Ekonomika turystyki

ćwiczenia 2

Gospodarka turystyczna, teoria mnożnika

turystycznego, popyt turystyczny

Przez GOSPODARKĘ TURYSTYCZNĄ Światowa Rada Podróży i

Turystyki (WTTC) rozumie rynek wytworzony przez szeroko

pojęty popyt turystyczny, obejmujący nie tylko dobra i usługi służące bezpośrednio konsumpcji turystycznej, ale także takie

rodzaje działalności gospodarczej, które są ściśle bądź częściowo

uzależnione od ruchu podróżnych i których rozwój nie byłby

możliwy (lub byłby znacznie ograniczony), gdyby nie turystyka

(np. transport, handel, rekreacja, kultura).

Gospodarka turystyczna to jeden z elementów gospodarki

narodowej, przede wszystkim sektora usług, którego zadaniem

jest zaspokajanie materialnych i niematerialnych potrzeb

turystycznych ludności.

Pojęcie przemysł turystyczny nie jest pojęciem tożsamym

z pojęciem gospodarki turystycznej. Zakres tego pojęcia

utożsamiany jest z reguły jedynie ze stroną podażową turystyki

natomiast gospodarka turystyczna obejmuje swoim zasięgiem

zarówno stronę podażową jak i stronę popytową.

Pojęcie biznes turystyczny należy utożsamiać z bezpośrednią gospodarką turystyczną – przedsiębiorstwami działającymi w

branży typowo turystycznej.

Teoria mnożnika turystycznego pozwala oszacować całkowite

efekty (bezpośrednie, pośrednie i indukowane) początkowych

wydatków turystycznych. Kiedy turyści dokonują

wydatków

związanych z ich pobytem w danej miejscowości, uruchamiają

dodatkowy strumień pieniądza, który zasila lokalną gospodarkę.

Strumień ten – nazywany mnożnikiem – uruchamia cały łańcuch

reakcji, które stwarzają dodatkowe korzyści w tych sektorach

gospodarki, które kooperują z branżą turystyczną. W wyniku tego procesu początkowe wydatki turystów, przepływając przez różne

sektory gospodarki, mnożą się i rozkładają na wiele podmiotów

bezpośrednio i pośrednio związanych z obsługą turystów. Formuła mnożnika krążenia pieniądza wprowadzonego do sfery obrotu

turystycznego wskazuje zatem na efekt, jaki osiągnie się z każdej jednostki pieniężnej wydanej na zakup towarów i usług w turystyce,

zanim opuści ona sferę obrotu gospodarczego.

Teoria mnożnika turystycznego pozwala oszacować całkowite

efekty początkowych wydatków turystycznych.

Model mnożnikowych efektów ekonomicznych z turystyki:

Kr = a + b + c

Gdzie:

Kr – regionalny mnożnik dochodu

a – bezpośredni dochód regionalny

b – pośredni dochód regionalny

c – indukowany dochód regionalny

Bezpośredni efekt ekonomiczny odnosi się do tej części gospodarki, która bezpośrednio zaspokaja popyt turystyczny. Zmiana w poziomie produkcji w tym wypadku będzie równa zmianie popytu turystycznego, a

bezpośredni wpływ na dochody będzie ściśle związany z poziomem płac

i zysków.

Pośredni efekt ekonomiczny dotyczy sytuacji, gdy przedsiębiorstwa związane z obsługą ruchu turystycznego dokonują zakupów w innych sektorach gospodarki. Efekt ten obejmuje również zakupy dokonywane przez dostawców przedsiębiorstw turystycznych. Łańcuch ten nie kończy się, dopóki popyt może być zaspokojony przez producentów danego obszaru. W przeciwnym wypadku pieniądz będzie wypływał poza jego granice, a efekt będzie się przenosił wraz z nim. Przyczyną takich

„wycieków” mogą być także podatki, oszczędności i import.

Indukowany efekt ekonomiczny polega na ogólnym wzroście

wydatków, możliwym dzięki zwiększonym dochodom ludności,

zatrudnionej w bezpośredniej i pośredniej obsłudze ruchu turystycznego.

TURYSTA

HOTELE

GASTRONOMIA

TRANSPORT

Przyk ład:

Przykład wpływu rozwoju morskiej żeglugi wycieczkowej

na Bałtyku na regiony nadmorskie.

Kwoty wydawane przez turystów w miastach i regionach

nadmorskich na takie usługi jak np. zakwaterowanie, wyżywienie

czy transport lokalny napędzają lokalną gospodarkę a tym

samym wpływają na poprawę sytuacji ekonomicznej firm

lokalnych i gospodarstw domowych. Przekłada się to również na

wzrost przychodów budżetów władz lokalnych (z tytułu podatków

i innych opłat). Wzrost liczby zawinięć statków wycieczkowych

stymuluje tworzenie nowych miejsc pracy (efekt bezpośredni) w

porcie oraz całym regionie (hotele, restauracje, sklepy, zakłady usługowe itd.). – efekt bezpośredni i pośredni.

statek wycieczkowy

wpływa do portu

port dostarcza usługi

lokalni przedsiębiorcy

dostarczają usługi

tworzenie nowych

tworzą się miejsca

miejsc pracy

pracy w sektorze

na potrzeby portu

usługowym

Efekt indukowany

wynagrodzenia pracowników

wpływają na rozwój regionu

i kreację nowych miejsc

pracy

Rynek turystyczny jest to ogół stosunków wymiennych,

towarowo-pieniężnych,

między

osobami

i

instytucjami

sprzedającymi

turystyczne

dobra

i

usługi

turystom

–

przedstawiającymi podaż a osobami i instytucjami nabywającymi

te dobra i usługi stanowiące przedmioty potrzeb turystycznych –

przedstawiającymi popyt.

