2008-04-24
Prawo konsularne
Zagadnienia wstępne
1
Zagadnienia wstępne
1. PoczÄ…tki instytucji konsula
2. Pojęcie prawa konsularnego
3. Ustanawianie stosunków konsularnych
4. Służba dyplomatyczna a służba konsularna
2
1
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Starożytność
}ð Potrzeby handlu miÄ™dzynarodowego
}ð Starożytna Grecja
}ð Instytucja proksenos (opiekun: prostates)
}ð Instytucja proksenia (opiekun: proksenos/proksen)
}ð Starożytny Rzym
}ð Pretor cudzoziemski (praetor peregrinus)
}ð Consules marinariourm
}ð Cousules mercatorum
3
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Åšredniowiecze
}ð Wyprawy krzyżowe
}ð Personalność prawa
}ð Instytucja konsula (aldermeni)
}ð Rozwój w kierunku zachodnim
}ð Partykularyzmy lokalne paÅ„stw
feudalnych
4
2
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Nazwy:
}ð Piza: Consules marinariorum et mercatorum
}ð Genua: Consoli de la mare
}ð Barcelona: Consules del Mar
}ð Marsylia: Consuls de mer
}ð Montpellier: consules sur mer
}ð Rep. wÅ‚oskie: Consules d outre mer
Consules ultramarini
5
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Umowy kapitulacyjne
}ð Uprawnienia konsulów zamorskich
}ð Termin: kapitulacja:
}ð Caput: rozdziaÅ‚
}ð Sulhh: rozejm, umowa
}ð Termin: adhnamé
}ð J. turecki: akt Å‚aski padyszaha
}ð 1133 r.: kapitulacja pomiÄ™dzy PizÄ… a SuÅ‚tanatem MarokaÅ„skim
6
3
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Typowa zawartość kapitulacji:
1. Określenie warunków osiedlania i przebywania
cudzoziemców;
2. Traktat handlowy;
3. Określenie charakteru i granic władzy jurysdykcyjnej
7
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Kapitulacja pomiÄ™dzy PolskÄ… a TurcjÄ…
}ð Traktat KarÅ‚owiecki 1699 r. (art. VIII):
Ponieważ handle są owocem pokoju, kupcy stron obydwóch nie
manowcami, ale gościeńcami dawne i zwyczayne cło zapłacą,
nowymi exakcyami ciemiężenie nie będą i od gotowych pieniędzy cła
nie dadzą, i niezwyczaynemi haraczami uciskani nie będą. Jednak
bez pozwolenia tych rzeczy, które zakazane są, niech nikt
wyprowadzać nie waży się. Gdyby kupiec z jednego tych Państw
umarł, rzeczy jego dziedzicom oddane być powinny.
8
4
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Konsulowie wybieralni (consules electi)
}ð Konsulowie zawodowi (consules missi)
}ð Anglia  Moskwa, miasta wÅ‚oskie i niderlandzkie
}ð Tworzenie zwyczajowego prawa:
}ð Zgoda wÅ‚adz miejscowych
}ð Berat,
}ð exequatur
9
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Czasy nowożytne
}ð Rozwój absolutyzmu
}ð Zasada terytorialnoÅ›ci prawa
}ð Upadek handlu
}ð K. XVIII  konsul  reaktywacja
}ð Znaczenie handlu
}ð Ruchy migracyjne
10
5
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Polska: brak instytucji konsula w MA
}ð K. XVII w.: rezydenci; komisarze królewscy
}ð Franciszek MOLLO (rezydent)
¨ð Niderlandy (1677-1699)
}ð Jerzy LOMACA (konsul i agent dyplomatyczny)
¨ð Turcja
}ð ZABA
OCKI (konsul)
¨ð Rosja
11
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Polska
}ð 1768 r. umowa polsko-rosyjska:
strony potwierdzając to, co między sobą
zawarły względem handlu zagranicznego, wyznaczyły
konsulów dla umiarkowania tegoż
}ð K. XVIII w. ZabÅ‚ocki  Berlin
& pilnie się sprawował i dla przyjeżdżających obywatelów
polskich szczególnéy swéy attencyi w intetesach dawaÅ‚
dowody&
12
6
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Rozkwit sÅ‚użby konsularnej: po I i II wojnie Å›wiatowej
}ð Renesans konsula honorowego
}ð Kontrowersje: Komitet Ekspertów ds. Stopniowej Kodyfikacji
Prawa Międzynarodowego Ligii Narodów
}ð PaÅ„stwa socjalistyczne
}ð Rezygnacja z konsula honorowego
13
PoczÄ…tki instytucji konsula
}ð Polska 2006 r.
309 Urzędów Konsularnych
138 Urzędów Zawodowych
173 Urzędów Honorowych
14
7
2008-04-24
PoczÄ…tki instytucji konsula
15
Pojęcie prawa konsularnego
}ð PK  część prawa miÄ™dzynarodowego; zespół zasad i
norm prawnych, które określają status członków urzędu
konsularnego w zwiÄ…zku
z wykonywaniem przez nich funkcji konsularnych w
państwie przyjmującym oraz podczas przejazdu przez
państwa trzecie.
16
8
2008-04-24
Pojęcie prawa konsularnego
}ð Podstawowe z
ródło PK:
}ð Konwencja WiedeÅ„ska o stosunkach konsularnych z 1963 roku
}ð Dwustronne konwencje konsularne
}ð Wielostronne konwencje konsularne
}ð Konwencja HawaÅ„ska z 1928 r. o urzÄ™dach konsularnych
}ð Prawo wewnÄ™trzne
}ð Prawo zwyczajowe
17
Ustanawianie&
}ð Stosunki konsularne
}ð UrzÄ™dowe stosunki miÄ™dzy dwoma paÅ„stwami utrzymywane za
pośrednictwem stale przebywających na terytorium każdego z
nich urzędników konsularnych drugiego państwa
18
9
2008-04-24
Ustanawianie&
}ð Wzajemna zgoda
}ð Umowa miÄ™dzynarodowa
}ð Stosunki dyplomatyczne a stosunki konsularne
19
Ustanawianie&
}ð Prawo konsulatu
}ð  UrzÄ…d konsularny może być ustanowiony na terytorium
państwa przyjmującego jedynie za zgodą tego państwa
}ð  Każda z wysokich umawiajÄ…cych siÄ™ stron ma prawo
ustanowić i utrzymywać urzędu konsularne na terytorium
drugiej strony
}ð Formy wyrażania zgody
}ð Konwencja konsularna
}ð Konsekwencje systematycznej odmowy wyrażania zgody
20
10
2008-04-24
Ustanowienie&
}ð Podmioty  prawa konsulatu
}ð PaÅ„stwa
}ð PaÅ„stwa federalne
}ð Niemcy 1871 r.
}ð ZSRR
}ð PaÅ„stwa podzielone
21
Ustanawianie&
}ð SK a uznanie paÅ„stwa:
}ð Intencja uznania
}ð Domniemanie uznania
}ð SK z nieuznanymi rzÄ…dami
}ð Powtórne exequatur
}ð Zastrzeżenia
22
11