W2 1.03.2013r.
POJ
CIE SOCJOLOGII
August Conte  w 1837r.
Dwie dziedziny mają charakter empiryczny:
Socjologia  nauka o organizmach zbiorowych
Biologia  nauka o organizmach prostych
SOCJOLOGIA
�� nauka o społeczeństwie
�� badanie poszczególnych grup ludzkich, charakterystyka społeczeństw
KIERUNKI BADAC
(PODSTAWOWE PRZEDMIOTY ANALIZ SOCJOLOGICZNYCH) :
1. Badanie procesów i zjawisk zachodzących w rzeczywistości społecznej,
2. Analiza przejawów i form życia zbiorowego,
3. Badanie struktur społecznych,
4. Analiza zbiorowości,
5. Badanie układów interakcji społecznych
SOCJOLOGIA INTERESUJE SI
TAKŻE DWIEMA DZIEDZINAMI OGÓLNYMI
1. Prowadzenie teoretycznych analiz dotyczących ontologicznych (bytowych) podstaw socjologii
(poszukiwanie odpowiedzi na pytania: jak istnieje społeczeństwo? czy w ogóle jako takie istnieje?)
2. Formułowanie i odkrywanie podstawowych prawidłowości rządzących zmianą i rozwojem społecznym.
PODZIAA
NAUK:
1. humanistyczne (w tym socjologia)
2. przyrodnicze
3. techniczne
INNY PODZIAA
:
1. dziedziny podstawowe (matematyka, fizyka, chemia)  nawiązuje od tego demoskopia (socjologia),
2. przyrodnicze  nawiązuje tutaj socjobiologia,
3. normatywne (prawo, etyka)  nawiązuje tutaj socjologia prawa oraz socjologia moralności,
4. nauki społeczne (socjologia ogólna, etnologia, psychologia społeczna, antropologia kulturowa, politologia),
5. nauki medyczne  socjologia medycyny
6. nauki filozoficzne  socjologia fenomenologiczna, socjologia kultury, religii, (fenomenologiczna  poznania istoty rzeczy),
7. nauki lingwistyczne  socjologia literatury, socjolingwistyka (-bada społeczne funkcje języka),
8. nauki historyczne  socjologia historii,
9. nauki polityczne  socjologia polityki.
W naukach historycznych
Historia ma dziedziny pomocnicze:
�� paleografia (analiza najstarszych z
ródeł pisania)
�� dyplomatyka
�� chronologia
�� archiwistyka
�� bibliografia, itp.
nawiązuje do nich socjologia historii.
Nauki polityczne
�� nauka o państwie i prawie
�� historia polityki
�� bezpieczeństwo
�� nauka o stosunkach międzynarodowych
nawiązuje do nich socjologia polityki
1
NAUKI  PODZIAA

�� teoretyczne
�� empiryczne (praktyczne)
socjologia zalicza się do obu ( siedzi na nich okrakiem ;p)
MAX WEBER  KONCEPCJA STRATYFIKACJI (wzrost jej znaczenia)
Społeczeństwo dzieli się na trzy warstwy
PODZIAA
SPOA
ECZNY:
1. klasy -> status ekonomiczny wysoki
2. stany
3. partie -> grupy statusu politycznego (organizacje władzy, np. elity wojska, policji)
permanentna walka, rywalizacja pomiędzy wyżej wymienionymi.
WARUNKI ZMIANY STRATYFIKACJI:
1. silne zależności pomiędzy wymienionymi warstwami,
2. duża dysproporcja w dostępie do dóbr,
3. nikłe szanse na przemieszczenie się z poszczególnych grup (awans w górę).
Wizja Maxa Webera zalicza się do teorii konfliktu społecznego.
Przejawy zmian ->nowe elity
EMPIRYCZNA WYKA
ADNIA SOCJOLOGII
1. socjologia
2. socjometria
3. socjotechnika (socjologia stosowana)
4. demoskopia (socjologia empiryczna)
SOCJOTECHNIKA
a) bada i analizuje świadome działania społeczne skupione na ich skuteczności (manipulacje, propaganda, reklama,
indoktrynacje, marketing),
b) wykorzystuje wszelkie zastosowanie wiedzy naukowej i potocznej do przekształcenia rzeczywistości albo do
uzyskania pożądanego zachowania jednostek i grup,
c) kojarzona jest z dwoma dziedzinami  cybernetyka społeczna i machiavellizm.
CYBERNETYKA SPOA
ECZNA
 planowania zachowań, metoda zarządzania służąca osiąganiu określonych własnych celów wg ściśle zaprojektowanej
egotycznej koncepcji (samolubnej).
MACHIAVELLIZM
 bezkompromisowa reguła osiągania korzystnych celów w drodze cynicznego (lekceważącego) stosunku do zasad i
norm społecznych. Jest kojarzony z brakiem skrupułów w realizacji prywatnych celów.
Machiavelli  XVI wiek:
�� dwie grupy ludzi  ludzie chwilami niepewni oraz ludzkie wielcy (mogą rządzić resztą).
��  społeczny cel uświęca środki .
Cynicy (filozofia)
 przeciw niewolnictwu, ksenofobii, pierwsi feminiści, kosmopolici.
SOCJOLOGIA
Opisuje współczesne procesy, grupy, zjawiska społeczne.
Dostarcza materiałów dla teorii socjologicznej.
Przejawem zastosowania reguł socjologii na poziomie elementarnym jest polityka kadrowa.
2
DEMOSKOPIA
Zajmuje się analizą statystyczną przekonań panujących w grupach, wnioski służą analizie statystycznej (ankiety).
SOCJOMETRIA
Teoria, metody, techniki służące do badania struktur  małych grup (np. rodzina, klasa szkolna, ludzie w biurze).
Bada więzi społeczne pomiędzy osobami pozostającymi w układzie emocjonalnym.
Analiza wzajemnej atrakcyjności lub awersji.
Przykładowe pytanie  kogo lubisz najbardziej? Kogo ci brakuje?
W3 8.03.2013r.
7 stanowisk w naukach społecznych, które posiłkują się socjologią:
1. politologia
2. etologia
3. ontologia
4. etnologia
5. stanowisko społeczno  ekonomiczne (ekonomia polityczna)
6. demografia
7. psychologia społeczna
1. POLITOLOGIA
Zajmuje się zagadnieniami polityki jako:
a. świadomości działalności  polityczne partie
b. jedną z form działalności państwa, skupioną na różnych problemach narodu  militarnych, itp.
Polityka  węższe znaczenie: zachowanie i utrzymanie dominacji w grupach, lub w jakimś układzie społecznym, czy tez w
konkretnych relacjach międzyludzkich.
To utrwalanie relacji kadrowych.
2. ETOLOGIA
Ma trojaki zasięg badawczy:
a. E. opisowa - uważana za jedną z dziedzin etyki
b. Wiedza o etosie (obyczaju)  styl życia, wartości, ideałów, hierarchia społeczna
c. Behawioryzm  nauka która zajmuje się społecznymi zachowaniami fauny  reakcje fauny w naturalnych
warunkach (Konrad Lorenz).
�� W znaczeniu szerszym - to nauka o obyczajach zajmująca się & Zazębia się z psychologią.
�� W znaczeniu węższym  to etyka naukowa, opisowa w tym znaczeniu składa się z 2 znaczeń:
1.---
2. psychologa moralności
E. opisowa jest relatywna, nie traktuje wartości jako stałych ale nasze cechy, obyczaje, zwyczaje zależą od epoki, ładu
prawnego, grupowego itp.  nie ma  wiecznej, trwałej moralności, jest ona dynamiczna.
3. ONTOLOGIA
Teoria bytu, zajmuje się najogólniejszą analizą bytu. Bada pierwsze zasady wszystkiego co istnieje!
Bada zasady istnienia:
�� społeczeństwa,
�� polityki władzy państwa,
�� symboli,
�� relacji międzyludzkich
�� i innych społecznych zjawisk.
3
Organicyzm społeczny  w połowie XIX wieku, poszukiwanie analogii między życiem społecznym a organicznym.
Życie organiczne to istnienie ogólne, a życie społeczne to istnienie szczegółowe.
Kluczowy element określający istnienie struktury wg organicyzmu społecznego  potrzeby struktury, które zostały
wyrażone w 2 zjawiskach:
�� w homeostazie społecznej
- homeostaza to równowaga funkcji życiowych organizmu,
-społeczna homeostaza  Internet:  dotyczy związków pomiędzy działaniami dwóch lub więcej jednostek
współpracujących ze sobą w ramach szerszego systemu np. rodzina, plemię, naród). Istotny jest tu wkład każdej z
jednostek w dobro całej społeczności okupiony czasem chwilowym lub trwałym naruszeniem równowagi
własnej.
�� w equilibrium
 to równowaga funkcji społecznych, w szczególności równowaga wzorów&
- występuje gdy stabilność nie jest zakłócana przez żadne siły wewnętrzne ani zewnętrzne.
 mamy do czynienia z &
Zbiorowość  (Internet)  zespół ludzi zamieszkujących na danym obszarze, wśród których wytworzyły się bardziej lub
mniej trwałe więzi społeczne. Szczególnym rodzajem zbiorowości jest grupa społeczna.
CELEM ANALIZY socjologicznej która szuka związku między: (?)
1. To co niezależne od kultury, człowieka  przyroda, natura
2. To co zależne od człowieka  kultura
Ad.1- podstawą badania equilibrium (i homeostazy też) było badanie poszczególnych części pod kątem jak te części
zaspokajają potrzeby całości które znajdują się w equilibrium.
4. ETNOLOGIA
Nauka o kulturach.
Pewna nieścisłość  różnie definiowana w różnych krajach:
A. Kultura kontynentalna  etnologia zajmuje się człowiekiem jako istotą społeczną, wytwarzającą kulturę, a więc
pomnażającą artefakty.
Wg tego występują 3 poziomy:
człowiek  twórca artefaktów, kultura  gromadzi artefakty, osobowość (chyba osobowość  z
ródło: Internet)
Artefakt (Internet) - oznacza przedmiot lub wydarzenie nie występujące w przyrodzie i naturze, będące sztucznym
wytworem człowieka lub pośrednio ludzkiego dzieła.
Wg tez etnologicznych nie ma możliwości tworzenia kultury bez przyrody.
B. W USA brak etnologii, jest antropologia kulturowa
C. Na wyspach  antropologia społeczna ale to to samo co w USA
W każdym przypadku  ta etnologia posiada 4 pola badawcze:
1. Teorie kultury
- dąży do skonstruowania uniwersalnej koncepcji, teorii kultury, próba zbudowania jednej zasady, reguły czegoś
niepodważalnego. To ciężkie ze względu na rozmaitość występujących w świecie kultur.
2. Kulturowe odrębności
- dotyczy to analizy, zainteresowania problemem kulturowej odrębności żyjących w tym samym czasie kultur (Inkowie,
Aztekowie na przykład).
