Socjologia ogólna wykłady
7.10
Socjologia  nauka społeczna, której celem jest badanie i opisywanie różnych grup
społecznych
-procesy i zjawiska zachodzące w obrębie rzeczywistości społecznej
- przejawy i formy życia społecznego
- struktury społeczne
- zbiorowości i układy interakcji społecznych (czynnik i podtrzymywanie grup
społecznych)
Zadania socjologii:
- teoretyczne rozumowania( ontologiczne) - nauka o byciu, podstawy tej nauki
- formowanie i odkrywanie podstawowych prawidłowości rządzących zmianą i
rozwojem społecznym
Działy socjologii:
- Empiryczna ( prowadzenie badań) (szczegółowe) ; prawa, rodziny/ formy
alternatywne, organizacje, edukacji, polityki, religii, ekonomii, medycyny(zdrowie i choroby),
sport, kultury, literatury, nauki, Internetu, miasta, wsi, moralności, wiedzy,
śmierci(tanatosocjologia), sztuki, czasu wolnego, pracy itp.
-teoretyczna (budowa modeli terapeutycznych)
- metodologia badań socjologicznych
- stosowanie i historia socjologii
- socjotechnika (marketing, reklama)
Postulat wartości dowartościowania (własne poglądy odkładamy na bok) Max. Wbber
Ojciec Socjologii  August Comte
Socjusz  społeczeństwo logos- mądrość i wiedza
Funkcje;
- humanistyczna  poznawcza (naukowa, wzbogacenie wiedzy społeczeństwa)
- inżynierio  organizacyjna ( modyfikowanie postaw i zachowań)
- diagnostyczna (socjograficzna) - (gromadzenie i analizowanie danych)
- teoretyczna( konstruowanie modeli teoretycznych, wyjaśnianie dostrzegalnych
prawidłowości życia społecznego)
- apologetyczna- (legitymizowanie  uzasadnianie celów)
- demaskatorska  (wykonywanie i ukazywanie zakonspirowanych celów i aspektów
społecznych)
- socjotechniczna- ( oddziaływanie socjologii na społeczeństwo)
14.10
Filozofia pozytywna
Ciało martwe Ciało żywe
Wszechświat Ziemina biologia socjologia
(człowiek)
Astrologia fizyka/chemia
1
Społeczeństwo  wielki zbiór społeczny wytwarzający wartości kulturalne, nieformalne,
wzory zachowań i działania zapowiadające integracje kulturową szeregi grup społecznych o
różnych a niekiedy rozbieżnych systemach wartości
Nie jest grupom społeczna:
- dopełniające się i krzyżujące formy życia społecznego, współ występujące i mające część
wspólną członków w ramach narodu, które cechuje odrębność i osobistość kulturalna,
strukturalna i dziejowa
- to konglomerat grup społecznych podporządkowanych dobrowolnie lub pod przymusem
grupy dominującej np. naród
Naród  historycznie ukształtowany typ zbiorowości, powstały na gruncie wspólnych losów
dziejowych i wspólnych instytucji politycznych, charakteryzujących się istnieniem poczucia
państwowego jako podstawowego składnika świadomości grupowej, oraz poczuciem
odrębności wynikającej z różnic terytorialnych , językowych, cech charakterystycznych, czy
też typu organizowanych przez nich państwa
y
ródła wiedzy o społeczeństwie:
- wiedza potoczna-(fragmentyczna, niespójna, brak systemu, subiektywna, zaklęta w
przysłowiach, sama sobie zaprzecza, pochopna, niesprawdzalna, oparta na wspomnieniach,
apodyktyczna, pełna ocen, moralizatorska)
- działalność artystyczna (poezja, muzyka, sztuka)
-refleksja filozoficzna(filozofia społeczna, starożytność  Platon, filozofia Ruso(oświatowe)-
Herber
-metoda naukowa (systematyczny, standardowy osiągani i system uzasadniania tez
prawdziwych
Postulujemy wartości od ocen
 jak jest naprawdę ,  dlaczego tak jest ,  jak będzie ,  jak być powinno
Scenariusz życiowy  rzeczy nie są takimi jak się wydają, rozdrapywanie oczywistości
Wyobraz
nia socjologiczna- pozwala na zdystansowanie się od naszych naturalnych
czynności i spójności na nie z innej perspektywy oraz pozwala na spojrzenie & & .
