SYSTEM WALUTOWY
SYSTEM WALUTOWY
Wykład 3 CO ZAPEWNIAA
O STABILNOŚĆ CEN?
Wykład 3 CO ZAPEWNIAA
O STABILNOŚĆ CEN?
ZOBOWI
ZANIE
ZOBOWI
ZANIE
SYSTEM
SYSTEM
Kontrola inflacji poprzez
Kontrola inflacji poprzez
BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA
BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA
1870-1914
1870-1914
WALUTY ZA
OTEJ
WALUTY ZA
OTEJ
SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO
SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO
stosowanie kursów stałych
stosowanie kursów stałych
I wojna światowa (1914-1918) i hiperinflacje początkowych lat 20.
I wojna światowa (1914-1918) i hiperinflacje początkowych lat 20.
ZOBOWI
ZANIE
ZOBOWI
ZANIE
SYSTEM WALUTY
SYSTEM WALUTY
BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA
BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA
1924-1931
1924-1931
DEWIZOWO-ZA
OTEJ
DEWIZOWO-ZA
OTEJ
SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO
SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO
Wielki Kryzys (1929-1933), załamanie się systemu dewizowo-złotego
Wielki Kryzys (1929-1933), załamanie się systemu dewizowo-złotego
PA
YNNE KURSY CENY NIE BYA
Y STABILNE
PA
YNNE KURSY CENY NIE BYA
Y STABILNE
1932-1939
1932-1939
GA
ÓWNYCH WALUT (DEFLACJA / INFLACJA)
GA
ÓWNYCH WALUT (DEFLACJA / INFLACJA)
II wojna światowa (1939-1945) i brak wymienialności walut w latach 50
II wojna światowa (1939-1945) i brak wymienialności walut w latach 50
ZOBOWI
ZANIE
ZOBOWI
ZANIE
SYSTEM
SYSTEM
1958-1972 BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMANIA
1958-1972 BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMANIA
Z BRETTON WOODS
Z BRETTON WOODS
STAA
EGO KURSU WALUTOWEGO
STAA
EGO KURSU WALUTOWEGO
Rozpad systemu z Bretton Woods (1972-73)
Rozpad systemu z Bretton Woods (1972-73)
PA
YNNE KURSY Lata 70. I 80.: ZOBOWI
ZANIE
PA
YNNE KURSY Lata 70. I 80.: ZOBOWI
ZANIE
GA
ÓWNYCH WALUT BANKU CENTRALNEGO DO
GA
ÓWNYCH WALUT BANKU CENTRALNEGO DO
KONTROLOWANIA PODAŻY PIENI
DZA
KONTROLOWANIA PODAŻY PIENI
DZA
1972-
1972-
EMS
EMS
Od lat 90.: ZOBOWI
ZANIE
Od lat 90.: ZOBOWI
ZANIE
EMU
EMU
BANKU CENTRALNEGO DO
BANKU CENTRALNEGO DO
KONTROLOWANIA INFLACJI
KONTROLOWANIA INFLACJI
Stany Zjednoczone. INFLACJA
15%
SWZ
SWZ
SYSTEM WALUTY ZA
OTEJ BRETTON WOODS
SYSTEM WALUTY ZA
OTEJ BRETTON WOODS
12%
9%
SYSTEM
SYSTEM
Tempo inflacji
6%
3%
WALUTY
WALUTY
0%
-3%
ZA
OTEJ
ZA
OTEJ
-6%
-9%
-12%
Stany Zjednoczone. CENY (1872-1914)
80
40 lat
40 lat
70
3%
60
Czy w systemie waluty złotej
Czy w systemie waluty złotej
50
0%
mogły występować trwałe
mogły występować trwałe
40
oczekiwania inflacyjne
oczekiwania inflacyjne
30
i efekty II rundy?
i efekty II rundy?