3. Konteksty kulturowe
-analiza kontaktów kulturowych lokalnych cywilizacji, opartych na jakichś konkretnych zasadach, tradycjach z cywilizacją
przemysłową, szersza, globalną, zewnętrzną - zależności między tym co małe a tym co duże
4. Relacje grupowe
- zainteresowanie etnologii  relacje my-oni, obcy-nas. Badanie z
ródeł ksenofobii , albo otwarcia się kultur na nowości.
4
5. SPOA
ECZNO-EKONOMICZNE STANOWISKO
-Ekonomię polityczną powołał w wieku XVIII w. do życia angielski utylitarysta Adam Smith. Dzieło   bogactwo narodu ,
twórca &
-Karol Marks  znacznie rozwinął tę dziedzinę  dialektyzm jakiś tam
Wg Marksa cały rozwój społeczny to trwały konflikt społeczny pomiędzy tymi, którzy mają pracę, a tymi którzy mają
czynniki wytwórcze (środki produkcji). Trwało to przez 5 formacji. W pierwszym była względna równowaga, w drugim
pojawiły się podziały  mamy niewolników, 3  feudalizm, 4-kapitalizm, 5- komunizm tu miał być zniesiony ten podział.
Ta równowaga jest niemożliwa, w związku z tym konflikt będzie cały czas występował.
- ASPEKT TEORETYCZNY: ekonomia polityczna zajmuje się badaniem relacji między produkcją wymianą dystrybucją
konsumpcją dóbr a porządkiem społecznym i ekonomicznym, w ramach którego przebiegają te procesy.  DEFINICJA!
- ekonomia polityczna zajmuje się odkrywaniem mechanizmów rozwoju społecznego, a także mechanizmem
odkrywania& i konsumpcją bogactw. W tym znaczeniu ekonomia polityczna bada społeczne stosunki o charakterze
gospodarczym.
Internet: (bada relacje między produkcją, dystrybucją, wymianą i konsumpcją dóbr, a porządkiem ekonomiczne
społecznym, odkrywa mechanizmy rozwoju gospodarczego oraz prawa rządzące ww. zjawiskami)
6. DEMOGRAFIA
Zakorzenione w nauce o ilościowym składzie ludzi.
- jest nauką po części społeczną a po części przyrodniczą.
Przykłady ą� Społeczną-zajmuje się analizą wieku zawierania małżeństw, przyrodniczą  bada wpływ natury, zgonów na
rozpad małżeństw.
Metodą używaną w demografii jest pięcioraka analiza następujących elementów:
1. rozmiary populacji;
2. struktura populacji (zawody, wieś i miasto);
3. zróżnicowanie ze względu na płeć wiek czy wykształcenie;
4. trendy rozwojowe zbiorowości ludzkich, a niekiedy nawet zwierzęcych;
5. ruchów ludności (migracje, urodzenia i zgony).
- te techniki demograficzne są wykorzysta w socjologii empirycznej  demoskopii.
- badania ankietowe  główne narzędzie demografii  metryczka.
Co musi być zawarte w ankiecie aby była wartościowa?
Określenie, pytanie o:
1. wiek
2. płeć
3. pochodzenie społeczne (rodzaje  robotnicze, chłopskie, itp.)
4. miejsce zamieszkania (wieś, duże miasto, małe miasto)
5. wykształcenie (wyższe, średnie, podstawowe)
6. zatrudnienie (firma państwowa, prywatna, działalność chałupnicza, jednoosobowa działalność gospodarcza)
7. status społeczny (pracująca, bezrobotna, uboga, zamożna, itp.)
7. PSYCHOLOGIA SPOA
ECZNA
- nauka między psychol a socjologią.
- Analizuje psychikę jednostek działających w pewnych sytuacjach wpływu na grupę albo poddania się grupie.
-Rozważa też zagadnienia samopostrzegania własnych ról społecznych, a także indywidualnego odbioru norm i
wartości społecznych
 w tym kontekście psychologia bada 5 przestrzeni relacji międzyludzkich:
1. interakcje społeczne;
2. środowisko społeczne;
3. zjawisko konformizmu  podporządkowanie się normom panującym w grupie;
4. reakcje tłumu  występuje coś takiego jak psychologia tłumu;
5. badanie siły internalizacji  to proces na wychowaniu społecznym wg następującego schematu:
5
1) narzucanie młodemu człowiekowi niechcianych norm, zasad, reguł /
2) intensywna indoktrynacja  młodzi ludzie się poddają, uznają że te poglądy są ich - adaptacja, przyswojenie /
3) pokolenie staje się jak rodzice, sami zaczynają narzucać swoim dzieciom.
------Nauki te mają charakter wspomagający socjologię!
TEORIE SOCJOLOGICZNE  DZIAA
Y SOCJOLOGII
1. POSTAĆ OGÓLNA  SOCJOLOGIA KONWENCJONALNA
Bada zjawisko  rzeczywistości społecznej  jest to segment dostępnej człowiekowi wiedzy i doświadczeń nabytych w
drodze obserwacji własnego otoczenia kulturowego (m.in. stylów życia i obyczajów), politycznego, ekonomicznego
oraz przeobrażeń moralnych i mentalnych. W tym znaczeniu to zjawisko analizują teorie socjologiczne.
Wyróżnia się następujące teorie:
a. Teorie struktur (STATYKA SPOA
ECZNA)
Statyka społeczna 
1. zajmuje się opisem i analizą form życia społecznego,
2. rodzaje zbiorów społecznych
3. rodzaje więzi społecznych
4. rodzaje więzi społecznych zespalających zbiory społeczne
- społeczeństwo jest oceniane ze względu na jego funkcje, wkład dla dobra ogólnego  funkcjonalizm.
b. Teorie zmian (DYNAMIKA SPOA
ECZNA)
Dotyczą:
1. społecznego zachowania się jednostek;
2. dynamika społeczna zajmuje się zachowaniem się grup jako całości;
W tego typu teoriach następuje rozróżnienie pojęć:
a. ZMIANA  ewolucyjne lub rewolucyjne
ą� zmiana ewolucyjna ma char linearny, tzn. występuje pewna sekwencja zdarzeń. Występują pewne elementy,
które są konieczne, aby wystąpiło dalsze zdarzenie. Aby wystąpiło zjawisko 4, muszą wystąpić 1,2 i 3.
ą� zmiana rewolucyjna ma charakter skokowy  żeby dojść do 4, mogą zostać pominięte np.2 i 3. zdarzenia
przebiegają gwałtownie, niespodziewanie i bez zachowania dającej się przewidzieć sekwencji zdarzeń.
b. ROZWÓJ  (zmiany w określony, ukierunkowany sposób)
c. POST
P  rozwój oceniany w sposób dodatni
METODOLOGIA BADAC
SOCJOLOGICZNYCH (METASOCJOLOGIA)
- stara się wyjaśnić stan wiedzy socjologicznej posługując się metodami badawczymi socjologii wiedzy:
Te metody to:
�� EGZEGEZA  analiza z
ródeł
�� KOMPARATYSTYKA  porównywanie z
ródeł
�� ANALIZA STATYSTYCZNA  oparta na demoskopii
�� DEDUKCJA  wnioskowanie, po raz 4/3 wiek przed Chrystusem. Dochodzenie do prawdy poprzez sylogizmy.
Sylogizmy polegają na tym: mamy a -> b (wynikanie), i b -> c, zatem a -> c. ARYSTOTELES!
�� INDUKCJA  Franciszek BACON, wiek 17. Weryfikacja empiryczna hipotez poprzez& . (zakładam że ten długopis
upadnie na stół jak puszczę go z tej wysokości  idzie o praktyczne potwierdzenie hipotezy! Robimy
eksperyment! Jeśli zdarzy się to za 1, 2 za 3 razem to przyjmujemy ze za n - tym razem też to się stanie).
Galileusz spuścił dwie kule :D
6
2. POSTAĆ SZCZEGÓLNA
ZAKRESY SOCJOLOGII SZCZEGÓA
OWYCH:
1. Socjologie różnych zbiorowości (miasta, akademicka, itp.)
2. Socjologie grup społecznych (socjologia szkoły, zakładu)
3. Socjologie procesów społecznych
(socjologia migracji, wychowania, wiedzy, śmierci  ta zajmuje się analizą pochówków w zakresie zamożności ludzi)
4. Socjologie aktywności społecznych ( pracy, rozrywki, zarządzania)
5. Socjologie wzorów i zachowań kulturowych (s. prawa, religii, moralności, obyczajów, mody, polityki)
WYST
PUJ
3 RODZAJE TEORII:
1. Szerokiego zasięgu  szerokie spektrum zagadnień,
2. Średniego zasięgu  bardziej konkretny obszar ale też ogólnie, stosuje się szerokie ogólne pojęcia
3. Szczegółowe  konkretne, szczegółowe koncepcje.
TEORIA W SENSIE SOCJOLOGICZNYM - DEFINICJA:
Teoria w sensie socjologicznym to ogólna koncepcja oparta na poznaniu i zrozumieniu istotnych czynników
kształtujących pewną sferę rzeczywistości społecznych.
Teorie ogólnie są nietrwałe więc określa się je  orientacjami lub podejściami. Właśnie ze względu na ich zmienność.
!!! NA TYM MU ZALEŻY
WYST
PUJ
PEWNE WA
ASCIWOŚCI KTÓRE BUDUJ
I UTRWALAJ
CHARAKTER KAŻDEJ TEORII
Żeby jakaś teoria potwierdziła swój charakter w rzeczywistości, żeby się spełniła.
5 ogólnych warunków (dezyderat) autentyczności!
1. Każda z teorii jest przydatna o tyle, o ile wyjaśnia rzeczywistość społeczną we fragmencie lub całości w sposób
logiczny, znajdujący swoje potwierdzenie w przykładach empirycznych.
2. Żadnej teorii nie należy odrzucać a priori (bez dowodu, z założenia) ale także nie należy się do niej zbytnio
przywiązywać aby nie ograniczać perspektywy poznawczej.
3. Rzeczywistość społeczna jest złożona i wieloznaczna oraz zmienna w czasie i przestrzeni, co znaczy że nie można
jej wyjaśniać za pomocą tylko jednej teorii.
4. Rzeczywistość społeczna należy pojmować i badać w całej złożoności i nie określać jej w ramach jakiegoś
ograniczonego zestawu twierdzeń.
5. Przeniesienie twierdzeń dotyczących jakiegoś fragmentu rzeczywistości społecznej na inny fragment lub
twierdzeń dotyczących jednego okresu rozwoju na drugi jest nieuprawnione metodologicznie i logicznie.
W konstruowaniu tez skutecznego przedstawienia tez socjologicznych mają znaczenie różne parametry i czynniki,
moduły tworzone przez empiryczną naukę.
Jeżeli chcemy żeby koncepcja socjologiczna była sensowna to powinniśmy sięgać do opisu teoretycznego, a to co
empiryczne powinniśmy zostawić jako iluminację tego przykładu.
7
W4 15.03.2013r.