21.10
Socjalizacja (proces pozwalający ze człowiek staje się istotą społeczną)
Russeaw  pisał o człowieku uspołecznionym
Conte- rodzina jako środowisko ludzkiej psychologii
Herbert  socjalizacja ludzkiej psychiki
Socjalizacja(uspołecznianie)- jest to proces dotyczący cyklu naszego życia ma charakter
Interakcyjny, bywa nazywana społecznym uczeniem się, jest nieustannym dialogiem
jednostki z otoczeniem społecznym
Rezultat:
- przystosowanie się do życia w społeczeństwie
- ukształtowanie osobowości społecznej
- przekazywanie kultury z pokolenia na pokolenie
2
Skutki:
- w większości spraw zachowujemy się tak jak to społeczeństwo od nas wymaga
-akceptacja norm, które obowiązują
Socjalizacja- jest to proces dzięki któremu jednostka wdraża się do sposobu życia grupy, oraz
szerszego społeczeństwa uczenia się reguł i idei zawartej w kulturze
Dzięki społeczeństwu człowiek staje isę pełnoprawnym członkiem zbiorowości społecznej
(P. Sztomka)
- na socjologie składa się minimum kulturowe, niezbędne do funkcjonowania wśród ludzi
- opanowanie konkretnych reguł i ról funkcjonowania w grupie społecznej
Dzięki socjologii jednostka ludzka z psychologii staje się dojrzała jednostką, która
wyposażona jest w dynamiczne podtrzymywanie przez całe życie zdolności i umiejętności
skutecznego działania w obrębie całego społeczeństwa jak i poszczególnych elementach.
Internalizacja  przyswojenie sobie norm i wartości, obowiązujących w społeczeństwie,
uznanie ich za swoje własne
Ekstermalizacja- zinternalizowana norma przejawia się w moich działaniach
Proces socjalizacji nigdy się nie kończy
Migracja  socjalizacja do innego środowiska
Koncepcja człowieka:
- Koncepcja socjologiczna- człowiek rodzi się ludzki i jest człowiekiem w chwili gdy się
rodzi ( staje się człowiekiem bo jest członkiem społeczeństwa w procesie socjalizacji)
- teoria socjalizacji  w jaki sposób i w jakim zakresie procesy i struktury społeczne,
kulturowe i ekonomiczne kształtują naszą osobowość
Czynniki społeczne które kształtują główny czynnik osobowości wpływa głównie na super
ego (domena osób których zakodowane są reguły kulturowe) (są to zasady i nakazy które są
etykom własnego postępowania)
Powodują dyskomfort psychiczny  dyskomfort  poczucie winy/ wstyd( pojawia się przy
nakazach i zakazach)
Socjalizacja gdzie się odbywa:
- agenty socjalizacji(rodzina, szkoła itp., niania)
-  znaczący inny  konkretne osoby, które socjalizują poprzez naśladownictwo, wzorowanie
się
- wchodzenie w role społeczne (wdrażają w role społeczne)
- socjalizacja wtórna( trwa całe życie) polega na wchodzeniu w świat symboliczny,
poznawanie uogólnionych norm i wartości społecznych , akceptacji
-  uogólniony inny  bliżej nieokreślona osoba
SI
 ukazuje się podczas socjalizacji wtórnej
- norma ogólno społeczna
3
28.10
 jakość socjalizacja różnicuje szanse życiowe
- decyduje o zajmowanym miejscu w strukturze społecznej
- funkcja stymulująca człowieka  środowisko rodzinne
-aspiracja i inspiracja- w rodzinie
- przyswajanie scenariusza życiowego
-wzorce postępowania
3 typy kulturowe:
- postfiguratywne (kształtowany na wzór rodziców w kulturze pierwotnej, wzorce od
starszych)
- kofiguratywne (przekaz w obie strony, rodzice dzieci, społeczeństwo przemysłowe)
- pro figuratywne( uczenie się nowych postaw i zachowań dzieci dorośli, trend wyznaczają
młodzi)
Socjalizacja pierwotna i wtórna
-rytuały przejścia ( zbiorowa ceremonia która ma niekiedy charakter sakralny, która
symbolizuje koniec fazy życia i początek nowej dzięki rytuału przejścia ceremonialnie
wchodzimy w role społeczne
Liminalna
(ślub, przysięga) (właściwy rytuał przejścia)
Faza preliminarna Faza postliminalna
(narzyczenia) (po małżeństwie)
Rytuał przejścia- małżeństwo, chrzest
- socjalizacja odbywa się globalnie(ulegamy wpływom kultury amerykańskiej)
Amerykanizacja życia  wpływ ameryki na nas
Unifikacja kultur ( 1 wzorzec kulturowy dla wszystkich)
Wpływ kultury amerykańskiej na zwiększoną liczbę narodów
- socjalizacja polityczna  nauka funkcjonowania w określonym społeczeństwie (wybory)
Wybory do samorządu szkolnego
Wybory obywatelskie
- kontr socjalizacja- role dewiancyje, przestępcze(wdrażanie się )
Niezbędne  zawieszenie identyfikacji do norm społecznych
- np. zawieszenie niechęci do kradzieży
-antycypująca  rodzaj snobizmu, nadmierna identyfikacja z grupom do której aspirujemy,
służy maksymalnemu upodobnieniu się od członka tej grupy ( szybkie przejście, szybka
akceptacja, nie ja i oni tylko my, )
- socjalizacja odwrotna  nauka norm przez młodszych odbywa się z pominięciem rodziców,
a za pośrednictwem mediów, to media stają się agentom
4
4.11
Resocjalizacja- jest to eliminacja głęboko zinternalizowanych wzorów kulturowych
najczęściej nie akceptowanych społecznie i jednoczesne wpojenie wzorów przeciwstawnych,
już akceptowanych społecznie.
