ŹRÓDŁA INSTYTUCJONALNE USTROJU MIESZANEGO

Można tu wskazać na różne ustroje państwowe, które zawierały ten podział wpływów pomiędzy monarchą, ludem a możnymi(Ateny czasów Solona, starożytna Sparta, republikański Rzym). Reformy Solona(592-591)- zniesiono niewole za długi, podzielono obywateli na 4 grupy podatkowe by zrównoważyć polityczne wpływy bogatych i biednych, utworzono wzajemne hamujące się organy, najwyższe urzędy wykonawcze tj. ARCHONCI i SKARBNIK mogły być obsadzane tylko przez osoby należące do najwyższej klasy podatkowej, niższe stanowiska administracyjne oraz członkostwo w BULE zostały zarezerwowane dla członków 3 wyższych klas, wszystkie klasy były uprawnione do wyboru urzędników i głosowania na EKLEZJE, która decydowała o najważniejszych sprawach. Bogatsi obsadzali najważniejsze urzędy, mniej zamożni obsadzali stanowiska administracyjne, lud zaś miał prawo brać udział w zgromadzeniu ogólnym, które podejmowało najważniejsze decyzje(było to połączenie oligarchii i demokracji.

ŹRÓDŁA INTELEKTUALNE USTROJU MIESZANEGO

Poprzez wyodrębnienie form rządu, ustalenie które są dobre a które złe, połączenie niektórych ze sobą.

PODWÓJNA TRIADA

U Sokratesa w „Polityku” pogłębiona systematyka form rządu w kształcie podwójnej triady, formy dobre formy złe

Monarchia tyrania

Arystokracja oligarchia

Demokracja praworządna demokracja niepraworządna

Oczywiście można je wartościować od M-A-Dp-Dnp-O-T

3 ostatnie to ustroje pozorne. Uważał że każdy organizm państwowy skazany jest na ewolucje od Monarchii do Tyranii, czyli następującą deteriorację

WNIOSEK: proste formy rządów są nie do utrzymania nie mogą się równać formom złożonym.

DOWÓD: świetność Sparty zmienne koleje Aten i Persji (demokracja i monarchia)

REMEDIUM: w księdze 6 swoich praw Platon proponuje siódmą formę rządu- Państwo, Państwo Drugiego Rzędu czy też Ustroju Słusznego

Podwójna triada Polibiusza została przedstawiona niżej w zagadnieniach. Musicie jednak zajrzeć do notatek z wykładów- zdaje się że r.m.m. podawał jeszcze podwójne triady innych autorów.

4 AKSJOMATY

1. aksjomat- niektóre formy rządów można ze sobą połączyć( liczba komponentów obojętna) podstawowe znaczenie DEMOKRACJA I MONARCHIA. Reszta to wypadkowa tych dwóch ekstrem. By państwo było dobre potrzebne są cechy tych dwóch form rządów( monarchia- mądrość i rozsądek, demokracja- wolność i przyjaźń)

2. aksjomat- najkrócej rzecz ujmując- każda władza na dłuższą metę psuje a władza absolutna - to chyba każdy wie...

3. aksjomat- to teza że nie ma państw rządzonych przez mędrców więc rządzący „ex hypothesi” są niezdolni do zdobycia dogłębnej wiedzy, należy zatem wprowadzić określone prawa i ich przestrzegać stosując je rządzący mogą zbliżyć się do poziomu mędrców dzięki temu państwo nie jest idealne ale dążące do ideału. Państwo rządów prawa jest więc owocem braku zaufania do rządzących przed którymi jednostka potrzebuje ochrony (praw). W związku z tym funkcjonariusze wybierani być powinni w drodze losowania na roczną kadencję a potem lustrowani ze swoich poczynań.

4. aksjomat to przekonanie że lepiej władze podzielić(wtedy mniejsze ryzyko nadużyć)

Platon wskazuje na Spartę- gdzie 2 króli rządzi wraz z Geruzją(rada 28starców) w ten sposób połączenie doświadczenia i umiarkowania charakterystycznego dla starości z siłą się swym pochodzeniem pyszni

Potem dodano także instytucje Eforów. Wszystkie te zabiegi to nic innego jak 3podział władzy w aspekcie przedmiotowym, dzięki temu państwo podobne do monarchii demokracji i arystokracji. Brak wzmianki o roli ludu mimo że w Sparcie były apella z szerokimi uprawnieniami(stanowienie praw, rozstrzyganie o wojnie i pokoju, wybieranie urzędników, udział w wyborze eforów, nadawanie obywatelstwa itd.). natomiast nie było tam organów reprezentujących poszczególne warstwy społeczne. Twierdzenie platona że ustrój Sparty jest ustrojem mieszanym to uproszczenie, niemniej stabilność i trwałość tego ustroju słusznie wyprowadził on z istniejącej pomiędzy poszczególnymi organami równowagi.

