FARMAKOLOGIA  WYKA
AD 1
Farmakologia ogólna
farmakologia
pharmacon (=lek) logos (=nauka)
! Podział farmakologii:
żð farmakodynamika  nauka o zmianach czynnoÅ›ci organizmu pod wpÅ‚ywem leku i mechanizmach dziaÅ‚ania
leku
żð farmakokinetyka  nauka o losach leku w organizmie oraz o tym jak lek wpÅ‚ywa na organizm
żð farmakoterapia  nauka o zastosowaniu terapeutycznym leków
żð farmakologia kliniczna  nauka o metodach badaÅ„ i dziaÅ‚aniu leków na organizm czÅ‚owieka zdrowego
oraz chorego
żð farmakogenetyka  nauka o wpÅ‚ywie czynników dziedzicznych na dziaÅ‚anie leków
żð farmakologia rozwojowa  pediatryczna i geriatryczna; dotyczy dzieci i osób starszych
żð farmakosologia  nauka o niepożądanych efektach dziaÅ‚ania leku
żð chronofarmakologia  nauka o dziaÅ‚aniu leków w zależnoÅ›ci od rytmu dobowego
żð toksykologia  nauka o truciznach, skutkach ich dziaÅ‚ania, o leczeniu i zapobieganiu zatruciu
żð receptura  nauka o postaciach leku, ich zapisywaniu i sposobach przyrzÄ…dzania
! Definicja leku:
Lek  substancja pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub powstała w syntezie chemicznej bądz

biotechnologicznej, która po przedostaniu się do organizmu łączy się odpowiednimi receptorami, w wyniku czego
dochodzi do pobudzenia lub hamowania czynności komórek, narządów, organów odwracalnie (w przypadku
efektu nieodwracalnego mamy do czynienia z truciznÄ…)
! y
ródła leków:
żð zwierzÄ™ta (hormony np. insulina, ACTH)
żð roÅ›liny (np. rumianek, chmiel)
żð mineraÅ‚y
żð synteza chemiczna
żð mikroorganizmy, synteza biotechnologiczna
üð leki rekombinowane np. insulina z bakteriami, ludzka rekombinowana erytropoetyna, tkankowy
aktywator plazminogenu
! Drogi podania leków:
żð miejscowe
żð wewnÄ™trzne:
üð doustnie
üð podjÄ™zykowo
üð doodbytniczo, dopochwowo
üð parenteralnie
üð domięśniowo, dordzeniowo, dootrzewnowo
! Rodzaje działania leków:
żð dziaÅ‚anie przyczynowe (etioterapeutyczne)  usuniÄ™cie przyczyny choroby
żð dziaÅ‚anie objawowe (symptomatyczne)  usuniÄ™cie lub zÅ‚agodzenie objawów chorobowych
żð dziaÅ‚anie oÅ›rodkowe  dziaÅ‚anie leków bezpoÅ›rednio na komórki OUN po wchÅ‚oniÄ™ciu siÄ™ ich do krwioobiegu
żð dziaÅ‚anie obwodowe  dziaÅ‚anie na inne tkanki poza OUN, zwÅ‚aszcza na zakoÅ„czenia receptorów obwodowego
układu nerwowego
żð dziaÅ‚anie miejscowe  dziaÅ‚anie leków w miejscu ich podania
żð dziaÅ‚anie ogólne(systemowe)  dziaÅ‚anie leków po ich wchÅ‚oniÄ™ciu do krwioobiegu
żð dziaÅ‚anie wybiórcze  niektóre leki podawane w maÅ‚ych dawkach oddziaÅ‚ujÄ… wyÅ‚Ä…cznie na czynność
określonych narządów
üð akrytocyna  dziaÅ‚anie wyÅ‚Ä…cznie na macicÄ™ kobiety ciężarnej, po porodzie na wrażliwość siÄ™
kończy
! Mechanizm działania leków:
żð jest to sposób oddziaÅ‚ywania leku ze skÅ‚adnikami żywego organizm, w wyniku czego dochodzi do wyzwolenia
efektu farmakologicznego
żð wyróżniamy 2 główne mechanizmy dziaÅ‚ania:
üð mechanizm biochemiczny, którego istota sprowadza siÄ™ do teorii receptorowej