*Zinternalizowany- uwewnętrzony
Efektem socjalizacji jest:
�� Transmisja kultury
�� Reprodukcja społeczna - czyli przekazywanie pewnych wzorców i norm z pokolenia
na pokolenie
�� Kumulacja wiedzy społecznej - która zapewnia ład i porządek społeczny
Anomia - jest to chaos normatywny (polega na tym że są różni nadawcy norm i nie wiadomo
które są właściwe i społecznie akceptowalne). Twórca koncepcji Robert Nerton oraz Krystyna
Szafraniec.
Dochodzi do konfliktu ról, ponieważ są różni nadawcy np. media, rodzina, szkoła i młody
człowiek nie wie co jest właściwe i przez to dochodzi do chaosu.
Osobowość społeczna to zbiór unikalnych i stosunkowo trwałych cech indywidualnych
jednostki.
Wyrażających jej tożsamość, a ukształtowanych w procesie jej biologicznego, psychicznego i
społecznego (socjalizacja) rozwoju przez bliższe i dalsze środowisko społeczne a także przez
własną aktywność poznawcza
Osobowość twórcza:
�� Zdolności
�� Postawy
�� Zainteresowania
�� Temperament
�� Poglądy
�� Potrzeby
�� Motywacje
�� Wartości
Społeczeństwo wyposaża nas w określony zasób wiedzy i umiejętności, oraz wyrabia nam
określone nawyki.
Mechanizmy regulacji naszego postępowania:
�� Potrzeby
�� Postawy
�� Normy
Osobowość wg Jana Szczepańskiego w psychologicznym znaczeniu tego słowa oznacza
jedność temperamentu, uzdolnień, skłonności i charakteru.
5
Osobowość społeczna:
1. Elementy biogenne (dziedziczne cechy biologiczne takie jak):
�� wzrost
�� budowa ciała
�� budowa organizmu również anomalie
�� własności fizjologiczne (działalnośd gruczołów)
2. Elementy psychogenne
�� pamięd
�� wola
�� wyobraz
nia
�� inteligencja
�� uczucia
�� temperament
�� spostrzegawczośd
3. Elementy socjogenne:
�� kulturowy ideał osobowości - ideał wychowawczy służący jako wzór do
naśladowania,
przekazywany młodzieży w szkołach i innych instytucjach wychowujących. Zostaje
zinternalizowany w okresie dorastania Staje się modelem do naśladowania. Ideał to
ucieleśnienie pewnych cech.
�� role społeczne - zdefiniowany społecznie określony i spójny wewnętrznie zespół
przepisów i oczekiwań dotyczących pożądanego zachowania jednostek w konkretnych
sytuacjach
związanych z ich pozycjami społecznymi, a także zbiór podstawowych przywilejów
obowiązków i praw które są społecznie przypisane do pozycji w grupie. Jednocześnie
pełnimy wiele ról społecznych (np. równocześnie jesteśmy studentami, żonami,
córkami)
�� jaz
ń subiektywna - jest to zespół wyobrażeń z reguły pozytywnych jednostki o samej
sobie, o tym kim jest "naprawdę" zespół wyobrażeń o tym jaka jest nasza własna
wartość. Jaz
ń subiektywna jest konstruowania społecznie powstaje w wyniku
interakcji społecznych bywa
rodzajem kompensacji, odreagowaniem życiowych niepowodzeń (np. myślimy o
sobie jako o osobach pracowitych, lecz nie zawsze tak jest, zrzucamy winę na innych
aby siebie
usprawiedliwić)
�� jaz
ń odzwierciedlona - autorem koncepcji jest Codey, wg niego to ta część
osobowości, która jest konstruowana na zasadzie mechanizmu społecznego lustra, w
którym jednostka przygląda się .Zespół wyobrażeń o sobie wytworzony na podstawie
tego co jak jednostka przypuszcza co inni sądzą o niej.
6
Grupa społeczna to względnie trwała posiadająca wewnętrzna organizacje społeczna posiada
dwie lub trzy osoby połączonych wieża społeczna na bazie wspólnych wartości, a NIE
ZAINTERESOWAC
.
Poczucie odrębności od innych grup społecznych a także współdziałających ze sobą dla
realizacji wspólnie określonych celów.
Pojęć nie definiujemy w następujący sposób:
Grupa społeczna to grupa....