ELEMENTY STRUKTURY SPOA
ECZNEJ
SPOA
ECZEC
STWO
wspólna kultura wspólne terytorium wspólna tożsamość
<--> wzór życia <--> przestrzeń życia <--> zespolenie kultury i terytorium
<--> tradycja <--> kraj , pastwo <--> język, symbole
<--> religia i idee <--> poczucie wspólnoty <--> moralność, prawo, obyczaje
---------------------------------------------- ---------------------------------------------- ---------------------------------------------
NARÓD CYWILIZACJA INTEGRACJA
�� Społeczeństwo  zbiór ludzi żyjących w kulturze, przekazywanych pokoleniowo, musi być terytorium.
�� Jednostki oddziałują w sieci, to jest początkiem czegoś, co się nazywa wspólnotą kulturową, to wzór życia,
sposób egzystencji, postępowanie w ramach populacji.
�� Wzór życia kształtuje tradycje, a one wywodzą się z religii (najstarsze formy identyfikacji kulturowej) oraz idee
(możliwość postępowania, Platon V w.) i relacje strukturowe  interpretacje egzystencji.
�� NARÓD = wspólna kultura + Wzór życia + tradycje + relacje i idee
�� CYWILIZACJA = Wspólne terytorium + Przestrzeń wzór życia + kraj i państwo + poczucie wspólnoty
�� INTERPRETACJA= Wspólna Tożsamość + Zespół kultury i terytorium + Język i symbole+ Moralność, Prawo i
Obyczaje
�� TOŻSAMOŚĆ to poczcie wspólnoty społecznej.
�� Wspólna kultura wywołuje zjawisko zwane narodem.
�� PAC
STWO jest już konstrukcją polityczną!
�� CYWILIZACJA jest niemożliwa bez terytorium - artefakty ruchome wędrują, ale konstrukcje solidne już nie.
�� Mogą być kraje które nie mają państwa  np. PL w czasie rozbiorów.
�� Diasporyczne grupy etniczne lub religijne  Żydzi!
�� Państwowość  dzięki niej kraje się rozwijają.
�� Jeśli będzie państwo - kraj musi występować.
�� Naród (nacje)
�� Język  sposób komunikacji, wyjaśnienie znaczeń i symbole, definicje, odniesienia, społeczeństwo nie istnieje
bez symboli.
�� Język, symbole przenikają nawet do mody, nawet do języka kultury, języka komputerowego.
�� Zespolenie kultury  formy kontroli (religia  IV forma kontroli).
�� Moralność odróżnia nas, ludzi od świata przyrody.
�� Obyczaj  pozwala ludziom bez terytorium zachować swoją odrębność, tradycje.
ABY SPOA
ECZEC
STWO ODPOWIEDNIO FUNKCJONOWAA
O MUSZ
ZAISTNIEĆ:
SPOA
ECZNE KANAA
Y ODDZIAA
YWANIA  INTERAKCJE!
- są to wielorakie relacje będące elementami strukturalnymi, które nazywamy w socjologii ogólnej czynnikami
konstrukcyjnymi społeczeństwa.
�� Żeby wszystkie elementy mogły istnieć musi być społeczny kanał informacji  interakcje (to gesty, które ludzie
wykonują wobec siebie, gdy chcą bądz
muszą  somatyczne (dotykowe lub niewerbalne).
STRUKTURA SPOA
ECZNA
To sieć terytorialna wzajemnie powiązanych ze sobą składników:
1. grup społecznych,
2. społecznych wzorców zachowań, występujących w danej zbiorowości,
3. układ współzależnych stosunkowo trwałych i uporządkowanych elementów rzeczywistości społecznej, takich jak:
A. role, C. organizacje,
B. statusy, D. instytucje
8
TE ELEMENTY RZECZYWISTOŚCI SPOA
ECZNEJ przejawiają się w sześciorakich zależnościach:
1. relacjach politycznych,
2. pozycje społeczne jednostek,
3. role społeczne jednostek,
4. funkcje autorytetów społecznych,
5. funkcje układu zbiorowego,
6. stratyfikacji (czyli uwarstwienia) w grupach albo grup.
Do tych 6 relacji dodamy jeszcze 4:
7. formy rodziny,
8. relacje pokrewieństwa (odległe  przodkowie których nie znamy ale mają na nas wpływ, odlegli dobosze; bliskie
 mama, tata, babcia, syn),
9. wzory praktyk kulturowych,
10. zachowania grupowe.
Te 10 elementów stanowią podstawy struktur społecznych!
Każda konstrukcja społeczna oparta jest na czterorakich formach struktury społecznej:
1. struktury społeczne biskiego dystansu,
2. struktury społeczne dalekiego dystansu,
3. struktury społeczne grupy,
4. struktury quasi grupowe.
AD.1  STRUKTURY SPOA
ECZNE BISKIEGO DYSTANSU
Bezpośrednio doświadczane przez jednostkę, dokładnie determinują określone właściwości jakiejś grupy i także na cechy
osobowe/ludzkie jej członków, kontakty twarzą w twarz, bezpośrednio przeżywane (rodzina).
Przejawem istnienia tej struktury są MIKROSTRUKTURY (układy kadrowe).
MIKROSTRUKTURA  to typ układu, obejmującego wszystkie małe grupy określone przez:
a. relacje przywództwa,
b. relacje komunikowania się,
c. wskaz
niki socjometryczne  te związane z aprobatą lub dezaprobatą kogoś/czegoś.
Struktury socjometryczne dotyczą:
a. analizy atrakcyjności  czyli przyciągania albo odpychania badanego zjawiska,
b. najwyższych kryteriów wyboru  np. aprobaty statusu jakiejś osoby, jej roli i pozycji w grupie,
c. badania dużej popularności  tu socjometria zaczyna się posiłkować demoskopią (socjologia stosowana), duże
znaczenie w marketingu.
GRUPA MAA
A  zwana podgrupą albo grupą bezpośrednią  to zespół jednostek utrzymujących bezpośrednio kontakty i
wspierających siebie. Relacje w GRUPIE MAA
EJ oparte są na kontaktach typu  twarzą w twarz . Grupa mała to tzw.
struktura prosta.
(istotna jest kolejność słów  grupa mała!)
AD.2  STRUKTURY SPOA
ECZNE DALEKIEGO DYSTANSU
To formy, które nie są doświadczalne bezpośrednio przez poszczególne jednostki ale stanowią system elementów
wzajemnie ze sobą powiązanych czyli statusów, ról i pozycji społecznych.
Przejawem tych struktur są MAKROSTRUKTURY
MAKROSTRUKTURA  to typ układu społecznego, obejmującego swoim zasięgiem systemowe, szerokie obszary
rzeczywistości społecznej.
Przykładem makrostruktury jest układ warstwowo  klasowy (w-stanowy).
9
STANY SPOA
ECZNE MOG
BYĆ WYRÓŻNIANE NA PODSTAWIE (Max Weber):
�� klasy
�� grupy wyróżnione na podstawie statusu społecznego (prestiżu)
�� grupy polityczne
Z MAKROSTRUKTUR
związana jest GRUPA DUŻA.
GRUPA DUŻA  tu konieczne jest występowanie podgrup.
Elementem ważnym przy charakterystyce makrostruktur jest pojęcie PODGRUPY.
Relacje w grupie dużej utrzymywane są za pomocą instytucji grupowych, czyli przez:
a. zespoły ról i stanowisk obejmujących czynności, zdefiniowane publicznie;
b. zespoły osób pełniących czynności przy użyciu przydzielonych im instrumentów działania (statut, zarządzenie,
wytyczna, itp.) i odpowiednich środków rzeczowych.
GRUPA DUŻA to struktura złożona, obejmuje setki tysięcy osobników, istotna jest tu kategoria liczebności, ponieważ
ona uniemożliwia bezpośrednie stosunki wszystkich uczestników ze wszystkimi (za pomocą instytucji grupowych),
przydzielonym im rolom i stanowiskom obejmującym czynności zdefiniowane publicznie oraz ..
Do tych instytucji zaliczamy zespoły osób pełniących czynności przy użyciu przydzielonych im instrumentom i
odpowiednich środków rzeczowych.
AD. 3. - STRUKTURY SPOA
ECZNE GRUPY
System współzależnych i wzajemnie powiązanych ze sobą WZORCÓW AKTYWNOŚCI SPOA
CZNEJ CZA
ONKÓW danych
grup.
Te wzorce to np.: praca, moda, polityka.
Jest to system wszystkich relacji pomiędzy różnymi elementami rzeczywistości społecznej określonej grupy.
AD. 4  STRUKTURY QUAZIGRUPOWE
To formy istniejące na przecięciu albo na pograniczu struktur co najmniej dwóch albo więcej grup społecznych.
Quasigrupa to zbiorowość która nie posiadając podstawowych cech grupy społecznej, posiada niewykrystalizowaną
i tymczasową strukturę społeczną.
Quasigrupy to zespoły jednostek powiązanych ze sobą, lecz nie w pełni świadome interesów grupy.
FUNKCJONOWANIE TYCH CZTERECH GRUP jest możliwe dzięki INTERAKCJOM.
Te interakcje, ogólnie nazywane gestami, to relacje między osobami i grupami w różnych konfiguracjach.
Cechą interakcji jest to że rzadko zachodzą samoistnie, przypadkowo.
Dzieje się tak, bo istnieje pewien wzór naszego zachowania, a wzór ten determinuje kultura, której specjalnym
przejawem jest kultura będąca trwałym układem relacji pomiędzy sześcioma, tzw.
GA
ÓWNYMI ELEMENTAMI SPOA
ECZEC
STWA:
1. status społeczny,
2. rola społeczna,
3. grupy społeczne,
4. organizacje społeczne,
5. instytucje,
6. wspólnoty terytorialne.
AD.1 - STATUS SPOA
ECZNY
Potocznie - to podział prestiżu, bogactwa czy też władzy, może być przedmiotem pychy, zazdrości, itp. może dzielić i
wiązać jednostki.
W SOCJOLOGII  oznacza pozycję osoby w strukturze stosunków społecznych.
Statusy definiują funkcjonowanie i zależności GIS (głównych instytucji społecznych).
10
GA
ÓWNE INSTYTUCJE SPOA
ECZNE TO: rodzina, gospodarka, edukacja, polityka, religia.
TE instytucje determinują, wywołują, tworzą  statusy społeczne!
1. RODZINA  ojciec, matka, syn, wnuk, itp. (status ojca wynika z instytucji rodziny)
2. GOSPODARKA  szef, dyrektor, podwładny, robotnik, urzędnik, sekretarka, makler.
3. EDUKACJA  nauczyciel, pedagog, dyr. Szkoły, uczeń, wychowanek.
4. POLITYKA  premier, minister, senator, radny, poseł, aktywista, związkowiec.
5. RELIGIA  biskup, kapłan, wierny, proboszcz, mnich, pokutnik, parafianin.
Niektóre statusy posiadają charakter zwrotny  status ojca wskazuje na dziecko, szef wskazuje na podwładnego,
nauczyciel  uczeń.
Występują statusy, które wskazują na pozainstytucjonalne miejsca w kulturze  bioenergoterapeuta.
