Metody nauki. Dedukcyjne, indukcyjna(...)
Teoria – przedtem fakty które uzyskujemy ze świata faktów empirycznych poprzez obserwacje świata konstruktów teorytycznych (np. neurotyzm, inteligencja). Teoria są to więc konstrukty i relacje pomiędzy nimi („konstrukty powiązane strzałkami”), np. „jeśli A to B”. Wychodząc z teorii musimy cały czas sprawdzać te fakty.
Nie istnieją gołe fakty. Za każdą obserwacją stoi jakaś koncepcja. „Ludzie widzą to co wiedzą, a nie wiedzą to co widzą”
Eksperyment naukowy to najbardziej charakterystyczny sposób sprawdzania teoretycznych konstruktów. W eksperymencie manipulujemy jednymi faktami, obserwujemy inne fakty i szukamy zależności.
W eksperymancie muszą być spełnione warunki:
1) Możliwość manipulacji I faktem
2) Możliwość obserwacji II faktu
3) Musimy kontrolować pozostałe czynniki by dobrze mierzyć wspomniane zależności Fakty prowadzą do teorii a ta do powstawania nowych faktów.
Pojęcia -”tkanka teorii”; abstrakcja
– w humanistyce: coś może być bardziej, lub mniej czymś
– staramy się by były definiowane w sposób ostry → zniekształcenie rzeczywistości
– FAŁSZYWA KONKRETYZACJA – traktowanie pojęć jak rzeczywistości (równoznacznie)
– Funkcje:
– składniki teorii
– klasyfikacja doświadczeń
– perspektywa rzeczywistości
– wspólny język
Definicje – określenie znaczenia pojęć (definicje pojęciowe)
*są ani nie prawdziwe ani nie fałszywe, są albo nie są; można powiedzieć która jest lepsza.
Ale definicji nie można sprawdzić!
– terminy pierwotne (założenie) – które są niedefiniowalne
– terminy pochodne (derywaty)
– ostensywna definicja pojęcia – definicja poprzez pokazanie Błędy definicji:
– zdania twierdzące „coś jest a nie czymś nie jest”
– definicja kołowa – definiuję nieznane przez nieznane pojęcie
– Bo: jeśli w definicji używamy terminów to powinna być ogólna zgoda co do ich znaczenia
Definicje operacyjne - „mamy abstrakcję X, ale jeżeli zobaczyć coś (Y) to możesz to zaliczyć do klasy X.
Problem odpowiedzialności/zgodności
-definicyjno-eracyjna – czy jest zgodność pomiędzy definicją operacyjną a pojęciową
Pytanie – możliwość zoperacjonalizowania – czy jest sens budować takie konstrukty w których nie da się zaobserwować różnic.
Pojęcia naukowe – oceniane:
-teorytyczne znaczenie
-obserwowalne
Teoria
– najogólniej: system logiczno-dedukcyjny; pojęcia, relacje między nimi; z którego można wyprowadzić obserwowalne twierdzenia
– „praktyka to nie teoria” a Teoria nie jest praktyczna Metoda prób (praktyka) i błędów (odnosi się do Teorii) Rodzaje teorii ( od najsłabszych)
1. Systemy klasyfikacyjne AD-HOC
- kategorie arbitralne
- wyprowadzone z rzeczywistości
2. Taksonomie
- systemy klasyfikacyjne AD-HOC powiązane ze sobą
- kategorie deskryptywne
- porządkowanie badań o naturze jakościowej
- gdy są dobrze zdefiniowena mówią nam czego dotyczą
- funkcje opisowe – dzięki nim możemy to odnieść do rozkładów prostych 3. Struktury pojęciowe (Koncepcje)
- kategorie deskryptywne w postaci twierdzeń o zdolnościa między jednym a drugim
- równie dobrze jak taksonomie opisują, ale potrafią przewidywać dzięki czemu można je sprawdzić
4. System teorytyczny
- składa się z twierdzeń powiązanych ze sobą. Potrafimy nie tylko wyjaśnić, ale i przewidywać zjawiska.
- składa się z twierdzeń
- twierdzenia te tworzą system dedukcyjny – daje to możliwość wyprowadzania twierdzeń
5. Teorie aksjomatyczne (formalne) /nie występują w nauce (sic!)
- mamy zbiory twierdzeń; powiązań; aksjomaty i wyprowadzane twierdzenia i reguły logiczne
- „niby nie potrzebna rzeczywistość”
- empiryczni eniesprawdzalne (aksjomaty) – to co z nich wyprowadzamy można sprawdzić
- ZALETY
- zawsze dobre definicje
- zawsze uwzględnia stan nauki
-ALE (bo zawsze musi być ale)
-w nauce trudno budować takie teorie
Model
– inne rozumienie systemu teorytycznego; system teorytyczn zbudowany przez odniesienie do analogii
– pozwala wykorzystywać przykłady z innych nauk
– WADA: najgorzej jest uwierzyć, że: model to jest to co modeluje; odzwirciadla relacje
ale nie właściwości; działa w jedną stronę
– ZALETY: na modelu łatwiej
– należy umieć nie popaść w nędzę konkretyzacji
– Potrafimy zbudować model → mieć pewne wnioski i sprawdzać te wnioski po kawałku Badania empiryczne → ← Teoria
•
nie ma określonego kierunku
Klasyczny Popperyzm – Teoria = sprawdzanie
1. model/teoria
2. wybierz twierdzenie do weryfikacji
3. opracuj plan
4. gdy twierdzenie jest odrzucone to zmień pkt 3 lub 1, jeśli się uda to punkt 2 dla innego twierdzenia
*Ale skąd się wzieła ta teoria?
Robert Nerton – Strategia badań przed Teorią
1. zanalizj zjawisko i określ jego cechy
2. zmierz te cechy
3. zanalizuj zależności – jeśli są powtarzalne to:
4. opracuj teorię (tylko gdy 3=ok)
Norton czy Popperyzm? - w zależności od rodzaju badania.
Najczęściej:
Popper do nauk przyrodniczych
a Nerton do nauk społecznych.
KONIEC w2 – sorry za błędy; i pewne nieścisłości ale tworzyłem to z moich notatek gdzie praktycznie nie ma spójników, i które składają się w dużej mierze ze strzałek. Powodzenia Ł.P.S.