RADA I TAJNE ZEBRANIA

Ten model ustrojowy nakreślił pod koniec życia. Organem rządzącym miała być rada(boule) złożona z 360 członków. Byliby oni podzieleni na 4 równe części odpowiadające 4 klasom społecznym(wyodrębnionych na podstawie wysokości płaconych podatków). Członkowie rady losowani być powinni spośród kandydatów wybranych uprzednio przez ogół pełnoprawnych obywateli w obrębie poszczególnych klas. Charakterystyczny był obowiązkowy udział w wyborach kandydatów na członków rady osób z dwóch wyższych klas. Minimum własności wymogiem bycia zaliczonym do pełnoprawnych obywateli. Proletariat(thetes) do niej się nie zalicza. Wybory odbywane w ten sposób zachowałyby środek między ustrojem monarchicznym a demokratycznym- czyli mamy do czynienia z ustrojem pośrednim.

Dlaczego??

Bo niewolnicy i panowie nigdy nie mogą stać się przyjaciółmi ani też ludzie poważni i typu liche chociaż da im się równie zaszczytne tytułu. W imię równowagi społecznej platon dopuszczał majątkowe zróżnicowanie obywateli przyznając bogatym większy udział we władzy.

Rada stanowi prawa dokonuje wyboru urzędników i sprawuje wymiar sprawiedliwości

Sprawami administracyjnymi i wymiarem sprawiedliwości zajmowałoby się 37 urzędników zwanych „stróżami praw”. Sprawozdania i rachunki od ustępujących urzędników przyjmowałyby specjalne sądy- eutynie

Najważniejsze decyzje podejmuje jednak organ zwany „nocnymi zebraniami”

Skład- ludzie wyróżniający się doświadczeniem wiedzą cnotą. Instytucja miała wyrażać mądrość filozoficzną w przeciwieństwie do praktycznego rozumu machiny administracyjnej. Wskazywałaby obywatelom drogi cnoty i zgodnie z jej nakazami fachowo kierowałaby wszystkimi organami państwa. Platon nazywa to KOTWICĄ PAŃSTWA (idea rządów mędrców z którą platon nie mógł się rozstać)

ARYSTOTELESOWSKA KONCEPCJA „POLITEI”

Politea to mieszanina oligarchii i demokracji, „mieszanina zamożnych i ubogich bogactwa i wolności”

Termin politei występuje także w znaczeniu PAŃSTWO, odmiana demokracji w której obywatele sprawują władzę w imię dobra ogółu oraz jako zbiór podstawowych reguł ustrojowych czyli coś w rodzaju konstytucji.

Politea to droga pośrednia między instytucjami typowymi dla demokracji i oligarchii. Jej przykładem jest Sparta ( także kreta i Kartagina) bo w przeciwieństwie do Platona Arystoteles wyodrębnił bowiem różne ustroje mieszane i różne techniki mieszania ustrojów „prostych”. By ustrój naprawdę był mieszany muszą w nim występować cechy obydwu mieszanych ustrojów.

SPOŁECZNY PODZIAŁ WŁADZ

Fundament politei tworzą społeczny rozdział władzy i liczny stan średni. 2 główne założenia na których Arystoteles buduje fundament swojej koncepcji:1stratyfikacja społeczeństwa,1reguła umiaru.

3 stany to bardzo bogaci bardzo biedni klasa średnia. Najlepsze życie to te które trzyma się środka i to środka możliwego do osiągnięcia dla wszystkich. Arystoteles był za proporcją między poszczególnymi stanami. Główna przyczyna przewrotów- brak równości między stanami. W związku z tym część obywateli która życzy sobie utrzymania politei musi być większa niż część która życzy sobie je upadku. Za dużo ludzi bogatych prowadzi do oligarchii za dużo biednych do demokracji (fuj :P )

najważniejsze jest to by przewagą w społeczeństwie były osoby z klasy średniej która będzie rozjemcą między dwiema pozostałymi stronami.

