Jak robić napisy, żeby widz był z nich zadowolony.

Zdarza się, że tłumacz doskonale zna język, ale słabo orientuje się w
potrzebach osób, które z napisów korzystają - to oczywiste - bo sam
tego nie potrzebuje. Dlatego postanowiłem spisać wszystkie uwagi, jakie
nasuwały mi się w czasie oglądania różnych materiałów z napisami do
nich (wszystkie poniższe uwagi dotyczą napisów robionych na potrzeby osób nie znających języka a nie na potrzeby osób niesłyszących).


ILOŚĆ ZNAKÓW W JEDNYM WIERSZU:
Jedna linia nie powinna być dłuższa niż 40/45 znaków (max 50 - ale tylko
w wyjątkowych wypadkach i nie za często). Znak '...' zabiera cenne miejsce, więc trzeba się zastanowić czy na pewno jest potrzebny. W większości wypadków nie jest.

Doskonale wyłapujemy ze słuchu zawahanie, czy
okrzyki bólu bez względu na to, w jakim języku się ktoś waha lub
krzyczy z bólu :). Nie ma sensu opisywać wyrazów dźwiękonaśladowczych
(np: Ugh, Ał, eee... etc.) oraz jakiś stałych, powtarzającymi się bardzo często fraz i zwrotów (np: sir, yes sir, ay ay sir, etc.). Nie ma także sensu opisywać zwrotów jakie bohaterowie wygłaszają w 'obcych' językach (np: Jaffa Kree, Tel'n'ak, Kree Tok'ra, Qapla^ etc.).
Nie trzeba też rygorystycznie pilnować interpunkcji - ważniejsza jest ilość znaków w linii, nawet kosztem jakiegoś przecinka - szczególnie, kiedy dochodzimy do granicy 45 znaków. Oczywiście nie znaczy to, że trzeba zrezygnować z interpunkcji - jak wszystko w życiu, także i tą zasadę trzeba stosować z umiarem i z głową ponieważ czasem brak lub źle postawiony przecinek może zmienić sens zdania, lub czasopism.

NIE WIĘCEJ NIŻ DWA WIERSZE W JEDNEJ LINI:

Maksymalnie dwa wiersze. W bardzo, bardzo wyjątkowych sytuacjach (tzn. jeden
raz na 300 tłumaczonych filmów albo w naszej stopce/podpisie do filmu), mogą być trzy - ale wtedy niech wszystkie będą krótkie - tak, aby całość nie przekraczała 120 znaków. Trzy wierszowe linie muszą być wyświetlane dłużej niż pojedyńcze i podwójne. Tak więc można bez problemu podzielić jedną trzy wierszową linie na jedną dwuwierszową i drugą jednowierszową. Do rozdzielania linii służy znak '|' (bez spacji!).
Czas wyświetlania 40 znaków nie powinien być krótszy niż 2 sekundy. Im znaków jest więcej tym czas ich ekspozycji powinien być dłuższy.

DIALOGI:

Czasem zdąża się i tak, że prawie jednocześnie mówią dwie osoby, wtedy
stosujcie myślniki (i tylko wtedy - kiedy mówi jedna osoba nie używamy myślnika), np:

{}{}- Panie generale!|- Słucham, Jack.
{}{}- Proszę tu szybko przyjść.|- Już idę.

Są dwie szkoły dzielenia dłuższych wypowiedzi, jedna mówi, żeby
zaczynać w duecie a kończyć samodzielnie (a) a druga, żeby zaczynać
samodzielnie a kończyć w duecie (b), np:

a){}{}- i wtedy tak.|- Ależ pułkowniku,
{}{}nie może mi pan tego zrobić.

b){}{}Ależ pułkowniku,|nie może mi
{}{}- pan tego zrobić.|- Mogę i zrobię.

Która z nich jest lepsza? Sposób pierwszy jest bardziej elegancki i nie
zmusza widza do pamiętania poprzednich kwestii, aby zrozumieć bieżące.
Ważne jest jednak dobre dobranie czasu początku i końca ekspozycji, żeby
wątek się nie przerwał.

SKRACAĆ? ABSOLUTNIE TAK, SKRACAĆ:

Napisy nie mogą być ważniejsze od treści. Kiedy ogląda się film,
najważniejszy staje się obraz i dźwięk, dlatego widz nie ma już czasu na
'zaawansowana' analizę treści napisów - napisy musza więc oddawać
sens a nie być wiernym tłumaczeniem. Generalnie musza być na tyle krótkie, żeby nie odwracać uwagi od obrazu i dźwięku.
Dobre napisy poznać po tym, że widz nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia.

Przykłady:


ŹLE:
{}{}Tak... wydaje się być w tej chwili nieaktywne... | odbieram jedynie bardzo słabe odczyty energii... | Sądzę, że możemy to bezpiecznie odizolować i zdecydowanie sądzę, że jest to warte zbadania.
{}{}To może być również ostatnia broń tej cywilizacji... i klucz do rozwiązania zagadki, co się tu właściwie stało...

LEPIEJ:
{}{}Wydaje się być nieaktywne,|odbieram słabe odczyty energii.
{}{}Myślę, że da się to izolować|a jest to warte zbadania.
{}{}To może być ostatnia broń tej cywilizacji|i klucz do rozwiązania zagadki,
{}{}co się tu właściwie stało.

