Opacka A.: Trwanie i zmienność. Romantyczne ślady oralności (s. 9-25)
Derrida - opozycja mowy i pisma, mowa jako pewna forma pisma;
Walter J. Ong - nawiązuje do Milmana Parry'ego, który odkrył, że Homer używał „klisz”, gotowych elementów, formuł przewidywalnych. Tę koncepcję podjął Adam Parry;
formuła - powtarzalna jednostka metryczno-leksykalno-semantyczna, obecna w każdym utworze mówionym, podstawa i wyróżnik stylu oralnego;
pojęcia oryginalności i twórczości pojawiają się dopiero z pismem, w kulturze oralnej klisze były wspólne;
według Onga dopiero romantyzm tworzy zindywidualizowany portret psychologiczny bohatera, nie może takiemu portretowi sprostać stypizowana klisza;
typ postaci „płaskiej”, „ciężkiej” (stypizowanej) - z opowieści oralnej;
fragmentaryczność - ślad oralności - narrator w kulturze oralnej funkcjonuje tylko w strukturach epizodycznych.
K. Bartoszyński: 2 tendencje wypowiedzi ustnej:
odrywające ją od pragmatycznych form komunikacji,
imitujące różne aspekty komunikacji pragmatycznej.
Zasady kompozycji oralnej:
redundancja (obfitość);
addytywność;
brak fabuły kulminującej linearnie, tematy i formuły „zszywane” różnie;
wyliczenia.
romantyzm - koniec mentalności oralnej, przejście do kultury cyrograficznej,
gawęda - arcypolski i oralny gatunek umiera w II fazie romantyzmu.