Czas. Stomatol., 2008, 61, 6, 395-400
� 2008 Polish Dental Society
http://www.czas.stomat.net
Brodawczak odwrócony jamy ustnej
 opis dwóch przypadków
Inverted papilloma of the oral cavity
 two case reports
Tomasz Piętka, Jan Przybysz, Grzegorz Krzymański
Z Kliniki Chirurgii Twarzowo-Szczękowej Wojskowego Instytutu Medycznego
Kierownik: prof. dr hab. n. med G. Krzymański
Summary Streszczenie
Introduction: Inverted papilloma is a benign tumour Wprowadzenie: brodawczak odwrócony jest łagod-
most commonly developing in the nasal mucosa and nym nowotworem najczęściej rozwijającym się w
the sinuses. Its presence in the oral mucosa is a rare błonie śluzowej nosa i zatok przynosowych. Loka-
occurrence. lizacja brodawczaka w błonie śluzowej jamy ustnej
Aim of the study: To describe symptoms and jest rzadka.
treatment of two patients presenting with inverted Cel pracy: opisanie objawów i zastosowanego le-
oral papilloma. czenia u dwóch pacjentów z brodawczakiem odwró-
Material and methods: On the basis of available conym w jamie ustnej.
literature and own observations on the surgical Materiał i metody: na podstawie dostępnego pi-
treatment of patients both diagnostics and treatment śmiennictwa i obserwacji własnych dotyczących le-
of inverted oral papilloma were discussed. czonych chirurgicznie pacjentów omówiono diagno-
Conclusion: Radical surgery is the treatment of stykę i leczenie brodawczaków odwróconych błony
choice due to reports of possible transformations. śluzowej jamy ustnej.
Post-operative patients require detailed, periodic Podsumowanie: leczeniem z wyboru jest radykalny
control examinations to exclude recurrence. zabieg chirurgiczny z uwagi na doniesienia o moż-
liwości transformacji złośliwej. Pacjenci po zabiegu
wymagają wnikliwych i okresowych badań kontrol-
nych celem wykluczenia wznowy.
KEYWORDS: HASA
A INDEKSOWE:
inverted oral papilloma brodawczak odwrócony jamy ustnej
Wstęp sowych określane są mianem brodawczaków
Schneiderina [9], których jedną z postaci jest
Brodawczak odwrócony (łac. papilloma in- brodawczak odwrócony. Brodawczak odwró-
versum) jest łagodnym nowotworem pocho- cony stanowi około 0,5-5% guzów występują-
dzenia nabłonkowego. Rozwija się najczęściej cych w obrębie zatok przynosowych [3].
z nabłonka wyścielającego jamę nosa i zato- Jako pierwszy guz opisał Ward w 1854 r.
ki przynosowe [3]. Brodawczaki rozwijają- [cyt. wg 9]. Z uwagi na tendencje rozrosto-
ce się z błony śluzowej nosa i zatok przyno- we i skłonność do wznów Billroth w 1855 r.
395
T. Piętka i in. Czas. Stomatol.,
określił go mianem raka kosmkowego (vil- dawczaka odwróconego w innych narządach
lous carcinoma) [cyt. wg 6, 12]. Nazwę bro- np. w nabłonku oskrzeli i pęcherzyków płuc-
dawczak odwrócony wprowadził Ringertz w nych [7]. Doniesienia dotyczące brodawcza-
1938 r. [6]. Podkreśla ona różnice w rozwoju ka odwróconego w piśmiennictwie stomato-
guza w stosunku do typowych brodawczaków. logicznym są nieliczne [2].
W przeciwieństwie do egzofitycznego rozrostu
brodawczaków, nowotwór ten charakteryzuje Cel pracy
się endofitycznym wzrostem. Pasma nabłonka
wnikają w łącznotkankowe podścielisko da- Opisano objawy i zastosowane leczenie u
jąc mikroskopowy obraz sopli lub wypustek dwóch pacjentów z brodawczakiem odwróco-
[3, 11]. Guz wzrasta powoli niszcząc napotka- nym w jamie ustnej.
