COVER STORY
Wiedzieć,
gdzie będzie krążek...
W 1994 roku miałem szczęście szkolić się w USA. Wśród materiałów, które wów-
czas otrzymałem, znalazł się również podręcznik zarządzania strategicznego,
gdzie znalazłem zdanie słynnego hokeisty Wayne`a Gretzky ego. Podobno miał
on powiedzieć:  Wszyscy na lodowisku widzą, gdzie jest krążek; sztuka polega
na tym, żeby wiedzieć, gdzie będzie on za chwilę  i tam się ustawić . Rozmawia-
my z dr. med. Krystianem Oleszczykiem, od 15 lat dyrektorem GCR  Repty ,
szpitala, który właśnie obchodzi 45-lecie działalności.
Marek Jarzębski: Gdzie zatem panie dyrekto- pierwsze, stałe podnoszenie kwalifikacji ich żale. Chcę natomiast zwrócić w tym
rze będzie krążek? ludzi, a po drugie dbałość o wyposażenie, miejscu uwagę na fakt, iż zarządzający du-
Krystian Oleszczyk: Odpowiedz
jest trwałość budynków i kondycję finansową żymi szpitalami otrzymali pewną strukturę
jeszcze bardziej ogólna niż pańskie placówki. niejako w spadku. Ich wpływ na jej kształt
pytanie. Kilka lat temu Nagrodę Nobla jest bardzo ograniczony (co nie znaczy, że
w dziedzinie zarządzania przyznano za To zacznijmy od finansów. Podstawowym z
ró- nie dokonaliśmy w  Reptach wielu istot-
sformułowanie pewnych ogólnych tez dłem finansowania  Rept jest kontrakt z NFZ. nych zmian). Gdybym na przykład miał
dotyczących zarządzania w środowisku Czy widzi pan możliwości dywersyfikowania skonstruować zupełnie nowy podmiot,
nieprzewidywalnym. Środowisko, w któ- przychodów? mógłbym pozbyć się tego całego  pięć-
rym działamy, za chwilę będzie jeszcze Dla szpitala głównym z
ródłem finansowa- dziesięcioletniego garbu , przeprowadzić
bardziej nieprzewidywalne niż jest dzisiaj. nia rzeczywiście jest kontrakt. Staramy się kalkulację, zoptymalizować koszty i pod-
Ono zmienia się bardzo dynamicznie. pozyskiwać również dodatkowe dochody, jąć decyzję, czy taki projekt ma sens, czy
Trwałych punktów odniesienia  finanso- tak z działalności medycznej, jak i pozame- też nie. Dyrektor SPZOZ-u nie ma takiej
wych, politycznych czy organizacyjnych dycznej. Na przykład na zasadach wolnego możliwości. Szpital po prostu musi być, bo
 jest bardzo niewiele. rynku wykonujemy część świadczeń na są chorzy, bo w powiecie nie ma innego.
Skoro zatem świat otaczający zakład rzecz innych podmiotów opieki medycz- Nie ma też chyba jeszcze przyzwolenia na
opieki zdrowotnej jest zmienny, płynny, nej. W odróżnieniu od NZOZ-ów, prawo większe prywatyzacje.
powinniśmy zachować maksymalną ela- nie pozwala nam na leczenie chorych poza
styczność, zdolność przystosowania się systemem. To jest zupełnie niezrozumiałe Inicjatyw w tym kierunku też zbyt wielu nie
do każdych nowych warunków, pojawia- i  jak sądzę  również niekonstytucyjne, widać.
jących się wyzwań, nowych produktów ponieważ dzieli podmioty na lepsze i gor- Widać za to ogromny opór pracowników
etc. Powinniśmy działać jak radar, który sze, skrępowane i bardziej swobodnie publicznych zakładów, których zarobki
stale śledzi otoczenie. I umieć wykorzy- działające na rynku. są wprawdzie rażąco niskie, ale którzy,
stać zebrane informacje dla dostosowa- nie widząc dla siebie żadnej możliwości
nia naszej jednostki do tych zmiennych NZOZ-y oburzają się, bo wprawdzie mogą zaistnienia na rynku, bronią swoich miejsc
warunków. Tyle, jeśli chodzi o otoczenie leczyć  za pieniądze , ale czują się dyskry- pracy za wszelką cenę.
zewnętrzne. minowane w kontraktach.
Co zaś tyczy się  wnętrza jednostki A czy widział pan NZOZ, który splajtował? Nie kusi pana, żeby sprywatyzować  Repty ?
 należy koncentrować się na umacnia- No, chyba że został z
le skonstruowany lub Nigdy nie zastanawiałem się nad tym
niu jej zasobów. Mam tu na myśli po był nieumiejętnie zarządzany. Rozumiem poważnie.