Warto w tym miejscu nadmienić że demokracja była w starożytności potępiana dlatego, iż uważano że nie urzeczywistnia pełnej równości. Termin ten pojmowano bowiem nie jako władzę wszystkich obywateli lecz pełne demagogii rządy demosu.

CZYNNIKI USTROJOWE ARYSTOTELESA

Wg. Arystotelesa wszystkie ustroje państwowe mają trzy części składowe. Są nimi czynnik obradujący nad sprawami państwowymi, czynnik rządzący, czynnik sądzący.

1. zgromadzenia ludowe(eklezja)- rozstrzyga o wojnie i pokoju sojuszach uchwala prawa orzeka karę śmierci wygnania i konfiskaty mienia wybiera urzędników i sprawuje nad nimi kontrole

2. „urzędy kierownicze” Stagiryta nie określa dokładnie ich kompetencji ograniczając się do stwierdzenia że ich władza jest po części polityczna po części ekonomiczna.

3. sądy- jest ich 8 rodzajów- Stagiryta powierza im wykonywanie jurysdykcji karnej cywilnej administracyjnej (dla spraw między urzędnikami a osobami o niewłaściwie nałożoną karę) a także przyjmowanie urzędniczych sprawozdań. Rekrutacja na urzędy powinna odbywać się z wszystkich stanów społecznych choć punkt ciężkości spoczywać powinien na czynniku obradującym

3 zalecenia Arystotelesa dotyczące politei:

w oligarchii uchylający się od obowiązków sądowych podlegają każe grzywny a ubodzy nie dostają wynagrodzenia

w demokracji natomiast ubodzy otrzymują je a bogaci za owo uchylanie się nie są karani--- trzeba przyjąć jakieś rozwiązanie pośrednie

w oligarchii branie udziału w zgromadzeniach ludowych zależy od wysokiego cenzusu majątkowego w demokracji cenzus jest za niski--- trzeba przyjąć jakieś rozwiązanie pośrednie

w oligarchii urzędy obsadzane są poprzez wybory w których stosuje się cenzus majątkowy, w demokracji brak cenzusu--- trzeba przyjąć jakieś rozwiązanie pośrednie

CYKL USTROJOWY U POLIBIUSZA

Królestwo- z czasem przeradza się w - tyranie - najbardziej wartościowi obywatele występują przeciwko tyranowi i go usuwają. Lud daje im w zamian władze- arystokracja- z czasem demoralizacja i przeradza się w - oligarchie- dochodzi do rewolucji- nastaje demokracja- ludzie przyzwyczajają się do wolności i równości, zapominają- i nastaje- ochlokracja- rządzą demagodzy, rujnują kraj- pojawia się jednostka silny człowiek na odpowiednim miejscu- i nastaje- królestwo.

Przy ustrojach mieszanych sytuacja jest taka sama( do tego Polibiusz doszedł pod koniec życia) trwa tylko taki cykl dłużej lub jeszcze dłużej( zależy czy ustrój mieszany został narzucony czy może wykształcił się niejako naturalnie)