-3%
20
10
Tempo inflacji Indeks cen
-6% 0
1872 1884 1889 1893 1898 1904 1909 1914
1
1872
1884
1889
1893
1898
1904
1909
1914
1920
1924
1928
1938
1947
1954
1959
1967
1972
Bank emisyjny
Bank emisyjny
" Banki centralne nie wywierały
" Banki centralne nie wywierały
aktywnego wpływu na podaż
aktywnego wpływu na podaż
Zmiana
Zmiana
pieniądza
pieniądza
Zmiana płynnych
Zmiana płynnych
rezerw rezerw
rezerw rezerw
kruszcowych banków
kruszcowych banków
komercyjnych
komercyjnych
" automatyzm waluty złotej
" automatyzm waluty złotej
Jeśli inflacja pozostawała na niskim,
Jeśli inflacja pozostawała na niskim,
stabilnym poziomie, to znaczy, że
stabilnym poziomie, to znaczy, że
utrzymywała się międzynarodowa
utrzymywała się międzynarodowa
" przepływy kapitału z krajów
" przepływy kapitału z krajów
równowaga płatnicza.
równowaga płatnicza.
nadwyżkowych do deficytowych
nadwyżkowych do deficytowych
Co ją utrzymywało?
Co ją utrzymywało?
Dlaczego w systemie waluty
Dlaczego w systemie waluty
złotej przepływy kapitałowe z
złotej przepływy kapitałowe z
Brak ryzyka kursowego
Brak ryzyka kursowego
łatwością finansowały duże
łatwością finansowały duże
deficyty handlowe?
deficyty handlowe?
2
Dlaczego w strefie euro
Dlaczego w strefie euro
W roku 1907
W roku 1907
przepływy kapitałowe
przepływy kapitałowe
40%
40%
finansują duże deficyty
finansują duże deficyty
oszczędności Wielkiej Brytanii
oszczędności Wielkiej Brytanii
handlowe?
handlowe?
zostało ulokowane za granicą
zostało ulokowane za granicą
W roku 2005
W roku 2005
60%
60%
Brak ryzyka kursowego
Brak ryzyka kursowego
oszczędności Niemiec zostało
oszczędności Niemiec zostało
ulokowane za granicą
ulokowane za granicą
Co powodowało, że podaż
Co powodowało, że podaż
pieniądza rosła w tendencji w
pieniądza rosła w tendencji w
Co umożliwiło długookresową
Co umożliwiło długookresową
tempie zbliżonym do
tempie zbliżonym do
stabilność cen w skali globalnej ?
stabilność cen w skali globalnej ?
długookresowego tempa wzrostu
długookresowego tempa wzrostu
w gospodarce światowej?
w gospodarce światowej?
3
" szczęśliwy zbieg okoliczności;
" szczęśliwy zbieg okoliczności;
" wydobycie złota rosło w tempie podobnym
" wydobycie złota rosło w tempie podobnym
jak długookresowa stopa wzrostu
jak długookresowa stopa wzrostu
gospodarki światowej (Gustav Cassel, 1936)
gospodarki światowej (Gustav Cassel, 1936)
Jakie korzyści przyniósł
Jakie korzyści przyniósł
gospodarce światowej system
gospodarce światowej system
" jakkolwiek pewną rolę odgrywał mechanizm
" jakkolwiek pewną rolę odgrywał mechanizm
samoregulacji wynikający stąd, że wzrost
samoregulacji wynikający stąd, że wzrost
waluty złotej?
waluty złotej?
(spadek) inflacji powodował spadek (wzrost)
(spadek) inflacji powodował spadek (wzrost)
realnej ceny złota, co wpływało na wielkość
realnej ceny złota, co wpływało na wielkość
jego wydobycia
jego wydobycia
Relacja salda obrotów bieżacych do PKB
7%
6%
" stabilność siły nabywczej walut
" stabilność siły nabywczej walut
Wielka Brytania Francja Kanada Argentyna
5%
4%
" rozwój handlu międzynarodowego
" rozwój handlu międzynarodowego
3%
2%
" swobodę przepływów kapitałowych
" swobodę przepływów kapitałowych
1%
0%
1890-1913 1919-1926 1927-1931 1932-1939 1947-1959 1960-1973 1974-1989 1989-1996
Po I wojnie światowej
Po I wojnie światowej
SYSTEM
SYSTEM
" wzrósł poziom cen
" wzrósł poziom cen
WALUTY
WALUTY
" spadło wydobycie złota
" spadło wydobycie złota
DEWIZOWO-
DEWIZOWO-
ZA
OTEJ
ZA
OTEJ
" większość rezerw złota była
" większość rezerw złota była
skoncentrowana w Stanach
skoncentrowana w Stanach
Zjednoczonych
Zjednoczonych
4
Wydobycie złota (mln. USD)
WPA
YW I WOJNY ŚWIATOWEJ NA INFLACJ
(1913=100)
500
500
Stany Zjednoczone
Wielka Brytania
400
400
Francja
Szwecja
300
300
200
200
100
100
0
1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920
0
1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922
" utworzenie systemu waluty dewizowo-
" utworzenie systemu waluty dewizowo-
Jakie czynniki zapewniły
Jakie czynniki zapewniły
złotej
złotej
równowagę płatniczą
równowagę płatniczą
" eksport kapitału ze Stanów
" eksport kapitału ze Stanów
w latach 1924-1929,
w latach 1924-1929,
Zjednoczonych
Zjednoczonych
umożliwiając odbudowę
umożliwiając odbudowę
systemu waluty złotej?