ZESTAW STATUSÓW DANEJ OSOBY
Przykłady określenie: ojciec, katolik, mąż  opisuje jedną i tą samą osobę ale miana te dotyczą BIEŻ
CEGO położenia tej
osoby w danym czasie. Np. transseksualista może być jednocześnie ojcem i kobietą!
W ramach tych statusów istnieją dwa rodzaje statusów:
a. osiągane  zależą od naszych wyborów, status małżeński, zawodowy, nieformalny (np. przyjaciel,
przewodniczący klubu hobbystycznego, towarzyskiego);
b. przypisane  nadawane przez jednostkę lub grupę, bez woli osoby, albowiem ludzie nie mają wpływu na: rasę,
narodowość, klasę w której się urodzili.
OSI
GANE  Ten jest funkcją indywidualnego wyboru ale są pewne ograniczenia społeczne, np. osiągnięcie statusu
premiera, biskupa  możliwe ale dla nielicznych osób.
Tłem statusów osiąganych i przypisanych są WARUNKI KULTUROWE.
Np. dzieci urodzone w kulturze chrześcijańskiej nie mają dostępu do elementów kultury islamskiej, dziewczynki 
chłopcy, odmienne statusy płci w poszczególnych kulturach, dzieci urodzone w rodzinach ubogich mają dostęp do
innych idei, wartości niż dzieci urodzone w zamożnych rodzinach.
Ludzie mogą zmienić płeć, klasę, ale nie robią tego w pierwszych momentach życia, robią to dla interakcji oraz
tożsamości.
TOŻSAMOŚĆ osoby podlega samoidentyfikacji, to obraz własnego siebie.
Elementami samoidentyfikacji są:
1. kultura (czyli symbole),
2. rodzina (wychowanie),
3. religijna (& ).
TOŻSAMOŚĆ
to kulturowo i społecznie zdeterminowane wyobrażenie własnej osoby. (koncepcja samego siebie) jako przedstawiciela
płci, narodu, warstwy, grup, zawodu, itd. na podstawie uświadomienia sobie własnego znaczenia, odróżnienia i miejsca
zajmowanego we własnej strukturze społecznej. Wpływa na zdolność wyodrębnienia i umiejscowienia siebie w jakimś
obszarze rzeczywistości społecznej.
Umiejscowienie takie może być dokonywane przez zewnętrznego obserwatora, wówczas nie mamy do czynienia z
podmiotowa tożsamością ale ze stratyfikacją jakąś tam czyli przyporządkowaniem osoby do konkretnej struktury
(warstwy określonej przez zróżnicowanie statusu). Umiejscowienie może być dokonywane przez jednostkę.
STATUS DOMINUJ
CY (trzeci po osiąganym i przypisanym)
 jednostki ustalają na podstawie poczucia samego siebie i związku z innymi, dla mężczyzny statusem dominującym jest
zawód, dla kobiety  rodzina.
�� Ostatnio status ten ulega zmianie, często o statusie decyduje wiek (reakcje innych na nasze zachowanie).
�� Utrata statusu  emerytura.
�� Jeśli znajdziemy pracę pozwala to na dalszą egzystencję; duża śmiertelność wśród emerytowanych wojskowych.
11
SAMOIDENTYFIKACJA (podstawa tożsamości)
Jest sumą przynależności kulturowej, religii, pochodzenia rodzinnego, poczucia wartości oraz poczucia własnego
znaczenia. Wpływa na charakter statusu społecznego.
SAM STATUS SPOA
ECZNY pojmowany jest dwojako:
1. oznacza pozycję społeczną, jakieś osoby i bezpośrednio odnosi się do tego kim dana osoba jest. Wtedy pojęcie
to powiązane jest z  rolą społeczną .
2. określa i opisuje pewną wartość społeczną, która przypisana jest do jakiejś pozycji społecznej albo do konkretnej
osoby.
Wyznacza zakres prestiżu, szacunku i autorytetu należnej osobie albo zajmowanemu przez nią stanowisku.
Status  oznacza poziom prestiżu, szacunku, autorytetu.
AUTORYTET:
1. Osoba, idea lub instytucja obdarzona ogólnym uznaniem i ciesząca się powszechnym szacunkiem;
2. Cecha określająca ogólne uznanie i powszechną estymę (szacunek) dla jakiejś jednostki.
Pojęcie to ma charakter interdyscyplinarny.
W socjologii  AUTORYTET  szczególny rodzaj władzy, której rządzeni podporządkowują się nie pod wpływem
przymusu, ale z przekonania że jest ona uzasadniona. Co daje owej władzy  legitymizację (uprawomocnienie).
Estyma  szacunek, osoba dana na to zasługuje, charakter prospołeczny i interdyscyplinarny.
Max WEBER  3 RODZAJE AUTORYTETU:
1. Charyzmatyczny
Pokazuje ze są pozycje społeczne, które wyróżniają się unikalnymi, wyjątkowymi właściwościami, żądającymi niezwykłej
osobowości, szczególne bohaterstwa albo wręcz świętości.
Możemy mówić o & .
2. Tradycyjny
Są pozycje społeczne wynikające z naturalnego prawa do panowania. Przywództwo pełnione na podstawie określonego
zwyczaju, które należy do kultury. Odziedziczone po przodkach. Przejaw- monarchie, organizacje i korporacje biznesowe
gdzie dziedziczy się władzę.
3. Legalny
Opiera się na przekonaniu że są pozycje społeczne zakorzenione w formalnych, spisanych obowiązujących wszystkich
prawach, wzorach przywództwa, normach, regułach czy jawnych procedurach. Mamy do czynienia z władzą z wyboru,
autorytetem z wyboru. Przykład  prezydent, premier.
Autorytet legalny określa władzę, w strukturach demokratycznych  ludzie sprawują władzę na mocy reguł
równościowych, tzn. każdy może zająć najwyższą pozycję społeczną w danej strukturze.
�� Pozycje społeczne  zabezpieczone przez prawo, przez legitymizację, rządzeni są przekonani, że przywódcy mogą
sprawować władzę. Rządzeni muszą podporządkowywać się, władza ma charakter fundamentalny.
�� Przywództwo i związane z nim panowanie to forma autorytetu.
U podstaw tych typów znajduje się legitymizacja  uprawomocnienie.
LEGITYMIZACJA
�� Układ, w których pozycje społeczne zabezpieczone są przez prawo. Wg. L rządzeni są przekonani że przywódcy
mogą lub muszą sprawować nad nią władzę i że wszyscy członkowie danej struktury powinni przestrzegać
ustanowionych przez instytucje reguł.
�� Owi rządzeni muszą podporządkowywać się wydawanym na podstawie legitymizacji poleceniom.
�� Jeszcze jedno określenie  proces, którego celem jest uzyskanie niekwestionowanego poparcia. Tutaj
legitymizacja jest podstawą do wyróżniania typów autorytetów (przywództwa).
12
STATUS SPOA
ECZNY PRZYJMUJE TROJAK
FORM
:
1. Statusu formalnego
- określa, np. przez regulamin organizacji, całościowy zbór wszelkich praw, obowiązków i przywilejów
wyrażonych przez literalnie (wprost) zdefiniowaną pozycję społeczną.
2. Statusu osiąganego
 określa społeczną wartość i cechy zdefiniowane przez środowisko społeczne, które nadane są osobie ze
względu na jej własne zasługi (autorytet) oraz dokonania.
3. Statusu przypisanego
 określa społeczną wartość i cechy przyporządkowane danej osobie niezależnie od jej wysiłków czy osiągnięć.
RELACJE MI
DZY TRZEMA&
Status -> pozycja społeczna -> rola społeczna(II pod względem społecznym) (-> tzn.  to jest )
| |
Społeczna wartość miejsce funkcja)
(nadanie) (hierarchia ) (wkład)
POZYCJA SPOA
ECZNA
To miejsce w strukturze zbiorowości albo pewna płaszczyzna działania wyznaczona przez układ norm i wartości (układ
system), której towarzyszą społecznie formułowane:
1. oczekiwania
2. wymagania
3. funkcje
4. przywileje
Każdej pozycji społecznej przypisana jest jakaś rola społeczna, a każda pozycja społeczna pozostaje w ścisłym związku ze
statusem społecznym jednostki albo grupy (przywileje).
Zatem o ile status jest pojęciem statycznym, albowiem umiejscawia jednostkę w strukturze społecznej,
o tyle rola jest pojęciem dynamicznym bo określa dwa różne aspekty działań podejmowanych ze względu na status.
W pierwszym znaczeniu rola to wszystko czego oczekujemy od jednostki, posiadającej dany status = rola to
oczekiwania. Owe oczekiwania noszą nazwę przepisów roli.
W drugim znaczeniu rola to zachowania jednostki o konkretnym statusie = rola to zachowania  wykonywanie roli.
AD.2 - ROLA SPOA
ECZNA
�� To zdefiniowany i określony w zbiorowości wewnętrznie spójny zestaw przepisów wskazujących na oczekiwania
dotyczące pożądanego zachowania jednostek w określonych konkretnych sytuacjach.
�� Zestaw przepisów roli związany jest z konkretną pozycją społeczna.
�� Osoba posiada czyli ma dany status ale odgrywa czyli wykonuje rolę społeczną.
�� Pozycja społeczna bez roli jest martwa a rola bez pozycji jest iluzją.
�� Rola to obowiązki. Powiązana z tym są także prawa związane z pozycją. Prawo do urlopów, świadczeń, itd.
�� Wykładowca ma obowiązek uczyć ale ma prawo oczekiwać szacunku od studentów. Prawa i obowiązki przeplatają się.
KONFLIKT ROLI
�� Zachodzi gdy związek między statusem i rolą jest zakłócony albo rozbieżny.
�� Pojawia się też wtedy, gdy przepisy związane z dwoma lub więcej statusami są sprzeczne.
Od żołnierza  katolika wymaga się poważenia normy  nie zabijaj , poszanowanie dekalogu.
�� Wymagają oceny i wyboru pomiędzy dwoma uzasadnionymi rolami.
13
Obok konfliktu roli występuje NAPI
CIE W ROLI SPOA
ECZNEJ
Pojawia się gdy wysiłek wkładany w wypełnienie przepisów wynikających ze statusu społecznego wywołuje niepokój
albo stres, lub jedno i drugie. Zestawy oczekiwań nie są sprzeczne, ale występują emocjonalne kontrowersje.
Przepisy wywołujące napięcie w roli nie muszą być sprzeczne! (w przeciwieństwie do sprzeczności w konflikcie roli).
-kierownik nadzoruje pracowników ale tez awansuje ich i to jest stresujące.
- w polityce, polityk zabiega o głosy wyborców ale np. musi tez podjąć decyzję o podniesieniu podatków = stresik.
W5 GRUPY, ORGANIZACJE, INSTYTUCJE, WSPÓLNOTY I INTERAKCJE SPOA
ECZNE
22.03.2013r.