Rola społeczna to rola
14.11
Więz
społeczna- podstawowy wyznacznik wszelkich form życia społecznego, składa się na
ogół stosunków skupiających jednostki zbiorowości ludzkiej.
a) wg Jana Szczepana:
Zorganizowany system stosunków instytucji i środków kontroli społecznej skupiające
jednostki podgrupy \ii inne elementy składowe w funkcjo całość zdolną do utrzymanie się i
rozwoju
Wg słownika socjologii
Ogół stosunku relacji i zależności wiążących jednostkę z grupę zbiorowością ośrodkami
kontroli społeczna lub inna jednostką. Opiera się ona przede wszystkim na świadomości
przynależności do grupy, wspólnocie wartości i interesów przedkładanie interesów grupy
nad swoje własne, identyfikacje działań i przekonań z działaniami i przekonaniami grupy co
jest efektem podzielania podstawowych konformizmów grupowych
Elementy składowe więzi:
a styczność przestrzenna- związane ze wspólnie używaną przestrzenią społeczną
b) styczność psychiczna- wspólne zainteresowania wspólnymi cechami które mamy, w
stosunku do osób którymi się otaczamy
c) styczności społeczne- kontakty i wzajemne przekształcające się układy które są oparte są
na bazie pewnych wartości
d) Stosunki społeczne -są to względnie stałe zorganizowane i społeczna l utrwalone schematy
zachowania się które są osadzone w szerszym społecznie systemie działań obejmujące
wzajemne dwu- lub wielostronne a także współzależne oddziaływania jednostki
Instytucje społeczna- struktura powołane przez członków społeczna, dla realizacji ważnych
potrzeb zbiorowości
Kontrola społeczna - zespół czynników kształtujący zachowania jednostki w sposób
społecznie pożądany
Organizacja społeczna- każda zorganizowana i celowo zorientowana zbiorowość społeczna
7
INSYTUCJA SPOA
ECZNE
Instytucje społeczna- stosunkowo trawy układy strukturalne i kulturowe czyli pewne
zorganizowane typy działalności rozwijające się oddolnie albo specjalnie zaplanowane,
zaspakajające pewne wyodrębnione cechy całej zbiorowości i poszczególnych jednostek w
sposób uregulowany podlegający kontroli społecznej i normom społecznym. Pojmowane jako
podstawowe elementy organizacji życia społeczna(zapewniające porządek społeczny
ustalający wzory zachowań i starające się rozwiązywać pewne podstawowe problemy
ludzkiej egzystencji wspólne dla wszystkich społeczeństw.
Nauki zajmujące się problematyką instytucji społ.:
-antropologia
-polityka
Ekonomia- zajmuje się procesami ekonomicznymi, bada instytucje
Nauki o zarządzaniu- funkcja zarządzająca instytucją
E. Durkheim uważał ze instytucje społeczna są podstawą porządku i ładu społecznego,
podkreślała że instytucjami społecznymi są wierzenia tzn religie, zinstytucjonalizowane
sposoby działania a także zinstytucjonalizowane sposoby sądzenia które są niezależne od
woli postrzegalnych osób
A.Rateliffe- Brown- uważał ze instytucja to po prostu zestandaryzowany sposób zachowania
G. Allport- instytucje to współdziałanie w regularny nawykowy sposób czyli powtarzalne i
utrwalane sposoby zachowania, wszelkie wzorce reguły i rytuały
*Talcott parsos- instytucje wszelki układ osób wypełniające powiązane role społeczne i
kierujących wobec siebie wzajemne oczekiwania wynikające z przyswajacie sobie tych
samych wartości naturalnych
Instytucje będą odstawowy mechanizm kontroli społecznej
Piotr Chmielewski- ujęcie neoinstytucjonalne wszystko wymyślone przez człowieka czyli
zaprojektowane i nałożone na ludzkie działania zasady i reguły które kontrolują porządkują i
czynią przewidywanym świat społecznych interakcji
Bronisław Malinowski- polski antropolog; schemat instytucji społecznej
[schemat] szkice z teorii kultury 58r
Zasada naczelna- system wartości i potrzeb ze względu na które ludzie organizują instytucje
Personel- grupa ludzi zorganizowana na pewnych zasadach m.in. podział funkcji,
przywilejów i obowiązków realizująca zadanie instytucji
8
Normy- reguły, czyli sposoby postępowania obyczaje normy prawne, nakazy etyczne
uznawane przez powołujących instytucje za możliwe do zastosowania w celu realizacji jej
zadań.
Działalność- konkretne postępowanie które ma na celu realizacje zasady naczelnej
Funkcja-całościowy wynik zorganizowanej działalności, funkcja może być tzw założona-
całościowy wynik pokrywa się z zasadą naczelna
Instytucje zawsze dysponują katalogiem sankcji- które przywołują członków do porządku,
eliminują zachowania nieporządne, nagradzają zachowania zgodnie ze wzorcem społecznym
Zasada naczelna
personel normy
urządzenia materialne
działalności
funkcje
18.11
Rodzaje instytucji społecznej:
-ekonomiczne- produkcja dystrybucja dóbr i usług, cyrkuluje kapitał
-polityczne- głównie regulują relacje i stosunki władzy, polityczną organizacje
społeczeństwa; a także kreują system prawny np. parlament
-instytucje leżące u podstaw społeczeństwa stratyfikacji, uwarstwienia np. szkoła; określają
dystrybucje pozycji społecznej, a także dostęp do pożądanych społecznych zasobów
-rodziny i pokrewieństwa- fizyczne i kulturowe reprodukowanie społeczeństwa; transmisja
kultury ku następnemu pokoleniu, rodzina wyznacza kształt procesu socjalizacji
-formalne i nieformalne-
Instytucje trwają dłużej niż ich członkowie, dlatego pewne typy działań są stale wykonywane
przez typ społeczeństwa.
