+
WYCENA PRZEDSI
BIORSTW
Dr Piotr Bober
2
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
WYCENA
w znaczeniu w literaturze
potocznym przedmiotu
określenie wartości lub ustalenie ceny w ma różną treść i pojemność, co zależy
walucie krajowej przede wszystkim przede wszystkim od przedmiotu, celu i
rzeczy, chociaż może się on odnosić zakresu wyceny. Można wyceniać
również do wartościowania zdarzeń (wartościować) pracę, zapasy materiałów,
zwłaszcza o charakterze gospodarczym. produkcję w toku. Termin o tej samej
nazwie stosuje się również do
przedsiębiorstwa jako całości oraz majątku
rzeczowego i finansowego
przedsiębiorstwa, który ma swoje
odzwierciedlenie w bilansie.
3
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Cena Cena kompromisu
transakcyjna
(umowa kupna-sprzedaży)
(cena nabycia)
4
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Wycena Wycena majÄ…tku
przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa
5
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Przedsiębiorstwo obejmuje:
1. rzeczowe i finansowe składniki majątku (np. budynki,
budowle, maszyny i urządzenia, gotówkę na rachunkach
bankowych),
2. pracowników o ściśle określonych kwalifikacjach i
umiejętnościach, określoną strukturę organizacyjną,
reputacjÄ™ na rynku, powiÄ…zania z otoczeniem, warunki
kredytowania, sieć dostawców i odbiorców, powiązania
kooperacyjne, system informacji, markę produktów i usług
6
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
 Wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej
jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością
rynkową składników majątkowych jednostki lub zorganizowanej jej
części.
Wartość firmy jest elementem aktywów przedsiębiorstwa (wartości
niematerialnych i prawnych) i tym samym w sposób zasadniczy różni
się od pojęcia  wartość przedsiębiorstwa".
7
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
W literaturze przedmiotu dość powszechnie o nazwie wartości
przedsiębiorstwa decyduje nazwa metody, którą zastosowano do
oszacowania jego wartości.
Przyjmując to kryterium, można wyróżnić:
Øð wartość ksiÄ™gowÄ…,
Øð wartość odtworzeniowÄ…,
Øð wartość likwidacyjnÄ…,
Øð wartość ekonomicznÄ…,
Øð wartość rynkowÄ….
8
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Wartość księgowa
- jest wartością, która wynika z urządzeń księgowych,
zwłaszcza bilansu i ksiąg rachunkowych.
Wartość odtworzeniową
- stanowi sumę nakładów w momencie wyceny, których
poniesienie jest niezbędne do odtworzenia zdolności produkcyjnej
wycenianego przedsiębiorstwa w jego identycznym kształcie.
9
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Wartość likwidacyjna
- określana jest przez sumę cen upłynnienia składników majątkowych
możliwych do uzyskania po pomniejszeniu o koszty likwidacji.
Wartość ekonomiczna przedsiębiorstwa,
- nazywana również wartością dochodową stanowi sumę
zdyskontowanych przepływów pieniężnych netto w danym okresie i
zdyskontowanej wartości kwoty końcowej lub wartości rezydualnej. Wartość
ekonomiczna przedsiębiorstwa jest sumą korzyści, które kupujący
przedsiębiorstwo może uzyskać. Dla nabywcy dochód z posiadania
przedsiębiorstwa zawiera dwie zasadnicze części. Jest to dochód, jaki
uzyskuje on z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, oraz dochód,
który może on zrealizować z tytułu posiadania prawa własności w
wypadku, gdy zechce sprzedać to prawo, rezygnując z prowadzenia
działalności gospodarczej.
10
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Wartość rynkowa przedsiębiorstwa
- pojmowana jest natomiast jako skutek działania prawa wartości, który
ujawnia się pod wpływem gry rynkowej. Ukształtowana wartość rynkowa
przedsiębiorstwa stanowi sumę wartości rynkowej wszystkich akcji na dany
moment.
Tak rozumiana wartość rynkowa przedsiębiorstwa, która kształtuje się pod
wpływem popytu i podaży na akcje konkretnej spółki stanowić może
podstawę do wyceny innych przedsiębiorstw pod warunkiem zachowania
porównywalności i ostrożności w przyjmowaniu podstawowych wskaz
ników
giełdowych.
