22. Edukacja jako inicjacja

W wypadku edukacji, inicjacja będzie rozumiana jako przejście na kolejny, wyższy poziom nauczania, ale także jako uroczystą ceremonię przyjęcia w szeregi uczniów, rozpoczęcie nowego działania, nowych czynności.

Rozpoczęcie edukacji szkolnej to niezwykle ważny moment w życiu dziecka. Z jednej strony moment radosny, bo maluch nabiera coraz większej samodzielności, ale z drugiej strony towarzyszy temu zawsze odrobina niepokoju.

Edukacja brzmi dumnie i zazwyczaj kojarzy się jedynie ze szkolną ławką, a przecież praktycznie już od narodzin rodzice uczą więzi, miłości, podstawowych odruchów manualnych. Natomiast „prawdziwe” nauczanie, na poziomie poznawania świata (kolorów, kształtów, podstawowych nazw) rozpoczynamy w momencie kształtowania się mowy dziecka, już wówczas możemy mówić o pierwszych krokach edukacji. Kolejny poziom nauczania to czas, kiedy maluch „zalewa” rodziców pytaniami (jest to szczególnie ważny moment w życiu dziecka). Czas ten z reguły zaczyna się, gdy maluch kończy trzy lata, czasem nieco później, warto wówczas rozpocząć już edukację malucha na poziomie przedszkolnym. Przebywanie z grupą, nauczanie poprzez gry i zabawy z rówieśnikami przynosi najlepsze rezultaty, a co najważniejsze zapewnia prawidłowy rozwój psychomotoryczny dziecka.

23. Metoda nagradzania i 24. Metoda karania

Według Muszyńskiego metoda wychowania to każdy wyodrębniony sposób postępowania wychowawcy polegający na wywieraniu określonego wpływu na aktywność wychowanka, związany jest zawsze z dokonywaniem zmian w obrębie układu nagród i kar w danej sytuacji.

Człowiek jest istotą reaktywną popychaną przez bodźce, sytuacje, naciski z zewnątrz. Łatwo zmienia postępowanie pod wpływem nagród i kar.

[Konarzewski] Nagradzanie- jako metoda wychowawcza polega na tworzeniu atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń (dostarczanie nagród) w następstwie jej określonych czynności w celu wzmocnienia tendencji do reagowania określoną czynnością na daną sytuację.

(Nagroda wywołując stan przyjemności zachęca do powtarzania czynów nagradzanych i potwierdza ich pozytywną wartość)

Nagrodami mogą być: przedmioty, czynności, relacje, pewne zdarzenia, zmiana w sytuacji podmiotu.

Wychowawca powinien do minimum zmniejszyć opóźnienie nagrody, gdy nie jest możliwe nagradzanie zaraz po wykonaniu przez wychowanka czynności można zastosować pochwałę niewerbalną.

Źródło motywacji czynności: to cecha, którą powinno się wsiąść pod uwagę przed rozpoczęciem nagradzania. Czynność może być motywowana zewnętrznie (podejmowana w celu uzyskania jakiejś zew. korzyści) lub wewnętrznie (podejmowana dla niej samej).

Wychowawca stosujący nagrodę w funkcji zachęty winien rozważyć i dostosować do siebie 3 zmienne:

Atrakcyjność nagrody rodzaj zadania podstawowy typ temperamentu wychowanka

Nagrody mogą zmieniać sytuację podmiotu „na lepsze” i informować go, jak ma się osiągnięty przezeń wynik do jakiegoś standardu. Można zatem każdemu następstwu tworzonemu przez wychowawcę przypisać 2 funkcję:
nagrody (kary) i informacyjną.

Kara- następstwo zachowania się jednostki odczuwane przez nią jako przykre; wpływa hamująco na zachowania, po których występuje; pobudza do działań umożliwiających jej uniknięcie.

Metody nagradzania	Metody karania
Pochwała	Rekompensata wyrządzonego zła
Upominek rzeczowy	Izolacja
Oznaka honorowa	Ograniczenie uprawnień wychowanków
	Kary honorowe (utrata zaufania)
Stosując nagrody i kary chcemy: - wyeliminować nieprawidłowe zachowania u dzieci, - wyegzekwować dyscyplinę, wytrwałość, szacunek dla starszych, posłuszeństwo, - pokazać dzieciom granice wolności w zachowaniu, - wdrożyć młodego człowieka do czynienia dobra.

Wszystkie te cele można osiągnąć pod warunkiem, że kary i nagrody przez nas stosowane będą adekwatne do rzeczywistych potrzeb dziecka, nie będą burzyły i zakłócały życia dziecka.

Stosując metody nagradzania i karania trzeba dobrze znać i uwzględniać potrzeby dziecka. Tylko takie stosowanie metod w oparciu o znajomość potrzeb dziecka może dać pozytywne efekty wychowawcze. Psychologiczną podstawą skuteczności tych metod jest to, że są one dla dziecka źródłem stanów emocjonalnych, przy czym emocje i uczucia powstające pod wpływem nagród (radość, przyjemność, nadzieja) mają większe znaczenie motywacyjne niż emocje powstające pod wpływem kar (strach, niepokój, obawa).

Ksiądz Bosko często powtarzał, że „wychowywać znaczy kochać”.

Według niego wszystko powinno być przepełnione miłością, również nagana i kara. Przestrzegał dorosłych przed publicznym karaniem, a także przed używaniem słów wypowiadanych w gniewie, które mogą upokorzyć dziecko. „Nie wpadajcie w złość, nawet gdyby było to usprawiedliwione. Wystrzegajcie się lodowatych uwag i słów, które ranią. Powiedzcie winnemu po prostu: Nie jestem z ciebie zadowolony”.

Skuteczną metodą jest kara będąca logiczną i naturalną konsekwencją przewinień dziecka np. zrobiłeś bałagan, musisz posprzątać, napryskałeś wodą na podłogę musisz ją pościerać.

Warunkiem skuteczności i efektywności metod nagradzania i karania w procesie wychowawczym jest dostosowanie tych metod indywidualnie do każdego dziecka.

Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych / Krzysztof Konarzewski.. - Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe

---