ne struktury anatomiczne. Zniszczenie kości i
brak wyraz
nej granicy ogniska chorobowego Materiał i metody
są cechami świadczącymi o miejscowej złośli-
wości nowotworu [5, 6, 8, 11]. W okresie ostatnich 7 lat leczono 6 chorych
Nowotwór początkowo rozwija się bezobja- z brodawczakiem odwróconym jamy ustnej. W
wowo. Póz
niejsze objawy kliniczne nie są cha- 3 przypadkach były to niewielkie guzki języka,
rakterystyczne i wiążą się z wielkością guza i w 2 guzy podniebienia twardego i miękkiego,
jego lokalizacją. W diagnostyce guza podsta- w 1 rak zatoki szczękowej, który powstał na
wową rolę odgrywa badanie histopatologicz- podłożu brodawczaka odwróconego.
ne, zaś w celu określenia rozległości procesu Omówiono leczenie dwóch chorych z rozpo-
nowotworowego nieocenione usługi daje ba- znaniem brodawczaka odwróconego jamy ust-
danie TK, a także MR [12, 13,15]. nej. W pierwszym przypadku rozpoznano guz
Etiologia nowotworu jest niejasna [12]. w początkowym stadium rozwoju. Natomiast
Istnieją poparte obserwacjami klinicznymi w drugim przedstawiono problemy, które wy-
przypuszczenia, że wiąże się z przewlekłym stąpiły po nieradykalnym usunięciu guza.
zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego
(HPV) [4, 12]. Statystycznie częściej nowo- Obserwacja 1
twór występuje u palaczy tytoniu, alkoholików Pacjentka lat 48 zgłosiła się do Kliniki
i ludzi zawodowo narażonych na działanie Chirurgii Twarzowo-Szczękowej WIM w celu
szkodliwych dymów i pyłów [3]. Powstaniu leczenia wygórowania na podniebieniu twar-
nowotworu sprzyja przewlekły proces zapal- dym. Zmianę zauważyła przypadkowo przed
ny  np. zatok przynosowych [3]. miesiącem. Zgłosiła się do gabinetu stomato-
Lokalizacja nowotworu w obszarze jamy ust- logicznego, gdzie lekarz stomatolog podejrze-
nej jest rzadka. W piśmiennictwie są pojedyn- wając stan zapalny zlecił kurację antybiotyko-
cze doniesienia o występowaniu brodawcza- wą (Dalacin C, Augmentin). W tym okresie nie
ka odwróconego w obrębie języka [14], błony miała dolegliwości bólowych. Z powodu bra-
śluzowej warg [11], ślinianki [1]. Nowotwory ku efektów terapeutycznych została skierowa-
o tej samej nazwie występują również w ob- na do tutejszej kliniki.
rębie nabłonka dróg moczowych; moczowo- W badaniu przedmiotowym stwierdzono
du, pęcherza moczowego i cewki moczowej. nieregularne wygórowanie w tylnej części pod-
Wyjątkowo rzadko opisywano obecność bro- niebienia twardego po stronie lewej, w pobliżu
396
2008, 61, 6 Brodawczak odwrócony jamy ustnej
Ryc. 1. Obserwacja 1; a  brodawczak odwrócony podniebienia, b  7 dni po usunięciu guza podniebienia,
c  ubytek wypełniony tkanką ziarninową w trakcie nabłonkowania 6 tygodni po usunięciu guza, d  3 mie-
siące po usunięciu guza.
wału podniebiennego (ryc. 1 a). Błona śluzowa cym. Po 7 dniach opatrunek usunięto pozosta-
nad guzem była zaczerwieniona i rozpulchnio- wiając ranę odsłoniętą do gojenia przez ziar-
na. Zęby sąsiadujące ze zmianą nie wykazy- ninowanie (ryc. 1 b, c). Wynik badania histo-
wały ruchomości. Reakcja miazgi na zimno, patologicznego usuniętego guza  papilloma
ciepło i opukiwanie była prawidłowa. Badanie inversum potwierdził wstępne rozpoznanie. Po
pantomograficzne nie uwidoczniło zmian za- okresie 6 tygodni ubytek tkanek wypełnił się
palnych okołowierzchołkowych. Pobrano wy- i pokrył nabłonkiem (ryc. 1 d).
cinek z obrzeża zmiany do badania histopato-
logicznego. Wynik badania HP: papilloma in- Obserwacja 2
versum palati. Pacjent lat 67 zgłosił się do kliniki z po-
Guz wycięto nożem elektrycznym z mar- wodu kolejnej wznowy po usunięciu brodaw-
ginesem zdrowych tkanek. Cięcie poprowa- czaka odwróconego zatoki szczękowej lewej.
dzono do kości, usuwając guz wraz z okostną Od 2002 roku, 3-krotnie, w dwuletnich od-
podniebienia. Przylegająca kość nie wykazy- stępach był leczony chirurgicznie w innych
wała makroskopowo zmian patologicznych. ośrodkach.