systemu waluty złotej?
Zbyt
Zbyt
Boom w gospodarce
Boom w gospodarce
restrykcyjna
restrykcyjna
amerykańskiej
amerykańskiej
polityka
polityka
i na Wall Street
i na Wall Street
Fedu
Fedu
w latach
w latach
20.
20.
Silna spekulacja
Silna spekulacja
System waluty dewizowo-złotej był nadal nazywany na wzrost
System waluty dewizowo-złotej był nadal nazywany na wzrost Deflacja i kryzys
cen akcji
cen akcji w gospodarce
systemem waluty złotej. Było to uzasadnione,
systemem waluty złotej. Było to uzasadnione,
amerykańskiej
Załamanie
Załamanie
ponieważ jego funkcjonowaniu nadal towarzyszyła
ponieważ jego funkcjonowaniu nadal towarzyszyła
cen akcji
cen akcji
stabilność cen i wzrost gospodarczy
stabilność cen i wzrost gospodarczy
1929
1929
Bankructwa Załamanie systemu
przedsiębiorstw
waluty złotej
i banków
Ustaje eksport
kapitału
5
Produkcja przemysłowa w czasie Wielkiego Kryzysu (1929=100)
100% Stany Zjednoczone Wielka Brytania
Niemcy Francja
Jak poszczególne kraje
Jak poszczególne kraje
broniły się przed
broniły się przed
50%
pogłębianiem się recesji ?
pogłębianiem się recesji ?
0%
1930 1931 1932 1933 1934
Koszt dezintegracji rynku światowego
100%
Produkcja Handel światowy
90%
" konkurencyjne dewaluacje i stosowanie
" konkurencyjne dewaluacje i stosowanie
80%
ograniczeń w wymienialności walut
ograniczeń w wymienialności walut
70%
" stosowanie barier celnych
" stosowanie barier celnych
" polityka wydatków budżetowych
" polityka wydatków budżetowych
60%
50%
40%
1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935
SYSTEM
SYSTEM
z
z
Co chciano przywrócić ?
Co chciano przywrócić ?
BRETTON
BRETTON
WOODS
WOODS
6
Co chciano ponownie przywrócić?
Co chciano ponownie przywrócić?
" stabilność siły nabywczej walut
" stabilność siły nabywczej walut
" swobodę handlu i przepływów
" swobodę handlu i przepływów
kapitałowych (odbudowa rynku
kapitałowych (odbudowa rynku
globalnego)
globalnego)
Relacja salda obrotów bieżących do PKB
7%
Relacja obrotów handlu zagranicznego do PKB
60%
6%
1870 1910 1950 1995
Wielka Brytania Francja Kanada Argentyna
50%
5%
40%
4%
30%
3%
20%
2%
10%
1%
0%
0%
Stany Wielka Brytania Niemcy Francja
1890- 1919- 1927- 1932- 1947- 1960- 1974- 1989-
Zjednoczone
1913 1926 1931 1939 1959 1973 1989 1996
ROZPAD
ROZPAD
SYSTEMU
SYSTEMU
W co wierzyły banki centralne
W co wierzyły banki centralne
z
z
w latach 50. i 60. ?
w latach 50. i 60. ?
BRETTON
BRETTON
WOODS
WOODS
7
Inflacja w latach 1960-2000
25%
Stany Zjednoczone
Japonia
20% Francja
Niemcy
Wielka Brytania
15%
W latach 50. i 60. decydującą wagę przykładano do
W latach 50. i 60. decydującą wagę przykładano do
zapewnienia pełnego zatrudnienia.
zapewnienia pełnego zatrudnienia.