11
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Wartość przedsiębiorstwa:
suma wartości księgowej (wartość aktywów netto przedsiębiorstwa = aktywa i
zadłużenie),
wartości kapitału zewnętrznego  w postaci relacji z klientami, dostawcami
(kontrakty, umowy o współpracy, programy lojalnościowe itp.), akcjonariuszami
( siła akcjonariatu , zadowolenie akcjonariuszy) oraz wizerunku i marki
wartości kapitału wewnętrznego (struktura organizacyjna, wydajność procesów,
wdrożone nowe rozwiązania technologiczne, stopień realizacji strategii, przewaga
konkurencyjna, sposób zarządzania zasobami w firmie)
wartości zasobów ludzkich (kreatywność pracowników, wydajność personelu,
sprawny zarząd i pozostała kadra menedżerska
12
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Aby wycena właściwie służyła określeniu wartości przedsiębiorstwa, a ta ostatnia
mogła być przedmiotem transakcji handlowych, muszą być spełnione przynajmniej
następujące warunki:
1. musi istnieć i funkcjonować w miarę stabilny i rozwinięty rynek, na którym
przedsiębiorstwo może być przedmiotem transakcji handlowych;
2. cena w negocjacjach handlowych kształtuje się pod wpływem ekonomicznych
interesów stron negocjacji, opartych na rachunku ekonomicznym korzyści
biorących udział w negocjacjach;
3. cena nabycia przedsiębiorstwa jest rzeczywistą ceną rynkową w dacie dojścia
do skutku transakcji;
4. oferowana na rynku cena przedsiębiorstwa powinna zależeć od metod
wartościowania i znajdować się w widełkach dolnej i górnej granicy
oszacowanej wartości za pomocą przyjętych metod wyceny.
13
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
Do zasadniczych wyznaczników wartości przedsiębiorstwa zalicza się między
innymi:
1) sytuacjÄ™ ekonomiczno-finansowÄ… charakteryzowanÄ… poziomem osiÄ…ganych
wyników, poziomem i strukturą majątku oraz poziomem wskaz
ników
efektywności gospodarowania;
2) stan i poziom techniczno-technologiczny majÄ…tku produkcyjnego oraz posiadane
know-how w tym zakresie;
3) strategię rozwoju przedsiębiorstwa w powiązaniu z atrakcyjnością branży, sektora
i rynku;
4) mocne i słabe strony lokalizacji przedsiębiorstwa;
14
Istota wyceny przedsiębiorstwa
+
5) jakość i stabilność załogi przedsiębiorstwa oraz jego kadry zarządczej;
6) cały system zarządzania, organizacja przedsiębiorstwa, system informacji i
kontroli;
7) pozycję marketingową i udział w rynku, markę i tradycje firmy oraz produkty
przedsiębiorstwa;
8) wielkość i strukturę przedsiębiorstwa oraz udziały w innych podmiotach
gospodarczych, wypłacalność i warunki kredytowe;
9) warunki zewnętrzne niezależne od przedsiębiorstwa, takie jak: sytuację
społeczno-polityczną i gospodarczą kraju, rozwój rynku kapitałowego,
uwarunkowania zewnętrzne kraju o charakterze polityczno-gospodarczym.
15
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
W wycenie na szczególną uwagę zasługuje określenie wartości aportów.
Do wkładów tych poza przedsiębiorstwem, co jest oczywiste, można zaliczyć:
1. prawo do użytkowania wieczystego oraz ograniczone prawo rzeczowe w postaci
użytkowania;
2. nieruchomości, środki trwałe zaliczane do środków ruchomych oraz zapasy
materiałów, półfabrykatów, produkcji w toku, wyrobów gotowych i towarów;
3. wierzytelności bezsporne i zarazem windykowalne oraz wierzytelności przysługujące
wspólnikowi od spółki, a także weksel własny in blanco z poręczeniem wekslowym;
4. inne prawa majątkowe a między innymi: prawa patentowe, licencje, prawa do znaku
towarowego, wynalazki i wzory użytkowe z potwierdzoną zdolnością patentową i
wykazane w żstosownym rejestrze, know-how w zakresie techniki, technologii i
szeroko rozumianej organizacji, prawa autorskie, klientelę oraz prawa względne, np.
najem.
