PChiA 2 2008.qxp 2008-06-13 14:42 Page 61
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2/2008
P
i
e
l
ę
g
n
i
a
r
s
t
w
o
C
h
i
r
u
r
g
i
c
z
n
e
i
A
n
g
i
o
l
o
g
i
c
z
n
e
2
/
2
0
0
8
PRÓBA STANDARYZACJI OPIEKI PIEL
GNIARSKIEJ
NAD PACJENTEM PO OPERACJI RAKA JELITA GRUBEGO
An attempt at standardization of nursing care of patients after
operation for colorectal cancer
Edyta Laska
E
d
y
t
a
L
a
s
k
a
I Klinika Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologii, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2008; 2: 61 64
Adres do korespondencji:
E
d
y
t
a
L
a
s
k
a
mgr Edyta Laska, I Klinika Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologii, ul. Kopernika 40, 31-501 Kraków, e-mail: [e-mail]
Streszczenie Summary
Opracowywanie standardów opieki pielęgniarskiej stano-
Preparation of standards of nursing care is an important
wi ważny krok w rozwoju pielęgniarstwa. Standardy są punk-
step in the developing of nursing. This matter is a starting point
tem wyjścia do dalszych opracowań i powinny być udoskona-
for further development of medical studies and should be
lane w miarę rozwoju wiedzy w tym zakresie oraz
constantly improved both with the increased knowledge and
weryfikowane w oparciu o praktykę.
practices present in that field.
Standard służy do rozpoznawania braków i nieprawidło-
The standards are intended to uncover deficiencies and
wości, a poprzez dążenie do jego osiągnięcia zapewnia popra-
anomalies in medical care. The standard establishes the level
wę jakości działań. Ustala poziom opieki odpowiedni dla da-
of nursing care relevant for the applicable group of patients.
nej grupy pacjentów. Zwiększa ponadto obiektywizm oceny
Additionally it raises objectivity in the assessment of the current
aktualnego stanu opieki oraz przyczynia się do podnoszenia
level of care and encourages further development of
poziomu kompetencji zawodowych.
professional skills.
Rak jelita grubego jest obecnie najczęstszym nowotworem
At present colorectal cancer is the most common cancer
złośliwym przewodu pokarmowego i drugim co do częstości
of the alimentary canal and the second most common cancer
rakiem zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.
of all (in both women and men).
Słowa kluczowe: standard opieki, rak jelita grubego, pa-
S
ł
o
w
a
k
l
u
c
z
o
w
e
:
Key words: standard of nursing care, colorectal cancer,
K
e
y
w
o
r
d
s
:
cjent, pielęgniarka.
patient, nurse.
cenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek oraz in-
Wstęp
spirowania kierunków rozwoju naukowego.
W pielęgniarstwie standardy określa się jako syste-
Standard powinien być osiągalny, możliwy do obser-
my kryteriów kontroli i oceny (metody) znajdujące zasto-
wacji, celowy, wymierny i zrozumiały. Każdy zawiera kry-
sowanie w dążeniach zmierzających do podnoszenia po-
teria, tj. szczegółowe i praktyczne informacje, w jaki spo-
ziomu jakości pielęgnowania bądz
rozumie się jako wzór,
sób można go osiągnąć [1, 2].
model działań czy zadań profesjonalnych w odniesieniu
W pielęgniarstwie standardom (modelom) opieki
do określonej osoby (grupy osób).
pielęgniarskiej przypisuje się duże znaczenie. Wyzna-
Szerszą definicję podaje A. Piątek, rozumiejąc stan-
czają one cele działania, stanowią podstawę do osza-
dard jako zbiór wymagań, norm, który określa uzgodnio-
cowania zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską,
ny, możliwy do zrealizowania poziom wykonywania prak-
przyczyniają się do opracowania nowych metod pracy,
tyki pielęgniarskiej, jaki został ustanowiony w celu
umożliwiają dokonanie oceny jakości opieki pielęgniar-
zapewnienia jakości opieki pielęgniarskiej, podstaw kształ- skiej [3].
