Liryki
I Grób Agamemnona
- w utworze napisany w stylistyce mitu o Agamemnonie i jego życiu (Elektra-jego córka, Atrydzi - przodkowie).
- liczne nawiązania do mitologii (Arachna, Dejanira - mit o Herkulesie, Styks - rzeka zmarłych, Eumenida - bogini zemsty, Prometeusz) i historii starożytnej (Cheronei, Spartanie, Termopile - wojna perska, Leonidas - król Sparty
- utwór jest efektem podróży do Grecji i fascynacji kultura antyczną
- pierwsza część : rozrachunek z poezją
● podziwia świątynię w której się znalazł
● rozmyśla o mitologicznych bohaterach, o wielkości ich czynów i męstwie.
● z powodu niezrozumienia jego poezji, czuje on, że jego twórczość jest niedoskonałą, zdaje sobie sprawę, że nie dorówna Homerowi.
- druga część : rozrachunek z własnym narodem, z powstaniem listopadowym
● czuje się niegodny przebywania pod Termopilami, gdzie Spartanie walczyli z Persami i przegrali, jednak walczyli do końca, zginęli ale nie poddali się niewoli, jak uczynili Polacy.
● podmiot szuka przyczyny upadku niepodległości, winna jest szlachta (koszula Dejaniry)
● polska to kraj narodowej niezgody, pychy, naród ma skłonność do naśladownictwa innych kultur (zerwanie z tradycją, utrata narodowości), a teraz jest pod ich niewolą.
● podmiot identyfikuje się z narodem, sam nie brał udziału w powstaniu, więc te gorzkie słowa kieruje także do siebie.
● wzywa do walki o wolność, utwór miał skłonić do działania, zainspirować
- daje wizję nowej Polski, której symbolem jest "posąg", jako państwa bez podziału społecznego, jednolitego, oczyszczonego wad i nałogów, oswobodzonego z więzów szlachetczyzny oraz silnego, które zadziwi inne narody, takiego jakie chciałby poeta je widzieć. Wyraża więc nadzieje, że polska otrzęsie się z niemocy i odzyska niepodległość.
II Rozmowa z piramidami - Cheopsa
- ma formę dialogu , zadaje piramidą 5 pyta. Pyta czy mogłyby w nich przechować:
„nagi miecz",
„naszą zemstę",
„nasze męczenniki"
„łzy nasze i tęsknice"
- piramidy zapewniają, że mają odpowiednie trumny i zdołają przechować symbole walki i cierpień narodu do dnia chwały, dnia zmartwychwstania.
- w ostatniej zwrotce pyta czy mógł by przechować ducha narodu, jest on nieśmiertelny więc nie można go złożyć w grobie, daje podmiotowi nadzieje, mówiąc, ze jeśli naród jest nieśmiertelny, to wystarczy ciężka praca by ocalić kraj, nieśmiertelnym, niepokonany jest naród, który chce być wolny
III Testament mój
- podmiot dokonuje podsumowania swojego życia, kieruje słowa do przyjaciół, obecnego i następnych pokoleń, żegna się odchodzi smutny, w smutnych chwilach dla narodu.
- żałuje że nie ma potomka, nie ma komu przekazać swojego talentu
- prosi by pamiętać o nim jako o człowieku walczącym o dobro narodu, który poświęcił się dla ojczyzny - mówi, że schodzi z tego świata w chwili, gdy naród jego upada, jednak gdy ojczyzna walczyła on walczył o nią.
- prosi przyjaciół spalenie ciała w aloesie (symbol pamięci) i oddanie matce, jednak mają nie tracić nadziei, gdyż w końcu odzyskają wolność.
- podmiot czuje się niezrozumiany jako poeta, wie, że schodzi z tego świata razem z innymi mu podobnymi, jednak on stoi na ich czele.
- osoba mówiąca jest świadoma siły swojej poezji, wie, że natchnie ona kiedyś ludzi, gdy on umrze - poezja pozostanie.