SPARTAŃSKI MODEL USTROJOWY

Wg. Polibiusza jedynym sposobem wyrwania się z zaklętego kręgu cyklu ustrojowego jest ustanowienie ustroju mieszanego (kombinacja arystokracji demokracji i oligarchii). Zasadą tego ustroju jest służba społeczeństwu. Największa zaleta- w czasach pomyślności-hamowanie się wzajemne elementów ustroju. Natomiast w czasach niepomyślnych ustrój ten umożliwiał wszystkim elementom współpracę. Inne walory to stabilność państwa co pozwala na ekspansje na arenie międzynarodowej. Hamulce ustrojowe zapobiegają korumpowaniu rządzących. Pierwszy który dostrzegł to co Polibiusz był Likurg (władca Sparty). Jego system rządów- 2 król, zgromadzenie ludowe(apella) a rada starszych miała (geruzja) miała strzec, by żaden z tych organów nie zdołał zdominować drugiego. Władza wykonawcza w rękach dziedzicznych królów- jeśli jest jakiś problem z dziedziczeniem- rozstrzyga apella. Geruzja złożona z dożywotnich gerontów- rozważała propozycje ustawodawczej decydowała o ich przedłożeniu apelli sprawując jednocześnie funkcje sądownicze. Apella- decyduje o wojnie i pokoju, uchwala prawa, funkcje sądownicze. Eforzy (było ich 5) mogli wydawać obywatelom polecenia aresztować ich i karać. Mogli też rozkazywać królom stawiać ich w stan oskarżenia i zawieszać w urzędowaniu( za zgodą apelli). Byli oni wybierani na roczną kadencję. Likurg ponadto dokonał równomiernego podziału majątku, oraz wprowadził wymóg prowadzenia skromnego i rygorystycznego trybu życia. Polibiuszowska wizja ustroju mieszanego na podstawie Sparty nie jest spójna. Bo niby jest triada ale co na to eforzy Poza tym rządzi tylko jeden stan społeczny- Spartiaci. W rzeczywistości zatem Sparcie utrzymywała się arystokratyczna forma rządu, nie zaś ustrój mieszany. Niemniej autor „dziejów” upierał się przy twierdzeniu że ustrój mieszany powstał w Sparcie sztucznie a w Rzymie naturalnie. PRZEDE WSZYSTKIM DLATEGO USTRÓJ REPUBLIKI RZYMSKIEJ UZNAŁ ZA NAJLEPSZY I NAJBARDZIEJ STABLINY

RZYMSKI MODEL USTROJOWY

W ogólnych zarysach model zbliżony do spartańskiego różnice dotyczą przede wszystkim hamulców. Władza wykonawczą są 2 konsulowie wybierani na rok . kompetencje to wykonywanie uchwał senatu i komisji, pełnia władz wojskowej, wydatkowanie funduszy ze skarbca publicznego, wydawanie zarządzeń wszystkim organom z wyjątkiem trybunów ludowych. Dzięki konsulom Rzym przypomina trochę królestwo.

Senat zarządza skarbem, wyjąwszy wydatki poczynione przez konsulów. Przeprowadza śledztwa sądzi przestępców ustala reguły rozstrzygania konfliktów między interesem publicznym a interesami prywatnymi a także przyjmuje poselstwa z innych krajów i wysyła własne. Tym sposobem Rzym przypomina arystokrację

Największe znaczenia ma jednak lud- a raczej zgromadzenie ludowe(commitia curatia, c. Centuriata, c. Tributa, consilium plebis) które dokonuje wyboru na urzędy oraz zatwierdza lub odrzuca prawa. Poza tym decyduje o wojnie i pokoju ratyfikuje traktaty, zawierają i wypowiadają sojusze oraz sprawują ważkie kompetencje sądownicze. Tym samym Rzym przypomina. Demokracje. Dla Polibiusza taki mieszaniec to było za mało. Drugie źródło aequilibritatis to antagonizm , wypływający z faktu reprezentowania przez nie interesów różnych stanów społecznych (system hamulców). Konsulowie sprawują władzę m.in. nad wojskiem ale Senat może zablokować wydawanie żołdu legionistom, a także organ ten decyduj o przedłużeniu kadencji konsula do czasu zakończenia kampanii. Komicje sprawdzały działalność konsulów po złożeniu urzędu, a także mogły nie ratyfikować „konsulowskich traktatów”. Senat- komicje mogą ograniczyć jego kompetencje i przywileje, zaszczyty, majątki samych senatorów. Śledztwa prowadzi senat, ale wyroki wydają komicje., ponadto funkcjonowało veto trybunów ludowych wobec senackich dekretów. Komicje- pozbawione prawa inicjatywy ustawodawczej. Komicje reprezentują interesy plebsu, ale to Senat zleca kontrakty publiczne dając plebejuszom prace, żołnierzom-plebejuszom dowodzą konsulowie.