üð mechanizm fizykochemiczny (chlorek etylu  niska temperatura chÅ‚odzi zbolaÅ‚e mięśnie)
żð receptor (farmkoreceptor)  okreÅ›lona struktura biogazy posiadajÄ…ca wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci swoistego wiÄ…zania siÄ™ z
czÄ…steczkami leku
żð wyróżniamy 2 główne typy receptorów:
üð jonotropowe
żð regulujÄ…ce przepÅ‚yw jonów przez kanaÅ‚y jonowe, czyli ich dziaÅ‚anie
üð metabotropowe
żð dziaÅ‚ajÄ…ce za pomocÄ… tzw. wtórnego przekaz
nika, a będące rodzajem mechanizmu
spustowego
żð przyÅ‚Ä…czenie leku (agonisty) do tego receptora uruchamia kolejne etapy procesu
biochemicznego i reakcje farmakologiczną (działanie poprzez podwyższenie lub
obniżenie stężenia cAMP, cykl fosfatydyloinozytolowy, wpływ na gospodarkę wapniową)
żð aktywność wewnÄ™trzna leku  zdolność leku do pobudzania receptora i wyzwalania efektu farmakologicznego
żð agonista  lek majÄ…cy powinowactwo do receptora i aktywność wewnÄ™trznÄ…, w nastÄ™pstwie czego dochodzi do
wyzwolenia efektu farmakologicznego w komórce
żð antagonista  zwiÄ…zek majÄ…cy powinowactwo do receptora, lecz nie majÄ…cy aktywnoÅ›ci wewnÄ™trznej, przez co
powoduje on blokowanie receptora i uniemożliwia wyzwalanie efektu właściwym agonistom (antagonizm
kompetycyjny)
żð efekt allosteryczny  zmiana konfiguracji przestrzennej receptora pod wpÅ‚ywem leku
üð aktywacja allosteryczna  zwiÄ™kszenie powinowactwa do agonisty
üð hamowanie allosteryczne  zmniejszenie powinowactwa do agonisty
żð mechanizm wyzwalania efektu farmakologicznego:
üð teoria okupacyjna  lek dÅ‚ugo wiąże siÄ™ z receptorem
üð teoria dynamiczna  efekt krótki (np. nitrogliceryna)
żð punkty  uchwytu leków:
żð target (cel)  miejsce, w którym dziaÅ‚a lek; takimi punktami sÄ…:
üð enzymy i koenzymy  wiÄ™kszość leków bezpoÅ›rednio lub poÅ›rednio wpÅ‚ywa na aktywność
enzymów hamując lub pobudzając ten parametr
üð substraty  niektóre leki eliminujÄ… z procesów biologicznych okreÅ›lone skÅ‚adniki ustrojowe (np.
mocznik)
üð kwasy nukleinowe  niektóre leki zmieniajÄ… funkcje komórkowe poprzez wpÅ‚yw na kwasy
nukleinowe
! Zależność działania leku od dawki:
żð efekt farmakologiczny leku  zmiana czynnoÅ›ci komórki, narzÄ…dów czy caÅ‚ego organizmu pod wpÅ‚ywem leku
żð aktywność leku  wÅ‚aÅ›ciwość wyzwolenia okreÅ›lonego efektu przez okreÅ›lonÄ… dawkÄ™ leku
żð intensywność dziaÅ‚ania leku  wÅ‚aÅ›ciwość wyzwolenia maksymalnego efektu okreÅ›lonej wielkoÅ›ci
żð dawka minimalna  najmniejsza dawka leku wywoÅ‚ujÄ…ca efekt farmakologiczny
żð dawka maksymalna  najwiÄ™ksza dawka leku, która może być stosowana w lecznictwie
żð dawka efektywna  dawka wywoÅ‚ujÄ…ca okreÅ›lony efekt farmakologiczny
żð wskaz
nik leczniczy (indeks terapeutyczny)  stosunek dawki wywołującej objawy toksyczne lub śmierć
organizmu do dawki leczniczej
żð siÅ‚a dziaÅ‚ania leku jest wprost proporcjonalna do iloÅ›ci leku wprowadzonego do organizmu (dawki leku)  np.