Instytucje totalne Goffman- instytucje obejmują całość życia jednostki prace odpoczynek
itp. Instytucje przymusowe np. więzienie, koszary wojskowe poza granicami kraju; kontrola
społ reżim, przekształcanie osobowości
Micheal Foucaolt- instytucja instrument wywierania przymusu przez społeczeństwo na
indywidualne sposoby ujmowania świata społecznego; wg. Niego celem instytucji jest
normalizacja społecznego, narzucanie pewnych wzorów i podejmowania działań przez
jednostki w ramach instytucji które uważa za normalne
9
Normalizacja- obserwowanie, nadzór np. państwo- inwigilacja obywateli pod pretekstem
walki z terroryzmem w USA
Max Webber- koncepcja biurokracji; efektywna organizacja i skuteczność działania która
wynika z podporządkowania się racjonalnym i sformalizowanym normom
L. Coser- koncepcja instytucji żarłocznych ; pochłania wszystkie sfery życia; pod
przymusem, zachęcają awansem zatrzymują ludzi w pracy;
Koncepcja doboru osób Millsa- oznacza to że każda instytucja dopiera sobie osoby które
potrzebne są do funkcjonowania, likwiduje tych co są niepotrzebni ; społeczeństwo wytwarza
sobie potrzebny personel
Kontrola społeczna- system nakazów i zakazów oraz sankcji, które służą grupie lub
społeczności do utrzymania konformizmu ich członków wobec przyjętych norm i wartości a
także wzorów zachowania.
Dwa mechanizmy kontroli społecznej:
-mechanizm psychologiczno - społeczny- posłuszeństwo wobec przyjętych norm i wartości
np. nakaz moralny
-mechanizm materialno- społeczny- przymus zewnętrzny stosowany przez otoczenie,
środowisko i instytucje
System kontroli opiera się na:
1. Powszechnym w danej grupie uznanie jej kultury i kryterium wartości
2. Wpojenie przez socjalizację i wychowanie wzorów postępowania działania i
reagowanie w sposób dopuszczalny, czyli uznany w tej grupie za dopuszczalny
3. Mechanizmy wewnętrzne osobowości człowieka, ponieważ każdy dąży do potrzeby
bezpieczeństwa i szacunku
4. Kontrola społeczna opiera się na systemie instytucji formalnych i nieformalnych;
instytucje stwarzają nam bariery, wewnątrz których jednostka może się poruszać;
instytucje mają także silną moc ingerencji w zachowaniu jednostki
Elementy systemu kontroli:
-zwyczaje- ustalony sposób zachowania w pewnych sytuacjach który nie spotyka się z
negatywnymi reakcjami grupy; zwyczaje powstają zwykle dzięki nawykom,
przyzwyczajenia, utrwalają się dzięki tradycji; stają się akceptowane i tolerowane;
niektóre zwyczaje mogą być nierespektowane, naruszenie zwyczaju nie spotyka się z
jakimiś sankcjami, przestrzeganie ich spotyka się z uznaniem grupy np. otrzęsiny
-obyczaje- jest to ustalony sposób postępowania, które grupa wiąże pewny oceny moralne,
które naruszenie powoduję sankcje negatywne ; zakłada pewien przymus w uznaniu
wartości i przymus w definiowaniu sytuacji;
-sankcje
10
25,11
Uwarstwienie
Klasa społeczna- jest to jedna z podstawowych kategorii w socjologii; wielka zbiorowość
społeczna wyodrębniana z uwagi na istotne wspólne cechy łączące jej członków, są to np.
status społeczny lub położenie ekonomiczne
Dwie główne teorie klas społecznych:
-Max Webber
*grupa ludzi o podobnym położeniu klasowym tzn. mających podobne szanse na
zaspokojenie swoich potrzeb; położenie klasowe jest również zdeterminowane ekonomicznie
i wynika z możliwania posiadanie i używania dóbr, a także wykorzystywanie kwalifikacji i
siły roboczej i swojeje własnej do uzyskania dochodu
-Karol Marksa
*wielkie grupy społeczne różniące się miedzy sobą miejscem w historycznym systemie
produkcji, a także stosunkiem do środków produkcji rolą w społecznej organizacji pracy, a
także w udziale w podziałem bogactwa
Społeczeństwo jest wyobrażane jako piramida:
Klasa wyższa
Klasa średnia
Klasa niższa
Klasa niższa- klasa najniższa skupiająca ludzi o najniższych dochodach, najmniejszym
prestiżu, bardzo ograniczonym dostępie do władzy i obejmuje zwykle nie
wykwalifikowanych pracowników, bezrobotnych itp.