IV Rozłączenie
- adresatem utworu jest jakaś kobieta w życiu Słowackiego, najprawdopodobniej jego matka.
- podmiot liryczny znajduje się daleko od domu, i wspomina rodzinne strony, tym adresatkę utworu.
- podmiot wie bardzo wiele o adresatce, wyobraża sobie ją w znanych mu miejscach, ale wie, że ona nie będzie mogła uczynić tego samego, bo nie zna miejsca w którym obecnie on mieszka to ich niesamowicie dzieli.
- niesamowicie obrazowo opisuje jej postać, mógłby rysować jej portrety, tak doskonale ją pamięta.
- porównuje ją do gwiazdy (może to oznaczać, iż jest dla niego ogromnie ważna, również jak gwiazda polarna, jest punktem prowadzącym go do domu)
- wybrał dla ukochanej gwiazdę, będącą jej stróżem oraz punktem ich łączącym, gdyż każde z nich będzie ją widziało, mimo tego jak daleko od siebie mieszkają.
- pojawia się symbol gołębia, może oznaczać dobroć i niewinność, ale i łącznik myśli.
- smutne zakończenie, podmiot zdaje się wie, iż już nie spotka swojej adresatki
- atmosfera nostalgii, żalu, niezwykle subtelny i intymny charakter.
V HYMN Smutno mi, Boże!
- hymn - uroczysta i podniosła pieśń pochwalna o apostroficznym charakterze wypowiedzi
- modlitwa do Boga, pochwała jego dzieła
- żal emigranta, który nie może wrócić do domu
- po śmierci jego prochy nie spoczną w ojczyźnie i jego dusza będzie skazana na tułaczkę
- ogromna tęsknota za krajem, wszystko przypomina mu ojczyznę, odlatujące ptaki.
- otaczające go piękno nie robi na min takiego wrażenia, woli ojczyste krajobrazy
- jest samotny i rozmowa z Bogiem daje mu ukojenie
VI Duma ukraińska
Duma opowiadająca losy kozaka Ruńka oraz młodej Hanki, obydwoje są nieszczęśliwi zawsze, gdy przychodzi pora ich rozstania. Złe przeczucia dziewczyny sprawdzają się, gdy ukraińskie, naddnieprzańskie (Zaporoże ukraińskie to ważna dla romantyzmu lokalizacja!) stepy najeżdżają Tatarzy. Palą chatkę Hanki, plądrują okolicę. Powracający z trwogą w sercu Ruńko zastaje po ukochanej już tylko mogiłę. Zrozpaczony topi swój bardon (instrument muzyczny) i... siebie samego w falach Dniepru. Samobójcza śmierć ma go połączyć z ukochaną.
VII Paryż
Wiersz pisany na emigracji, Paryż - stolica artystów, miasto marzeń, nazwane w wierszu zostało nową Sodomą, którą dosięgnie boska sprawiedliwość - kule wroga, gromy dział, widmo ataku wroga. Bezduszność ludzi nieczułych na dole emigrantów, obojętność, brak współczucie i braterstwa, chęci pomocy w wyzwoleniu ojczyzny... to wszystko przeraża w bezdusznym, „marmurowym” Paryżu. „Wygnańcy” z ojczyzny tracą nadzieję na poprawę losu. Szczególnie dotyka część opisującą cmentarz Montmartre, Sekwana porównana jest do Styksu, cały Paryż przenika marazm, martwota, widmo śmierci i nostalgii.
VIII Uspokojenie
Wiersz jest opisem antropomorfizowanej Warszawy, wymieniane są w nim takie elementy stolicy jak: kolumna Zygmunta, Stare Miasto, kościół św Jana, ul. Świętojańska, Zamek Królewski. Warszawa żyje swoim życiem, nieustannie wisi nad nią nadzieja na powstanie. Wizyjnie opisany jest lud idący z Rynku i wiwatujący na cześć Polski, która została wyzwolona. Tematyka refleksyjno - patriotyczna.