psów
psów
• Nadczynność przysadkowa
– 85 – 90% przypadków
• Około 20% gruczolak przysadki
– Mikroadenoma 50% (<3 mm)
• Nadczynność nadnerczowa
– Około 10% przypadków
• Około 80% zmiany nowotworowe
• Nadczynność jatrogenna
psów
• Występowanie
– Zwierzęta w średnim wieku i starsze
– Predylekcja rasowa
• Jamnik
• Bokser
• Boston terier
• Pudel
• sznaucer
psów
• Wywiad
– objawy ogólne poprzedzają objawy
dermatologiczne
– Postępujące osłabienie
– Otyłość
– Powiększenie brzucha
– Zaburzenia płciowe
– Wielomocz/wzmożone pragnienie
– Wzmożony apetyt
psów
• Objawy kliniczne ogólne
– Wzmożone pragnienie/wielomocz
– Osłabienie i zaniki mięśniowe
– Obwisły brzuch
– Zanik jąder
– Zanik cyklu płciowego
– Powiększona, niebolesna wątroba
– Objawy zakażenia dróg moczowych
Nadczynność kory nadnerczy psów
• Objawy dermatologiczne
– Wyłysienia symetryczne
– Zmiana zabarwienia okrywy włosowej
– Pergaminowa skóra o obniżonej
elastyczności
– Komedony, wapnica skóry
– Ropowica
– Nużyca (dorosłe osobniki)
– Grzybica skóry (dorosłe osobniki)
psów
• Rozpoznanie
– Wywiad
– Objawy kliniczne
– Badanie dermatologiczne
• Badanie włosa
– Badania dodatkowe
• Fosfataza zasadowa
• Test stymulacji ACTH
• Test hamowania deksametazonem
– Niską dawką
– Wysoką dawką
• Stosunek kortizolu do kreatyniny w moczu
psów
• Aktywność izoenzymu termostabilnego
ALP
– Test nie jest specyficzny dla n.k.n.
• Wzrost w
– Cukrzycy
– Chorobach wątroby
– Chorobach trzustki
– Aktywność izoenzymu termostalilnego > 50% ALP
– Aktywność izoenzymu termostabilnego
przekracza całkowitą aktywność ALP
psów
• Test stymulacji ACTH
– Selekcja pacjentów z n.k.n.
– Nie różnicuje typu nadczynności
• N.k.n. przysadkowa – 87% wiarygodności
• N.k.n. Nadnerczowa – 69% wiarygodności
– Syntetyczne ACTH (Synachten®, Cortsosyn®)
• Pobrać krew do oznaczenia stężenia kortizolu
• Podać 0,25 mg/ psa, i.m. (1 ampułka)
– Można podać dawkę mniejszą 5 mcg/kg m.c.
• Po 1 godzinie ponownie pobrać krew do oznaczenia stężenia kortizolu
psów
• Test stymulacji ACTH – interpretacja
Czas
Stężenie
kortizolu
Przed
20 – 100 nmol/l
Psy zdrowe
Po
100 – 300 nmol/l
Przed
50 – 200 nmol/l
Psy chore
Po
> 500 nmol/l
psów
• Test hamowania deksametazonem –
niska dawka (0,01 – 0,015 mg/kg m.c.
iv)
– Selekcja pacjentów podejrzanych o n.k.n.
– Nie różnicuje typów nadczynności
• Nadczynność przysadkowa – 95%
wiarygodności
• Nadczynność nadnerczowa – 100%
wiarygodności
• U zdrowego psa stężenie kortizolu po
podaniu deksametazonu uzyskuje
– < 50% wartości wyjściowej po 4 godzinach
– niski poziom (poniżej 40 nmol/l [1,4 µg/dl]) utrzymuje się po 8 godzinach
• Psy z nadczynnością kory nadnerczy
nie osiągają wartości poniżej 40 - 55
nmol/l (1,4 - 2µg/dl)
– Pierwsza ocena po 8 godzinach
• Jeżeli < 1,4 - 2µg/dl – nadczynność wykluczona
• Jeżeli > 1,4 - 2µg/dl – ocenia się stężenie wyjściowe i w 4 godzinie
– Hamowanie > 50% - nadczynność przysadkowa
psów
• Test hamowania deksametazonem –
wysoka dawka (0,1 mg/kg m.c. iv)
– Różnicuje typy n.k.n.
• Przysadkowa – 70% wiarygodności
• Nadnerczowa – 100% wiarygodności
Nadczynność kory nadnerczy psów
• Stosunek kortizolu do kreatyniny w moczu (K:K)
• K:K = > 16 x 10-6 – nadczynność kory nadnerczy
• Przykład
– Stężenie kortizolu - 200 nmol/l
• Stężenie kreatyniny – 10 mmol/l
• Obliczenie:
200 nmol/l 200 nmol/l
--------------
= ---------------------
= 20 x 106
10 mmol/l 10 x 106 nmol/l
• K:K = < 10 x 10-6 - wartość prawidłowa
• K:K = 10 – 16 x 10-6 – szara strefa
• K:K = > 16 x 10-6 – nadczynność kory nadnerczy
psów
• Leczenie
– Mitotan (Lysodren)
– Trilostane (Vetoryl)
– Ketokonazol
– Selegilina (Segan)
• Dawka
– Terapia indukcyjna – 50 mg/kg 1 x dz.
– Terapia podtrzymująca – 50 mg/kg 1 x tyg.
• Objawy uboczne
– Wymioty
– Osłabienie
– Brak apetytu
– Niezborność
– Biegunka
• Interakcje
– Osłabiają działanie
• Fenobarbital
• Uwaga u zwierząt chorych na cukrzycę
• Spirynolakton
– Wzmaga działanie
• Warfaryna
• Podawać z jedzeniem
• Inhibitor dehydrogenazy beta
hydrosteroidowej
• Dawka początkowa 2 mg/kg 1 raz dziennie
– Górna dawka 10 mg/kg lub
• Psy < 5 kg – 30 mg
• Psy 5 – 20 kg – 60 mg
• Psy > 20 kg – 120 mg
– Po 7 - 14 dniach –test stymulacji ACTH
» Badanie należy wykonać po 2 - 4 godzinach od podania leku
» Stężenie kortizolu w surowicy 40 – 150 nmol/l
• Skuteczność > 80%
• Badania kontrolne po 2, 12, 24 tygodniach
• Zastoinowa niewydolność krążenia
• Choroba zatorowo – zakrzepowa
• Nadciśnienie
• Niedoczynność tarczycy
• Cukrzyca
Nadczynność kory nadnerczy psów
• Typowy obraz kliniczny nadczynności kory nadnerczy
• Nietypowy obraz laboratoryjny
– Brak zmian w teście stymulacji ACTH
– Niediagnostyczne wyniki testu hamowania niską dawką deksametazonu
• Badanie usg nadnerczy
– Jednostronnie powiększone
• Badanie stężenia 17-hydroksyprogesteronu