7
REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
COVER STORY
Dlaczego? Nie należy pomagać upadającym zakładom? ...załoga (cytując premiera) odpowiada: yes,
Ponieważ nie widzę ideologicznej wyższości Pomoc ma sens tylko wtedy, jeśli wiąże się yes, yes! Dlaczego?
podmiotów prywatnych nad publicznymi ani z poważną, a nie udawaną restrukturyza- W badaniu zapytaliśmy także, czy praca
odwrotnie. Na świecie są zarówno świetne, cją. Tymczasem u nas dalej uruchamia się w tym szpitalu jest z
ródłem satysfakcji
jak i marne szpitale publiczne i prywatne, środki na fikcyjne programy restrukturyza- zawodowej? i otrzymaliśmy duży odsetek
przy czym rynek podmiotów niepublicznych cyjne, o których wszyscy wiedzą, że nigdy odpowiedzi twierdzących (ryc. 2). Wysoka
stawia nieco większe wymagania. nie będą zrealizowane. Być może, gdyby lojalność wobec zakładu wynika z tego,
Owszem formuła SPZOZ jest dla dyrektora w służbie zdrowia działały prawa rynku, co ci ludzie wzajemnie sobie tu dają:
nieco dokuczliwa. Głównie dlatego, że te środki nie byłyby marnowane. z dobrej organizacji, dobrej współpracy,
spowalnia proces decyzyjny. Nie chcę przez poczucia wykonywania pracy sensownej,
to powiedzieć, że mam złe kontakty z radą Pacjenci mówią: Jak cię w  Reptach nie wyleczą, która owocuje szacunkiem pacjentów
społeczną czy organem założycielskim, nie- to nikt inny tego nie zrobi. To zasługa wysokich i satysfakcją.
mniej np. procedury akceptacji projektów kwalifikacji i umiejętności załogi? Ale jest i druga strona medalu  rynek
trwają, a czas w warunkach gospodarki Wyręczył mnie pan w odpowiedzi. Jeśli jakiś pracy. Zdaję sobie sprawę, że gdyby w na-
rynkowej ma bardzo istotne znaczenie. duży publicznie w ciągu czterdziestu pięciu szym otoczeniu działały podmioty gotowe
lat oceniany podmiot jest tak postrzegany, zapłacić więcej, znacznie trudniej byłoby
A spółka pracownicza? wartość przytoczonej opinii pozostaje bardzo mi utrzymać tak dobrą załogę. Zdarzało
To mogłoby być świetne rozwiązanie. Pi- duża. Gdybyśmy istnieli krótko, kilka lat, się, że opuszczali nas zdolni fachowcy,
łeczka nie jest jednak po stronie dyrektora. można by powiedzieć: świetnie wystartowali, w których rozwój dużo zainwestowaliśmy.
Ja mogę zarządzać zakładem, tak publicz- rokują dobrze, poobserwujmy ich. Jeśli nato- Na szczęście dotyczyło to pracowników
nym, jak i prywatnym. Powiem więcej, ja miast, pracując z najciężej poszkodowanymi niemedycznych. Alternatywą dla nieak-
nawet nie mam czasu na myślenie o tym, (a głównie tacy do nas trafiają), po kilkudzie- ceptującego zasad wynagradzania w służ-
żeby przekonywać kogokolwiek o potrze- sięciu latach nasze zespoły wciąż cieszą się bie zdrowia pracownika medycznego jest
bie prywatyzowania tego szpitala. dobrą opinią, to wydaje mi się, że jej ciężar wyjazd za granicę. To jednak wiąże się
gatunkowy jest znaczący. z poważnym wyborem życiowym, a nasza
Uparcie drążę ten temat, bo wciąż słyszę Posiadanie takiej opinii w ekonomii określa załoga nie jest już bardzo młoda.
opinie, że SPZOZ to taka dziwaczna forma, się czasami jako dodatkowy zasób. U nas
którą nie da się efektywnie zarządzać. pracują nań i wysokie kwalifikacje załogi, Czy związki zawodowe nie przeszkadzają
Istnieje coś takiego jak nieuprawniona i dobra organizacja pracy, i dobre zarządza- w zarządzaniu szpitalem?
tendencja do uogólnień. O szpitalach mówi nie. Dysponujemy rzecz jasna bardzo dobrym Boję się, że zabrzmi to jak kokieteria,
się na ogół językiem menedżerów, którzy wyposażeniem, niemniej  jak to się mówi ale moje doświadczenia z działaczami
mają problemy. Tymczasem z mojej wiedzy  czynnik ludzki decyduje. związkowymi są zupełnie inne niż wielu
wynika, że co najmniej 1/3 dużych szpitali kolegów dyrektorów. Oczywiste jest, że
w Polsce jest świetnie zarządzana, doskona- A ile pan płaci załodze? związki wyrażają dezaprobatę wobec wy-
le wyposażona i nie ma przeterminowanych Katastrofalnie mało. Średnia na etat, z uwzględ- sokości (a raczej niskości) wynagrodzeń.