W ujęciu przedmiotowym rynek usług turystycznych

można

określić

jako

proces,

w

którym

usługobiorcy

i usługodawcy określają, co chcą kupić i sprzedać i za ile.

W ujęciu podmiotowym rynek usług turystycznych oznacza

określony zbiór nabywców i wytwórców usług turystycznych

dokonujących transakcji rynkowych, których przedmiotem

są usługi rynkowe.

POPYT TURYSTYCZNY jest to wielkość zapotrzebowania

na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie.

Czynniki decydujące o specyfice popytu turystycznego:

a) produkt turystyczny składa się zarówno z dóbr oraz

urządzeń, jak i usług;

b) ocena produktu przez konsumenta ma często

charakter subiektywny, stąd też o wielkości popytu czy

jego strukturze decydują

w dużym stopniu czynniki

niewymierne;

c) turystyka często nie wiąże się

z zaspokajaniem

podstawowych potrzeb człowieka; aby zatem doszło do

konsumpcji turystycznej, muszą być spełnione określone

warunki.

Potrzeba jest to stan odczuwania braku czegoś (rzeczy,

zjawiska, procesu), a zarazem czynnik uruchamiający funkcje

motywujące do działań odpowiednio zmieniających ten stan.

Wyrazem szczególnego sposobu zaspokojenia potrzeb są

pragnienia.

Pragnienia zmieniają się pod wpływem społeczeństwa (grupy

społeczne, liderzy opinii), a także pod wpływem różnorodnych

instytucji (rodzina, szkoła, kościół, korporacje).

Generalnie turystyka wiąże się z zaspokajaniem potrzeb

wyższego rzędu. Nie mniej jednak niektóre rodzaje turystyki mogą pojawiać się na niższych szczeblach hierarchii potrzeb

człowieka:

a)

potrzeby biologiczne

–

niezbędne do utrzymania

organizmu,

przeżycia

(turystyka

zdrowotna,

uzdrowiskowa);

b)

potrzeby społeczne – potrzeba akceptacji poczynań

ludzkich, wspólne działania (rodzaje turystyki związane z

rozwijaniem kontaktów międzyludzkich);

c)

potrzeby kulturalne – związane z zależnością człowieka

od wytworów kultury materialnej i duchowej (turystyka

poznawcza, kulturalna, krajoznawcza);

d)

potrzeby wyższego rzędu, tzw. instrumentalne –

związane z realizacją własnej osobowości (turystyka

wypoczynkowa, luksusowa).

Specyfika potrzeb człowieka uwidacznia się poprzez takie

cechy, jak:

a) nieograniczoność potrzeb (czas, liczba, przestrzeń);

b) ograniczoność możliwości zaspokojenia danych potrzeb;

c) różnice w intensywności ujawniania się poszczególnych

grup potrzeb;

d) komplementarność potrzeb;

e) mała substytucyjność potrzeb;

f)

następstwo ujawniania się potrzeb wyższego rzędu po

zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu.

Nieograniczony i rosnący zakres potrzeb, napotyka bariery

zewnętrzne w postaci podaży, która w żadnym przypadku nie

jest nieograniczona (np. walory turystyczne).

Ponadto urzeczywistnienie przez nabywców zamiarów zakupu

może być odłożone w czasie (np. oczekiwanie na możliwość

wzięcia urlopu, wakacje dla dzieci, odpowiednią ofertę, obniżkę ceny lub nowe warunki sprzedaży).

Drugą istotną barierą w zaspokajaniu potrzeb jest dochód.

Zaspokojenie

potrzeb

wymaga

działań

o

charakterze

ekonomicznym, których celem jest wygospodarowanie środków

pieniężnych.

Podjęte działania mogą doprowadzić do zaspokojenia danej

potrzeby lub też okazać się niewystarczające.

Nie mniej jednak dążenia takie prowadzą do przekształcenia się potrzeby w popyt potencjalny.

Popyt potencjalny nie występuje na rynku, gdyż nie ma

pokrycia w realnej sile nabywczej konsumentów.

Popyt efektywny występuje na rynku, gdyż znajduje swoje

pokrycie w dochodach.

Popyt zrealizowany określony jest sumą wartości zakupionych

przez turystów i jest równy popytowi efektywnemu tylko w przypadku zrównoważenia rynku turystycznego.

W pozostałych przypadkach występuje popyt niezaspokojony

jako różnica między efektywnym i zrealizowanym.

Popyt funkcjonalny zależy od cech jakościowych produktu

i jest funkcją jego wartości użytkowej.

Popyt niefunkcjonalny

wynika z oddziaływania efektów

zewnętrznych na ocenę użyteczności produktu, czyli ocena ta

może ulegać zmianie w zależności od zachowania się innych

konsumentów.

c.d.n…