REZULTAT: RÓWNOWAGA I WSPÓŁPRACA

KONCEPCJA CIVITATIS CYCERONA

Wg. Cycerona najlepsza forma rządu to forma mieszana form dobrych złożona z równych i miarkujacych się nawzajem częściach. Musi być też „czynnik zwierzchni” w postaci władzy królewskiej. Mądre połączenie wszystkich stanów(najwyższego, najniższego i pośrednich) daje w państwie składną część). Taki ustrój jest rwały, nie dochodzi do przewrotu, chyba że przywódcy państwowi dopuszczą się wielkich błędów. Sympatie Cycerona skupiają się na arystokracji (optimates) rozumianej jako elita intelektu i majątku. Cycerona nie przepadał za plebsem(bał się m.in. zrównania dóbr). Stanowiska dla plebsu to nic innego jak zabezpieczenie się przed buntem motłochu. Ideałem dla niego ustrój republiki z lat 449-150 p.n.e. bo wtedy utrzymywała się forma rządów, którą uznał za najlepsze- CIVITATIS. Tak jak Polibiusz był zwolennikiem ustroju mieszanego.

IDEA PRAWORZĄDNOŚCI I SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAWIEDLIWOŚCI CYCERONA.

Cyceron podkreślał idee praworządności i rozumnych rządów prawa. Obie te idee- to fundamenty civitatis. sprawiedliwość polega na przestrzeganiu prawa natury jako prawa rozumu. Jeśli rządzący tworzą prawa sprzeczne z prawem natury to właściwie te prawa nie są prawem ( a bezprawiem- k.k ). Rządy prawa to harmonizacja 3 czynników: 1. władzy rządzących 2. moderującego wpływu optymatów i wolności ludu 3. powinna być władza, stabilność i porządek ale także sprawiedliwość wolność i równość. Państwo to wg. Cycerona to produkt naturalnego instynktu ludzi. Choć opowiadał się za równowagą wewnętrzną to znacznie bardziej cieszyła go zgoda stanów społecznych. Osiągnięcie tej drugiej bez pierwszej uważał za nad wyraz trudne. Hasło zgody stanów miało dotyczyć patrycjuszy i ekwitów(sojusz warstw posiadających) . idea ustroju mieszanego schodzi na bok na rzecz idei praworządności i sprawiedliwości i szeroko rozumianej rozumności.

ANTYCZNA FILOZOFIA ZŁOTEGO ŚRODKA

Duży wpływ na Platona i Arystotelesa miał m.in. poeta Hezjod z Askry który krytykował zarówno nędzę jak i bogactwo a także Pitagoras.

Platon w „Polityku” stwierdził że wszelkie sztuki(m.in. rządzenie państwem) staną się bezowocne bez respektowania reguły środka. Środek czyli harmonię można osiągnąć wystrzegając się nie umiarkowania i błędów oraz łącząc ze sobą przeciwieństwa(dlatego m.in. selekcja przy doborze na stanowiska).

Prawa to wg. Platona mieszanina nakazów i perswazji.

Arystoteles w „etyce nikomachejskiej” jest za zachowaniem umiaru. Cnota odwagi to zachowanie środka między tchórzostwem a zuchwalstwem. Cnota to „usposobienie zachowujące środek”. Jeśli nie da się wypośrodkować- należy wybrać mniejsze zło. Taka postawa metodologiczno-etyczna prowadzi do idei ustroju mieszanego.

WOLNOŚĆ JEDNOSTKI JAKO PUNKT WYJŚCIA DOKTRYNY PODZIAŁU WŁADZY MONTESKIUSZA

Istota rozważań Monteskiusza- model ustrojowy który najskuteczniej chroni wolność jednostki. Choć są badacze, którzy twierdzą że podstawowym dążeniem Monteskiusza było nie tyle osiągnięcie wolności ile zasady umiarkowania.

4 KANONY

1. wyodrębnienie trzech prawnych działań państwa (podział w aspekcie przedmiotowym)

2. przydzielenie ich trzem oddzielnym i odrębnym organom(podział w aspekcie podmiotowym)

3. wprowadzenie systemu hamulców ustrojowych

4. uwzględnienie społecznego podziału władzy

jeśli chodzi o punkt pierwszy to Monteskiusz wyszedł z założenia iż w każdym państwie istnieją 3 rodzaje władzy(prawodawcza, wykonawcza, sądzenia)

KANON DRUGI

3 władze trzeba przydzielić trzem odrębnym organom państwowym. Prawodawczą-legislatywa, wykonawcza-egzekutywa, sądownicza-judykatywa. Źle jeśli w jednych rękach znajduje się więcej niż jedna władza.

Władza prawodawcza- powinna należeć do ciała przedstawicielskiego, które ma stanowić prawa lub badać, czy dobrze wykonywane są prawa prze nie uchwalone.

