Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa
Analiza finansowa i metodologia credit
scoring w szacowaniu ryzyka.
Wykład
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
WARSZAWA
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
2004
Podział operacji aktywnych
Podział operacji aktywnych
Do operacji aktywnych zalicza siÄ™:
1. operacje zwiększające majątek trwały banku oraz wartości
niematerialne i prawne (do majątku trwałego banku nale\
Ä… m.in.
budynki bankowe, wyposa\
enie centrali i oddziałów, środki
transportu, a tak\
e rozmaite nieruchomości przejęte przez bank
jako zabezpieczenie kredytów i nie sprzedane),
2. przechowywanie środków pienię\
nych  są to głównie środki
znajdujące się w formie gotówki w skarbcach bankowych (do
operacji tych zaliczane sÄ… tak\
e operacje zwiÄ…zane z
kształtowaniem rezerwy obowiązkowej w Narodowym Banku
Polskim),
2
Operacje aktywne
Operacje aktywne
3. działalność kredytowa,
4. operacje lokat międzybankowych czynnych (dokonywanie
lokat w innych bankach),
5. inwestycje w papiery wartościowe,
6. inne operacje aktywne (w tym rozliczenia międzyokresowe).
3
Operacje aktywne
Operacje aktywne
Największe dochody przynoszą dwa rodzaje operacji
aktywnych:
działalność kredytowa,
inwestycje w papiery wartościowe.
Istotnym z
ródłem dochodów są równie\
lokaty
międzybankowe.
Ze względu na poziom dochodowości aktywa dzieli się na:
pracujÄ…ce,
niepracujÄ…ce.
4
Aktywa pracujÄ…ce
Aktywa pracujÄ…ce
Aktywa pracujÄ…ce sÄ… podstawowÄ… kategoriÄ… operacji
bankowych przynoszÄ…cych zysk.
Zalicza się do nich głównie:
kredyty,
papiery wartościowe,
lokaty międzybankowe.
5
Aktywa niepracujÄ…ce
Aktywa niepracujÄ…ce
Aktywa niepracujÄ…ce zwykle nie przynoszÄ… dla banku
znaczącego zysku lub nie generują go w ogóle.
Zalicza siÄ™ do nich:
rzeczowy majątek trwały,
wartości niematerialne i prawne,
środki pienię\
ne w kasie i NBP,
pozostałe aktywa (w tym rozliczenia międzyokresowe).
Banki zwykle do tej kategorii aktywów zaliczają kredyty
nieregularne (złe kredyty).
6
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe mo\
na określić jako
prawdopodobieństwo nie odzyskania przez bank
udzielonego kredytu (w całości lub w części) wraz z
odsetkami i pozostałymi prowizjami.
7
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe dotyczy wszystkich aktywów
bilansowych, do których bank ma tytuł prawny, jak i
pozycji pozabilansowych. Obejmuje następujący zakres
działalności banku:
udzielone kredyty,
przyznane a nie pobrane kredyty,
gwarancje i akcepty bankowe,
akredytywy,
lokaty międzybankowe,
instrumenty rynku kapitałowego (operacje dewizowe,
transakcje futures, swapowe, akcje, obligacje, bony
skarbowe, opcje).
8
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe
W procesie ograniczania ryzyka pojedynczej umowy
kredytowej mo\
na wyró\
nić kilka etapów. Są to:
1) analiza wniosku kredytowego przed podpisaniem
umowy,
2) zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń spłaty
kredytu,
3) nadzór nad prawidłowością wykorzystania kredytu i
jakością gospodarowania kredytobiorcy w okresie
trwania umowy.
9
Procedury działalności kredytowej
Procedury działalności kredytowej
Procedury kredytowania poszczególnych banków
zwykle w niewielkim stopniu ró\
niÄ… siÄ™ w zakresie
zespołu przeprowadzanych czynności formalno-
prawnych.
Ró\
nice z punktu widzenia klienta dotyczą głównie:
a) kosztów wynikających z realizacji transakcji kredytowej,
b) wymaganego przez bank zabezpieczenia.
10
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Do podstawowych informacji wymaganych przez bank
celem przeprowadzenia oceny zdolności kredytowej
klienta i ryzyka kredytowego banku nale\
Ä…:
wysokość i poziom stabilności dochodów,
z
ródło dochodów z uwzględnieniem stosunku formalno-
prawnego występującego między pracodawcą a klientem,
majÄ…tek potencjalnego kredytobiorcy,
zobowiÄ…zania klienta wobec innych instytucji
finansowych,
stan rodzinny oraz wiek klienta.