fenobarbital:
üð 10 mg  dziaÅ‚anie uspokajajÄ…ce
üð 100 mg  dziaÅ‚anie nasenne
üð 200 mg  dziaÅ‚anie p/drgawkowe
üð > 300 mg  dziaÅ‚anie toksyczne
üð 1g  Å›miertelne
! Inne pojęcia farmakologiczne:
żð tachyfilaksacja  zjawisko szybkiego wygaszania dziaÅ‚ania leku np. przy dożylnym podaniu efedryny nastÄ™puje
coraz słabszy wzrost ciśnienia tętniczego krwi, aż do całkowitego zaniku reakcji mięśniówki naczyń
krwionośnych
żð tolerancja  proces podobny do tachyfilaksacji, lecz rozwijajÄ…cy siÄ™ wolniej; do uzyskania tej samej reakcji staje
się konieczne stosowanie coraz większych dawek leku
żð kumulacja  gromadzenie siÄ™ leku w organizmie, zjawisko swoiste dla niektórych zwiÄ…zków; proces ten
zachodzi w przypadku podania leku w zbyt krótkich odstępach czasu tak, że organizm nie potrafi wydalić
poprzedniej dawki leku przed podaniem następnej
żð nadwrażliwość na lek  zjawisko uwarunkowane genetycznie lub nabyte; wystÄ™puje na tle uczuleniowym u
osób z wrodzoną skłonnością do reagowania w sposób gwałtowny, nietypowy na minimalne nawet dawki
leków; nadwrażliwość na leku występuje często u pacjentów z chorobami alergicznymi
żð idosynkrazacja  stan zwiÄ™kszonej odczynnowoÅ›ci organizmu na okreÅ›lony zwiÄ…zek chemiczny; jest to zależna
od ilości leku reakcja organizmu i wynika z nieprawidłowości przemian biochemicznych leku w organizmie;
stan ten, uwarunkowany genetycznie lub nabyty, różni się zasadniczo od objawów uczuleniowych, przy któryc
dochodzi do reakcji Ag  przeciwciało
farmakokinetyka farmakodynamika
uwalnianie (distribution)
wchłanianie (absorbation)
wiÄ…zanie z receptorem
dystrybucja (distribution)
działanie leku
metabolizm (metabolism)
wydalanie (elimination)
! Wchłanianie:
żð wiÄ™kszość leków wykazuje dziaÅ‚anie po dostaniu siÄ™ do ustroju  wyjÄ…tek od tej reguÅ‚y stanowiÄ… kremy, bÄ…dz

maści stosowane miejscowo na skórę, bądz
środki przeczyszczające
żð aby substancja wykazaÅ‚a dziaÅ‚anie farmakologiczne musi wniknąć do organizmu; może być podana różnymi
drogami:
üð doustnie
üð parenteralnie (dordzeniowo, dootrzewnowo)
üð dokomorowo, dordzeniowo, dopochwowo
żð substancja musi pokonać liczne bariery w organizmie  bariery lipidowe, czy też bÅ‚ony biologiczne (Å›ciany
jelita, ściana naczyń krwionośnych, bariera krew-mózg, błony komórkowe)
żð czynniki wpÅ‚ywajÄ…ce na wchÅ‚anianie:
üð wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci leków
żð masa czÄ…steczkowa substancji
żð stopieÅ„ dysocjacji
żð lipofilność
żð postać leku
üð stan pacjenta
żð obecność i rodzaj pożywienia w żoÅ‚Ä…dku
żð pasaż jelitowy
żð przepÅ‚yw krwi przez jelita
żð pH w żoÅ‚Ä…dku
żð schorzenia przewodu pokarmowego
żð transport przez bÅ‚ony komórkowe:
