Osteoporoza (zrzeszotnienie kości)

Osteoporoza jest układową chorobą szkieletu charakteryzującą się niską masą kości i zaburzoną jej mikroarchitekturą, wiodącą do wzmożonej łamliwości kości.

Epidemiologia
Po 60 roku życia 25% kobiet cierpi na osteoporozę, po 80 roku życia 25% kobiet przechodzi złamanie szyjki kości udowej. W wieku 75 lat u ok. 50% kobiet występują kompresyjne złamania kręgów kręgosłupa.

Osteoporoza w krajach rozwiniętych stała się w ostatnich dziesięcioleciach, w miarę wydłużania się życia, poważnym problemem medycznym, a także społecznym i ekonomicznym. Tak więc metody zapobiegające osteoporozie i jej wczesne wykrycie i leczenie oraz profilaktyka nabierają wielkiego znaczenia.

Patomechanizm
Osteoporoza jest wynikiem przewagi procesów resorpcji nad tworzeniem kości. W wyniku spadku stężenia estrogenów i wtórnie zmniejszonej syntezy witaminy 1.25 (OH) D₃ zmniejsza się aktywność osteoblastów (komórek tworzących kości). Niedobór witaminy D₃ wpływa na rozwój odwapnienia kości poprzez zaburzenie jelitowego wchłaniania wapnia i przyczynia się do powstania ujemnego bilansu wapnia.

Osteoporoza to choroba przewlekła, która może wywołać stany lękowe, utratę niezależności, depresje oraz przewlekłe kalectwo. Może powodować dolegliwości bólowe najczęściej bóle kręgosłupa, stawów kolanowych i biodrowych, powodując trudności w pracy i w poruszaniu się.

Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy:

• wiek powyżej 65 lat;

• osteoporoza w rodzinie( u matki) w wywiadzie złamania szyjki kości udowej;

• niska masa ciała i wątła budowa;

• przebyte w wywiadzie złamania po upadku, np. po potknięciu się, po 40 roku życia;

• menopauza naturalna pojawiająca się przed 45 rokiem życia;

• menopauza wywołana chirurgicznie - usunięcie jajników poniżej 45 rok życia;

• długotrwały - powyżej 6 miesięcy brak miesiączki;

• niskie spożycie żywności bogatej w wapń;

• nadmierna podaż białka i fosforu;

• różnego rodzaju schorzenia endokrynologiczne (nadczynność przytarczyc, nadczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy, cukrzyca);

• choroby utrudniające lub zwalniające procesy wchłaniania wapnia (schorzenia gastroenterologiczne, choroby wątroby, zaburzenia czynności nerek);

• zmniejszona ekspozycja skóry na światło słoneczne (niedobór witaminy D);

• mała aktywność ruchowa, spowodowana trybem życia, pracą zawodową a także dłuższe unieruchomienie z powodu różnego rodzaju chorób;

• palenie tytoniu;

• nadmierne spożycie alkoholu;

• nadmierne spożycie kawy;

• ogólnoustrojowe niedożywienie;

• zaburzenia widzenia i równowagi ze skłonnością do częstych upadków;

• choroby, które predysponują do rozwinięcia się osteoporozy wtórnej.

Leczenie
Bezwzględnie wymagają leczenia osoby, u których wystąpiło złamanie po niewielkim urazie, szczególnie w okolicy kręgosłupa - kręgi, kości promieniowej.

W leczeniu bardzo ważne jest przestrzeganie zasad profilaktyki osteoporozy oraz podawanie wymienionych grup leków w różnych połączeniach:

• substancje silnie hamujące resorpcję tkanki kostnej przez osteoklasty, co przyczynia się do wzrostu masy kostnej (alendronian sodu);

• hormonalna terapia zastępcza;

• preparaty kalcytoniny łososiowej;

• witamina D stosowana wymiennie z jej aktywnym metabolitem Alfakalcidolem.

Profilaktyka osteoporozy i osteopenii:

• Eliminacja środowiskowych czynników ryzyka i korekta stylu życia (chodzi szczególnie o wzmożenie aktywności fizycznej, zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie spożycia napojów alkoholowych).

• Zapewnienie codziennej odpowiedniej ilości spożywanego wapnia oraz witaminy D (urozmaicenie pokarmu w produkty naturalne o dużej ilości wapnia oraz/lub suplementacja specjalnymi preparatami wapnia) w granicach ok. 1200 mg wapnia i 400 - 800 jednostek witaminy D.
  < br>

• Wyeliminowanie z otaczającego środowiska możliwych do usunięcia przyczyn upadków.

Zapobieganie
Działań profilaktycznych wymagają osoby z osteopenią, czyli T-score pomiędzy minus 1.0 a minus 2.5, wraz z jednym lub więcej czynnikami ryzyka. Osoby takie powinny przestrzegać wymienionych wyżej zasad profilaktyki oraz powinna być u tych osób włączona farmakoterapia.

Właściwym postępowaniem dla kobiet jest hormonalna terapia zastępcza lub alternatywnie, jeżeli są przeciwwskazania do hormonoterapii zastępczej, alendronian sodu. Mężczyzni mogą przyjmować substancje hamujące resorpcję tkanki kostnej, jak na przykład alendronian sodu.

Wykonanie badania densytometrycznego co 12 miesięcy pozwala na określenie stopnia zmian i kierunku ich zachodzenia. Aby leczenie i profilaktyka skutecznie zapobiegały utracie masy kostnej, muszą być prowadzone regularnie i przez okres wielu lat.

---