16
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Do najbardziej znanej w Polsce klasyfikacji przesłanek wyceny przedsiębiorstwa
można zaliczyć klasyfikację zaproponowaną przez M. Kufla. Wyróżnia on cztery
grupy potrzeb, dla których wycena przedsiębiorstwa powinna być wykonana. Są to:
1. przesłanki wynikające ze zmian własnościowych, np.: kupno-sprzedaż
przedsiębiorstwa, jego części lub udziału w kapitale zakładowym, wystąpienie
lub wyłączenie udziałowców z przedsiębiorstwa zorganizowanego w formie
spółki;
17
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
2. przesłanki wynikające z przekształceń strukturalnych, częściowo
związanych ze zmianami własnościowymi, do których zalicza: przyjęcie
nowych udziałowców do spółki prowadzącej przedsiębiorstwo, wniesienie
całego przedsiębiorstwa lub jego części jako aportu do kapitału zakładowego
spółki, fuzje lub przejęcia przedsiębiorstwa, podział przedsiębiorstwa,
przekazanie lub zwrot przedsiębiorstwa do i z dzierżawy, likwidację
przedsiębiorstwa, analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa w zakresie zmian
strukturalnych;
18
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
3. przesłanki wynikające z konieczności dokonania rozliczeń z urzędem
skarbowym (podatkowym), np.: wymiar podatku od spadku, darowizny
przedsiębiorstwa, jego części lub udziału w kapitale zakładowym, wymiar podatku
dochodowego, pomiar opłaty skarbowej od transakcji, których przedmiotem jest
przedsiębiorstwo, jego część lub udział w kapitale zakładowym;
4. pozostałe przesłanki wynikające, np. z konieczności ubezpieczenia majątku
przedsiębiorstwa, prezentacji w bilansie udziałów w innych podmiotach
gospodarczych, kontroli kapitału własnego i jego zaangażowania.
19
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Zadania wyceny można odczytywać w sposób syntetyczny poprzez
korzyści, których przysparza ona stronom różnorodnych transakcji
handlowych. Korzyści, jakie wycena może przysporzyć sprzedawcy
przedsiębiorstwa, mogą wynikać z:
1. możliwości określenia przedziału, w którym znajduje się obecna wartość
przedsiębiorstwa;
2. informacji, czy poszczególne wyznaczniki wartości przedsiębiorstwa
działają przyspieszająco czy też uszczuplają wartość przedsiębiorstwa;
3. poprawnego ustalenia ceny;
4. umożliwienia podjęcia decyzji o sprzedaży, utrzymania lub likwidacji
przedsiębiorstwa;
5. wzbogacenia argumentacji w ewentualnych negocjacjach.
20
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Klasyfikacja funkcji wyceny przedsiębiorstwa, podobnie jak klasyfikacja
przesłanek wyceny, może być rozpatrywana na różnych poziomach
uogólnienia.
Funkcje wyceny wynikają przede wszystkim z samej istoty wyceny. Można
wyróżnić następujące funkcje:
1. informacyjna
2. doradczÄ… (decyzyjnÄ…),
3. argumentacyjnÄ… (uzasadniajÄ…cÄ…),
4. mediacyjną (pośredniczącą)
5. komunikacyjnÄ….
21
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Funkcja informacyjna
- umożliwia ustalenie rzeczywistej wartości ekonomicznej danego
przedsiębiorstwa dla kupującego i sprzedającego.
Funkcja argumentacyjna
- umożliwia wzmocnienie argumentacji w negocjacjach cenowych,
dostarczajÄ…c mocnego uzasadnienia ekonomicznego.
22
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Funkcja doradcza
- jest przygotowanie niezbędnych informacji o wartości
przedsiębiorstwa w celu podjęcia określonych decyzji. Do takich informacji
zalicza siÄ™ przede wszystkim:
1. dolną granicę ceny sprzedaży przedsiębiorstwa, wyznaczaną najczęściej
przez jego wartość likwidacyjną;
2. górną granicę ceny nabycia przedsiębiorstwa, która jest określana jedną z
metod dochodowych wyceny lub jego wartością odtworzeniową;
3. minimalną wartość udziału w kapitale zakładowym, opartą z reguły na
wartości księgowej aktywów.
23
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Funkcja mediacyjna
- zgodnie ze swojÄ… nazwÄ… ma na celu znalezienie w trakcie negocjacji
takiej ceny, którą będą mogły zaakceptować uczestnicy transakcji.