üð dyfuzja przez szczeliny pomiÄ™dzy komórkami (kÅ‚Ä™buszki nerkowe = 68kDa, kapilarny = 30kDa)
üð transport przez bÅ‚ony komórkowe:
żð dyfuzja przez pory (bardzo maÅ‚e czÄ…steczki)
żð wspomagany (specyficzny, ograniczony  Fe w jelitach, L-DOPA przez barierÄ™ krew-
mózg)
żð pinocytoza (insulina w OUN, toksyna botulinowa w jelitach)
żð dyfuzja poprzez lipidy bÅ‚ony komórkowej (zależy od powierzchni, gradientu, substancji
towarzyszÄ…cych)
 energia
dyfuzja przez kanały przy udziale transport
jonowe nośników aktywny
! Kompartment:
żð obszar kinetycznie jednorodny, tzn. taki, na którym lek rozmieszcza siÄ™ równomiernie z takim samym
stężeniem w danym momencie czasowym
żð pojÄ™cie kompartmentu ma charakter czysto funkcjonalny, przeważnie niezwiÄ…zany z okreÅ›lonym obszarem
anatomicznym
żð ukÅ‚ad jedno- i wielokompartmentowy:
üð ukÅ‚ad jednokompartmentowy  podany lek ulega jednolitemu rozproszeniu w organizmie
üð ukÅ‚ad wielokompartmentowy  lek nagromadziÅ‚ siÄ™ np. tylko w ukÅ‚adzie krążenia
! Wiązanie leków z białkami:
OSOCZE TKANKI
lek związany z białkiem lek związany z białkiem
wolna część leku wolna część leku
żð albuminy (60%) żð ligandyna  wÄ…troba, nerki, jelita (kortykosteroidy)
żð Å‚-globuliny (18%) żð DNA  cytostatyki
żð Ä…-globuliny (12%) żð melanina, pochodne fenotiazyny, efedryna
żð ²-globuliny (10%) żð tkanka kostka - tetracykliny
żð o czym informuje stopieÅ„ wiÄ…zania z biaÅ‚kami?
üð silne wiÄ…zanie siÄ™ leku z biaÅ‚kami
żð duża dawka poczÄ…tkowa (inicjujÄ…ca)
żð mniejsze dawki podtrzymujÄ…ce
üð wypieranie leku A z poÅ‚Ä…czeÅ„ z biaÅ‚kami przez lek B
żð szczególnie niebezpieczne w przypadku leków o maÅ‚ym indeksie terapeutycznym
żð np. wypieranie warfaryny przez fenylobutazon
stężenie fenylobutazonu [mg/l] % warfaryny związanej
0 97,4
teikrytycznym objawem sÄ… krwotoki 50 79,3
100 70,6
150 62,5
żð przyczyny prowadzÄ…ce do zmian w wiÄ…zaniu leku z biaÅ‚kami:
üð spadek stężenia albumin
żð niedożywienie
żð marskość wÄ…troby
żð oparzenia
żð zespół nerczycowy
żð niewydolność nerek
żð nadczynność tarczycy
üð obniżenie stężenia kwaÅ›niej Ä…1-glikoproteiny
żð doustne Å›rodki antykoncepcyjne
żð marskość wÄ…troby
üð podwyższenie stężenia albumin
żð niedoczynność tarczycy
üð podwyższenie stężenia kwaÅ›niej Ä…1-glikoproteiny
żð reumatoidalne zapalenie stawów
żð choroba Cohna
żð oparzenia
żð otyÅ‚ość
! Metabolizm leków:
żð zachodzi głównie w:
üð wÄ…trobie
üð osoczu krwi
üð Å›wietle przewodu pokarmowego
üð Å›cianie jelita
üð pÅ‚ucach
żð efekt pierwszego przejÅ›cia:
üð leki podane doustnie dostajÄ… siÄ™ do krwioobiegu niemal wyÅ‚Ä…cznie przez ukÅ‚ad krążenia
wrotnego, przez co cała wchłonięta dawka leku przechodzi najpierw przez wątrobę
üð w wÄ…trobie leki poddane sÄ… dziaÅ‚anie enzymów metabolicznych tzn. uÅ‚amek dawki zostaje