Klasa średnia- znajduję się w strukturze społecznej miedzy klasą niższą a wyższą, obejmuje
najemnych pracowników umysłowych wyższego i średniego szczebla, urzędników (szefowie
departamentów, burmistrz itp.- wyższa klasa średnia; technicy niższa klasa średnia)
Klasa wyższa- klasa społeczna skupiająca ludzi zajmujących największa liczbę pozycji
skupiającą władze, dysponujących niewspółmiernie dużym w stosunku do liczebności
bogactwem, cieszących się dużym prestiżem społeczny; przedstawiciele wolnych zawodów
np. lekarze prawnicy
Klasa panująca- to jest klasa społeczna kontrolująca społeczeństwo przez instytucje
społeczno-polityczne, ponieważ bezpośrednio dysponuje władzą państwową lub wywiera na
nią decydujący wpływ, na ogół klasa panująca dominuje ekonomiczni
Warstwa społeczna- wielka grupa społeczna, której członkowie charakteryzują się
podobnym usytuowaniem wobec pewnych ważnych wartości społecznych np. dochody,
11
aktywność gospodarcza, przynależność etniczna lub regionalna, wspólnota warunków życia,
wspólnota stylów życia, podobieństwo poziomu prestiżu społeczne, zakres sprawowanej
władzy, zasoby majątkowe
Ruchliwość społeczna- mobilność społeczna; proces który prowadzi do zmiany miejsca
jednostki lub grupy w hierarchicznym układzie pozycji społecznych w społeczeństwie np.
awans społeczny, degradacja społeczna
Ruchliwość geograficzna- obejmuje procesy migracji, czyli zjawisko przesiedlania się z
jednego miejsca na inne i dotyczy to zbiorowości grup jak i jednostek, wiąże się także z
zaspokojenia potrzeb
Podział ze względu na okres migranta na danym terenie:
-stałe
-okresowe
-wahadłowe
Zasięg geograficzny:
-wewnętrzne np. do innego miasta
-kontynentalne np. do Włoch
-między kontynentalne
Przyczyna migracji:
-ekonomicznych
-politycznych
-wojenne
Asymilacja- włączenie się migrantów w skład społeczności przyjmującej; różne fazy
asymilacji
*akulturacja- przyjęcie wzorców
*asymilacja strukturalna- migranci wchodzą do grup i instytucji społeczeostwa krajów przyjmującego
*asymilacje identyfikacyjna- rozwinięcie poczucia przynależności do społeczności przyjmującej
Przestrzeń społeczna- wymiar życia który ma sens symboliczny; polega na uświadomienia
sobie dystansów dzielących ludzi zajmujących różne miejsca w hierarchii społecznej
Dwa wymiary przestrzeni społecznej:
-poziomy  uświadomiony dystan między jednostką a grupą
Przyczyna migracji:
-ekonomicznych
-politycznych
-wojenne
12
Asymilacja- włączenie się migrantów w skład społeczności przyjmującej; różne fazy
asymilacji
*akulturacja- przyjęcie wzorców
*asymilacja strukturalna- migranci wchodzą do grup i instytucji społeczeństwa krajów
przyjmującego
*asymilacje identyfikacyjna- rozwinięcie poczucia przynależności do społeczności
przyjmującej
02.12
Przestrzeń społeczna- wymiar życia który ma sens symboliczny; polega na uświadomienia
sobie dystansów dzielących ludzi zajmujących różne miejsca w hierarchii społecznej
Dwa wymiary przestrzeni społecznej:
-poziomy  uświadomiony dystans między jednostką a grupą
-pionowy- ustanowiony dystans wyższego lub niższego położenia osób lub dóbr
Ruchliwość pozioma czyli horyzontalna- zmiana dystansu w obrębie poziomego wymiaru
przestrzeni społecznej np. migracja ,turystyka, dojazd do pracy
Ruchliwość pionowa czyli wertykalna- zmiana dystansu w obrębie pionowego wymiaru
przestrzeni społecznej np. awans zawodowy- daję większe $, władze(ruch w górę); degradacja
(ruch w dół; -Ruchliwość międzypokoleniowa- odejście dzieci od pozycji społecznej
rodziców
Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa- zmian pozycji społecznej w ciągu trwania życia
Ruchliwość zewnętrzna- zmian pozycji przejście z jednej grupy do drugiej
Ruchliwość wewnętrzna- zmian pozycji w obrębie tej samej grupie społecznej
Społeczeństwo otwarte:
*społeczeństwo amerykańskie
*brak barier ruchliwości
*od pucybuta do milionera
Społeczeństwo zamknięta:
*system kastowy, zapobiega ruchliwości
Sankcja- reakcja grupy na zachowanie osobników w sytuacjach społecznie ważnych i są one
społecznym wytworem zbiorowości niezbędny do kierowania zachowaniem swoich
członków, do wywoływania zachowań pożądanych i represji zachowań niepożądanych i do
zapewnienia wewnętrznej ciągłości i spójności życia społecznego
*Sankcje negatywne, czyli kary
*Sankcje pozytywne, nagrody
*Sankcje formalne- reakcje instytucji formalnych na pewne zachowania
*Sankcje nieformalne- reakcje które mają z
ródło w opinii grup nieformalnych np. kręgach