Jak niemal we wszystkich negocjacjach, realizacja tej funkcji wymaga
zidentyfikowania i oceny punktów spornych. Mogą one dotyczyć w
najgorszym wypadku wszystkich wyznaczników wartości przedsiębiorstwa.
Identyfikacja tych punktów otwiera drogę mediacjom mającym na często
zespół wyceniający przejmuje rolę eksperta i proponuje rozwiązania, które w
efekcie przy akceptacji stron prowadzą do określenia zadowalającej ich ceny.
24
Przesłanki, zakres i funkcje wyceny
+
Funkcja komunikacyjna
- wartość przedsiębiorstwa stanowi miernik ekonomiczny, który
umożliwia otoczeniu ocenę przedsiębiorstwa, w szczególności jego wyników.
Informacja taka może być przydatna dla podmiotów zainteresowanych
fuzją lub przejęciem wycenianego przedsiębiorstwa. Równocześnie
oszacowana wartość przedsiębiorstwa może stanowić punkt odniesienia dla
przewidywanych lub dokonywanych innych wycen, lecz porównywalnych
przedsiębiorstw. Z dobrodziejstwa tej funkcji korzystają zazwyczaj
użytkownicy zewnętrzni.
25
Klasyfikacja metod wyceny
+
W państwach o rozwiniętej gospodarce rynkowej, teoria i praktyka
gospodarcza wypracowały i zweryfikowały liczną grupę metod
szacowania wartości przedsiębiorstwa i poszczególnych składników jego
majÄ…tku.
W praktyce metody wyceny charakteryzują trzy podejścia, to jest:
1. dochodowe (earning approach),
2. majÄ…tkowe (asset-based approach)
3. rynkowe (market approach).
26
Klasyfikacja metod wyceny
+
Podejście dochodowe
-oparte jest na założeniu, że przedsiębiorstwo jest tyle warte, ile
wynosi jego zysk netto przez n lat. Do metod opartych na tym podejściu
zalicza siÄ™:
1. metodę relacji cen do dochodów (proce-earning ratio),
2. metodę wartości zaktualizowanej netto (present value),
3. metodę kapitalizacji znormalizowanych zysków (capitalization of
normalized earnings),
4. metody oparte na przepływie środków pieniężnych (cash-flow).
27
Klasyfikacja metod wyceny
+
Przyjmując jako podstawę wartość majątku przedsiębiorstwa, akcentuje się
założenie, iż wartość przedsiębiorstwa określa przede wszystkim wartość jego
majÄ…tku rzeczowego i finansowego.
U podstaw tego założenia jest przekonanie, że poza majątkiem  dotykalnym"
(tangible) reszty aktywów przedsiębiorstwa nie można zmierzyć, przeto są one
pomijane.
W tym podejściu wyróżnia się zatem:
1. metodę wartości księgowej (book value),
2. metodę kosztów odtworzenia (replacement cost),
3. metodę wartości likwidacyjnej (break-up value).
28
Klasyfikacja metod wyceny
+
W podejściu rynkowym
- szacowanie wartości przedsiębiorstwa dokonuje się za pomocą
mnożników, które ustala się na podstawie obserwacji i oceny wieloletniej
praktyki, a zmienianych w wyniku wahań koniunkturalnych. To podejście jest
możliwe wówczas, gdy istnieje rynek kapitałowy, w tym kupna i sprzedaży
przedsiębiorstw, obejmujący powtarzalne i porównywalne ze sobą oferty i
transakcje.
29
Klasyfikacja metod wyceny
+
Szczegółowa klasyfikacja metod wyceny wyróżnia:
1. metodę historyczną, nazywaną również metodą księgową, nominalną,
inicjalnÄ… lub klasycznÄ… (book value method);
2. metodę ogólnej siły nabywczej pieniądza (general purchasing power
method lub constant value method);
3. metodę wartości bieżącej (current value method), która stosowana jest w
dwóch odmianach, a mianowicie:
a) dochodowej (income based) nazywanej inaczej metodÄ…
ekonomicznÄ… (economic value, present value lub expected value),
b) opartej na wycenie składników majątku (assets based), nazywanej
również metodą ustalania wartości substancji majątkowej za pomocą
cen sprzedaży netto nazywanej również cenami realizacji netto,
cenami upłynnienia lub likwidacji (net realisable value, liąuidity
value lub break-up value) lub kosztów odtworzenia (replacement
costs);
30
Klasyfikacja metod wyceny
+
4. metody mieszane, do których zalicza się:
a) metodę średniej wartości (tzw. metoda berlińska), nazywaną
również metodą Schmalenbacha,
b) metodÄ™ kapitalizacji zysku dodatkowego;
5. metodę notowań rynku kapitałowego (market multiple method).
