Choroby układu sercowo-naczyniowego
Karolina Thum-Tyzo
Samodzielna Pracownia Medycyny Jamy Ustnej
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Choroby układu sercowo-naczyniowego
29 % wszystkich zgonów na świecie
ryzyko zachorowania zwiększa się z wiekiem
chorzy wymagają specyficznej opieki stomatologicznej
infekcyjne zapalenie wsierdzia - profilaktyka antybiotykowa
objawy uboczne zastosowanej terapii lekowej
właściwe przygotowanie pacjenta do zabiegu
Nadciśnienie
Choroby naczyń
wieńcowych
Ostry zespół wieńcowy
Choroby zastawkowe
Niewydolność serca
Zaburzenia rytmu
Wrodzone wady serca
Postępowanie z pacjentem
w gabinecie stomatologicznym
badanie podmiotowe i przedmiotowe ze szczególnym
uwzględnieniem wywiadu chorobowego:
terapia antykoagulantami
objawy uboczne stosowanych leków
profilaktyka antybiotykowa
badania laboratoryjne
właściwe przeprowadzenie zabiegu (premedykacja,
znieczulenie, zalecenia pozabiegowe)
około 5% dorosłych osób poddawanych zabiegom stomatologicznym
przyjmuje przewlekle co najmniej jeden z leków przeciwzakrzepowych
leki przeciwpłytkowe
ASA, klopidogrel, prasugrel
leki przeciwkrzepliwe
antagoniści witaminy K
acenokumarol, warfaryna
heparyny i heparynoidy
HNF, HDCz, fondaparynuks
bezpośredni inhibitor trombiny
dabigatran
inhibitor czynnika Xa
rywaroksaban
Leki przeciwpłytkowe
Leki przeciwpłytkowe
prewencja pierwotna/wtórna miażdżycy tętnic
wieńcowych lub obwodowych
Leki przeciwkrzepliwe
prewencja/leczenie powikłań zakrzepowo-
zatorowych
migotanie przedsionków
sztuczna zastawka
zakrzepica żył głębokich
zatorowość płucna

Nie należy odstawiać z powodu zabiegu
stomatologicznego ASA ani klopidogrelu lub
prasugrelu u chorego wymagającego takiej terapii

Powinno się odłożyć zabieg na co najmniej 3-6
miesięcy od ostrego incydentu wieńcowego lub
wszczepienia stentu (do tętnicy szyjnej,
wieńcowej, obwodowej)

Jeśli zabieg inwazyjny musi być wykonany w
trybie pilnym należy go przeprowadzić stosując
miejscowe metody ograniczające krwawienie

Nie należy odstawiać antagonistów witaminy K
u chorego przewlekle leczonego
przeciwkrzepliwie jeśli zabieg stomatologiczny
jest niewielki, a INR w przedziale 2,0-3,0

Zastosować metody poprawy hemostazy
miejscowej, gł. kwas traneksamowy na opatrunek
i do płukania (Exacyl)

Nie wykonywać inwazyjnych zabiegów
stomatologicznych, gdy aktualny INRe"4
Miejscowa hemostaza
znieczulenie miejscowe + lek
obkurczający naczynia krwionośne
kwas traneksamowy; kwas aminokapronowy
gąbki żelatynowe (spongostan)
przykładanie lodu przez pierwsze 30 minut
zalecenia pozabiegowe
International Normalized Ratio
International Normalized Ratio
Wystandaryzowany współczynnik czasu
protrombinowego umożliwiający porównywalność
wyników niezależnie od użytych odczynników

0,9  1,3 osoby zdrowe nieleczone

2,0  3,0 profilaktyka wtórna żylnej choroby
zakrzepowo-zatorowej
Terapeutyczna wartość INR 2,0 2,5:
proste ekstrakcje zębów (do 3 usuwanych w tym samym
dniu)
zabiegi obejmujące przyzębie
zabiegi w obrębie koron i mostów
implanty zębów (nie wymagające autologicznego
przeszczepu kości, użycia rozległych płatów lub
osteotomi)
U 5 spośród 526 chorych, u których przerwano
antykoagulację z powodu wizyty u stomatologa odnotowano
powikłania zakrzepowo-zatorowe, a 4 z nich zmarło
Przerywanie terapii przeciwkrzepliwej na przykład przed
ekstrakcją jednego zęba jest niezgodne z aktualnymi
zaleceniami.
Leczenie przeciwzakrzepowe pomostowe w okresie okołozabiegowym u
chorych obciążonych ryzykiem zakrzepowo-zatorowym (na podstawie
wytycznych ACCP 2008, zmodyfikowane); przedruk z: Undas A.:
Leczenie przeciwzakrzepowe. Med. Prakt. 9/2010, s. 96
ą
Zalecany czas od ostatniego podania do zabiegu