DOBRZE:
{}{}Nie jest aktywne,|tylko słabe odczyty energii.
{}{}Myślę, że to jest warte zbadania.
{}{}To może być klucz do tego|co się tutaj wydarzyło.


Pamiętaj, szanowny tłumaczu, że większość ludzi, jest tak skonstruowana, że to co w jednostce czasu jest w stanie usłyszeć daleko wykracza po za to co w tej samej jednostce czasu może przeczytać. Szczególnie wtedy, kiedy czytanie to jest tylko dodatkiem bo w tym samym czasie umysł skupia się na oglądaniu obrazu i słuchaniu dźwięku. Dlatego wypowiedzi trzeba skracać. Ale ich znaczenie trzeba zachować.

FORMAT NAPISÓW:
Format czasowy TMP jest za mało dokładny... Dlatego
bardzo, bardzo proszę, róbcie napisy w formacie klatkowym lub MPL2. I
tu gorąco polecam edytor Subedit. Jest najlepszy. Zapewnia ogromną swobodę pracy przy zachowaniu całkowitej kontroli nad czasem wyświetlania napisów.
Format MPL2 ma jedną przewagę nad formatem klatkowym - jest formatem czasowym i nie zależy od ilości fps-ów filmu - dzięki czemu można go przeliczyć na bieżąco, jeżeli w trakcie robienia korekty widzimy, że daną kwestię trzeba przesunąć o pół sekundy to po prostu dodajemy do wartości czasu 5 (1 jednostka mpl2 to 1/10 sekundy) i już. Bardzo często to się przydaje. Przynajmniej tym, którzy zwracają uwagę na jakość robionych przez siebie napisów.

SYNCHRONIZACJA:
Napisy muszą być dobrze dopasowane. Trzeba dobrze wybrać czas kiedy zaczną się wyświetlać oraz czas kiedy zgasną. Napisy nie mogą wyświetlać się za długo i wchodzić na następną scenę i nie mogą znikać za wcześnie. W brew pozorom nie jest to wcale trudne do osiągnięcia, wymaga tylko nabrania wprawy w dosługiwaniu się Subeditem.

ORTOGRAFIA:
Błędy ortograficzne - niestety przeszkadzają, bo odwracają uwagę
od treści poprzez skupienie jego uwagi nad błędem właśnie (wiele
razy zdążyło mi się zgubić wątek bo zastanawiałem się na jakimś
kwiatkiem ortograficznym, zamiast śledzić akcję filmu), podobnie jest z napisami bez pl-literek...
Ale jak wiadomo, nie myli się tylko ten, który nic nie robi. Wystarczy
więc sprawdzić tekst za pomocą jakiegoś programu sprawdzającego
pisownię (np. Word, Works, Writer) jednak wcześniej warto pamiętać, aby zamienić znak '|' na 'spacjaspacja', a po zakończeniu sprawdzania odwrotnie, czyli 'spacjaspacja' na '|'.
Trzeba jeszcze pamiętać o dwóch ważnych rzeczach:
Po pierwsze - napisy robimy po polsku a nasza pisownia w przeciwieństwie do pisowni angielskiej nie przewiduje stosowania apostrofu w co drugim zdaniu.
Po drugie - napisy to nie list do przyjaciela, więc zaimki osobowe (ty, jego, on, ich, pan, pani, ciebie, tobie) piszemy z małej litery.


TERMINOLOGIA:
Terminologia - no cóż, kto pierwszy ten lepszy. Więc stosujcie
takie nazewnictwo jakie było już stosowane w poprzednich napisach.
Chodzi o to żeby nie robić "czytelnikowi" wody z mózgu nazywaniem tej
samej rzeczy w różny sposób. Stosowaną do tej pory terminologię można
poznać oglądając poprzednie odcinki z gotowymi już napisami.

CYTATY W NAPISACH:
Często zdaża się, że postacie tłumaczonych filmów śpiewają albo rozmawiają
przez radiostacje etc. I co wtedy? IMHO najlepiej wykorzystać znak '/', który przez większość playerów zostanie zinterpretowany jako znak sterujący nakazujący wyświetlenie tak oznaczego wiersza kursywą. Trzeba tylko pamiętać, że znak sterujący '|' jest silniejszy od '/'. Dlatego jeżeli oba wiersze mają być wyświetlane kursywą to trzeba od znaku '/' rozpocząc każdy z wierszy.

UWAGI NA MARGINESIE:
Napisy to nie kabaret ani notatnik. Więc informacje związane z wersją, sposobem dopasowania, komentarze od tłumacza najlepiej umieścić w osobnym pliku tekstowym, który potem dołącza się do archiwum z napisami.

CIĘŻKIE JEST ŻYCIE TŁUMACZA:
Skoro doszedłeś do tego miejsca to znaczy, że zależy Ci na jakości robionych przez Ciebie napisów. I tak trzymaj. Proponuję na koniec dla odprężenia trochę
napisowego humoru.


Jeżeli masz jakieś uwagi, sugestie lub inny pomysł co dodać lub zmienić w tym FAQ - pisz: [e-mail].
Podziękowania dla AreChecka za bardzo pomocne uwagi merytoryczne.
Ostatnia aktualizacja: 21/02/2004 (c) by izbkp.


FAQ pobrane ze strony: http://napisy.ussbrowarek.org/napisy-faq.html