Władza wykonawcza sprawowana winna być przez monarchę (który jest lepszy niż rząd)

Władza sądownicza- niestałe organy , lecz wykonywanie przez osoby wybrane z ludu, w pewnych określonych porach roku, w sposób przepisany prawem. Lęk powinien budzić urząd a nie urzędnicy(sędziowie). Brak przywiązania do stanów, zawodów itd.

Zasada wyłączonego sprawowania władzy sądzenia przez sądy podlega 3m wyjątkom

• kiedy pozwany jest szlachcicem

• kiedy prawo było w niektórych przypadkach zbyt surowe

• kiedy oskarżony jest dostojnikiem królewskim

POZYCJA USTROJOWA JUDYKATURY

Niektórzy badacze uważają że Monteskiusz nie wyodrębniał władzy sądowniczej od władzy wykonawczej. Ale prof. M. Udowadnia że taki pogląd to błąd wynikający z tego że niektórzy nie czytają dokładnie dział Monteskiusza.

Mimo wszystko władza sądownicza była mniej ważna nie bez przyczyny Monteskiusz używa słowa władza sądzenia a nie władza sądownicza. Po wtóre sądy były dla niego sądami przysięgłymi czyli nie mogły urosnąć do siły równoważącej rząd czy parlament. Po trzecie sądy nie mogą egzekwować wyroków. Po czwarte wyroki mają być tylko obwieszczeniem brzmienia praw a nie indywidualnymi decyzjami sędziów(automatyzm stosowania prawa). Klucz do rozwiązania pozycji ustrojowej sądów: w odróżnieniu władz wykonawczych i ustawodawczych władza sądownicza reprezentuje wszystkie stany a zarazem żaden ze stanów(nie funkcjonuje tam władza w znaczeniu politycznym).

WNIOSEK: z formalnego punktu widzenia wszystkie 3 władze były dla niego równorzędnej natury. Faktycznie zaś pierwsze skrzypce grają legislatywa i egzekutywa.

Podział na państwo(tworzą etniczną część stanowiącą przejaw potęgi rozumu urzeczywistniającej się jako wola), i społeczeństwo(składa się z ogółu obywateli, których sprawami zajmują się sądy).

Ogólne obserwacje prof. Małajnego - może się przydać- str.220

KANON TRZECI

Hamulce ustrojowe:

Legislatywa- dwie izby(osłabienie wewnętrzne) izba wyższa-szlachta może co najwyżej blokować uchwały izby niższej. Poza tym to legislatywa zwołuje posiedzenie oraz wyznacza jego długość, veto ustawodawcze monarchy( nie wyjaśnione czy zawieszające czy absolutne). Monteskiusz nic nie wspomina o możliwości rozwiązania parlamentu przez monarchę.

Egzekutywa- nie ma hamulców bo władza ta hamuje się sama bo może tylko „wykonywać”(mam nadzieję że kojarzycie o co biega). Legislatywa może co najwyżej badać w jaki sposób ustanowione przez nią prawa są wykonywane.

Sądy- brak hamulców... powód- czysto mechaniczne rozumienie tej władzy przez Monteskiusza.

Ograniczenia czasowe- legislatywa i sądy, egzekutywa działa permanentnie(przecież nikt nie zamrozi króla-k.k.)

Hamulce nie są po to by hamujące się nawzajem władze patrzyły się ciągle sobie na ręce a raczej by działać razem systematycznie i bez zakłóceń. Należy zauważyć że Monteskiusz nie tworzy wiele hamulców(tylko niezbędne) jest relatywna równowaga władz (organów).

HAMULCE SĄ ODSTĘPSTWEM OD TRÓJPODZIAŁU WŁADZY

KANON 4- SPOŁECZNY PODZIAŁ WŁADZ

Monarcha-egzekutywa

Szlachta- izba wyższa parlamentu

Burżuazja- niższa izba parlamentu

Władza sądownicza- wszystkie stany. Oskarżeni są sądzeni przez sędziów ze swego stanu.

Władza oderwana od stanów społecznych staje się despotyczna. Każdy organ powinien czerpać swą władzę w fakcie oparcia się na określonym stanie.

Sekret dobrych rządów- umiejętny podział wpływów.

