POLSKIE SAMOCHODY PANCERNE

samochód pancerny wz. 28 W 1931 r. Wojsko Polskie dysponowało 90 samochodami pancernymi wz. 28 z czego 30 było używane do szkolenia, a w zapasie mobilizacyjnym znajdowało się 60 wozów. Część samochodów uzbrojona była tylko w karabin maszynowy, część zaś w 37mm armatę.Od roku 1934 samochody pancerne wz. 28 poczęto przebudowywać na pojazdy kołowe - samochody pancerne wz. 34. Dane taktyczno - techniczne: Masa 2 - 2,3 t Załoga - 3 ludzi Wymiary - długość 343 - 350 cm, szerokość 135 - 140 cm, wysokość 210 - 220cm, prześwit 28 cm Uzbrojenie - 1 armata 37 mm Puteaux SA 1918 lub 1 karabin maszynowy 7,92mm wz. 25, kąty ostrzału - w płaszczyźnie poziomej 360°, w płaszczyźnie pionowej - 10°+30° Amunicja - 96 naboi do działa, lub 4200 naboi do km Pancerz - nitowany z płyt walcowanych o grubości 3 - 8 mm Napęd - silnik gaźnikowy, 4 - suwowy, rzędowy, 4 - cylindrowy, Citroen B14,  pojemność 1452 cm3, moc 20 KM przy 2100 obr./min., chłodzony cieczą. Paliwo - benzyna, pojemność zbiorników paliwa; zasadniczy 42l, dodatkowy 17l, zużycie paliwa od 20 do 45l/100 km drogi Układ napędowy - sprzęgło jednotarczowe suche, skrzynia przekładniowa mechaniczna z reduktorem 6 biegów do przodu, 2 biegi do tyłu. Podwozie - konstrukcja ramowa, przednie koła zawieszone na resorach płaskich, skręty przy pomocy skrętu kół oraz przyhamowania jednej gąsienicy, koła metalowe tarczowe z ogumieniem pełnym Durasble o rozmiarach 710 x 90 lub 750 x 90 (ostatnie serie pneumatyki Michelin), gąsienice gumowe o szerokości 275 mm. Osiągi - moc jednostkowa 7 KM/T, prędkość maksymalna 22 - 28km/h, zasięg do 275km. Pokonywane przeszkody  wzniesienia 35°, brody głębokości 50cm.

Samochód pancerny wz. 34 W toku normalnej eksploatacji samochodów pancernych wz. 28, ich użytkownicy doszli do wniosku, że wozy półgąsienicowe wcale nie miały większych zdolności pokonywania terenu niż kołowe. W dodatku prędkość  maksymalna była o wiele mniejsza, a mechanizm gąsienicowy wymagał stosunkowo częstych przeglądów i obsługi. Na podstawie tych spostrzeżeń podjęto decyzję o generalnej modernizacji posiadanych samochodów, która polegała na przebudowie samochodu pancernego wz. 28 na pojazd kołowy. Postanowiono oprzeć się na typowych zespołach samochodów ciężarowych Polski Fiat 621. Projekt przebudowy ukończono w 1934r.

Modernizacja odbywała się stopniowo (rozpoczęto ją w 1934 r., a zakończono w 1938r.) . Ogółem przebudowano ok. 90 starych samochodów pancernych wz. 28 z czego - początkowo - ok. 30 pojazdów na wz. 34, 24 pojazdy na model wz. 34-I oraz 36 pojazdów na model wz. 34-II. Podobnie jak to miało miejsce w odniesieniu do poprzednich pojazdów samochody pancerne wz. 34, wz. 34-I i wz. 34-II uzbrojone były albo w armatę 37 mm albo w karabin maszynowy. Stosunek wozów z uzbrojeniem armatnim do wozów z karabinami maszynowymi wynosił 1:3.