sąsiedzki, koleżeńskich
b) podział sankcji ze względu na treść:
*prawne- system kar i wyróżnień za określone czyny, przewidziane przez przepisy prawne
13
*etyczne- system wyróżnień, potępień i nagan wynikające z uznanych zasad moralnych
*satyryczne- system drwin i ośmieszenia okazywane człowiekowi, który okazuje się osobie
która nie zachowuje się wg norm
*religijne- nagrody i kary przewidziane przez system dogmatów i wierzeń dowolnej religii
zachowania przestrzegające lub naruszające jej nakazy i zakazy
Metoda- zbiór wzajemnie wspólnych dyrektyw działań, czynności i środków których
właściwe, konsekwentne i zgodne z ustalonymi zasad amimających doprowadzić do
osiągnięcia zaplanowanych i określonych celów
Metody badawcze- specyficzne wzorce rozumowania i postępowania w badaniach
naukowych a także w toku weryfikacji wyników i analiz. Są jasno opisane, sformalizowane,
zdefiniowane i powtarzalne możliwe do nauczenia, są elementami procedury naukowej
zmierzające do realizacji świadomie formułowanych celów badawczych
Technika- sposoby i umiejętności stosowania pewnych czynności składających się na pewne
elementów badawczych czyli metod, do podstawowych metod w socjologii zaliczamy metoda
biograficzna, kwestionariusz, analiza treści, obserwacja, techniki archiwalna- analiza
materiałów zastanych, wywiad socjologiczny, eksperyment, badania socjometryczne, badania
panelowe
Badanie ilościowe- typ badań w których dokonuje się pewnego pomiaru a wynik prezentuję
się za pomocą parametrów liczbowych w odpowiednich jednostkach, np. statystyka ;
wykorzystuje się -bardzo duże próby (ponad 1000 dla populacji polskiej);
Dwie formy zbierania danych:
*PAPI- rozdajemy kwestionariusza papierowe
*CATI- ankiety telefoniczne
*CAPI-ankieter osobiście wprowadza dane od razu do sieci
Badania jakościowe- dąży się do poznania jakości? & ..grup docelowych, progi wrażliwości,
postawy, pragnienia i potrzeby; wykorzystuje się gdy chcemy uzyskać pogłębioną wiedzę np.
techniki projekcyjne- jakie są nieuświadomione motywy jednostki, przekonania, postawy,
uczucia .Dogłębne zrozumienie rzeczywistości w oczach aktorów społecznych np. teorii
ugruntowana opiera się na założeniu, że rzeczywistość społ najlepiej rozumieją zaangażowani
w nią aktorzy
Metody
a) Badanie materiałów wizualnych lub antropologia obrazu, socjologią wizualną
badamy obrazki, rysunki itp.
b) Etno metodologia
c) Analiza konwersacyjne- analiza rozmów
d) Analiza treści
14
e) Badania focusowe- wywiady grupowe
f) Wywiad socjologiczny
g) Jakościowa analiza dyskursu np. można badać dyskurs prasowy na konkretny temat
h) Analiza materiałów filmowych
i) Jakościowe studium przypadku
j) Badania w internecie
k) Story teling- badanie opowieści
l) Etnografia i badanie organizacji
m) Badania ewaluacyjne- analiza skuteczności realizacji celów procesów dydaktycznych
n) Obserwacja
o) Eksperyment socjologiczny
p) Badania panelowe
q) Badania socjometryczne- sympatii i antypatii np. w klasie szkolnej
Etapy procesu badawczego:
1. Przygotowanie teoretyczne- polega na pojęciowej strukturalizacji przedmiotu badania
i formułowanie pytań badawczych
2. Przygotowanie planu badań i wybór narzędzi (postawienie hipotez, oraz ustalenie
celów badania)
3. Plan badań i ustalenie czynności badawczych , dobór narzędzi i technik, realizacja
głównych pojęć, określenie doboru próby ,stworzenie narzędzi np. skali indeksów czy
stworzenie kwestionariusza
3.Realizacja badań, czyli zbieranie materiału empirycznego:
1. Opracowanie materiału; przygotowanie i analiza danych; próba odpowiedzi na pyt
badawcze
2. Wnioski teoretyczne, które polegają na ustaleniu zakresu ważności twierdzeń,
generalizacja twierdzeń ewentualnie konfrontacja z istniejącą teorią
Badanie naukowe- ogół czynności poznawczych poczynając od zdefiniowania problemu
badawczego poprzez sformułowanie hipotez, zaplanowanie odpowiednich operacji
badawczych, ich przeprowadzenie , analiza zebranych danych a kończąc na wyciągnięciu
wniosków dotyczących badanego fragmentu rzeczywistości
Metody badawcze- specyficzne wzorce postępowania i rozumowania w badaniach
naukowych (także w toku weryfikacji wyników analiz) jasno opisane, sformalizowane,
powtarzalne i możliwe do wyuczenia są elementami procedury naukowej, zmierzającej do
realizacji świadomie realizowanych celów badawczych
Techniki badawcze- sposoby i umiejętności stosowania odpowiednich czynności
składających się na pewne wariacyjne elementy schematów badawczych, czyli metod.