61
PChiA 2 2008.qxp 2008-06-13 14:42 Page 62
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2/2008
P
i
e
l
ę
g
n
i
a
r
s
t
w
o
C
h
i
r
u
r
g
i
c
z
n
e
i
A
n
g
i
o
l
o
g
i
c
z
n
e
2
/
2
0
0
8
Analizując dane epidemiologiczne dotyczące raka je- racji, monitorować podstawowe parametry życiowe,
lita grubego, warto podkreślić, że jest on najczęstszym diurezę i obserwować ranę pooperacyjną po zabiegu,
nowotworem przewodu pokarmowego i drugim co zwracając uwagę na ilość i rodzaj wydzieliny
do częstości występowania nowotworem zarówno u ko- w drenach.
biet, jak i mężczyzn. Stanowi ok. 10% wszystkich nowo- " Oddział chirurgiczny jest wyposażony w niezbędny
tworów złośliwych w Polsce, a liczba zachorowań stale
sprzęt do monitorowania i diagnozowania pacjentów
wzrasta. Wyniki wskazują, że zwiększa się także grupa
po zabiegu operacyjnym.
chorych z rakiem jelita grubego zdiagnozowanym
" Na oddziale znajdują się karty obserwacji ciśnienia,
przed 40. rokiem życia, w której przebieg choroby i roko-
tętna, oddechu, ciśnienia żylnego ośrodkowego (OCŻ),
wanie jest bardziej niekorzystne niż u osób po 60. roku
kontroli diurezy, ilości i rodzaju wydzielin z drenów,
życia. Skuteczność leczenia choroby pozostaje niezado-
karta zleceń lekarskich stałych i jednorazowych, kar-
walająca, a odsetek osób po operacji, które przeżywają
ta żywienia (rodzaj diety), wyniki badań laboratoryj-
dłużej niż 5 lat, nie przekracza 25% [4 8].
nych i specjalistycznych, np. USG, oraz książka rapor-
tów pielęgniarskich i dokumentacja procesu
pielęgnowania.
Standard holistycznej opieki pielęgniarskiej
nad pacjentem po operacji raka jelita
Kryteria procesu
grubego
Pielęgniarka:
" dokonuje oceny stanu hemodynamicznego na podsta-
Grupa pacjentów wie parametrów ciśnienia RR, tętna, częstości odde-
chów, OCŻ, kontroli diurezy, analizy wyników morfolo-
Osoby dorosłe leczone chirurgicznie z powodu raka
gii krwi i parametrów krzepnięcia oraz ilości i rodzaju
okrężnicy i odbytnicy.
wydzieliny z drenów, a także systematycznej obserwa-
cji rany pooperacyjnej,
" asystuje podczas wybudzania chorego, uczestniczy w tle-
Oświadczenie standardowe
noterapii chorego, a następnie w próbach samodzielne-
Chorzy z nowotworem jelita grubego leczeni chirur-
go oddychania po zabiegu, obserwując pacjenta,
gicznie zostaną objęci opieką holistyczną i zostanie im
" asystuje lekarzowi podczas zmiany opatrunku po ope-
zapewniona ciągła i profesjonalna opieka pielęgniarska.
racji i czynnie uczestniczy w procesie diagnozowania
i leczenia,
" współpracuje z rehabilitantem i uczestniczy w pierw-
Uzasadnienie
szych próbach uruchamiania chorego po zabiegu,
U każdego chorego po operacji powinno monitoro-
" współpracuje z dietetykiem i pomaga choremu w stop-
wać się podstawowe parametry życiowe oraz prowadzić
niowym rozszerzaniu diety,
dokładną obserwację. Opieka nad chorym jest skierowa-
" prowadzi dokumentację pielęgnowania chorego oraz
na na wczesne rozpoznanie niepokojących objawów i za-
karty obserwacji podstawowych parametrów życiowych,
pobieganie wystąpieniu powikłań pooperacyjnych, a tak-
kontroli diurezy i wydzielin z drenów,
że zaspakajanie potrzeb biopsychospołecznych.
" systematycznie ocenia efektywność podjętych działań,
Okres pobytu chorego w szpitalu, operacja i prowa-
a w przypadku braku wyników informuje o tym leka-
dzone leczenie wymagają również wsparcia psychiczne-
rza i pozostałych członków zespołu terapeutycznego,
go oraz działań edukacyjnych w odniesieniu do chorego
a także modernizuje całościowy plan pielęgnowania,
i jego rodziny.