11
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
y
ródłem powy\
szych informacji jest zazwyczaj sam
kredytobiorca, nale\
y więc zweryfikować je w:
organach administracji publicznej i samorzÄ…du
terytorialnego,
urzędach skarbowych,
innych bankach,
miejscu zatrudnienia (obecnym i ewentualnie
poprzednim),
księgach wieczystych.
12
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Wyniki przeprowadzonej oceny zdolności kredytowej
klienta i tym samym identyfikacji poziomu ryzyka
kredytowego banku stanowiÄ… podstawÄ™ dla
następujących czynności:
podjęcia decyzji o przyznaniu bądz
nie przyznaniu kredytu,
ustanowienia odpowiedniej formy zabezpieczenia kredytu.
13
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Określenie zdolności kredytowej sprowadza się do
odpowiedzi na następujące pytania:
czy analizowane przedsiębiorstwo osiąga dodatni
wynik finansowy?,
czy wypracowany zysk pozwoli na terminowe
regulowanie zobowiązań wynikających z planu spłat
kredytu?
14
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Analiza wniosku kredytowego osoby prawnej powinna
być dokonana pod kątem zdolności kredytowej w
sensie prawnym i ekonomicznym. Aby uzasadnione
było analizowanie sytuacji ekonomicznej firmy trzeba
najpierw sprawdzić zdolność podmiotu do
podejmowania czynności prawnych oraz legalność jego
działania.
15
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Dopiero po stwierdzeniu wszelkich prawidłowości pod
względem prawnym bank mo\
e przejść do analizy
ekonomicznej, na którą składają się:
badanie bie\
Ä…cej i dawnej sytuacji finansowej potencjalnego
kredytobiorcy (jego płynności, rentowności zadłu\
enia, sprawności
działania),
badanie planów finansowych,
badanie udziału rynkowego przedsiębiorstwa i jego pozycji
konkurencyjnej,
badanie perspektyw i dynamiki rozwoju bran\
y potencjalnego
kredytobiorcy,
badanie dotychczasowych relacji klienta z bankiem, dostawcami i
odbiorcami,
badanie stosunków społecznych, kultury organizacyjnej, jakości
zarzÄ…dzania.
16
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Wskaz
nikowa analiza zdolności kredytowej
Wskaz
nikowa analiza zdolności kredytowej
Badanie zdolności kredytowej przy pomocy
wskaz
ników pozwala na ujednolicenie zasad analizy
ró\
nych firm, a zarazem umo\
liwia obiektywne
podejście do badanego przedsiębiorstwa. Zaletą tego
rodzaju analizy jest równie\
łatwość porównania
ró\
nych przedsiębiorstw w tej samej bran\
y, jak
równie\
poszczególnych bran\
ze sobÄ….
17
Ocena zdolności kredytowej
Ocena zdolności kredytowej
Wskaz
ników ekonomicznych jest wiele, łatwiej zatem
podzielić je na grupy i w ka\
dej z nich wytypować
najlepsze. Mo\
na wyró\
nić pięć podstawowych grup
wskaz
ników:
1) wskaz
niki struktury majątku i kapitałów,
2) wskaz
niki płynności finansowej,
3) wskaz
niki rentowności,
4) wskaz
niki zadłu\
enia,
5) wskaz
niki sprawności działania[1].
[1] Z.Fedorowicz:  Finanse przedsiębiorstwa . Poltext. Warszawa 2000, s. 21
18
Asymetria informacji w procesie oceny
Asymetria informacji w procesie oceny
klienta banku
klienta banku
Asymetria informacji na płaszczyz
nie relacji bank 
klient zwiększa mo\
liwość popełniania błędów przez
inspektorów kredytowych w trakcie oceny
kredytobiorcy.
Przyznanie kredytu nierzetelnej osobie jest tzw. błędem
pierwszego rodzaju.
BÅ‚Ä…d drugiego rodzaju polega na nie przyznaniu kredytu
przedsiębiorstwu, które w przyszłości terminowo
regulowałoby wszelkie zobowiązania.