We wrześniu 1939 roku zmobilizowano około 80 samochodów pancernych wz . 34, stanowiły one wyposażenie 10 szwadronów samochodów pancernych dywizjonów pancernych przydzielonych do brygad kawalerii. Dane taktyczo - techniczne (w nawiasach podano różnice dla odmiany wz. 34-II) Masa; samochód z karabinem maszynowym 2,1t, samochód z armatą 2,2t (2,4t),  Załoga - 2 ludzi, Wymiary; długość 362 (375cm), szerokość 191cm (195cm), wysokość 222cm, prześwit 25cm (23 cm), Uzbrojenie;  1 armata 37 mm Puteaux SA 1918 lub i karabin maszynowy 7,92 mm wz. 25, kąty ostrzału w płaszczyźnie pionowej -13° +42°, Przyrządy celownicze i obserwacyjne - 1 celownik optyczny, lunetowy, otwory obserwacyjne,

Pancerz; nitowany z płyt walcowanych grubości 6-8 mm, Amunicja; 96 -100 naboi do działa, 2000 naboi do km Napęd; samochód pancerny wz. 34 - silnik gaźnikowy 4 - suwowy, rzędowy , 4 cylindrowy, Citroen B-14, pojemność 1452cm3, moc 14 KM przy 2100 obr/min, chłodzony cieczą, ; samochód pancerny wz. 34 I; silnik gaźnikowy, 4 - suwowy, rzędowy, 4 cylindrowy, Polski Fiat 108, moc 23 KM przy 3600 obr/min, chłodzony cieczą, ; samochód pancerny wz 34-II silnik gaźnikowy, 4 - suwowy, rzędowy, 4 cylindrowy, Polski Fiat 108III, moc 25 KM przy 3600 obr/min, chłodzony cieczą. Paliwo - benzyna, pojemność zbiorników paliwa 55 (40)l, zużycie paliwa 22 - 23/ 100 km. Układ napędowy - sprzęgło jednotarczowe, skrzynia przekładniowa mechaniczna z reduktorem, 6 biegów do przodu 2 biegi do tyłu, wał przegubowy, mechanizm różnicowy, napędzane tylko tylne koła. Instalacja elektryczna - jednoprzewodowa 6V (jednoprzewodowa 12V), prądnica 70 W, akumulator 60 Ah Osiągi - moc jednostkowa 10-9 - 10,5 KM/T, prędkość maksymalna 55 (50) km/h, zasięg 250 (180) km po drodze, 150 (90) km po bezdrożach Pokonywanie przeszkody - wzniesienia do 25°, brody głębokości 30 cm. Cena samochodu wg ówczesnych wartości - 32.457 zł.