" uspokaja chorego, informuje o celowości badań dia-
gnostycznych oraz procesu leczenia,
" wyjaśnia choremu wszystkie wątpliwości oraz pomaga
Temat 1.
w rozwiązaniu problemów, wpływając na psychikę pa-
Obserwacja stanu hemodynamicznego
cjenta.
i czynności przewodu pokarmowego
u chorego po operacji raka jelita grubego
Kryteria wyniku
" Prowadzona systematycznie obserwacja pozwala
Kryteria struktury
na rozpoznanie objawów niepokojących, zagrażających
" Pielęgniarka ma wiedzę teoretyczną i praktyczną na te- życiu pacjenta.
mat opieki pooperacyjnej. " Chory ma zapewnioną ciągłą opiekę pielęgniarską i czu-
" Pielęgniarka potrafi obserwować pacjentów po ope- je się bezpiecznie.
62
PChiA 2 2008.qxp 2008-06-13 14:42 Page 63
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2/2008
P
i
e
l
ę
g
n
i
a
r
s
t
w
o
C
h
i
r
u
r
g
i
c
z
n
e
i
A
n
g
i
o
l
o
g
i
c
z
n
e
2
/
2
0
0
8
 prowadzi w przypadku chorego i jego rodziny edu-
Temat 2.
kację zdrowotną (dostosowaną do indywidualnych
Wsparcie chorego i jego rodziny
potrzeb) mającą na celu przekazanie wiedzy me-
dycznej, która pomoże choremu w powrocie
do zdrowia po wyjściu ze szpitala; bardzo istotne
Kryteria struktury
jest przekazanie niezbędnej wiedzy na temat zale-
" Pielęgniarka ma psychologiczną wiedzę na temat moż-
ceń dietetycznych po operacji z powodu raka okręż-
liwych reakcji emocjonalnych pacjenta po operacji z po-
nicy i odbytnicy, konieczności wykonywania badań
wodu nowotworu złośliwego.
kontrolnych z wyjaśnieniem ich celowości oraz
" Pielęgniarka umie nawiązać kontakt terapeutyczny
zwrócenie uwagi na ważność badania kolonosko-
z pacjentem i jego rodziną.
pii wykonywanego wg zaleceń lekarza specjalisty,
" Pielęgniarka zna rodzaje i metody wsparcia oraz potra-
który opiekuje się chorym.
fi je zastosować w odpowiednich sytuacjach.
" Miejsce pracy pielęgniarki wyposażone jest w pomoce
Kryteria wyniku
dydaktyczne (książki, czasopisma) oraz dokumentację
procesu pielęgnowania, do której wgląd mają również
" Chory został objęty holistyczną opieką pielęgniarską, ze
inni członkowie zespołu terapeutycznego.
szczególnym uwzględnieniem wsparcia psychicznego.
" Chory ma motywację do życia i siły do powrotu
do zdrowia oraz ochotę do wykonywania swoich do-
Kryteria procesu
tychczasowych obowiązków domowych i zawodowych.
Pielęgniarka:
" Chory współuczestniczy w procesie leczenia po opera-
" dokonuje oceny stanu emocjonalnego pacjenta po ope- cji  akceptuje chorobę i ponosi odpowiedzialność
racji,
za swoje zdrowie, a także okazuje cierpliwość podczas
" angażuje i przygotowuje rodzinę do opieki nad chorym,
długotrwałego procesu leczenia.
" ustala cele opieki nad pacjentem i jego rodziną:
" Rodzina udziela pacjentowi wsparcia emocjonalnego,
 obniżenie lub wyeliminowanie negatywnych reak- potrafi nawiązać kontakt werbalny i pozawerbalny oraz
cji emocjonalnych u chorego po operacji, będzie wspierać go po wyjściu ze szpitala.
 nawiązanie kontaktu terapeutycznego werbalnie " Pacjent i rodzina są zadowoleni z udzielonego im wspar-
i pozawerbalnie, cia oraz współuczestniczą w procesie leczenia.