 wyekstrahowany z krwi i ulega przemianom, zanim dostanie się do krążenia ogólnego, co
ewidentnie obniża jego dostępność biologiczną
żð typy reakcji biotransformacji:
üð reakcje I fazy:
żð zmiany aktywnoÅ›ci leków
żð utworzenie grup chemicznych umożliwiajÄ…cych przeprowadzenie reakcji II fazy
·ð reakcje hydrolizy, oksydacji, redukcji
üð reakcje II fazy:
żð sprzÄ™ganie z kwasem glukuronowym, siarkowym, glukozÄ…, grupami metylowymi, resztÄ…
acetylowi, glicynÄ…, kwasem glutaminowym
żð powodujÄ… spadek aktywnoÅ›ci leku, spadek lipofilowoÅ›ci, wzrost hydrofilowoÅ›ci przez
żð reakcje pozamikrosomalne:
üð esterazy
üð dehydrogenazy
żð czynniki wpÅ‚ywajÄ…ce na metabolizm:
üð wiek pacjenta:
żð noworodki
żð ludzie starsi
üð pÅ‚eć
żð progesteron  hamuje procesy glukuronizacji
żð estradiol  hamuje procesy hydroksylacji
żð kortyzon
üð stan pacjenta
żð choroby wÄ…troby i nerek
üð dieta
żð brak biaÅ‚ka w pożywieniu
! Wydalanie:
żð zachodzi głównie z moczem
üð filtracja kÅ‚Ä™buszkowa  zwiÄ…zki chemiczne o maÅ‚ej masie czÄ…steczkowej <25kDa ulegajÄ… filtracji;
połączenia z białkami nie są filtrowane
üð wydzielanie kanalikowe  proces aktywny dla kationów i anionów
üð bierna reabsorpcja  lipofilne zwiÄ…zki przenikajÄ… przez kanaliki nerkowe
żð wpÅ‚yw pH:
üð zwiÄ…zki o charakterze sÅ‚abych kwasów  w moczu kwasy nie sÄ… zjonizowane, ulegajÄ… szybkiemu
wchłonięciu
üð zwiÄ…zki o charakterze sÅ‚abych zasad  w moczu sÄ… zjonizowane
żð wpÅ‚yw lipofilnoÅ›ci i pH na wchÅ‚anianie:
üð zjonizowane leki sÄ… sÅ‚abiej rozpuszczalne w tÅ‚uszczach, 99% przesÄ…czu jest wchÅ‚anianych w kanalikach
nerkowych
żð wydalanie pozanerkowe:
üð z żółciÄ…  substancje, które sÅ‚abo wchÅ‚aniajÄ… siÄ™ w jelitach, ze wzglÄ™du na znaczna dysocjacjÄ™
żð bromosulfoftaleina, zieleÅ„ indocyjanianowa
üð ze Å›linÄ…  substancja maÅ‚e, nierozpuszczalne w tÅ‚uszczach
żð mocznik, acetamid
üð z potem  substancje niezjonizowane
żð alkohol etylowy, mocznik
üð przez pÅ‚uca
żð alkohol
Przy podaniu doustnym stężenie leku rośnie, a następnie maleje
! Dostępność biologiczna:
żð biodostÄ™pność bezwzglÄ™dna (F)  uÅ‚amek, procent dawki leki jaki przechodzi do krążenia ogólnego po
pozanaczyniowym podaniu leku
żð przyjmuje siÄ™, że po dożylnym podaniu leku wartość tego uÅ‚amka wynosi 1 (100%), a po pozanaczyniowym <1
żð parametry okreÅ›lajÄ…ce dostÄ™pność biologicznÄ…:
üð AUC  pole stężeÅ„ pod krzywÄ…  miara iloÅ›ci leku,
jaka dociera do krążenia ogólnego w postaci
niezmienionej
Cmax
üð C
max
üð T
max
AUC
Tmax
! Wielokrotne podanie dożylne:
żð kumulacja  zachodzi, gdy maksymalna ilość substancji leczniczej w organizmie (C w osoczu) obserwowana
max
po podaniu kilku dawek w odpowiednio dobranych przedziałach czasu jest większa niż ta sama ilość po
