat), praca samodzielna,
 ponadpodstawowe - kompletny projekt i poprawne skompletowanie dokumentacji,
rysunki wykonane bezbłędnie, interesująca prezentacja ( zrozumiała dla słuchaczy, na
temat, właściwe środki audiowizualne), praca samodzielna.
10. Normy wymagań na oceny:
bardzo dobry  23 ÷ 25 punktów,
dobry  19 ÷ 22 punktów,
dostateczny  15 ÷ 18 punktów,
dopuszczajÄ…cy  12 ÷ 14 punktów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Karta oceny
Umiejętność
Lp. podlegajÄ…ca Kryteria Punkty
sprawdzaniu
Rozróżnianie rodzajów
dokumentacji
1.  poprawny tytuÅ‚ dokumentacji 0÷1
technicznej,
 sporządzenie planu działania,
2. Planowanie czynności  wykaz niezbędnych środków do wykonania
0÷2
dokumentacji.
 zgromadzenie i rozmieszczenie na
Organizowanie
stanowisku pracy materiałów zgodnie z
3. stanowiska pracy:
zasadami ergonomii, 0÷2
 sprawdzenie stanu technicznego narzędzi,
Sporządzenie  specyfikacja zawartości dokumentacji,
4. dokumentacji  poprawne merytorycznie rysunki, 0÷10
technicznej
 kompletność
5. Krótkie sprawozdanie,  trafność wniosków 0÷2
 zrozumiała dla słuchaczy,
6. Prezentacja  na temat 0÷4
 pomoc nauczyciela
7. Samodzielność  udziaÅ‚ pracy samodzielnej w projekcie 0÷4
Razem 25
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
7. LITERATURA
1. Burcan J.: Podstawy rysunku technicznego. WNT, Warszawa 2006
2. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
3. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004
4. Domański Z. Danielewicz J.: Rysunek techniczny maszynowy i okrętowy. Wydawnictwo
Morskie, Gdańsk 1982
5. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
6. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
7. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń. WSiP, Warszawa 2004
8. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
9. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
10. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej. WNT, Warszawa 1983
11. Palasik L.: Monter kadłubowy. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969
12. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP,
Warszawa 1996
13. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
14. Instrukcja klasyfikacji dokumentacji projektowo-konstrukcyjnej statków. Centrum
techniki okrętowej, Gdańsk
15. http://z ss-zywiec.strefa.pl//publikacje/rysunki.ppt Jerzy Rakoczy ZSS Żywiec
16. http://www.zspzlockie.muszyna.pl/rysunek_techniczny/index.html
17. Adobe Illustrator Tutorial 1 - Vector Cutaway Illustrations.htm
18. http://adam.imir.agh.edu.pl/staff/OLEKSIAK/skrypt1/3_3/3_3.htm
19. http:home.agh.edu.pl
20. www.student.agh.edu.pl/~qwas/air/kreski/wyklady/Struktura%20mechanizm%F3w.pdf
21. http://www.netblok.pl/~bartek/Wyk%B3ady/wyklad_5/WYKLAD_5.PPT#263,9,Slajd 9
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33