acenokumarola 2 3 dni

warfaryna 5 dni

heparyna drobnocząsteczkowa 12 h (przy podawaniu 2 � dz.) lub
24 h (przy podaniu 1 � dz.)

heparyna niefrakcjonowana 4 h

fondaparynuks 24 h

dabigatranb 24 h

rywaroksabanb 24 h

kwas acetylosalicylowy 7 dni

klopidogrel 5 dni

prasugrel 5 dni
Działania niepożądane leków stosowanych
Działania niepożądane leków stosowanych
w chorobach układu krążenia
w chorobach układu krążenia
�-blokery
suchość w jamie ustnej, reakcje lichenoidalne
diuretyki pętlowe
suchość w jamie ustnej
inhibitor konwertazy angiotensyny
BMS, reakcje lichenoidalne
antagoniści receptora dla angiotensyny
zaburzenia smaku, suchość w jamie ustnej
blokery kanału wapniowego
przerosty dziąseł
pieczenie warg, języka, całej jamy ustnej
zaburzenia smaku
trudności w połykaniu, mówieniu
grzybica jamy ustnej
próchnica
owrzodzenia, zakażenia jamy ustnej
wygładzenia, pobruzdowanie języka
popękane, suche wargi
ból gardła
okres 3 miesięcy od rozpoczęcia terapii
obejmują brodawkę, w dalszej kolejności dziąsło brzeżne
rozrost od strony przedsionka
częstość występowania po nifedypinie: 20%
doprowadza do zaburzeń funkcjonalnych oraz estetycznych
Wyniki badań przeprowadzonych na 112 pacjentach
w wieku od 24 do 94 lat przyjmujących
leki beta-adrenolityczne

Brak zmian na błonie śluzowej jamy ustnej 53 - 47,3%

Suchość błony śluzowej 26 - 23,2%

Stomatopatia protetyczna 6 - 5,3%

Zmiany lichenoidalne 6 - 5,3%

Język geograficzny 3 - 2,7%

Leukoplakia 2 - 1,8%

Romboidalne zapalenie języka 1 - 0,9%

Afty przewlekłe nawracające 1 - 0,9%
antybiotykoterapia prewencyjna wskazana jest przed niektórymi
zabiegami stomatologicznymi, przede wszystkim w zabiegach na
przyzębiu oraz naruszających ciągłość błony śluzowej jamy ustnej
American Heart Association (ASA) 2007
European Society of Cardiology (ESC) 2009
wyłączenie profilaktyki antybiotykowej w zabiegach
stomatologicznych
National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) 2008
American Heart Association, European Society of Cardiology,
2007 2009
przebyte IZW przebyte IZW
osoby z protezami zastawkowymi osoby z protezami zastawkowymi
wrodzone sinicze wady serca wrodzone sinicze wady serca
wrodzona wada serca nieskorygowane chirurgiczne
skorygowana z użyciem skorygowane częściowo
materiału sztucznego do 6 mies. z paliatywnymi zespoleniami
wada zastawkowa u biorców wrodzona wada serca skorygowana
przeszczepu serca z użyciem materiału sztucznego
przez 6 mies. przy pełnej korekcji
bezterminowo przy korekcji niepełnej
wyłączenie profilaktyki u osób profilaktyka IZW u osób
z wadą zastawki własnej z grupy dużego ryzyka
American Heart Association, 2008
American College of Cardiology, 2008
Dawkowanie Dawkowanie
Pacjent Antybiotyk dorośli dzieci
Bez alergii na
penicyliny, podanie
2 g 50 mg/kg
Amoksycylina
doustne
Bez alergii na
penicyliny, podanie
dożylne lub
dożylne lub
2 g 50 mg/kg
Ampicylina
domięśniowo
domięśniowo
Alergia na penicyliny
600 mg 20 mg/kg
Klindamycyna