PODZIAŁ WŁADZY CZY UTRÓJ MIESZANY

Zależnie od badaczy którzy studiowali koncepcje Monteskiusza można wnioskować że Monteskiusz był za podziałem władz lub też za ustrojem mieszanym. Co ciekawe mimo że Monteskiusz jest najczęściej cytowanym autorem przez różne wielkie autorytety to wnioski które wychodzą spod pióra pożal się boże naukowców dowodzą że większość z nich czytała tylko streszczenie „Ducha Praw” albo tylko kawałek tekstu. Tak czy inaczej wiele z ich koncepcji jest wg Prof. Zupełnie błędnych. Kto ma ochotę się przez to przebijać to zapraszam na stronę 218, 219 i 220 i 221. tak naprawdę ważne wydaje się tylko podsumowanie tego rozdziału: Monteskiusz nie sformułował czystej doktryny rozdziału władzy, skoro wkomponował w nią system hamulców(kanon trzeci) i społeczny podział władz(kanon czwarty) na czystą doktrynę rozdziału składają się wyłącznie dwa pierwsze kanony. Mimo to dwa ostatnie nie zdominowały jego poglądów w przeciwieństwie do ideologów ustroju równowagi. Fundamentem wolnościowego ustroju był bowiem dla niego rozdział władzy a nie ustrój mieszany ani ustrój równowagi. Na cztery zasadnicze kanony doktryny podziału władzy Monteskiuszowi tylko jeden należy do teorii status mixtus. Trzy pierwsze kanony myśliciel ten obszernie rozwinął i wyeksponował. Nie byłoby takiej potrzeby gdyby hołdował którejś z konkurencyjnych teorii. A zatem jego rozważania ustrojowy na tle dotychczasowej myśli polityczno- prawnej tworzą zdecydowanie nową jakość. Ta nowa jakość to rozwinięta doktryna rozdziału władzy państwowej.

KONKLUZJE

Taka sama sytuacja jak w poprzednim pytaniu, są zwolennicy przeciwnicy( którzy negują wszystko co ma w tytule Monteskiusz :P ) a także tacy naukowcy którzy dostrzegają nowość ale też czerpanie z tradycji(ja tak to rozumiem). Zapraszam więc na strony 233-238. potem dopiero zaczyna się jakiś konkret- oryginalność teorii Monteskiusza. Nie jest może ona duża , ładnie mówiąc „eklektyzm rozpatrywanej teorii jest niepodważalny” ale mimo wszystko nie można traktować Monteskiusza jako zwykłego pisarza politycznego. Wskazuje się m.in. że do teorii podziału władzy Monteskiusz dodał nowe elementy i bardziej uwypuklił te jej aspekty na które dotąd nie zwaracano uwagi. Jednym z nich była pozycja ustrojowa sądownictwa. Podkreśla się również że w jasny sposób przeprowadził podział władzy pod względem funkcjonalnym i personalnym, z czego wywodzi się koncepcja incompatibilitatis. W dodatku jego doktryna łączy analizę teoretyczną z politycznymi realiami. Dlatego Monteskiusz uchodzi za duchowego ojca nowoczesnej teorii podziału władzy.

Podsumowanie.

To właśnie on ostatecznie przezwyciężył tradycję widzenia we władzy wykonawczej także właqdzy sądowniczej, a poza tym domagał się ich rozdziału. Judykatywa miała być według niego niezawisła( choć postulat ten zupełnie nowy nie jest). Był pierwszym pisarzem domagającym się wyróżnienia trzech osobnych prawnych sfer działania państwa i przydzielenia ich trzem relatywnie niezależnym organom. Odwoływał się wprawdzie do teorii ustroju mieszanego ale nie zdominowała ona jego tez. Dostrzegł celowośc uzupełnienia podziału organów społecznym rozdziałem władzy. Umieścił monarche poza parlamentem. Opowiadał się za regułą niełączenia stanowisk. Zdaniem R.M.M głównym powodem do chwały monteskiusza jest to że wykoncypował pierwszą rozwiniętą doktrynę rozdziału władzy państwowej. Doktryna ta tworzy fundament nowoczesnej teorii podziału na którym późniejsze pokolenia wznosiły kolejne kondygnacje...:P

UWAGA - do samodzielnego opracowania są tematy o „rozdziale czy separacji władz” oraz „o ustroju brytyjskim”.

---