Ubytek tkanek pokryto opatrunkiem osłaniają- W badaniu przedmiotowym stwierdzono
397
T. Piętka i in. Czas. Stomatol.,
Ryc. 2. Obserwacja 2; a  brodawczak odwrócony szczęki niszczący podniebienie twarde i miękkie, b  ba-
danie TK głowy; rozległe zniszczenie utkania kostnego szczęki i kości jarzmowej po stronie lewej, c  zdjęcie
śródoperacyjne, rekonstrukcja dolnej części oczodołu siatką tytanową, d  martwica szczytowej części płata
mięśnia skroniowego.
rozległy guz szczęki obejmujący podniebienie i dłuta usunięto guz w granicach nie zmienio-
twarde i miękkie. Powierzchnia guza była nie- nych tkanek, wykonując resekcję szczęki i czę-
równa, pobrużdżona, zaczerwieniona a w ba- ści wyrostka skrzydłowatego kości klinowej
daniu palpacyjnym miękka i podkrwawiająca po stronie lewej wraz ze ścianami kostnymi
(ryc. 2 a). W badaniu TK uwidoczniono guz dolnej połowy oczodołu i dolną częścią prze-
całkowicie wypełniający zatokę szczękową i grody nosa. Dolną część oczodołu lewego od-
jamę nosa po stronie lewej, niszczący podnie- tworzono siatką tytanową umocowaną mikro-
bienie twarde przekraczający jego linię środ- śrubami (ryc. 2 c).
kową, wnikający do oczodołu (ryc. 2 b). Uzyskano prawidłowe ustawienie gałki
Pacjent został zakwalifikowany do zabiegu ocznej a wykonany test biernej ruchomości
chirurgicznego. Z cięcia Diffenbacha-Webera- nie wykazał ograniczeń. Ubytek podniebie-
Kochera po stronie lewej odpreparowano tkan- nia miękkiego i twardego wypełniono dolnie
ki policzka lewego stwierdzając znaczne znisz- uszypułowanym, płatem z mięśnia skroniowe-
czenie utkania kostnego szczęki, dolnej ściany go lewego.
oczodołu i przegrody nosa. Za pomocą wierteł W 3 tygodniu po zabiegu doszło do nie-
398
2008, 61, 6 Brodawczak odwrócony jamy ustnej
wielkiej martwicy w szczycie płata z mięśnia Podsumowanie
skroniowego (ryc. 2 d). Powstały ubytek pod-
niebienia po upływie 2 miesięcy został zaopa- Leczeniem z wyboru jest radykalny zabieg
trzony obturatorem stanowiącym część prote- chirurgiczny z uwagi na doniesienia o moż-
zy zębowej.
liwości transformacji złośliwej brodawczaka
W okresie pooperacyjnym pacjent zgłaszał
odwróconego.
niewielkie dwojenie przy patrzeniu w górę.
Pacjenci po usunięciu brodawczaka odwró-
Dwojenie to ustąpiło po 3 miesiacach od za-
conego wymagają wnikliwych, okresowych
biegu. Obecnie nie stwierdza się zaburzeń ru-
badań kontrolnych w celu wykluczenia wzno-
chomości gałek ocznych. Po upływie roku od
wy procesu nowotworowego [10, 15].
zabiegu nie stwierdzono cech wznowy procesu
nowotworowego.
