Polityka Pieniężna Proces tworzenia unii walutowej
Wykład
21.11.2008
Teoria optymalnych obszarów
walutowych Dlaczego tworzyć unię walutową?
Korzyści z ustalenia kursu walutowego
Kiedy krajom opłaca się utworzyć unię
 Wzrost wymiany handlowej
walutową?
 Zmniejszenie kosztów transakcyjnych
Problem wstrząsów asymetrycznych
Wzmocnienie systemu kursu sztywnego 
Integracja gospodarcza i finansowa
brak ryzyka ataków spekulacyjnych
 handel
 system finansowy
Wzrost wiarygodności kraju
 mobilność siły roboczej
 Niższa premia za ryzyko
Elastyczność cen i płac
 Niższy koszt finansowania
Koordynacja polityki fiskalnej?
 Wzrost inwestycji
3 4
Endogeniczność optymalności?
 Przyspieszenie wzrostu gospodarczego
Teoria optymalnych obszarów Teoria optymalnych obszarów
walutowych (1) walutowych (2)
Kiedy krajom opłaca się utworzyć unię Problem wstrząsów asymetrycznych
walutową?
 Jak gospodarki reagują na zaburzenia?
 Wspólna polityka pieniężna  Jeśli reakcja asymetryczna  ten sam kierunek
polityki pieniężnej może nie być optymalny
 Obustronna korzyść (lub przynajmniej neutralność
dla jednego z krajów)  Przykład: unia walutowa eksportera i importera
Unie walutowe a dolaryzacja / jednostronna euroizacja ropy naftowej
Integracja gospodarcza i finansowa
 handel
 system finansowy
 mobilność siły roboczej
5 6
1
Teoria optymalnych obszarów Teoria optymalnych obszarów
walutowych (3) walutowych (4)
Elastyczność cen i płac
Koncepcja endogeniczności optymalnych
 Ustalony kurs nominalny, ale kurs realny wciąż
obszarów walutowych
może się zmieniać!
 W praktyce nawet dla poszczególnych krajów
 Elastyczność  zapewnienie mechanizmu
kryteria optymalnego obszaru walutowego mogą
dostosowawczego w przypadku wystąpienia
nie być w pełni spełnione
szoków asymetrycznych
 Ale fakt bycia we wspólnym obszarze walutowym
Rola polityki fiskalnej
może przyspieszać konwergencję gospodarek
 Zróżnicowanie regionalne  substytut
 Jeśli tak, to może nie opłaca się czekać z
zróżnicowanej polityki pienieżnej
utworzeniem unii walutowej na spełnienie
Wpływ na lukę popytową
kryteriów optymalnego obszaru walutowego
 Problem koordynacji  wpływ na wiarygodność
7 8
całej unii walutowej
Kryteria zbieżności nominalnej
(kryteria z Maastricht) Kryteria monetarne
Stabilność cen
Muszą być spełnione przez członków UE by stali
 różnica między inflacją w kraju a średnią dla trzech
się pełnoprawnymi członkami Unii Gospodarczej
państw członkowskich UE o najbardziej stabilnych
i Walutowej (weszli do strefy euro)
cenach nie większa niż 1,5 pkt. proc.
 Wiarygodność nowej waluty
Niskie stopy procentowe
 Efektywność wspólnej polityki pieniężnej
 Różnica nominalnych długoterminowych stóp
Kryteria  monetarne procentowych w stosunku do średniej z trzech państw
członkowskich UE nie większa niż 2 pkt. proc.
Kryteria  fiskalne
Stabilny kurs walutowy
Kryteria  instytucjonalne  przede wszystkim
 obecność w systemie ERM II  bez poważnych napięć
niezależność banku centralnego
przez przynajmniej dwa lata
9 10
Kryteria fiskalne Spełnienie kryterium inflacyjnego
Deficyt finansów publicznych nie większy niż
3% PKB
Dług publiczny nie większy niż 60% PKB
11 12
y
ródło: Raport o inflacji, paz
dziernik 2008
2
Spełnienie kryterium stóp
procentowych Nieco terminologii
Kurs
Kurs rynkowy kontrolowany
administracyjnie
Umocnienie
Aprecjacja Rewaluacja
waluty
Osłabienie
Deprecjacja Dewaluacja
waluty
13 14
y
ródło: Raport o inflacji, paz
dziernik 2008
Interwencje walutowe Interwencje przeciw depracjacji kursu
Wszelkie działania zmierzające do zmiany Sprzedaż posiadanych walut obcych (wzrost
bieżącego kursu rynkowego podaży walut obcych, wzrost popytu na walutę
krajową)
Najczęściej prowadzone przez banki centralne
Kosztowne  prowadzą do utraty rezerw
Bezpośrednio na rynku lub werbalne
walutowych
Nie zawsze skuteczne
Nie można interweniować  w nieskończoność
 ograniczenie wielkością rezerw walutowych
15 16
Interwencje przeciw aprecjacji kursu Kryteria z Maastricht  problemy
Kupno walut obcych za walutę krajową Dlaczego  kraje UE a nie strefy euro?