AD.3.  GRUPY
Najogólniej o grupie powiadamy gdy występują relacje pomiędzy dwoma lub więcej jednostkami, które:
1. mają poczucie wspólnej tożsamości
2. miedzy którymi zachodzą uporządkowane interakcje oparte na wspólnym zestawie oczekiwań, co do
zachowania partnerów.
Grupy są wyróżniającą się strukturą życia społecznego albowiem większość działań odbywa się w różnych gromadach
do których zaliczamy:
1. zespoły
2. kręgi
3. populacje np. pracownicze
4. rodziny
nie każdy zbiór jednostek jest grupą społeczną (ludzie siedzący w pociągu). chyba, że mają wspólny cel.
Grupa budowana jest wtedy, gdy pojawia się poczucie tożsamości i wspólny cel i zestaw oczekiwań.
Kategorie społeczne i agregaty społeczne
AGREGATY to zbiory ludzi których łączy pewna i łatwa do rozpoznania:
1. wspólna cecha
2. podobny status
3. czy taka sama sytuacja.
KATEGORIE SPOA
ECZNE  to zbiór ludzi nie złączonych żadną więzią ale wyróżnionych ze względu na jakąś cechę
wspólną istotną z punktu widzenia życia społecznego:
1. wiek
2. płeć
3. wykształcenie
4. pochodzenie społeczne
5. zawód
Wielkie znaczenie w badaniach demoskopowych.
 Kategoria stwarza jakąś potencjalność i możliwość zawiązywania grup.
Wyróżnikiem grupy jest:
1. tożsamość członków
2. wspólne cele
3. oczekiwania na konkretne działania uczestników grupy.
KATEGORIA i AGREGAT to quazigrupa
14
AD.4.  ORGANIZACJA
Typ grupy specjalnie stworzony po to, aby wykonać jakieś szczególne zadanie.
W związku z tym organizacja ma sformalizowaną strukturę.
Do właściwości organizacji należą:
1. pośrednictwo
2. współdziałanie elementów wewnętrznych
3. celowość aktywności
4. dyscyplina wykonywania zadań
5. swoisty (własny) system normatywny
6. przesłanie ( tu mówi się o idei, myśli przewodnie, filozofia org)
7. oferta skuteczności
8. odbiorca usług organizacji  odbywają się na istotnych gruntach (np. na gruncie polityki, ekonomii, rodziny,
religii, wychowania).
ORGANIZACJE różnią się wielkością:
�� wielkie - koncerny
�� małe  kluby szkolne
w związku z tym różnią się też regułami i wymaganiami, które stawiane są członkom i które jednocześnie umożliwiają
organizacji osiągnięcie celów.
Np. celem koncernu jest produkcja i sprzedaż, a klubu szkolnego  zwiększenie aktywności jej członków.
W ramach organizacji elementy struktury społecznej są powiązane bowiem:
�� role, statusy i grupy nie są od siebie izolowane ale kojarzone w sieci wzajemnych oddziaływań.
Wzajemne oddziaływania tych elementów wymusza budowanie nowych składników tej struktury,
która poprzez organizacje sprzyja:
1. samej trwałości owych grup
2. służy budowaniu konstrukcji dbających o potrzeby zbiorowości.
Takimi konstrukcjami społecznymi są instytucje, których wyposażeniem są właśnie organizacje.
AD.5.  INSTYTUCJE
Społeczne i grupowe.
Społeczne  gospodarka, rodzina, religia
Grupowe  zakłada pracy, żłobek, ministerstwo, kościół, szkoła  uściślają instytucje społeczne.
Aby społeczeństwo mogło przetrwać musi zadbać o 3 priorytety:
1. fizyczne i emocjonalne potrzeby swoich członków
2. o przekazywanie wspólnego dziedzictwa następnym pokoleniom
3. rozwój najmłodszych
zadania te są OGÓLNYMI POTRZEBAMI ZBIOROWOŚCI postrzeganej zarówno w skali mikro jak i makro.
W skali mikro  przejaw zbiorowości  rodzina
W skali makro  naród
Same potrzeby dzielą się na: proste i złożone
Proste  konieczność zaspokajania najbardziej fundamentalnych oczekiwań indywidualnych i społecznych.
Zatem do potrzeb prostych zalicza się:
U podstaw pierwszych 4  leży
1. żywienie ( to stymuluje rolnictwo
konsumpcja.
2. zamieszkiwanie  budownictwo
3. odziewanie się  przemysł
Za prokreacją stoi biologiczna
4. bezpieczeństwo  wpływa na rozwój państwa
ewolucja (biologia).
5. prokreacja  wpływa na rozwój sfery socjalno-medycznej
15
KAROL MARKS  koncepcja odnośnie potrzeb prostych:
Potrzeby proste stanowią BAZ
SPOA
ECZN
, która jest podstawą utrzymywania się całego istnienia człowieka.
W tym znaczeniu bazie służy ekonomia: przemysł, usługi i handel - imperatyw przyrodniczego przetrwania.
POTRZEBY ZA
OŻONE  wyższe (dalej do Marksa!)
Mamy do czynienia z czynnikami wpływającymi na powstanie tzw. NADBUDOWY.
Potrzeby złożone podkreślają nieodzowność istnienia w kulturze takich oto zjawisk:
1. prawo 6. polityka
2. moralność 7. filozofia
3. religia 8. nauka
4. obyczaje 9. moda
5. ideologia 10. itp.
Potrzeby złożone w formie wielowymiarowej są zaspakajane poprzez dostęp do:
1. edukacji
2. rozrywki
3. dziedzictwo
U podstaw potrzeb złożonych także leży konsumpcja, ale możliwa dopiero po zaspokojeniu potrzeb prostych.
Bo nie pokrywa się potrzeb złożonych kosztem potrzeb prostych.
W opozycji w takiej sytuacji stoi imperatyw przyrodniczego przetrwania.
Celem instytucji jest rozwiązywanie problemów związanych z priorytetami społecznymi.
Instytucje to stabilne i stosunkowo trwałe układy kulturowe i strukturalne, które powstały wokół długotrwałego procesu
konsolidacji społeczności wokół potrzeb prostych i złożonych.
Instytucje społeczne określa stosunkowo stabilny zestaw 6 elementów:
1. wartości
to spoiwo struktury!
2. norm
3. statusów
4. przepisów roli
5. grup społecznych
6. organizacji
To elementy struktury społecznej. Związane są ze specyficznym obszarem ludzkiej aktywności.
Wyróżnia się zatem 5 głównych instytucji społecznych, czyli owych specyficznych obszarów ludzkiej aktywności:
GIS  główne instytucje społeczne  elementy GISu:
1. Gospodarka
 służy zaspokajaniu potrzeb fizycznych prostych (wyżywienie, zamieszkiwanie czy ubieranie się. Na wyższych
poziomach rozwoju odpowiada także za realizację wielu potrzeb złożonych  np. rozrywki).
funkcje tę gospodarkę pełni za pomocą norm (wytwarzaj, oszczędzaj, nie trwoń bogactw), wartości (pieniądz, środki
produkcji), statusy (przedsiębiorcy, pracownicy, nabywcy), grupy (przedsiębiorców, handlowców), organizacje
(koncerny, banki, sieci handlowe, zakłady), przepisy roli.
2. Edukacja  nie była by możliwe bez przedsięwzięć ekonomicznych.
3. Rodzina  nie mylimy z rodziną konkretną, która odpowiedzialna jest za & poprzez 1. socjalizację i poprzez
2. internalizację.
4. Polityka  odpowiada za organizację i rozdzielenie władzy
5. Religia  sprawy ostateczne
16
W6 5.04.2013r.
STRUKTURY MNIEJSZE W RAMACH GA
ÓWNYCH INSTYTUCJI
GOSPODARKA:
�� Przemysł
�� Handel (sklep, hurtownia, agencja reklamowa)
�� Finanse (bank, agencje doradcze)
EDUKACJA
Szkoła, uczelnia, internat
RODZINA
Rodzina konkretna (np. polska, katolicka, zamożna)
POLITYKA
Rząd, parlament, ministerstwo
Ale już nie partia polityczna (to organizacja!)
RELIGIA
Wyznanie  np. chrześcijańskie.
Wyznania mogą się dzielić na lokalne: katolicyzm, prawosławie, protestantyzm
�� Te lokalne mogą mieć własne instytucje podlokalne  kościół, klasztor  mają charakter terenowy.
CECHY GA
ÓWNE GA
ÓWNYCH INSTYTUCJI
1. Odporność na zmiany  wynika z wychowania, tradycji i niechęci starszych pokoleń do innowacji - Mamy do
czynienia ze stałym konfliktem rodzice vs. dzieci.
2. Współzależność - GI oparte są na podobieństwach norm i wartości  np. nasze polskie poczucie indywidualizmu
odgrywa dużą rolę w naszym systemie politycznym, itp.
O współzależności decyduje popieranie norm, wartości i celów społecznych. Jeśli w jakiejkolwiek instytucji zachodzą
jakieś zmiany, zachodzą one także w innych instytucjach.
DALSZE ELEMNTY WCHODZ
CE W SKA
AD STRUKTURY SPOLECZNEJ
�� Wspólnoty
�� Interakcje
WSPÓLNOTA
Grupa społeczna, która ma:
1. jednakową tożsamość
2. jednakowy model interakcji (=gestów, relacji, pojęć i zachowań)
3. wspólne terytorium
TOŻSAMOŚĆ
Identyfikacja z gromadą zamieszkującą wspólne terytorium.
Terytorium wzmaga częstotliwość interakcji.
Eksterytorialna wspólnota  grupa naukowa (poza terytorialna  nie zawiązuje się w wyniku posiadania wspólnego
terytorium).
-> środowisko internautów
Wspólnota bez względu na terytorium:
Ł� wspólny zbiór wartości i norm
17
INTERAKCJE
1. wzajemne oddziaływanie na siebie dwóch lub więcej jednostek.
2. wzajemne oddziaływanie grup większych na jednostki,
3. wzajemne oddziaływanie jednostek na grupy.
Są szczególnie właściwe dla istniejących i powstających grup.
5 NAJBARDZIEJ OGÓLNYCH TYPÓW INTERAKCJI:
1. niezogniskowane
2. zogniskowane
3. symboliczne
4. transakcyjne
5. wspólnotowe
1. NIEZOGNISKOWANE
Polegają na wzajemnym wspływie nieznanych sobie osób, które oddziałują na siebie w sytuacji niezaplanowanej, gdzie
nagle przyświecają ludziom jakieś wspólne cele, np. ludzie stojący w kolejce jednoczą się gdy pojawia się intruz, który
zakłóca jakiś porządek.
Podłożem więzi tutaj jest poczucie wspólnoty (może być tymczasowe). Ludzie bez zdeklarowanej sympatii siebie
wspierają.
2. ZOGNISKOWANE
Polegają tym, że jakieś znane sobie osoby spotykają się w sytuacji zaplanowanej i oczekiwanej (wykład, kolokwium).
Ludzie poczuwają się do wspólnoty z racji na cele, które im przyświecają.
Podłożem więzi tutaj jest tzw. okresowy cel grupy.