31
Klasyfikacja metod wyceny
+
W związku z przedstawioną klasyfikacją sugeruje się uwzględnianie
następujących uwag,
Øð po pierwsze: każda z przytoczonych metod ma kilka nazw stosowanych
zamiennie;
Øð po drugie: poszczególnym grupom metod lub pojedynczym metodom
przypisano jedną nazwę w języku polskim;
Øð po trzecie: stosujÄ…c metody, w których wykorzystuje siÄ™ dane o majÄ…tku
przedsiębiorstwa, jego stanie i wielkości, niezbędna jest jego weryfikacja
przeprowadzona na podstawie spisów z natury lub uzgodnienia z
kontrahentami w wypadku rozrachunków.
32
Klasyfikacja metod wyceny
+
Przy ocenie wartości przedsiębiorstwa należy zastosować minimum dwie z
pięciu metod:
Øð metodÄ™ wartoÅ›ci ksiÄ™gowej aktywów netto,
Øð metodÄ™ wartoÅ›ci odtworzeniowej,
Øð metodÄ™ wartoÅ›ci likwidacyjnej,
Øð metodÄ™ mnożnika zysku,
Øð metodÄ™ zdyskontowanych przepÅ‚ywów pieniężnych (DCF).
Klasyfikacja metod wyceny 33
METODY
WYCENY
Oparte na wycenie
Dochodowe
Mieszane
aktywów
(income approach)
(assets based methods)
+
Analiza ekonomiczna
Repetytorium
Dr Piotr Bober
35
+
Podstawy teoretyczno - metodyczne analizy
ekonomicznej
Rola i znaczenie analizy ekonomicznej
Pojęcie i zadania analizy ekonomicznej
Przedmiot i rodzaje analizy
Etapy metodyczne analizy
36
+
y
ródła informacji analitycznych
Systemy ewidencyjne w rachunkowości
Ocena danych bilansowych
Wewnętrzna sprawozdawczość finansowa
37
+
Wstępna ocena podmiotu gospodarczego
Zasady obliczania struktury i dynamiki
Ocena danych bilansowych
Ocena informacji z rachunku wyników
38
+
Analiza gospodarowania środkami trwałymi
Analiza gospodarowania, produktywności środków trwałych
Analiza ilościowych i jakościowych zmian w ŚT
Analiza postępu technicznego w dziedzinie wyposażenia
przedsiębiorstwa w ŚT
Analiza wykorzystania maszyn i urządzeń
Analiza wpływu gospodarowania środkami trwałymi na wyniki
ekonomiczne podmiotu gospodarczego
39
+
Analiza rentowności przedsiębiorstwa
Analiza WF
Analiza układów strukturalnych wskaz
ników rentowności
40
+
Analiza działalności marketingowej przedsiębiorstwa
Cele i zakres analizy działalności marketingowej
Analiza produktu w ocenie zdolności zaspokajania potrzeb rynku
Analiza cen i stopy zysku ze sprzedażny produktów
41
+
Analiza gospodarowania czynnikiem ludzkim
Pojęcie i klasyfikacja zatrudnienia w przedsiębiorstwie
Analiza dynamiki i struktury zatrudnienia według rodzaju
działalności przedsiębiorstwa
Analiza klasyfikacji zawodowych pracowników
Analiza ruchu pracowników
Analiza wydajności pracy
Analiza wynagrodzeń
42
+
Analiza produkcji przedsiębiorstwa przemysłowego
Analiza struktury asortymentowej produkcji
Analiza rytmiczności produkcji
Analiza jakości i odnowienia produkcji
43
+
Analiza gospodarowania materiałami
Istota i zadania gospodarowania materiałami
Analiza materiałochłonności produkcji i zużycia materiałów
Analiza zaopatrzenia materiałowego
Analiza zapasów materiałowych
44
+
Analiza wartości przedsiębiorstwa
Wartość przedsiębiorstwa i jego determinanty
Wycena majątku a wycena przedsiębiorstwa