Prowadzą do wzrostu rezerw walutowych Czy kraj z deflacją ma stabilne ceny?
Teoretycznie  wielkość interwencji Co oznaczają  poważne napięcia w ERM II?
nieograniczona (monopol banku centralnego
 Trójkąt niemożliwości ?
na kreację pieniądza krajowego)
Efekt Balassy-Samuelsona?
Praktycznie  ograniczenie ze względu na
koszty sterylizacji nadpłynności
17 18
3
Kryteria z Maastricht  problemy (1) Kryteria z Maastricht  problemy (2)
Dlaczego  kraje UE a nie strefy euro? Co oznaczają  poważne napięcia w ERM II?
 Sprawdzamy podobieństwo do krajów tworzących  Jaka ma być szerokość pasma dopuszczalnych
strefę euro wahań kursu?
 Jeśli kraj pozostaje poza strefą euro, może to  Czy odchylenia aprecjacyjne i deprecjacyjne będą
wynikać np. z niespełnienia warunków optymalnego traktowane tak samo?
obszaru walutowego
 Jak interpretować trend aprecjacji kursu realnego?
niska inflacja może być np. skutkiem szoku asymetrycznego
Efekt Balassy-Samuelsona?
Czy kraj z deflacją ma stabilne ceny?
Konstrukcja systemu ERMII może zachęcać do
 Deflacja może być dla banku centralnego większym
ataków spekulacyjnych
problemem niż inflacja
19 20  Problem wsparcia EBC (analogia do VSTFF)
Trójkąt niemożliwości Kryteria z Maastricht  problemy (3)
Swoboda przepływów
Wnioski z  trójkąta niemożliwości
kapitałowych
 Kryterium inflacyjne wymaga autonomicznej
polityki pieniężnej
 Kryterium kursowe może wymagać replikacji
polityki pieniężnej EBC
 Może wystąpić trend aprecjacji kursu realnego
Autonomiczna Stały kurs
Wpływ przez różnicę w inflacji
polityka pieniężna walutowy
Wpływ przez kurs nominalny
 W dłuższym okresie te kryteria mogą być
Jednocześnie można osiągnąć
wewnętrznie sprzeczne
tylko 2 z 3 wierzchołków
21 22
Unia Gospodarcza i Walutowa
Polityka pieniężna w strefie euro
Czyli strefa euro
Powstała 1 stycznia 1999 r.
Euro gotówkowe od 1 stycznia 2002 r.
UE = euro (15) + derogacja + opt-out (Wielka
Brytania, Dania)
Polska musi przystąpić (kiedyś)
Bank centralny  Europejski Bank Centralny
(Frankfurt)
Narodowe banki centralne współuczestniczą
24
23 24
w prowadzeniu polityki pieniężnej
4
Kraje strefy euro Kraje z derogacją
Austria Hiszpania Portugalia Zobowiązały się do wejścia do strefy euro,
ale jeszcze nie spełniają warunków
Belgia Holandia Słowenia
Gotowość do przystąpienia określona m.in.
Finlandia Irlandia Włochy
kryteriami z Maastricht
Francja Luksemburg Malta
Ocena gotowości co dwa lata w  Raportach o
Grecja Niemcy Cypr
konwergencji EBC i Komisji Europejskiej
Ostateczna decyzja o przystąpieniu do strefy
euro podejmowana przez Radę UE
25
25 26
Współpraca banków centralnych
Kraje w systemie ERMII w UGiW
Dania A
otwa Europejski System Banków Centralnych =
EBC + wszystkie banki centralne krajów UE
Litwa Słowacja
Eurosystem = EBC + banki centralne krajów
Estonia
strefy euro
Za wspólną politykę pieniężną
odpowiedzialny jest Eurosystem
27 28
28
Ciała decyzyjne EBC (1) Ciała decyzyjne EBC (2)
Zarząd EBC Rada Prezesów
 Prezes, wiceprezes, czterech członków  6 członków zarządu EBC
 8-letnia kadencja, kandydatury uzgadniane przez  Prezesi banków centralnych strefy euro
szefów rządów lub głowy państw strefy euro (od 1 stycznia 2008 r.  15)
 bieżące zarządzanie działalnością EBC  Spotkania dwa razy w miesiącu, zwykle we
Frankfurcie nad Menem
 wdrażanie decyzji dotyczących polityki pieniężnej
 decyzje odnośnie polityki pieniężnej raz w
 przygotowywanie spotkań Rady Prezesów
miesiącu
 prezesi działają w interesie całej strefy euro
29 30
29 30
5
Ciała decyzyjne EBC (3) Zadania Eurosystemu (1)
Rada Ogólna Ustalanie i implementacja polityki pieniężnej
 Prezes i wiceprezes EBC, prezesi banków
Zarządzanie rezerwami walutowymi krajów
centralnych wszystkich krajów UE
członkowskich
 Spotkania co 3 miesiące
 Część rezerw przekazana przez członkowskie banki
 Doradzanie w procesie przystępowania kolejnych