podaniu pojedynczej dawki
żð okno terapeutyczne  zawartość leku miÄ™dzy C a C
max min
Leki majÄ…ce wÄ…skie okno terapeutyczne:
żð teofilina (ksantyny)
toksyczność
żð glikozydy nasercowe (digoksyna, digitoksyna)
żð leki p/arytmiczne (chinidyna, lidokaina, prokainamid)
okno terapeutyczne
żð aminoglikozydy (gentamycyna, tobramycyna)
żð leki immunosupresyjne
biodostępność
żð leki p/padaczkowe (karbamazepina, fenobarbital, fenytoina, kwas
walproinowy)
! Czynniki modulujące podanie leków:
żð choroby metaboliczne:
üð cukrzyca
üð nadczynność lub niedoczynność gruczoÅ‚u tarczowego
żð niewÅ‚aÅ›ciwe odżywanie
żð czynniki Å›rodowiskowe
żð insektycydy
żð choroby nerek:
üð zmniejszenie przesÄ…czu kÅ‚Ä™buszkowego
üð zmiana pH w moczu
żð uszkodzenie hepatocytów
żð hipoalbuminemia
żð czynniki farmakodynamiczne
żð wiek
! Interakcje leków:
Farmakokinetyka Farmakodynamika
wchłanianie synergizm
wiązanie z białkami antagonizm
transport przez błony biologiczne
biotransformacja
wydalanie
! Interakcje farmakokinetyczne w zakresie wchłaniania w jelitach:
żð adsorpcja na powierzchni (wÄ™giel aktywny)
żð tworzenie siÄ™ trudno rozpuszczalnych kompleksów (tetracykliny i jony wapniowe
żð zmiana napiÄ™cia powierzchniowego (kwasy żółciowe powodujÄ… wzmożone wchÅ‚anianie jelitowe leków)
żð zmiana pH treÅ›ci jelitowej
üð leki alkalizujÄ…ce obniżajÄ… wchÅ‚anianie leków kwaÅ›nych
üð leki zakwaszajÄ…ce obniżajÄ… wchÅ‚anianie leków o odczynie alkalicznym
żð konkurencja o systemy przenoÅ›nikowe
üð uracyl  tymina
üð glukoza
żð zmniejszanie przepÅ‚ywu krwi przez jelita  leki naczyniozwężajÄ…ce bÄ™dÄ… obniżaÅ‚y wchÅ‚anianie
żð zwiÄ™kszanie perystaltyki jelit  Å›rodki przeczyszczajÄ…ce obniżajÄ… wchÅ‚anianie leków w jelitach
! Interakcje w zakresie wiązania leków z białkami:
żð czynniki modyfikujÄ…ce wiÄ…zania leków z biaÅ‚kami:
üð stężenie biaÅ‚ek i stężenie leku
üð powinowactwo leków do biaÅ‚ek
üð pH Å›rodowiska
żð zakwaszanie krwi podwyższa stopieÅ„ wiÄ…zania leków o charakterze sÅ‚abych kwasów
żð alkalizacja krwi podwyższa stężenie wolnej postaci tego leku w okolicy
żð wypieranie leków z wiÄ…zania z biaÅ‚kami:
a. lek silnie wiążący się z białkami:
żð fenyobutazon, salicylany
lek wypierany z wiązania z białkami:
żð sulfonamidy
b. lek silnie wiążący się z białkami:
żð fenylobutazon, salicylany
lek wypierany z wiązania z białkami:
żð leki hamujÄ…ce krzepniÄ™cie krwi (dikumarol)
żð leki p/cukrzycowe (tolbutamid)
żð penicyliny (nowobiocyna)
c. lek silnie wiążący się z białkami:
żð indometacyna, salicylany
lek wypierany z wiązania z białkami:
żð kortykosteroidy
! Interakcje w zakresie transportu leków przez błony biologiczne:
żð transport bierny:
üð zmiana pH pÅ‚ynów ustrojowych