10%
Jaki czynnik powstrzymywał inflację ?
Jaki czynnik powstrzymywał inflację ?
5%
0%
-5%
1960 1970 1980 1990 2000
Dlaczego w systemie z Bretton Woods
Dlaczego w systemie z Bretton Woods
Konieczność utrzymywania
Konieczność utrzymywania
banki centralne mogły podnosić stopy
banki centralne mogły podnosić stopy
stałego kursu walutowego.
stałego kursu walutowego.
procentowe, mimo że był to system
procentowe, mimo że był to system
kursów stałych?
kursów stałych?
Kryzysy walutowe: konsekwencja narastania
nierównowagi płatniczej
15%
10%
5%
Co było przyczyną napięć w
Co było przyczyną napięć w
0%
funkcjonowaniu systemu z
funkcjonowaniu systemu z
-5%
Bretton Woods?
Bretton Woods?
kurs funta LIBOR
-10%
-15%
-20%
1966M1 1966M7 1967M1 1967M7 1968M1 1968M7 1969M1 1969M7
8
Różnica pomiędzy stopą inflacji
w USA i Niemczech
5%
4%
" utrzymujące się różnice w tempie inflacji
" utrzymujące się różnice w tempie inflacji
3%
w różnych krajach,
w różnych krajach,
2%
1%
" i będące tego efektem chroniczne
" i będące tego efektem chroniczne
nierównowagi w bilansach handlowych
nierównowagi w bilansach handlowych 0%
-1%
-2%
-3%
1960Q1 1962Q1 1964Q1 1966Q1 1968Q1 1970Q1
" Europe emerged from World War II with a level
" Europe emerged from World War II with a level
per capita GDP that was less than half of the
per capita GDP that was less than half of the
United States: 42 percent.
United States: 42 percent.
" By end of the 1980s, Europe s GDP per capita
" By end of the 1980s, Europe s GDP per capita
was 80 percent of the US level. Since then
was 80 percent of the US level. Since then
Dlaczego tempo wzrostu wydajności w
Dlaczego tempo wzrostu wydajności w
convergence has stopped.
convergence has stopped.
Europie Zachodniej było wyższe
Europie Zachodniej było wyższe
niż w Stanach Zjednoczonych?
niż w Stanach Zjednoczonych?
" As a matter of fact in the last twenty years
" As a matter of fact in the last twenty years
Europe has lost ground: GDP per capita is about
Europe has lost ground: GDP per capita is about
70 percent of the US level.
70 percent of the US level.
Alberto Alesina, Francesco Giavazzi, The Future of Europe: Reform
Alberto Alesina, Francesco Giavazzi, The Future of Europe: Reform
or Decline, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London 2006, s. 4-5
or Decline, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London 2006, s. 4-5
" During the long boom of the 1950s
" During the long boom of the 1950s
and 1960s agricultural employment
and 1960s agricultural employment
Jakie inne czynniki powodowały, że
Jakie inne czynniki powodowały, że
fell from 25% of total employment in
fell from 25% of total employment in
inflacja w Europie była niska pomimo
inflacja w Europie była niska pomimo
OECD countries in 1950 to 9% in
OECD countries in 1950 to 9% in
wysokiego tempa wzrostu?
wysokiego tempa wzrostu?
Europe.
Europe.
Andrew Glyn, Capitalism Unleashed. Finance Globalization
Andrew Glyn, Capitalism Unleashed. Finance Globalization
and Welfare, Oxford University Press, 2006 London, s, 4
and Welfare, Oxford University Press, 2006 London, s, 4
9
Zapasy złota (w mln. uncji)
900
Po rozpadzie systemu w Bretton Woods wahania kursów
okazały się znacznie większe niż wcześniej przypuszczano
Stany Zjednoczone
800
Pozostałe kraje 20%
700
15%
DEM/USD
600
10%
500
5%
400
0%
300
-5%
200
-10%
100
-15%
1961Q1 1965Q1 1969Q1 1973Q1 1977Q1 1981Q1 1985Q1 1989Q1 1993Q1 1997Q1
0
1950 1955 1960 1965 1970
Kurs franka do dolara
30%
20%
10%
0%
-10%
-20%
-30%
-40%
-50%
1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996
10