centralne do EBC
krajów do strefy euro
 EBC dysponuje ok. 40 mld euro rezerw walutowych
 Nadzór nad działalnością statystyczną
 Rezerwy zarządzane przez narodowe banki centralne
wg wspólnych zasad Eurosystemu
31 32
31 32
Strategia polityki pieniężnej
Zadania Eurosystemu (2) w strefie euro
Promocja sprawnego funkcjonowania  Nastawiona na stabilność strategia polityki
systemów płatności pieniężnej dla Eurosystemu :
 Międzynarodowy system TARGET  liczbowo określony cel inflacyjny (poniżej, ale
blisko 2%)
Emisja banknotów
 filar ekonomiczny  wszechstronne analizy
Zbieranie i publikacja danych statystycznych
czynników wpływających na inflację
 Współpraca m.in. z Eurostatem
 filar monetarny  analizy agregatów
Wkład w prace nad utrzymaniem
monetarnych i ich związków z inflacją. Dłuższy
bezpieczeństwa i stabilności banków
okres, również weryfikacja wyników filara
ekonomicznego
 ale EBC nie jest nadzorcą banków komercyjnych
33 34
34
Strategia polityki pieniężnej Strategia polityki pieniężnej
w strefie euro (1) w strefie euro (2)
Dylemat wyboru strategii polityki pieniężnej
Dylematy EBC na początku działalności
 Nieuniknione porównania z Bundesbankiem
(1998/1999)
(oficjalnie stosował strategię monetarną)
 Nowy bank centralny, bez zbudowanej historii
 Ale rosnące problemy z jej stosowaniem w wielu
wiarygodności
krajach
 Nie wszyscy przekonani, że  projekt euro będzie
 Na świecie wówczas coraz popularniejsza
działać
strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI)
 Wiarygodność nowej waluty  średnia ze starych
 Ale w 1998 r. ciągle mała wiedza o mechanizmie
walut czy równanie do najlepszego
transmisji monetarnej w strefie euro
35
35 36
6
Podobieństwa do strategii
bezpośredniego celu inflacyjnego
Banki centralne a stabilność
sektora bankowego
Zdefiniowany cel liczbowy (choć nie do
końca precyzyjnie)
Analiza wielu czynników wpływających na
inflację
Kontrola krótkoterminowych stóp
procentowych
Duża waga komunikacji i zarządzania
oczekiwaniami
37
37 38
Zainteresowanie banków centralnych Zainteresowanie banków centralnych
stabilnością banków komercyjnych (1) stabilnością banków komercyjnych (2)
Bank centralny odpowiedzialny m.in. za Wpływ kondycji banków komercyjnych na
zapewnienie gospodarce środka płatniczego mechanizm transmisji
 Dominujący udział zobowiązań banków  Przenoszenie zmian stóp z rynku
komercyjnych w agregatach monetarnych międzybankowego na oprocentowanie depozytów
i kredytów
 Banki współtworzą systemy płatności (przelewy)
 W przypadku problemów w bankach możliwe
Implementacja polityki pieniężnej poprzez
ograniczenia podaży kredytu (bank centralny
rynek międzybankowy
obniża stopy, popyt na kredyt wzrasta, ale jest
 Jeśli sektor bankowy  w rozsypce działania banku
ograniczona brakiem reakcji podaży)
centralnego bez wpływu na gospodarkę
39 40
Przyczyny istnienia nadzoru
bankowego Nadzór bankowy
Istotna rola banków w gospodarce Wydaje licencje na rozpoczęcie działalności
 Zmniejszenie asymetrii informacji na rynku kredytowym bankowej
 Usprawnienie przepływu środków od oszczędzających
Dba o bezpieczne funkcjonowanie
do inwestujących
istniejących banków, m.in.
 Sprzyjanie optymalnej alokacji zasobów w gospodarce
 Wyposażenie banków kapitał
Ochrona depozytów
 Zarządzanie ryzykiem
 Istotny składnik majątku gospodarstw domowych
 Przestrzeganie norm
 Negatywne skutki gospodarcze i społeczne w przypadku
 Wydawanie regulacji
kryzysu w sektorze bankowym
Problem struktury i umiejscowienia nadzoru
Paniki bankowe
41 42
41 42
7
Ubezpieczenie depozytów
Jeśli upada bank, deponenci mogą liczyć na
(częściowe) pokrycie wartości swoich
depozytów spoza masy upadłościowej
Typy systemów ubezpieczeń depozytów
  zakład ubezpieczeń
 Zbieranie od banków środków w razie potrzeby
 Gwarancje budżetowe
Kto za to wszystko płaci?
  zdrowe banki / klienci banków
 podatnik
43
43
8