2008-12-14
Uzależnienia w ICD-10
Występowanie 3 lub więcej następujących cech lub
objawów przez pewien okres czasu w ciągi ostatniego roku:
Silne pragnienie przyjmowania substancji albo poczucie
przymusu jej przyjmowania
Trudności kontrolowania zachowania związanego z
przyjmowaniem substancji, jego rozpoczęcia, zakończenia
lub ilości
Fizjologiczne w objawy stanu odstawienia (majaczenie,
zaburzenia spostrzegania) w postaci charakterystycznego
Uzależnienia
dla danej substancji zespołu abstynencyjnego
Stwierdzenie tolerancji, potrzebne są coraz większe dawki
w celu wywołania skutków powodowanych poprzednio
przez dawki mniejsze
Wzrastające zaniedbywanie alternatywnych z
ródeł
przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu na
zdobywanie lub przyjmowanie substancji
Przyjmowanie substancji, mimo wyraz
nych dowodów
szkodliwych następstw, jak: uszkodzenie wątroby, stany
obniżonego nastroju, upośledzenie funkcji poznawczych
Psychologiczne wyróżniki
Zespół abstynencyjny
Grupa objawów o różnej konfiguracji i uzależnień (Sęk, 2005)
nasileniu występujących po całkowitym lub
częściowym wycofaniu substancji używanej w Utrata kontroli nad zachowaniem i własnym życiem wskutek
przymusowych, nałogowych czynności
sposób powtarzany, zwykle długotrwały i/lub
Dążenie do zażywania środków lub wykonywania czynności
w wysokich dawkach.
na zasadzie przymusu psychicznego
Uporczywe powtarzanie tych zachowań pomimo ich
Objawy fizykalne zależą w znacznym stopniu
szkodliwości (niemożność lub zasadnicza trudność
od przyjmowanej substancji(zaburzenia
samodzielnego przerwania uzależnienia)
żołądkowo-jelitowe, męczliwość, drżenie rąk,
Pojawianie się bardzo przykrych stanów psychicznych
lub/ich psychicznych, pod wpływem wydłużenia się przerw
języka, bóle głowy, bezsenność,
w zażywaniu środków lub wykonywaniu czynności
nadpobudliwość, przyspieszone tętno, wzrost
Nałogowe czynności:
ciśnienia krwi) Zaburzenia psychiczne (np.
zajmują pierwsze miejsce w hierarchii osobistych wartości
lęk, depresja,agresywność, drażliwość) są
powodują zachowania nieetyczne lub antyspołeczne
również częste. Objawy odstawienia ustępują
wpływają negatywnie na osobisty rozwój i życie rodzinne.
po przyjęciu używanej substancji
Osobowościowe przyczyny
Rodzinne przyczyny
uzależnień
uzależnień
Zaniżona samoocena i mała samowiedza
Brak jasno określonych granic własnego  ja
Brak poczucia sensu i celu w życiu,  pustka
egzystencjalna Przekonania i schematy- skrypty
Nie rozwinięte umiejętności radzenia sobie w
rodzinne wyrażające stosunek do
trudnych sytuacjach
substancji psychoaktywnych
Trudności w kontroli emocji, tendencja do
zalegania afektu, obniżona zdolność do
Więzi emocjonalne
przeżywania emocji pozytywnych
Sytuacje kryzysowe (np.w cyklu
Brak zainteresowań
Brak systemu wartości
rozwoju rodziny)
Specyficzne problemy osobowościowe, np.
niedojrzałość, borderline, antyspołeczność,
lękliwość.