Piśmiennictwo
Omówienie wyników i dyskusja 1. Cabov T, Macan D, Manojlović S, Ozegović
M, Spicek J, Luksić I: Oral inverted ductal
papilloma. Br Oral Maxillofac Surg 2004, 42,
Brodawczak odwrócony jest rzadkim, łagod-
1: 75-77.
nym nowotworem wykazującym cechy miej-
2. Cieślik T, Herman J, Zajęcki W: Schneiderian
scowej złośliwości [13]. Leczeniem z wyboru
papilloma prawej zatoki szczękowej opis
jest radykalny zabieg chirurgiczny. Nowotwór
przypadku. Czas Stomatol 2005, LVIII, 10:
wymaga doszczętnego wycięcia z marginesem
746-751.
tkanek nie zmienionych. Częstość nawrotów
3. Eggers G, M�hling J, Hassfeld S:
brodawczaka przytaczana w piśmiennictwie
Inverted papilloma of paranasal sinuses. J
jest oceniana na 28%-78% [8, 9, 10]. Duża roz-
Craniomaxillofac Surg 2007, 35, 1: 21-29.
bieżność w wynikach spowodowana jest róż-
4. Haberland-Carrodeguas C, Fornatora M L,
ną lokalizacją nowotworu i stosowaniem od-
Reich R F, Freedman P D: Detection of hu-
miennych technik chirurgicznych. Najczęstsze
man papilloma virus in oral inverted ductal
wznowy występują w przypadku obwodowej papillomas. J Clin Pathol 2003, 56, 12: 910-
913.
lokalizacji rozległych guzów w obszarze za-
tok czołowych, bocznych ścian zatok szczę- 5. Jurgens P E: Inverted Ductal Papilloma of the
Lower Lip: A Case Report. J Oral Maxillofac
kowych i podstawy czaszki leczonych z za-
Surg 2004, 62, 9: 1158-1161.
stosowaniem technik endoskopowych [3, 8,
6. Krouse J: Endoscopic Treatment of Inverted
11, 13].
papilloma: Safety and Efficacy. Am J
Radykalne usunięcie brodawczaka odwró-
Otolaryngol 2001, 22, 2: 87-99.
conego jest istotne z uwagi na doniesienia kli-
7. Margaritora S, Cesario A, Galetta D,
niczne o możliwości złośliwej transformacji
Porziella V, Mul� A, Granone P: Pulmonary
nowotworowej [3, 8, 11, 13]. W naszym mate-
Inverted Schneiderian Papilloma. Ann Thorac
riale w jednym przypadku po usunięciu rozle-
Surg 2004, 77, 5: 1845-1846.
głego guza szczęki w jego obrębie stwierdzono
8. Nachtigal D, Yoskovitch A, Frenkiel S,
obecność raka płaskonabłonkowego. Celem
Braverman I, Rochon L: Unique characte-
uzupełnienia leczenia pacjenta skierowano na
ristic of malignant Schneiderian papilloma.
radioterapię.
Otolaryngol Head Neck Surg 1999, 121, 6:
766-770.
399
T. Piętka i in. Czas. Stomatol.,
9. Nicolai P, Tomenzoli D, Lambardi D, Maroldi Primary and Recurrent Inverting Papilloma:
R: Different endoscopic options in the treat-
Appearances with Magnetic Resonance
ment of inverted papilloma. Head Neck Surg
Imaging. Clin Radiol 1995, 50, 7: 472-475.
2006, 17: 80-86.
14. Smith J E, Ducic Y: Inverting papilloma of
10. Ozcan C, G�r�r K, Talas D: Recurrent inver-
the base of tongue with malignant transfor-
ted papilloma of a pediatric patient: Clinico-
mation. Otolaryngol Head Neck Surg 2004,
radiological considerat1
ons. Int J Pediatr
130: 142-144.
Otorhinolaryngol 2005, 69, 6: 861-864.
15. Thaler E R Lanza D C, Tufano R P, Cunning
11. Pasquini E, Sciaretta V, Farneti G, Modugno
M, Kennedy D W: Inverted papilloma: an en-
G C, Ceroni R: Inverted papilloma; raport of
doscopic approach. Otolaryngol Head Neck
89 cases. Am J Otolaryngol 2004, 25, 3: 178-
-185. Surg 1999, 2, 10: 87-94.
12. Phyllis P, Har-El G: Management of inver- Otrzymano: dnia 12.V.2008 r.
ted papillomas of the nose and paranasal sinu-
Adres autorów: 00-909 Warszawa 60, ul. Szaserów
ses. Am J Otolaryngol Head Neck Med Surg
128
2006, 27: 233-237.
Tel./Fax: [phone]
13. Roobottom C A, Jewell F M, Kabala J: e-mail: [e-mail]
400