15
13.01
�� Karl Mannheim
�� W. Stark
�� E. Durkheim
�� Bacon
�� Scheler
�� Luckman
�� M. Foucault
�� Barry Barnes
�� D. Bloor
�� Andrzej Szahaj
�� Andrzej Zybertowicz
�� Jarosław Sojak
�� Niżnik
��
W socjologii za wiedzę uznaje się to co za wiedzę uchodzi ( w danym społeczeństwie i czasie
historycznym).
Wiedza naukowa jest uwarunkowana społecznie; jest wrażliwa na wpływy społeczne,
ideologie, poglądy ; wiedza jest zinstytucjonalizowana ( zależy od tego jak funkcjonują
instytucje które je produkują i upowszechniają ) ; wiedza zawsze jest czyjaś czyli ktoś może
mieć jakiś interes żeby ją rozpowszechniać ; wiedza jest uwarunkowana ideologicznie; treść
wiedzy zależy od pozycji społecznej, klasy społecznej i jego usytuowania ekonomicznego ; w
społeczeństwie możliwe jest przypisanie jakiemuś punktu wywiedzenia większego stopnia
prawdziwości niż innemu; ważne są motywy tych osób które nam pewne przekonania,
poglądy wszczepiają ; chcemy wyjaśnić w badaniach zakresu socjologii wiedzy jak różne
interesy i cele grupowe przekładają się na teorie, ruchy umysłowe a także treści naukowe ;
osoba które rozpowszechnia wyniki badań robi to celowo( gra interesów); ruchy społeczne
mają swoje ukryte cele; szczególnie pedagodzy powinni być czujni na to co mówią eksperci;
Czyje interesy dana wiedza odzwierciedla ? ;wiedze naukową tworzę wspólnoty np.
uniwersytety ale nie tylko i wytwarzają tą wiedzą według własnych nor i reguł; wiedza
naukowa jest wrażliwa społecznie ; postęp w matematyce jest uwarunkowany społecznie
20,01
Bacon  uważał, że w produkowaniu wiedzy uprzywilejowana jest zawsze władza, ci co
rządzą procesem produkcji wiedzy . Dzięki wiedzy lepiej można manipulować ludz
mi.
Scheler  był fenomenologiem, zadawał pytania i badał to jakie systemy społeczne sprzyjają
jakim formom wiedzy. Czyli w jaki sposób system społeczny sprzyja różnym formom wiedzy.
Durkheim  twierdzi, że wszystkie kategorie myślowe za pomocą których porządkujemy
swój świat mają korzenie w sposobie zorganizowania społeczeństwa. y
ródłem
podstawowych kategorii myślowych jest społeczeństwo.
O naszej wiedzy decyduje struktura społeczna. W jakim miejscu piramidy społecznej jesteś
tak można przypuszczać że myślisz tak na dany temat, że tak jak wszyscy w tej piramidzie.
Struktura społeczna wpływa na rodzaj wiedzy jaką produkujemy.
16
Wg niego nauka jest społecznym konstruktem dzięki którym społeczeństwa produkują
kategorie nieomylne.
Mannheim  bada się style myślowe, kolektywy myślowe, rewolucje naukowe,
podejmowane są zagadnienia z technonauki. Badane są zagrożenia związane z
komercjalizacją badań naukowych.
Badamy ukryte programy edukacyjne. Ta wiedza nie jest neutralna, ktos ją wybrał.
Foucaut  władza poprzez dyskursy
27.01
Program socjologii wiedzy :
Mocny program socjologii wiedzy Barnes a i Bloor  a-
1)Przyczynowa tzn. zainteresowana tym co wywołuje dane przekonanie lub co legło u
podłoża określonego stanu wiedzy
2)Powinna być bezstronna ze względu naprawdę i fałsz ; racjonalność lub irracjonalność ;
sukces lub fiasko .Obie strony dychotomii wymagają wyjaśnienia
3)Symetryczna tzn. że wszystkie typy przyczyn winny zostać wyjaśnione
4) Powinna być refleksyjna , autokrytyczna
Teza: Uważają że przekonania które są respektowane w danym społeczeństwie określają
sposoby postrzegania świata przez jednostki , a także przesadzają obraz rzeczywistości przez
owo społeczeństwo dopuszczane jakie prawdziwy
Uważają że nauki nie należy traktować jako sfery kultury o specjalnym statusie , dlatego że
przekonają poznawcze dostarczane przez naukę są uwarunkowane pewnymi interesami
Interesy dzielimy na dwa rodzaje:
-Praktyczna użyteczność
-Partykularne racje grup społecznych
 Teorie poznania są odbiciami społecznych ideologii 
Nie wszystkie interesy są tak samo prawomocne .Mogą te interesy być właściwe,
ideologiczne ( jego celem jest skłonienie innych przez dostarczenie pewnej wizji
rzeczywistości aby były realizowane pewne dążenia zamiast innych), normalne
Za stan wiedzy odpowiadają trzy czynniki:
1)Kulturowo zakamuflowane przez przeszłe doświadczenia
2)Nowe doświadczenia
3)Teraz
niejsze cele i interesy określonych grup społecznych
Socjologia logiki, matematyki również są poddawane krytyce
17