Specjalista pracy socjalnej

Kod klasyfikacji: 244502

Rozdział klasyfikacji: Służby socjalne, społeczne i zatrudnienia

Klasa klasyfikacji: Służby socjalne i społeczne

Zadania i czynności

Specjalista pracy socjalnej działa na rzecz osób, rodzin, grup i środowisk społecznych, umożliwiając im lub ułatwiając realizację zadań oraz aspiracji życiowych.

Prowadzi działalność diagnostyczną, rozpoznając potrzeby osób, rodzin, grup społecznych, organizuje zaspokojenie tych potrzeb dla różnych klientów: ludzi starych, niepełnosprawnych, osób bezrobotnych, uzależnionych, dzieci specjalnej troski, rodzin dysfunkcjonalnych. Prowadzi też działania prewencyjne i promocyjne. Specjalista pracy socjalnej tworzy i realizuje programy społeczne.

Specjalista pracy socjalnej może być zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej w działach pomocy specjalistycznej. Zajmuje się wówczas określoną grupą klientów np. osobami bezrobotnymi, uzależnionymi, niepełnosprawnymi. Poszukuje systemów wsparcia. Prowadzi treningi umiejętności społecznych np. niezbędnych na rynku pracy, prowadzi grupy wsparcia. Aktywizuje społeczności lokalne. Może być organizatorem lokalnej pomocy społecznej.

Owa pomoc społeczna ma różnorodny charakter np. ekonomiczny, psychologiczny, zawodowy, prawny. Specjalista pracy socjalnej udziela jej w następujący sposób. Po pierwsze specjalista pracy socjalnej zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej przeprowadza wywiady środowiskowe w terenie - w miejscu zamieszkania osób i rodzin ubiegających się o pomoc. Wywiady te są formą kwalifikowanej rozmowy w trakcie której uzyskuje informacje o sytuacji materialnej, zawodowej, rodzinnej, zdrowotnej i zawodowej. Następnie konstruuje diagnozę socjalną i ustala wspólnie z klientem plan pomocy mający na celu rozwiązanie jego trudnej sytuacji życiowej. na pomoc tę składają się - w zależności od potrzeb - pomoc finansowa, rzeczowa, usługowa, poradnictwo w tym psychologiczne, prawne. Ważną częścią pracy jest prowadzenie dokumentacji.

Specjalista pracy socjalnej może być zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej, administracji rządowej, wojewódzkich zespołach pomocy społecznej, Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, publicznych domach pomocy społecznej, ośrodkach wsparcia, dziennych domach pomocy społecznej, zakładach karnych, schroniskach dla bezdomnych, organizacjach społecznych, fundacjach, stowarzyszeniach, u osób fizycznych i innych osób prawnych.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Specjalista pracy socjalnej zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej wykonuje część swoich czynności zawodowych w biurze, część zaś w terenie: odwiedza klientów w ich domach, schroniskach, a także załatwia sprawy w licznych instytucjach w danym terenie: w urzędach, szpitalach, sądach, fundacjach itp.

Specjaliści pracy socjalnej mogą być również zatrudnieni w innych instytucjach, a w szczególności w urzędach pracy, zakładach pracy, w szpitalach, domach pomocy społecznej, ośrodkach opiekuńczo-wychowawczych, leczniczych i w zakładach karnych, wykonując zadania tych jednostek w zakresie pomocy społecznej.

Specjaliści pracy socjalnej mogą być również zatrudniani przez inne podmioty dla wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej w tym: w tym organizacje społeczne, kościoły, związki wyznaniowe, fundacje, stowarzyszenia, pracodawców oraz osoby fizyczne i prawne w celu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej.

Z pracą w tym zawodzie wiążą się pewne zagrożenia, wynikające z kontaktów z różnymi grupami klientów, w tym z osobami uzależnionymi, nosicielami wirusa HIV, chorymi na gruźlicę i inne choroby zakaźne, osobami z zaburzeniami psychicznymi oraz byłymi więźniami opuszczającymi zakłady karne.

Praca związana jest z dużym obciążeniem psychicznym, stąd też specjalista pracy socjalnej pracujący w ośrodku pomocy społecznej ma uprawnienia do dodatkowego urlopu.

warunki społeczne

Do głównych zadań tego specjalisty należy kontaktowanie się z ludźmi: często odpowiada na pytania osób zainteresowanych, konsultuje możliwości pomocy i rozwiązywania problemów, przeprowadza wywiady środowiskowe zarówno z osobami objętymi pomocą, jak i ich rodziną. Osoby, z którymi pracuje specjalista pracy socjalnej pochodzą z różnych środowisk i zwracają się o pomoc . Mogą to być zarówno środowiska patologiczne, jak i grupy osób starszych, chorych lub niedołężnych, osoby bezrobotne i chcące zmienić miejsce pracy.