 zaangażowanie rodziny w bezpośrednią opiekę
nad chorym,
" opracowuje plan wsparcia chorego po operacji we
Podsumowanie
współpracy z rodziną, psychologiem na oddziale szpi-
Przedstawione w niniejszej pracy holistyczne podej-
talnym i innymi członkami zespołu terapeutycznego,
ście do świadczenia opieki pielęgniarskiej może ułatwić
 w zależności od stanu chorego po operacji pomaga
jej podejmowanie i rozwiązywanie problemów pielęgna-
lub zastępuje chorego w podstawowych czynno-
cyjnych. Troską pielęgniarek poprzez wdrażanie standar-
ściach do momentu poprawy jego stanu zdrowia,
dów do praktyki stało się nie tylko zaspokajanie potrzeb
 włącza rodzinę w podstawową pomoc podczas za-
i rozwiązywanie problemów pacjentów, ale także popra-
biegów pielęgnacyjnych i zachęca najbliższych
wianie i doskonalenie jakości świadczonej opieki.
do udzielania wsparcia emocjonalnego, bardzo po-
Ponadto, jeżeli stosunek rodziny do chorego jest po-
trzebnego po zabiegu operacyjnym z powodu nowo-
zytywny, tzn. jeśli najbliżsi udzielą wsparcia psychiczne-
tworu złośliwego; zaangażowanie i uczestnictwo ro-
go, chory szybciej wraca do zdrowia i codziennych obo-
dziny w procesie leczenia jest ważne, gdyż warunkuje
wiązków.
jego efektywność oraz daje wiarę choremu,
 okazuje zrozumienie i akceptuje negatywne emo-
Piśmiennictwo
P
i
ś
m
i
e
n
n
i
c
t
w
o
cje u chorego po operacji (złość, płacz, zniecierpli-
1. Kózka M (red.). Wybrane standardy opieki pielęgniarskiej. Zakład Pielęgniar-
wienie i niechęć do życia),
stwa Klinicznego Instytutu Pielęgniarstwa CM UJ, Kraków 1997; 21- 2.
 aktywnie słucha pacjenta podczas wykonywania 2. Szczepska M. Standaryzacja jakości opieki pielęgniarskiej. Pielęgniar-
stwo 2000 1996; 4: 30-2.
codziennych czynności i przeprowadza rozmowę te-
3. Szewczyk MT. Współczesne koncepcje opieki pielęgniarskiej. Przew
rapeutyczną, dodając otuchy pacjentowi i zachęca-
Lek 2005; 1: 88-91.
jąc go do wytrwałości, a także chwali za dotychcza-
4. Korniluk J, Wcisło G, Nurzyński P i wsp. Epidemiologia raka jelita grubego.
Współcz Onkol 2006; 10: 136.
sowe postępy w powrocie do zdrowia,
5. Richter P, Nowak W i wsp. Wiek jako czynnik rokowniczy u chorych z ra-
 pamięta o formach przekazu pozawerbalnego w co-
kiem jelita grubego. Przeg Lek 2005; 12: 1440-3.
dziennym kontakcie z chorym (dotykanie, głaska-
6. Nowacki MP. Postępy w chirurgii raka jelita grubego w 2005 roku. Medy-
nie, okazywanie cierpliwości),
cyna Praktyczna Chirurgia 2006; 1: 73-5.
63
PChiA 2 2008.qxp 2008-06-13 14:42 Page 64
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2/2008
P
i
e
l
ę
g
n
i
a
r
s
t
w
o
C
h
i
r
u
r
g
i
c
z
n
e
i
A
n
g
i
o
l
o
g
i
c
z
n
e
2
/
2
0
0
8
7. Baca B, Gawlik M. Rola rodziny w opiece nad pacjentem z chorobą nowo-
tworową. Materiały pokonferencyjne  V Konferencja Szkoleniowo-Nauko-
wa z cyklu: Pacjent  Pielęgniarka partnerzy w działaniu. Kraków, 18-19
maja 2006; 196-8.
8. Jawień A, Banaszkiewicz Z, Cierzniakowska K i wsp. Zapobieganie powi-
kłaniom skórnym wokół ileostomii poprzez edukację. Annales Academiae
Medicae Bydgostiensis 2004; 18: 25-8.
64