19
Sformalizowane procedury
Sformalizowane procedury
Wszystkie sformalizowane elementy identyfikacji,
kwantyfikacji oraz redukcji ryzyka kredytowego
(elementy składowe procesu zarządzania ryzykiem
kredytowym) w tym:
metody oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej
potencjalnego kredytobiorcy,
systemy oszacowania wielkości potencjalnego ryzyka,
zabezpieczenia wierzytelności bankowych,
limity zaanga\
owania kapitałowego i limity koncentracji,
wewnętrzne systemy audytu,
stanowiÄ… uregulowania zapisane w odpowiednich
dokumentach.
20
System informacji o kredytobiorcach
System informacji o kredytobiorcach
Obecnie jednym z kluczowych elementów
ograniczajÄ…cych asymetriÄ™ informacji jest
międzybankowy system informacji o kredytobiorcach.
Zbudowanie tego typu centralnego banku informacji
stało się mo\
liwe w wyniku upowszechnienia
bankowych systemów teleinformatycznych.
PodstawÄ… systemu jest Biuro Informacji Kredytowej
21
Ró\
nicowanie zakresu wymaganych informacji
Ró\
nicowanie zakresu wymaganych informacji
Bank starajÄ…c siÄ™ znalez
ć optymalną wartość zakresu
informacji ró\
nicuje procedury kredytowe uzale\
niajÄ…c
wielkość wachlarza informacyjnego od następujących
czynników:
a) rodzaju kredytu,
b) wielkości kredytu,
c) rodzaju kredytobiorcy, z uwzględnieniem następujących
kategorii:
potencjalny klient strategiczny,
stały klient bez zastrze\
eń w zakresie współpracy z bankiem,
stały klient nie zawsze terminowo regulujący nale\
ne zobowiÄ…zania,
kredytobiorca, którego nale\
ności postawione zostały w stan
natychmiastowej wymagalności.
22
Metoda punktowa i credit scoring
Metoda punktowa i credit scoring
Aktualnym standardem segmentacji portfela kredytowego
dokonywanej w bankach jest metoda punktowa stanowiÄ…ca
podstawę systemów credit scoring.
Metoda punktowa polega na przypisaniu określonej ilości
punktów skwantyfikowanym wielkościom opisującym
standing kredytobiorcy.
Zsumowana liczba punktów dostarcza informacji na temat
kategorii ryzyka kredytowego wynikajÄ…cego z prowadzonej
działalności kredytobiorcy.
23
Metoda punktowa
Metoda punktowa
Tab. Metoda punktowa w ocenie ryzyka kredytowego
wybranego podmiotu gospodarczego.
Skala ocen Waga Wskaz
nik Iloczyn
Elementy oceny (1)
(2) (3) (4) (3)x (4)
Bonitet bilansu 1-10 3 6 18
Profil przedsiębiorstwa 1-10 1.5 5 7.5
Obroty na rachunku 1-10 1 4 4
bieżącym 1-10 2 7 14
Zabezpieczenia
Iloczyn wyników 43.5
y
ródło: G. Borys, Zarządzanie ryzykiem kredytowym w banku, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa - Wrocław, 1996, s. 99.
24
Zró\
nicowana liczba klas ryzyka kredytowego
Zró\
nicowana liczba klas ryzyka kredytowego
Poszczególne banki krajowe stosują zró\
nicowanÄ…
liczbÄ™ klas ryzyka kredytowego, odmienne skale
punktowe, niejednolity zbiór kryteriów ilościowo-
jakościowych i dobór czynników obiektywnych oraz
subiektywnych. Wymienione ró\
nice dotyczą głównie:
maksymalnej liczby punktów oceny syntetycznej,
podziału maksymalnej przyznawanej liczby punktów
między czynniki obiektywne i subiektywne,
25
 liczby punktów stanowiącej wymagane minimum punktowe
warunkujÄ…ce potencjalnÄ… mo\
liwość udzielenia kredytu,
zestawu wskaz
ników finansowych czynników obiektywnych
oceny kredytobiorcy,
liczby punktów przyznawanych za określone wartości
wskaz
ników ekonomicznych, głównie wskaz
ników
rentowności i płynności finansowej,
terminologii stosowanych wskaz
ników finansowych,
zaliczenia bÄ…dz
nie prawnych form zabezpieczenia kredytu
do oceny punktowej.
26