Specjalista pracy socjalnej jest obarczony odpowiedzialnością społeczno - moralną. Zaniedbywanie obowiązków powoduje negatywną ocenę osób, którym miał pomagać. Opinie tych osób są również kryterium do oceny pracy specjalisty przez przełożonych.

warunki organizacyjne

Organizacja czasu pracy jest uzależniona od miejsca pracy specjalisty pracy socjalnej i rodzaju zadań, które wykonuje. Czas pracy specjalisty pracy socjalnej regulują odpowiednie ustawy i tak: specjaliści pracy socjalnej zatrudnieni w ośrodkach pomocy społecznej zatrudnieni są na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych, czas pracy wynosi 40 godzin tygodniowo, część czasu pracy pracownik pracuje w terenie.

Wymagania psychologiczne

Poza odpowiednim przygotowaniem teoretycznym, konieczne jest posiadanie odpowiednich umiejętności i cech, wśród których należy wymienić:

- umiejętności metodologiczne,

- umiejętności społeczne,

- umiejętności wskazywania kompetencji instytucji,

- umiejętności menedżerskie,

- umiejętności podejmowania decyzji i szybkiej interwencji socjalnej,

Cechą niezbędną jest również łatwość nawiązywania kontaktów społecznych, umiejętność postępowania z ludźmi, przekonywania ich i nakłaniania do zmiany postaw, zachowań, zmiany modelu życia itp.

Bardzo potrzebna jest cierpliwość i umiejętność panowania nad emocjami. Przydatna jest spostrzegawczość i umiejętność obserwacji, szczególnie podczas prowadzenia wywiadów środowiskowych.

Osoba wykonująca ten zawód powinna mieć wiedzę m.in. w zakresie metodyki pracy socjalnej, psychologii (jest ona przydatna w wypadku interwencji socjalnej, w niesieniu pomocy grupom uzależnionym od alkoholu bądź narkotyków), socjologii (pomocna przy dokonywaniu analizy i oceny zjawisk, rodzących zapotrzebowanie na pomoc socjalną), pedagogiki (przydatna przy przekonywaniu do zmiany sytuacji życiowej, w jakiej znajduje się w danym momencie rodzina bądź grupa) oraz polityki społecznej, prawa i podstaw medycyny.

Specjalista pracy socjalnej w swojej pracy powinien kierować się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy, poszanowania ich godności i prawa tych osób do samostanowienia. Ma obowiązek udzielać osobom, którym służy, pełnej informacji o przysługujących im świadczeniach i dostępnych formach pomocy.

Jest zobowiązany zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych, także po ustaniu zatrudnienia, chyba, że działa to przeciwko dobru osoby lub rodziny.

Duże znaczenie mają również umiejętności pracy administracyjnej. Prowadzenie dokumentacji, korespondencji, rejestrowanie dokumentów, a przede wszystkim wypełnianie specjalnych formularzy (np. kwestionariuszy wywiadów środowiskowych) zajmuje dość dużą część pracy.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Specjalista pracy socjalnej, zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej i obsługujący rejon opiekuńczy, powinien charakteryzować się ogólnie dobrą sprawnością fizyczną. W innych przypadkach może to być osoba o ograniczonej sprawności fizycznej np. poruszać się na wózku inwalidzkim.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w tym zawodzie wymagane jest wykształcenie wyższe o kierunkach: praca socjalna, psychologia, pedagogika, resocjalizacja, polityka społeczna, socjologia.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Przy spełnieniu określonych warunków np. nabyciu odpowiedniego stażu pracy, doświadczenia zawodowego, istnieje możliwość awansu. Specjalista pracy socjalnej, po 2-letnim stażu pracy, może otrzymać awans na stanowisko starszego specjalisty pracy socjalnej. Może kierować zespołem pracowników. Istnieje też możliwość awansu na stanowisko kierownika w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej np. kierownika ośrodka pomocy społecznej, domu pomocy społecznej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Polecana literatura

Standardy kwalifikacji do zawodów, red. M. Bełtkiewicz, Warszawa 1996

Praca Socjalna, PZW, kwartalnik

Praca i zabezpieczenie społeczne

Polityka Społeczna

publikacje z serii Biblioteka Pracownika Socjalnego

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---