Samochód pancerny wz. 29 W początkach 1929 r. BK Br. Panc. WIBI przystąpiło do opracowania projektu ciężkiego samochodu pancernego. Wiosną 1929r. zbudowany został pierwszy prototyp samochodu wykonany z blachy żelaznej. Podwozie dostarczyła firma ?Ursus", blachy Huta "Bismarck". Samochód pancerny wz. 29 przyjęto do uzbrojenia WP w listopadzie 1929  i oprócz prototypu zamówiono niewielką serię (już ze stalowym pancerzem), liczącą prawdopodobnie ok. 10 wozów. W seryjnym samochodzie zastosowano podwójne kierownice i dwa stanowiska wraz z pełnymi urządzeniami sterującymi silnikiem i układem napędowym; ułatwiało to jazdę do tyłu bez potrzeby zawracania całym pojazdem. Samochód był jednak zbyt ciężki a napęd tylko na tylne koła nie pozwalał na swobodną jazdę po bezdrożach oraz pokonywanie poważniejszych przeszkód terenowych. Zgodnie z planem "Mob" 11 batalion pancerny w CWBr. Panc.miał zmobilizować 11 dywizjon pancerny dla Mazowieckiej Brygady Kawalerii, w składzie którego znalazł się szwadron samochodów pancernych wz. 29. Dane taktyczno - techniczne: Masa - 4,8 t. Załoga - 4-5 ludzi, Wymiary -długość 521 - 549cm, szerokość 185 cm, wysokość 248 cm, prześwit 35 cm, Uzbrojenie; 1 armata 37 mm Puteaux SA 1918 i 2 - 3 karabiny maszynowe 7,92 wz. 25, kąty ostrzału broni umieszczonej w wieży w płaszczyźnie poziomej 3600, w płaszczyźnie pionowej -30° +30°, Prządy celownicze i obserwacyjne 3 - 4 celowniki optyczne, lunetowe, 5 otworów obserwacyjnych w wieży i 7 w kadłubie, Amunicja - 80 naboi do działa, 4032 naboje do km, Pancerz; nitowany z płyt walcowanych grubości: kadłub, przód, boki i tył 9mm, góra i dno 4 mm, wieża 10 mm, Napęd; silnik gaźnikowy, 4-suwowy, rzędowy, 4-cylindrowy, ?Ursus-2A", pojemność 2722 cm3, moc 35 KM przy 2600 obr/min, chłodzony cieczą, Układ napędowy; sprzęgło suche wielotarczowe, skrzynia przekładnia mechaniczna 4 biegi do przodu, 1 do tyłu, wał przegubowy, Paliwo; benzyna, pojemność zbiorników paliwa ok.100 - 110l, zużycie 26-35l/1 Instalacja elektryczna - jednoprzewodowa 12V, prądnica 300W, bateria akumulatorów 90 Ah Osiągi; moc jednostkowa 7,3 KM/T, prędkość maksymalna 35-40 km/h, Zasięg; 380 km po drodze, 250 km w terenie Pokonywane przeszkody - wzniesienia 10°, brody głębokości 35 cm.

Opancerzony samochód zwiadowczy PZInż 303(4 x 4) PZInż.w 1937 r.  rozpoczęły prace projektowe nad nowym pojazdem terenowym, o ładowności 0,8 t i napędzie na wszystkie koła. Wóz otrzymał oznaczenie fabryczne PZInż. - 303 i od początku 1939 roku poddawany był próbom trakcyjnym. Zgodnie z programem rozwoju broni pancernej na jego podwoziu planowano budowę wersji opancerzonej - lekkiego opancerzonego samochodu zwiadowczego. Koncepcję wozu, nie mającego całkowitego opancerzenia, z odsłoniętym od góry prze. działem bojowym oparto na podobnych samochodach niemieckich, amerykańskich i rosyjskich. Do budowy wersji opancerzonej miano przystąpić po całkowitym ukończeniu prób wozu podstawowego te jednakże przerwał wybuch wojny. Projektowane dane taktyczno techniczne: Masa; 2,5 t, Załoga; 2 ludzi, Wymiary; długość ok. 400 cm, wysokość 175 cm, prześwit 25 cm, Uzbrojenie; 1 karabin maszynowy 7,92 mm, Pancerz; spawany z płyt walcowanych grubości 4 - 8 mm, Napęd silnik gaźnikowy 4-suwowy, rzędowy, Polski Fiat 118 (PZInż. 157), średnica cylindrów 82 mm, skok tłoków 92 mm, pojemność 1944 cm3, stopień sprężania 6,1, moc 45 KM przy 3600 obr/min, chłodzony cieczą. Paliwu; benzyna, pojemność zbiornika 95 l, zużycie paliwa 22 1/100 km, Układ napędowy; sprzęgło, skrzynia przekładniowa mechaniczna 4 biegi do przodu i l do tyłu, reduktor, skrzynia rozdzielcza, wały przegubowe, mosty z mechanizmami blokującymi Podwozie; konstrukcja ramowa, wszystkie koła napędzane, kierowane koła przednie, rozstaw osi 260 cm, rozstaw kół przednich i tylnych 145 cm, koła z ogumieniem pneumatycznym o rozmiarach 700 x 18; Osiągi - prędkość maksymalna 60 - 75 km/h, zasięg 350 - 400 km promień skrętu 350 cm.

---