3. SYMBOLICZNE
Mają charakter kulturowy, a więc sięgają do edukacji jako GIS.
Opierają się na tworzeniu więzi między ludz
mi ze względu na ich szacunek do symboli. Symbolem jest każdy el., który
objaśnia ważne dla ludzi wartości (np. symbole narodowe  flaga, godło, hymn).
Podłoże  respekt, czyli poważanie wobec symboli.
4. TRANSAKCYJNE
Pojawiają się gdy zespoły ludzkie lub poszczególne osoby identyfikują się ze sobą lub siebie zwalczają na gruncie praw i
obowiązków im znanych, które implikują nagrody lub krzywdy. Ten typ jest b. istotny w kontekście zarządzania.
Np. sytuacja, w której z dwojga równoprawnych członków grupy, jeden jest promowany a drugi pomijany.
Mamy do czynienia z sytuacją, w której sympatie i resentymenty (niechęć) rozkładają się na zwolenników i
przeciwników. Mamy do czynienia ze zjawiskiem, które nazywamy brakiem jedności.
Podłoże  aprobata albo dezaprobata wobec konkretnych ludzi, funkcji, a nawet idei.
5. WSPÓLNOTOWE
Tworzą się gdy jednostki albo grupy ograniczone:
1. wspólnym celem
2. poczuciem braterstwa czy
3. wzajemną zależnością
siebie wspierają oraz identyfikują się ze sobą.
Podłoże  wspólny los.
Wspólny los występuje np. we wspólnocie sąsiedzkiej.
Związki zawodowe  mają chronić wspólny los pracowników.
ELEMENTY WCHODZ
CE W STRUKTUR
GRUPY
1. zbiory
2. wartości
3. więzi
4. spoistość
18
ZBIOROWOŚCI, KTÓRE S
OPARTE NA WAŻNEJ SPOA
ECZNEJ CESZE
= kategoria społeczna
�� młodzi
�� starzy
�� osoby pracujące, itp.
GRUPY SPOA
ECZNE
To zbiorowości, w których członkowie pozostają w jakichś więziach.
GRUPY SPOA
ECZNE
Zbiorowości społeczne które wytworzyły wewnętrzną organizację, których członkowie pozostają w interakcji społecznej.
Ł� Ta koncepcja zalicza się do teorii funkcjonalnej
GRUPY SPOA
ECZNE
Zbiory Ludzi, którzy w dążeniu do wspólnych wartości splątani są więzią społeczną i wytworzyli wewnętrzną organizację.
GRUP
SPOA
ECZN
ZATEM KONSTYTUUJ
4 ELEMENTY:
1. zbiór osób
2. wartości wspólnotowe
3. więz
społeczna (połączenia międzyludzkie)
4. wewnętrzna organizacja (czyli spoistość)
Z ZAGADNIENIEM GRUPY SPOA
ECZNEJ WI
Ż
SI
3 ELEMENTY: ?
GRUPY SPOA
ECZNE różnią składem ilościowym  od 2 jednostek do tysięcy.
Grupa partnerska  dwie osoby, np. rodzice, przyjaciele, tandemy (np. dubeltowe grupy w pracy  policja, piloci,
sportowcy  kajakarze, w rajdach).
W grupie dubeltowej występuje jeden stosunek interpersonalny  np. w grupie 3 osobowej zaczyna się ich
wielokrotność (3 stosunki)
Gi =
Gi  gęstość interakcji
n  liczba członków w grupie
PRZYKA
AD
Grupa 54 osoby, którą określa wartość n  jest 1431 interakcji. Ta liczba oznacza zagęszczenie owych interakcji.
Wzrost liczby interakcji może wypływać skutecznie lub nieskutecznie na funkcjonowanie grupy dlatego w socjologii
mamy pojecie zależności interakcji.
4 OGÓLNE REGUA
Y ZALEŻNOŚCI STOSUNKÓW INTERPERSONALNYCH:
1. Wzrost liczby członków zwiększa możliwość osiągania celów w grupach zadaniowych.
Np. grupa pracy, grupa zarządzana, partia polityczna.
2. Zwiększenie liczby członków zmniejsza jednolitość grupy, powoduje różnicę w poglądach oraz ogranicza
zgodność podejmowania decyzji.
Ma np. Zastosowanie w służbach specjalnych.
3. Im większa jest liczebność grupy tym słabsza jest zdolność do aktywnego uczestnictwa członków grupy.
Wg tej reguły liczebność grupy wpływa na pasywność jej członków  prawo Olssona. Reguła ta sprzyja powstawaniu z
organizacji masowych, struktur kadrowych zainteresowanych osiąganiem własnych celów.
19
Z prawem Olssona koresponduje tzw. spiżowe prawo oligarchii, które dotyczy organizacji opartych na delegacji władzy.
To prawo zostało sformułowane w latach 30. przez Roberta Michelsa. Wg tej koncepcji powiada się:  w każdej masowej
organizacji, prędzej czy póz
niej musi pojawić się tendencja do zdominowania jej przez kilka jednostek dążących do
przejęcia władzy. Wg Michelsa przekazywanie uprawnień odbywa się w górę i w dół hierarchii społecznej ale w taki
sposób że muszą pojawić się osoby lub grupy dążące do dominacji, które:
a. zawłaszczają sobie przywilej do werdyktów i arbitrażu,
b. roszczą sobie uprawnienia do wypowiadania się w imieniu innych ludzi.
Przykładem działania oligarchizacji, tej reguły jest np. przekształcenie się masowych związków społecznych (głównie
związków zawodowych) w wyraziste grupy społeczne: po pierwsze bierne masy członkowskie, po drugie silnych liderów.
Efekty oligarchizacji:
a. profesjonalizacja funkcji z wyboru
b. biurokracja
c. centralizacja władzy
4. Wzrost liczebności wpływa na częstotliwość i poziom komunikacji w grupie.
W grupach większych poziom i częstotliwość komunikacji są mniejsze niż w grupach małych. Większa częstotliwość
komunikacji i jej jakość przyczynia się do dwóch zjawisk:
a. wzrost lojalności
b. zaangażowanie się w działalność grupy.
Ta reguła wyłoniła kilka stanowisk:
�� G. SIMMEL
Tylko w grupach małych występuje bezpośrednie komunikowanie się członków i dlatego też w grupach dużych trzeba
tworzyć instytucje grupowe, dzięki którym grupy wielkie w ogóle funkcjonują.
W grupach wielkich jedność i ich funkcjonowanie możliwe jest tylko w drodze oderwania się od konkretnych spraw
jednostek na rzecz abstrakcyjnego ujęcia tych spraw. (nie że X jest głodny, ale GA
ÓD jest tematem).
Dla ważnych celów grup formułuje się tzw. proste idee, które są w stanie poruszyć i popchnąć wielkie masy do działania.
Ludzie mogą i często są straszni jeśli uwierzą w proste idee ( zamach smoleński )
PROSTE IDEE
 wszelkie stwierdzenia/fakty które są dostępne (zrozumiałe) dla najbardziej prymitywnych członków wielkich grup.
Często wyrażamy je przez symbole i stereotypy
STREOTYP
to reakcja na rzeczywistość oparte na pogłoskach.
Niebezpieczne są w szczególności manifestacje przeciwieństw  przeciwstawianie ideału Polaka - Katolika (symbol krzyż)
z postacią Komucha. Przejaw  występowanie przeciw tzw.  żydokomunie .
DI VIDE ET IMPERA
Dziel I rządz
 zasada manifestująca przeciwieństwo.
�� PRAWO PARKINSONA
Im bardziej liczebną staje się grupa tym bardziej zachodzi potrzeba tworzenia mniejszych podgrup  instytucje..
Działa tu prawidłowość.
Przyrost podgrup zawsze wpływa na zwielokratniających się struktur mniejszych w strukturach większych.
Z tego prawa Parkinsona wynika że każdy wzrost wielkości jakiejkolwiek części dowolnej organizacji powoduje inne
wzrosty w strukturze organizacyjnej grupy.
Prawidłowość  wzrost taki powoduje przyrost innych strukturek o wartość 5-7%.
Koncepcja fraktalna
 15% przyrostu (bez względu na to co zajdzie). Przykład  relacja pomiędzy liczbą osób w rodzinie, a przystosowaniem
warunków mieszkalnych do liczebności rodziny.
Liczebność grupy wpływa na inne elementy, takie jak:
�� Cele i wewnętrzną organizację.
20
W7 12.04.2013r.
OGRANICZANIE LICZEBNOŚCI JEST NAST
PSTWEM:
1. zachowania egoistycznych celów grupy
2. utrzymania wyróżniającej się hierarchii, stylu życia, wartości czy ideałów
Mówiąc inaczej, z
ródłem dominacji znaczenia grupy jest przekonanie, że znikoma liczba członków jakiejś gromady
stanowi o całości przywilejów i władzy jej członków, pod utrzymania tzw. etosu, bowiem owe wartości, styl życia i ideały
stanowią z
ródło tzw. etosu.
ETOS W UJ
CIU SOCJOLOGICZNYM TO ZESPOLENIE 4 ELEMENTÓW:
1. styl życia
2. wartości
3. ideały (ale także i idee, które są respektowane w jakiejś hierarchii społecznej)
4. hierarchia społeczna (konkretnie zaś umiejscowienie statusów na drabinie społecznych zależności)
Mamy tutaj do czynienia z tzw. wzorami podporządkowania.
ETOS W UJ
CIU ETYCZNYM
Etos to:
1. styl życia,
2. wartości
3. ideały
(bez hierarchii)
Wówczas mamy do czynienia ze wzorami postępowania.
Te zależności dotyczące kwestii egoistycznych grupy, które są określone przez charakter i liczebność jakiejś populacji
zostały zauważone przez Alexisa Charles de Tocqueville.
ALEXISA CHARLES DE TOCQUEVILLE
�� Twórca teorii rozwoju społeczeństwa od arystokracji do demokracji mającej świadczyć o tym, że owe wahnięcia
liczebności populacji oraz aspiracje ludzi żyjących w danej gromadzie, powodują do zmiany społecznej.
�� Jest to jedna z teorii zmian.
�� Wg tejże tendencji występuje jakaś nieuchronność procesów społecznych  rola opatrzności (tak nazywał ją
Tocqueville), natomiast my mówimy o pewnym obiektywnym zjawisku, które prowadzi do koniecznej aspiracji ludzi z
nizin do wyróżnienia.
�� Mówiąc inaczej, w tym ujęciu mamy jakąś próbę albo też oczekiwanie awansu do jakiejś arystokracji, bowiem w tym
znaczeniu arystokracją są te grupy (nieliczne!), które mają przywileje (mają wszystkie te wartości które określają ich
dominację ponad innymi ludz
mi).
�� W ten sposób wyłonił się swoistego rodzaju socjologiczny determinizm (czyli konieczność) - jeśli pojawią się pewne
zdarzenia to muszą dokonać się zmiany.