1
2008-12-14
Społeczno-kulturowe
Biologiczne przyczyny
przyczyny uzależnień
uzależnień
Nabyte lub wrodzone uwarunkowania
Kultura konsumpcyjna, reklamy
fizjologiczne (50-60% ryzyka alkoholizmu
Model osiągania szczęścia
zdeterminowane biologicznie)
Sytuacja socjalna, materialna Zaburzenia w systemie endorfinowym
wywołują potrzebę poszukiwania
(bezrobocie, ubóstwo)
endorfinopodobnych substancji poza
Kryzysy, katastrofy
ustrojem
Neuroadaptacja jako podłoże poczucia
Trendy w grupach rówieśniczych
dyskomfortu, który prowadzi do nawrotu
Subkultury młodzieżowe
po długich okresach abstynencji
Psychologiczny mechanizm Mechanizm nałogowego
uzależnienia regulowania uczuć
Używka lub nałogowe zachowanie stają
się z
ródłem przeżywanych stanów
emocjonalnych, najpierw przyjemności,
Mechanizm nałogowego regulowania
a z czasem tylko uśmierzenia przykrości
uczuć
Celem regulacji jest świadome znalezienie
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń
się w jakiejś sytuacji dla wywołania lub
redukcji jakiegoś stanu emocjonalnego
Mechanizm rozpraszania
Stany emocjonalne przestają
i rozdwajania  ja
podtrzymywać naturalną więz
między
światem osoby, a światem zewnętrznym
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń
Mechanizm rozpraszania Ja
W miarę jak coraz trudniej rozstać się z
substancją lub nałogowym zachowaniem
Dezintegracja struktury Ja w zakresie:
rozrasta się fałszywa świadomość
Stopnia spójności i integracji
(zniekształcenia poznawcze) wspierająca
(spolaryzowane subsystemy ja,
nałóg i zniekształcająca w tym kierunku obraz
uniemożliwiające podejmowanie decyzji
rzeczywistości. Zaprzeczanie,
i wdrażanie ich w zachowania)
minimalizowanie, racjonalizowanie,
koloryzowanie itp.zniekształca napływające Wartościowania
informacje i umożliwia w ten sposób
Poczucia wpływu i kontroli nad
trzymanie się nałogu (np.  Każdy na swoje
wydarzeniami (system dumy i kontroli-
nieszkodliwe przyzwyczajenia ,  Przestałbym
próby magicznego przekształcania zła w
być sobą, gdybym zrezygnował ... ). Służy
dobro lub bezsilności w potęgę)
kreowaniu własnej rzeczywistości.
2
2008-12-14
Psychoanalityczne koncepcje
Behawioralne koncepcje
uzależnień
uzależnień
Przeżycie narkotyczne jako substytut
niezaspokojonych potrzeb, głównie
Podkreślają rolę wpływu społecznego na
seksualnych
kształtowanie się uzależnienia
Wyraz popędu autodestrukcyjnego
Jest ono wynikiem kontaktu z substancją
Wyraz nieprawidłowych relacji w
psychoaktywną
dzieciństwie z osobami znaczącymi
Konsekwencje przyjmowania środka
Substancja psychoaktywna jako substytut
działają nagradzająco jako chwila
bliskości z matką, ale też pomoc w
przyjemności, ekstazy, albo poprzez
radzeniu sobie z niespójnością w
oddalanie przykrych przeżyć
strukturze Ja i wynikającymi z tego
trudnościami emocjonalnymi
Egzystencjalne koncepcje
Koncepcje biologiczne
uzależnień
Nacisk na podłoże genetyczne, czyli
Uzależnienie jako skutek procesu rodzinne przekazywanie ryzyka
uzależnienia.
radzenia sobie z dylematami takimi,
Neuroadaptacja i reakcja organizmu na
jak: kryzys tożsamości, w tym wybór
daną substancję są uwarunkowane
roli  nieudacznika , poszukiwanie
biologicznie. To determinuje szybkość
sensu własnej egzystencji,
uzależnienia oraz nawroty pod wpływem
głodu (zespół abstynencyjny)
konfrontacja z wiedzą o
Substancja psychoaktywna pomaga radzić
przemijalności i kruchości własnego
sobie z biologicznymi skutkami stresu.
życia
Cechy sprzyjające powstawaniu
Współuzależnienie
współuzależnienia
Dotyczy osoby pozostającej w bliskiej
relacji z osobą uzależnioną.