żð zakwaszenie krwi powoduje wzrost przepuszczalnoÅ›ci bariery krew  mózg wobec
barbituranów
żð alkalizacja krwi powoduje spadek przepuszczalnoÅ›ci bariery krew-mózg wobec
barbituranów
üð zmiana przepuszczalnoÅ›ci bÅ‚on biologicznych
üð rozluz
nienie struktury błon komórkowych
üð zmniejszenie napiÄ™cia powierzchniowego (DMSO, zwiÄ…zki depolimeryzujÄ…ce, hialuronidaza)
żð transport czynny:
üð uÅ‚atwienie
żð insulina, somatotropina, ACTH, wazopresyna
üð osÅ‚abienie
żð glikozydy nasercowe
! Interakcje w zakresie biotransformacji leków:
żð enzymy biorÄ…ce udziaÅ‚ w procesie biotransformacji:
üð p/pokarmowy: proteazy, lipazy, dekarboksylazy
üð wÄ…troba: enzymy mikrosomalnej, esteraz, transferazy
üð drobnoustroje jelitowe: reduktazy, dekarboksylazy
üð Å‚ożysko: reduktazy
żð induktory enzymatyczne:
üð barbiturany  obniżajÄ… metabolizm doustnych leków p/krzepliwych
üð fenytoina  obniża metabolizm tolbutamidu
üð karbamazepina  obniża metabolizm prednizolonu
żð inhibitory enzymatyczne:
üð izoniazyd  wzrost dla fenytoiny
üð allopurynol  wzrost dla doustnych leków p/krzepliwych
üð fenylbutazon  wzrost dla tolbutamidu
! Interakcje w zakresie wydalania przez nerki:
żð leki zakwaszajÄ…ce mocz powodujÄ… spadek wydalania leków kwaÅ›nych, wzrasta natomiast wydalanie leków
alkalicznych
żð leki alkalizujÄ…ce mocz powodujÄ… spadek wydalania leków alkalicznych, wzrasta natomiast wydalanie leków
kwaśnych
MOCZ MOCZ
kwaśny alkaliczny kwaśny alkaliczny
(hamowanie wydalania) (przyspieszenie wydalania) (przyspieszenie wydalania) (hamowanie wydalania)
substancje o charakterze kwaśnym: substancje o charakterze zasadowym:
ampicylina amfetamina
barbiturany aminofenazon
fenylobutazon atropina
penicylina erytromycyna
pochodne kumaryny gentomycyna
salicylany metyloksantyna
streptomycyna petydyna
prokaina
! Interakcje w zakresie konkurencji z czynnym wydalaniem kanalikowym:
żð probenecyd podnosi stężenie penicyliny we krwi oraz stężenie salicylanów we krwi
żð salicylany podnoszÄ… stężenie metotreksatu we krwi
żð spironolakton podnosi stężenie digoksyny we krwi
! interakcje farmakodynamiczne:
żð synergizm:
üð addycyjny (propanolol  acebutanol)
üð hiperaddycyjny (propanolol  werapramil)
żð antagonizm:
üð konkurencyjny (kompetycyjny) (adrenalina  acebutanol)
üð niekonkurencyjny  niekompetycyjny
üð allosteryczny (acetylocholina  pirylamina)
üð czynnoÅ›ciowy (acetylocholina  adrenalina)
üð fizjologiczny (wazopresyna  satalol)
! Działania niepożądane leków:
żð hepatotoksyczne żð mielotoksyczne
żð neurotoksyczne żð alergizujÄ…ce
żð oto toksyczne żð teratogenne
żð neurotoksyczne żð embriotoksyczne
żð kardiotoksyczne żð karcinogenne (np. pabialgina  może wywoÅ‚ać
nowotwory po kilku latach)