�� W koncepcji Tocqueville a podkreśla się rolę skłonności indywidualnych jednostek do przekraczania granic
ustalonego porządku społecznego, które rzutują na aspiracje tych jednostek do awansowania do stanu arystokracji
(pewnego egalitaryzmu).  ta charakterystyka ma znaczenie z punktu widzenia cybernetyki społecznej, która
nawiązuje do zarządzania społecznego.
�� W stanie arystokracji zachowany jest parytet liczebności, ograniczania liczebności po to, żeby utrzymać przywileje,
dostęp do władzy, dostęp do dóbr. Stan arystokracji to jest to, co jest podstawą uprzywilejowania pewnych grup.
�� Stan demokracji to jest antyteza, próba jak gdyby zmiany społecznej po to, żeby stać się grupą, która przystępuje do
dóbr. Ta demokracja jest metodą pośredniczącą do uzyskania ważnej oraz oczekiwanej przez ambitne jednostki
pozycji oraz statusu społecznego.
�� Obok tego występuje w grupach obiektywna oraz stała niemożność do wprowadzenia równości absolutnej.
21
RÓWNOŚĆ ABSOLUTNA
�� Kategoria ta jest zakorzeniona w przymusie nierówności, opartym na regule, że w każdym społeczeństwie ludzie
zawsze będą się różnić (np. majątkiem, inteligencją, zdolnościami, sprytem czy też możliwością do konkurencji).
�� Dostęp do dóbr jest ograniczony  dlatego też występuje stała niechęć ludzi uprzywilejowanych do poszerzania swoich
szeregów. Wrogość taka (ludzi, którzy aspirują) jest uzasadniona obiektywnie, mówiąc inaczej zawsze występują,
istnieją ludzie gotowi przejąć cudze dobra oraz przywileje.
�� Zrodzony z tego konflikt dyktuje ciągłość wymiany społecznej. OD ARYSTOKRACJI DO DEMOKRACJI
Ta interpretacja Toceville (czyli te zmiany prowadzące od arystokracji do demokracji i odwrotnie)
jest zakorzeniona w koncepcji dialektycznej!
VILFREDO DAMASO PARETO
KONCEPCJA W
DRUJ
CYCH ELIT
Ma charakter uniwersalistyczny (tzn. że można ją zastosować do różnych okresów historycznych)
Tezy wyjaśniające jej charakter:
1. W każdym społeczeństwie istnieje obiektywna dążność aktywnych grup do wymiany pozycji społecznych i
przywilejów (dzięki temu tworzą się przesłanki do tworzenia nowych elit).
W związku z tym na gruncie tej koncepcji została zbudowana bardzo atrakcyjna i najbardziej sensowna wg Marka
koncepcja elit jaką kiedykolwiek wymyślono w nauce!! Uhuhuhu
2. ELITA to ludzie wyróżniający się swoją techniczną sprawnością do konkurowania z innymi, nie zaś lepsi w
jakimkolwiek znaczeniu (zdolności, majątek, urodzenie).
3. Wymiana elit następuje wskutek nabrzmiałego nagromadzenia poczucia wyższości w klasach (grupach) niższych i
wrażenia niższości w klasach (grupach) wyższych.
4. Struktura społeczna oparta na nierówności podlega ogólnemu prawu SPOA
ECZNEJ OSCYLACJI (falowania, drgania) i
OSMOZY (wymiana, przenikanie), które ukazuje że w społeczeństwach współczesnych występuje skłonność do
wahnięć tam, gdzie równowaga społeczna jest nieustannie zagrożona.
OSCYLACJA-fizyka, OSMOZA-biologia
Na podstawie tego Pareto skonstruował sławną tezę:
�� historia jest cmentarzyskiem arystokracji (czyli elit)
 mówiąc inaczej: gnuśnienie i stagnacja starych elit (zawsze to następuje!) sprzyja pojawianiu się konkurentów (a ci
najczęściej są drapieżni).
Prawo oscylacji społecznej ilustruje ruch wahadła.
Relacja między demokracją a arystokracją  wahadło
rozwój <-> regres
arystokracja <-> demokracja (plebs)
elita
Pareto mówił, że każda zmiana jest elit jest konstruktywna.
22
Podsumowanie
�� Zatem każda epoka wyłania różniące się arystokracje i elity, choć różnią się historycznie, to jednak mają zawsze ten
sam status grup uprzywilejowanych i dominujących.
�� Proces ten odbywa się następująco: jest jakaś arystokracja, która zostaje przezwyciężona przez nową, drapieżną
demokrację, która zdobywa władzę i staje się arystokracją. Potem zaczynają się ruchy odśrodkowe, pojawi się jakaś
demokracja, która będzie chciała tę elitę wykosić!
�� Właśnie taki schemat rywalizacji występuje w historii, bez względu na epokę  to jest społeczny algorytm.
�� Mówiąc inaczej, metoda wędrujących elit ma charakter stały i jest pewnym modelem nieprzerwanym.
Pomimo regresu, zawsze jest postęp społeczny prowadzący do wyższego poziomu demokratyzacji. !!
Wg Pareto elity pojawiły się na wyższych poziomach zorganizowania społeczeństwa  to jest głównie związane z
powstaniem państw.
WSPÓLNE WARTOŚCI I FUNKCJE GRUPY
To kolejny element konstytutywny grupy!
�� W licznych grupach zadania, sposób działania i organizacja wyznaczają liczbę członków.
Przykład  grupy nieformalne (przyjacielskie, rówieśnicze); właściwością grup nieformalnych jest  liczba osób w tych
grupach jest ograniczona.
�� Istnieją grupy o bardzo specjalistycznych cechach, których organizacje oraz cele determinują dokładnie ich
liczebność.
Przykład  grupy wojskowe, sportowe, grupy pracy, czy szkolne  to grupy formalne.
�� Istotną właściwością grup społecznych opartych na liczebności jest kształtowanie tzw. wzoru fizycznego oraz
tzw. wzoru osobowościowego.
WZÓR FIZYCZNY
Wzór zewnętrzny  to jakaś struktura naszego myślenia oparta na analizie i ocenie osoby  jak wygląda, jak myśli, jak
czuje.
Określają go następujące parametry: wiek, wzrost, płeć, wygląd, zdolności organizmu (czy ktoś jest zdrowy, czy ma jakieś
somatyczne wady) ale także (tutaj jest istota identyfikacji!) wszystkie inne elementy które są identyfikowane przy
pomocy zmysłów  ale w szczególności zaś wzroku i słuchu.
WZÓR OSOBOWOŚCIOWY
Wzór wewnętrzny  określa zespół cech moralnych i psychicznych.
Muszą one być takie, dzięki którym człowiek jest oceniany pozytywnie.
�� W tym znaczeniu, te dwa wzory stanowią wartość dla zbioru osób.
Wartość ta orzeka jak postrzegany jest (pozytywnie lub negatywnie) dany członek grupy, a przez to jak oceniana jest
cała grupa.
�� Znaczenie wzoru fizycznego polega na tym, że pełni on rolę środka identyfikacji człowieka jako członka jakiejś grupy,
tymczasem wzór osobowościowy pełni rolę wskaz
nika kontaktów w jakie można wchodzić z konkretną osobą,
jednostką.
�� Wzór osobowościowy jest postrzegany jako drugi w kolejności. Fizyczny idzie pierwszy.
Wzór osobowościowy ma znaczenie dopiero po identyfikacji wzoru fizycznego.
�� Te wzory rzutują na zasady identyfikacji (czyli poprzez pryzmat jednostki) które związane są z
wartościami, celami i charakterem rozpoznawanej zbiorowości.
�� Najważniejszym czynnikiem czyli elementem konstytutywnym grupy są wspólne wartości pojmowane jako cele.
Czyli cele grupy są wartościami.
Wartości to wszystko to, co jest najbardziej cenne oraz cenione przez człowieka.
Cele  wspólne działanie, które występuje w grupach, albo też jakiś punkt pożądania czegokolwiek, do osiągnięcia
którego zmierza grupa / jednostka.
23
Występują dwa stanowiska identyfikujące grupy ze względu na wspólne wartości:
1. Koncentryczne (stanowisko proste)
2. Funkcjonalne (stanowisko złożone)
KONCENTRYCZNE
Jan Szczepański, II połowa XX wieku
Grupa społeczna polega na skupianiu się ludzi wokół wspólnych wartości.
FUNKCJONALNE
Ameryka
 grupa jest rozpoznawana w szerszym zbiorze społecznym poprzez wkład i jej znaczenie dla innych systemów
społecznych.
Tutaj mamy do czynienia z pojęciem tzw. ośrodka grupowego.
OŚRODEK GRUPOWY
- wyróżnik jakiejś zespolonej populacji, którym są (czyli tym ośrodkiem grupowym) rezultaty i skutki działania jakiejś
grupy, które pojmowane są jako wartości albo cele będące atrakcyjnymi przy realizacji jakiegoś ogólnego zadania przez
jakąś populację, jakąś gromadę.
W tej wersji funkcjonalnej wartości wspólne dla danej grupy są jej funkcją, bowiem
1. coś znaczą,
2. coś objaśniają i
3. budują
i dlatego są kryterium działania ludzi skupionych w grupie wokół społecznie istotnego celu.
Cel albo rezultat działania (w sensie funkcjonalnym) staje się również wartością bo określa inne walory (wartości), które
służą przy osiąganiu jakiegoś celu.
Jeden z twórców tego kierunku Robert Merton
�� W ujęciu funkcjonalnym Roberta Mertona, funkcja grupy nie może być kojarzona z motywami, pobudkami
działania jej członków ale z ogólnym, zbiorowym skutkiem tego działania.
�� O ile funkcja grupy jest wartością, mierzalna z punktu widzenia przydatności (wkładu dla innych systemów),
o tyle w konkretnej grupie wkłady (czyli funkcje) mogą się różnicować.
Zważywszy na to różnicowanie się działań przydatnych dla innych grup, spełniane na ich rzecz funkcje mogą być:
1. jawne i ukryte
2. świadome i niezamierzone
3. przypisane i rzeczywiste
To rozróżnienie służy do rozstrzygnięcia tego:
�� co w grupie jest efektem zaprogramowanych działań i opisują je funkcje jawne, świadome i przypisane;
�� a co jest rezultatem działań niezaprogramowanych (tu z kolei mamy do czynienia z funkcjami ukrytymi,
niezamierzonymi i rzeczywistymi).
�� Funkcje planowane  jawne, świadome i przypisane
�� Funkcje nieplanowane  ukryte, niezamierzone i rzeczywiste
ale one zawsze występują w połączeniu!
Podsumowanko
Funkcja grupy jako wartość pełni również zadania służebne wobec odkrywania innych wartości (np. moralnych czy
ekonomicznych) wspomagających osiąganie wspólnego celu we wspólnym działaniu.
24
PRZYPOMNIENIE - 4 ELEMENTY KONSTYTUTYWNE GRUPY
1. zbiór osób
2. wartości wspólnotowe
3. więzi
4. wewnętrzna organizacja grupy
WI
y
SPOA
ECZNA
�� Często nazywana także więzią grupową.
�� Reguluje i tworzy spoistość, a stąd skuteczność zbioru ludzi.