Niskie poczucie własnej wartości
Symptomami są trudności z :
Postawy nadopiekuńcze wobec życiowych
Odczuwaniem własnej wartości
partnerów
Wytyczaniem funkcjonalnych granic
Wysoki poziom lęku
Doświadczaniem i wyrażaniem swojej
Zaprzeczanie własnym trudnościom
rzeczywistości
Intensywne doświadczanie
Zaspokajaniem swoich potrzeb
i manifestowanie złości
Doświadczaniem i wyrażaniem swojej
Problemy seksualne
rzeczywistości z umiarem
(Sęk, Skorupska, 1997)
(Cermak, 1986)
3
2008-12-14
Fazy alkoholizmu
Picie objawowe (wzrost tolerancji)
Nowe uzależnienia
Faza zwiastunowa (palimpsesty- po
niewielkich ilościach alkoholu i zbornym
zachowaniu następuje niepamięć picia; picie
Uzależnienie od Internetu
w ukryciu)
Uzależnienie emocjonalne
Faza krytyczna (utrata kontroli nad ilością
wypijanego alkoholu, ciągi picia, pojawia się
Pracoholizm
zespół abstynencyjny)
Seksoholizm
Faza przewlekła (wielodniowe ciągi picia z
naprzemiennym występowaniem zespołu
Uzależnienie od telefonu
abstynencyjnego i psychodegradacji
komórkowego
alkoholowej).
Uzależnienie od zakupów
Zaburzenia psychiczne (pamięć, myślenie,
uczucia wyższe) na skutek zatrucia oun.
(Jellinek, 1987)
Dlaczego pracoholik nie jest
Rodzaje uzależnienia od
dobrym pracownikiem?
Nie radzi sobie z praca zespołową. Uważa, że
telefonu komórkowego
żaden z kolegów nie wykona pracy tak dobrze, jak
on.
Nie ma zadowalającego życia osobistego. Jest
nieproporcjonalnie skupiony na pracy.
Uzależnienie od smsów
Nie jest wydajny. Jego perfekcjonizm i przesadne
przywiązanie do szczegółów powodują, że
Uzależnienie od nowych modeli
realizacja zadania zabiera mu o wiele więcej
czasu niż innym.
 komórkowi ekshibicjoniści
Jest arogancki. Żyje w niepewności. Uważa, że
Gracze
jest najlepszy i nie słucha rad kolegów.
Jest tak nastawiony na realizację celu, że traci na
 Syndrom wyłączonego telefonu
tym jego kreatywność.
(Di Gregorio, 2003) Nie potrafi delegować zadań innym osobom,
dlatego cały czas jest przemęczony, nie może się
skupic i popełnia błędy. (Guereschi, 2005)
Uzależnienie od stanów bliskich
Typologia osób uzależnionych
śmierci (Joseph, 1981)
od kupowania
Bardzo złośliwy typ autodestrukcyjności
(pochłonięcie myślami o typie oskarżeń bądz

samooskarżeń- gderanie, utyskiwanie,
Zbieracze interesujący się tylko
narzekanie; także fizyczne akty autoagresji).
kilkoma wybranymi przedmiotami
Zaabsorbowani beznadziejnością, angażują się
Wszystkożercy, kupujący wszystko
w działania mające na celu doprowadzenie do
własnej fizycznej i mentalnej destrukcji.
bez różnicy
W relacji terapeutycznej na powierzchni chcą
A
owcy promocji kupujący wszelkiego
zrozumienia ale w istocie chcą wytworzyć
rodzaju produkty, byle po korzystnej
poczucie rozpaczy i bezradności w sobie
i terapeucie. Dążenie do życia ulokowane
cenie
w terapeucie.
Wirtualni nabywcy, poświęcający
Potrzeba by mieć seksualną satysfakcję
dużo czasu na surfowanie w Sieci z obserwowania własnej zagłady.
Wycofanie z rzeczywistych relacji w świat
(Sorrentino, 2001)
sadomasochistycznej wewnętrznej relacji.
4