żadnych znaczących zobowiązań. Cały czas nieniem dyżurów, wynosi ok. 1,6 tys. zł. Nawet nie próbuję z nimi polemizować,
mówimy o tych, którym się nie udaje, na- Pielęgniarki otrzymują ok. 1,1 tys. zł wynagro- zwłaszcza że myślę tak samo.
tomiast nie pokazuje się placówek, które dzenia podstawowego. Lekarze z II stopniem Jestem dyrektorem od piętnastu lat i z tej
odnoszą sukces. Inna rzecz, że ci, którym się specjalizacji  ok. 1,8 tys. zł. Do tego dochodzą perspektywy wydaje mi się, że jedynym
świetnie powodzi  pozostając pod presją pochodne, ale też potrącenia. Zatem nasze sposobem na dobre kontakty ze związkami
środowiska  dość niechętnie o sobie mó- wynagrodzenia w sposób rażący odbiegają zawodowymi jest dostarczanie im pełnych,
wią. Znam wielu dyrektorów wyśmienitych od średniej krajowej, która zdaje się do- wyczerpujących informacji dotyczących
szpitali, którzy w ogóle nie chcą się chwalić, chodzi już do 3 tys. W moim przekonaniu sytuacji zakładu. W  Reptach działacze
bo a nuż coś im odbiorą, tylu przecież jest średni personel powinien zarabiać właśnie biorą udział w cotygodniowych odprawach
słabszych i potrzebujących... Funkcjonuje tyle. Z przeprowadzonych przez nas badań zarządu szpitala i wiedzą wszystko, więc
taki mechanizm, żeby pomagać, nieraz za wynika, że 76% pracowników swoje wynagro- mają poczucie, że nie są okłamywani.
wszelką cenę, tym, którzy ledwie zipią.... dzenie ocenia jako złe lub bardzo złe (ryc. 1), Skoro dysponujemy takim samym zaso-
 bo to jedyny pracodawca w powiecie, bo ale na pytanie:  Czy wiążesz swoją przyszłość bem informacji  nasze wnioski też są
do innego szpitala daleko etc. ze szpitalem ... takie same.
8 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
COVER STORY
W kraju aż huczy od informacji o akcjach
Jestem zadowolony z mojego wynagrodzenia Praca w tym szpitalu jest z
ródłem satysfakcji zawodowej
protestacyjnych lekarzy walczących o wyższe
Zdecydowanie nie (140) Raczej tak (21) Zdecydowanie nie (11) Raczej tak (140)
pensje. Kiedy ostatni raz dał pan załodze
Raczej nie (82) Zdecydowanie tak (3) Raczej nie (23) Zdecydowanie tak (54)
podwyżkę?
Ani tak, ani nie (48) Ani tak, ani nie (66)
W oparciu o katastrofalną ustawę  203 ,
1% 4%
7%
18%
8%
która de facto przetrąciła kręgosłup wielu
instytucjom. W sposób graniczący chyba
16%
z cudem w dziedzinie zarządzania wypła-
48%
ciliśmy całą tę podwyżkę, gwarantując ją
22%
odpowiednimi zapisami w umowach o pra-
cę. Dwukrotnie też  w roku 2004 i 2005
 załoga otrzymała premię świąteczną, co
zresztą spowodowało, że mieliśmy ujemny
28% 48%
wynik finansowy (postanowiłem zaryzy-
Ryc. 1. Ryc. 2.
kować, mając nadzieję, że NFZ zapłaci
nam za całość nadwykonań, tymczasem
dostaliśmy mniej niż nam się należało). inwestował je w procedurę specjalnych chorych. Wykorzystując wszystkie moce,
konkursów w służbie zdrowia. Z tych środ- możemy rocznie przyjąć 8 tys. pacjen-
Czy chociaż kontrakt na 2006 rok jest wy- ków udało nam się kilka razy skorzystać. tów stacjonarnych. Skierowań wpływa
starczający? Powyższe było dla nas zjawiskiem zupełnie 13-15 tys., więc żeby zagwarantować
Nie jest. O roku 1999 działamy tak jakby nowym, ponieważ były to pierwsze pienią- sobie tzw. pełne obłożenie  nie musimy
jeden z naszych 12 oddziałów pracował dze z samorządu województwa śląskiego, wykonywać żadnych działań. Zabiegi mar-
bez kontraktu. To stały element gry. jakie pojawiły się od roku 1998. I to na ketingowe wykonujemy natomiast po to,
Co roku mamy nadwykonania, za które dodatek znaczące, stanowiące więcej niż żeby umocnić naszą pozycję, aby zobiek-
NFZ, kiedy ma pieniądze, płaci, a jak nie 10-15% naszego budżetu. tywizować to przekonanie, o którym pan
ma  nie płaci. mówił. Jednym z najlepszych sposobów
 Repty to także ośrodek naukowy. jest działalność naukowa (publikowanie
To skąd pan bierze środki na te wszystkie Ma to swoje uwarunkowania historyczne. obiektywnych wyników) i dydaktyczna.