Więz
społeczna ma 4 znaczenia:
1. To forma organizacji grupy, która opisuje właściwości/funkcje scalające jej wewnętrzną organizację.
2. To stosunek społeczny który zespala członków danej grupy.
3. To wspólna świadomość grupy.
4. To mechanizm scalający jednostki danej zbiorowości.
Uogólniając  więz
to zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej skupiający jednostki,
grupy, podgrupy oraz każde/ inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.
Wspomniane elementy składowe zbiorowości to najogólniej:
1. organizacje społeczne,
2. wzory zachowań
3. i role społeczne,
które w zespoleniu zapewniają współżycie członków grupy w procesie zaspokajania potrzeb zbiorowych oraz
indywidualnych.
Te elementy scalone więzią służą także rozwiązywaniu konfliktów, jakie rodzą się nieuchronnie w procesie zaspokajania
potrzeb. Zaspokajanie potrzeb jest strategicznym celem grup i jednostek.
W POLSCE WYST
PUJ
DWA STANOWISKA OGÓLNE NA WI
y
SPOA
ECZN
:
1. RODZIME, NASZE - Jan Szczepański
Więz
traktuje się jako wewnętrznie zorganizowany i uporządkowany system scalający jednostki i grupy, który przyjmuje
wzajemność lojalność członków zbiorowości za podstawy współpracy i przeciwstawiania się innym (czyli obcym często)
zbiorom ludzi.
2. AMERYKAC
SKIE
Więz
społeczna to zespolenie grupowe które łączy i skupia jednostki w jakąś społeczną całość zwaną grupą.
Więz
społeczna nie może istnieć poza grupą.
Z pojęciem więzi społecznej koresponduje pojęcie integracji, które oznacza:
v� po 1 spójność,
v� po 2 skoordynowanie i
v� po 3 zwartość jednostek oraz grup.
INTEGRACJA
to sprzyjające osobom i korzystne funkcjonowanie oraz organizowanie się jakiejś zbiorowości.
Z kolei niekorzystne funkcjonowanie i organizowanie się jednostek i grup to DEZINTEGRACJA.
Grupa społeczna, aby istnieć musi być zintegrowana normatywnie czyli musi posiadać:
1. wspólne wzory życia
2. zrozumiałe dla jednostek normy i prawa
3. a także wspólne wartości
25
W socjologii konwencjonalnej (ogólnej) więz
grupowa rozpatrywana jest w trojakim znaczeniu:
1. psychospołecznym
2. strukturalnym
3. synkretycznym (mieszanym - psychospołecznym i strukturalnym zarazem)
* Uwaga! Chwalił się, że to on wprowadził pojęcie  synkretyczność !
WI
y
SPOA
ECZNA W ZNACZENIU PSYCHOSPOA
ECZNYM
Więz
społeczna to świadomość zbiorowa rozumiana jako poczucie łączności międzyludzkiej, bądz
też poczucie
solidarności (wspierania się).
Więz
tego typu określana jest terminem identyfikacji.
IDENTYFIKACJA
czyli utożsamianie się jednostki w grupie - oznacza, że z jednej strony następuje podporządkowanie się wzorom,
normom, prawom i wartościom panującym w grupie, a z drugiej oznacza świadomą łączność z członkami w grupie.
Ta świadoma łączność jednostki z innymi jednostkami w grupie jest efektem wolicjonalnym, czyli zależnym od wyboru
więzi przez nas. Świadoma łączność wyklucza narzucanie więzi z zewnątrz w sposób wymuszony albo siłowy.
W przeszłości wyłoniły się 2 stanowiska na to psychospołeczne znaczenie:
Zwrócić uwagę
1. August Conte - więz
grupowa to naturalne dążenie do współdziałania.
na stanowisko
2. Durkheim - dla niego więz
była przestawieniami grupowymi, które oparte było Durkheima!
silnie na solidarności mechanicznej oraz słabo na solidarności organicznej.
SOLIDARNOŚĆ MECHANICZNA
to trzy rodzaje wspólnoty: wspólnota idei, wspólnota moralna i wspólnota światopoglądu.
�� WSPÓLNOTA IDEI  pojęć, wyobrażeń, dotyczy także ideałów czyli wzorców i wzorów osobowych.
�� WSPÓLNOTA MORALNA  normy, wartości i etosy (etos tutaj pojmowany w sensie etycznym).
�� WSPÓLNOTA ŚWIATOPOGL
DÓW  religie, ideologie, przekonania.
SOLIDARNOŚĆ ORGANICZNA
wspólnota społeczna zrodzona ze społecznego podziału pracy.
Społeczny podział pracy jako więz
wspólnotowa  tę koncepcję rozbudował KAROL MARKS.
Wg Durkheima więz
grupowa to zespół wierzeń, uczuć i idei, które trwają w grupie pomimo wymiany pokoleń.
Polska interpretacja psychospołecznego ujęcia więzi
�� STANIA
AW OSSOWSKI lata 30 i 60 XX wieku.
Ustalił 5cio punktowy charakter definiowania więzi społecznej (powiedział, że tego nie musimy notować ale myślę,
że warto zapamiętać, że był taki Ossowski).
�� Był też Florian Zdanicki  również bardzo ważny socjolog polski
Więz
społeczna to zamierzone działanie, które stanowi o sile grupy.
Zbiór ludzi staje się grupą społeczną wtedy, gdy zjawia się świadomość łączności społecznej zakorzenionej w
indywidualnej intencji czy woli do zachowania wspólnoty osób podobnych. (tego raczej nie trzeba się uczyć)
26
WI
y
SPOA
ECZNA W ZNACZENIU STRUKTURALNYM
Więz
rozumiana jest jako zespół stosunków społecznych czyli określonych tu zbiorów interakcji, wiążących wszystkich
członków w grupę.
Tutaj występuje parę stanowisk:
�� W ujęciu amerykańskim - więz
jest pojmowana jako pewien typ, model, wzór interakcji (czyli stosunków społecznych)
gdzie występują wspólnie uznawane wierzenia, wartości oraz świadomość odrębności grupowej.
�� W polskim piśmiennictwie socjologicznym  SZCZEPAC
SKI  więz
jest interpretowana jako ogół stosunków
społecznych zachodzących miedzy członkami grupy podporządkowanych jedynemu stosunkowi dominującemu.
o stosunek społeczny to system unormowanych czynności i świadczeń wykonywanych przez partnerów na
podstawie wzajemnych uprawnień i obowiązków.
o stosunek dominujący to ten, który stanowi dla partnerów najbardziej czytelne i oczywiste z
ródło
zależności czyli więzi (ważne!)
Przykłady stosunku dominującego:
w rodzinie  pokrewieństwo, w grupie szkolnej  zdobywanie wiedzy, w grupie pracowniczej  współdziałanie.
STOSUNEK SPOA
ECZNY W UJ
CIU STRUKTURALNYM ZAWIERA 3 ELEMENTY:
1. dwóch partnerów,
2. łącznik pomiędzy partnerami ( platforma stosunku społecznego, może nią być jakiś przedmiot, postawa,
sytuacja, interes),
3. układ powinności i obowiązków, a więc unormowanych czynności które partnerzy powinni wobec siebie
wykonywać.
W każdym stosunku społecznym występuje określona podstawa zależności.
(w pokrewieństwie  pochodzenie od siebie (biologiczne  z genów, społeczne  np. adopcja), w stosunkach sąsiedzkich
 bliskość zamieszkiwania, w stosunkach służbowych  przyjęcie określonego stanowiska w strukturze hierarchicznej
zakładu pracy lub instytucji).
W UJ
CIU STRUKTURALNYM WYRÓŻNIAMY DWA RODZAJE ZALEŻNOŚCI W WI
ZIACH SPOA
ECZNYCH:
1. funkcjonalne
2. intencjonalne
FUNKCJONALNE
 wynikają ze struktury działania społeczeństwa. Są to zależności:
a. obiektywne -> np. język
b. instytucjonalne -> np. państwo
c. unormowane -> np. prawo, moralność
d. przedmiotowe -> np. pieniądz
INTENCJONALNE
- wynikają z bezpośrednich indywidualnych zamierzeń jednostek stanowiących podstawę stosunków międzyludzkich.
Zależności intencjonalne są trojakie:
�� Nieformalne (czyli umowne)
�� Podmiotowe (czyli takie, które zawsze odnoszą się do człowieka)
�� Subiektywne (własne, indywidualne)
27
WI
y
SPOA
ECZNA W ZNACZENIU SYNKRETYCZNYM
Więz
społeczna to ogół stosunków społecznych łączących członków danej grupy oraz suma postaw jej członków.
W płaszczyz
nie pierwszej - stosunków społecznych  więz
to rzeczowo (konkretnie) określone wspólności i związki
między ludz
mi.
I tutaj więz
tworzą:
1. wspólności i więzy krwi
2. związki pochodzenia i terytorium
3. wspólności kultury w różnych jej dziedzinach
4. wspólna organizacja życia zbiorowego
W płaszczyz
nie drugiej - postaw członków grupy  więz
to swoiste stany i akty świadomości.
Tutaj więz
tworzą:
1. poczucie szczególnej łączności pomiędzy ludz
mi
2. poczucie wzajemnej zależności
3. manifestacja tego poczucia, czyli łączności i zależności, w zachowaniach i działaniach indywidualnych i grupowych
3 TYPY SYNKRETYCZNEJ WI
ZI SPOA
ECZNEJ:
1. naturalna
2. zrzeszeniowa
3. stanowiona
WI
y
NATURALNA
 występuje w grupach społecznych, których pochodzenie i pokrewieństwo tworzą podstawę społecznego powiązania
ludzi i ich wzajemnej zależności .
�� Szczególna rola w społeczeństwach plemiennych i etnicznych.
WI
y
ZRZESZENIOWA (!)
 powstaje na zasadzie dobrowolnych związków kreowanych przez ludzi, którzy przystępując do jakichś asocjacji
(stowarzyszenia) uzależniają się wzajemnie od siebie i zobowiązują do odpowiednich działań.
�� Więzi te są właściwe dla organizacji społecznych, związków zawodowych, partii politycznych  wszelkich
stowarzyszeń.
WI
y
STANOWIONA
 jest przeciwieństwem więzi zrzeszeniowej i występuje w takich zbiorach, w których podziały członków i systemy
styczności stosunków zostają narzucone z zewnątrz lub są ustalone siłą albo prawem stanowionym przez szersze grupy
społeczne (np. przez państwo).
o Więzi tego typu panują np. w internatach, domach poprawczych, więzieniach, obozach koncentracyjnych, ale też
w tzw. grupach zuniformizowanych  np. wojsko, policja  w każdych grupach siłowych.
o Więzi stanowione są typowe dla grup, które wykonują nietypowe niebezpieczne zadania  straż pożarna, celnicy.
�� Więz
stanowiona ustala strukturę stosunków społecznych i interakcji na gruncie określonych i ściśle
egzekwowanych sankcji karnych oraz arbitralnie (odgórnie) sformułowanych przepisów.
28