niemałe przecież inwestycje, choćby termo- Od początku działały tu osoby liczące Jesteśmy szpitalem posiadającym akredy-
modernizację całego obiektu czy kriokomorę, się w świecie nauki. Trzeba wymienić tację Ministerstwa Zdrowia do prowadze-
w której otwarciu uczestniczyłem ostatnio? prof. Hieronima Powiertowskiego, świa- nia specjalizacji lekarzy i fizjoterapeutów
Szpital ma hojnych sponsorów? towej sławy neurochirurga. Do roku 2002 w dziedzinie rehabilitacji. Organizujemy
Sponsorom i darczyńcom  których ogrom- funkcjonowała u nas Klinika Rehabilitacji kursy akredytowane przez Centrum Me-
nie cenimy  zawdzięczamy rzeczywiście Śląskiej AM, której pierwszym kierowni- dycznego Kształcenia Podyplomowego.
całkiem sporą liczbę urządzeń, które na kiem był doc. Józef Juszko, a spuściznę po Działamy również poprzez obecność
przestrzeni lat udało nam się zainstalo- nim przejęła prof. Krystyna Dobosiewicz. w krajowej i europejskiej sieci szpitali
wać. Niemniej trzeba jasno powiedzieć, W chwili obecnej pracuje u nas prof. Józef promujących zdrowie. Dbamy o kontakty
że ich pomoc nie może rozstrzygać o losie Opara, który niedawno miał wystąpienie z mediami, kiedy mamy coś ważnego do
szpitala. Nasz szacunek dla nich jest nie- na światowym kongresie neurorehabi- zakomunikowania  czyli często.
skończony. Pomagają nam wykonać pewne litacji, a w najbliższych dniach organi-
cząstkowe zadania. Natomiast ich udział zuje w  Reptach konferencję naukową Ważnym obszarem oddziaływania marketin-
w całości rocznych przychodów szpitala poświęconą rehabilitacji pacjentów po gowego jest środowisko decydentów.
oscyluje wokół 1,5%. udarach mózgu. Osobą wykazującą dużą W normie ISO 9001 określa się to jako
Mamy inne poważne z
ródła finansowania, aktywność naukową jest dr Jerzy Rybicki. dobre kontakty z dostawcami. Naszym do-
o których zresztą pisałem niedawno na ła- Podczas ubiegłorocznego kongresu kar- stawcą jest przecież także NFZ, który usi-
mach  OPM 1. Są to fundusze europejskie, diologicznego w Katowicach wygłosili- łujemy uzbrajać w informacje o powadze
specjalne programy ministerialne i zasoby śmy cztery doniesienia. Nasze trzy prace i randze naszego leczenia. Są nimi samo-
organu założycielskiego, który w ostatnich zostały zakwalifikowane na europejską rządy zawodów medycznych, nasz organ
latach wypracował pewne nadwyżki i za- konferencję na temat prewencji i rehabi- założycielski, który cały czas informujemy
litacji kardiologicznej, która odbędzie się o naszych osiągnięciach i potrzebach.
w maju w Atenach. Osobą aktywną na-
ukowo i stale rozwijającą się jest dr Anna Lubi pan muzykę kameralną? Zadałem to
Zielińska-Meus. pytanie, ponieważ miałem okazję wysłuchać
w  Reptach koncertu Kwartetu Śląskiego,
Czy publicznemu szpitalowi zależy na pozyski- który zorganizował pan dla załogi z okazji
waniu pacjentów? Po co wam marketing? podsumowania ubiegłego roku. Było bardzo
Zacznijmy od pacjentów. Oczywiście, że uroczyście.
nam zależy! To przecież główny powód To już tradycja. Muzycy zagrali u nas po
istnienia szpitala. raz bodaj dziesiąty. Koncert był częścią
szerszego projektu pod nazwą  Muzyczna
Ale oni sami i tak do was przyjdą. akademia zdrowia , w ramach którego
Ktoś mógłby powiedzieć, że jesteśmy co czwartek pacjenci i pracownicy mogą
w komfortowej sytuacji, bo nie ma w kraju uczestniczyć w jakimś wydarzeniu mu-
drugiego szpitala, który dysponowałby zycznym.
12 oddziałami rehabilitacyjnymi. Mamy
1
też markę, o której pan wcześniej wspo- Krystian Oleszczyk: O inwestowaniu.  OPM
minał. Naszym problemem jest nadmiar nr 3/06, s. 64
9
REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006