XX - lecie

1. Demaskacja mitów narodowych w utworach Żeromskiego

Żeromski pisał wiele opowiadań, między innymi: rozdziobią nas kruki, i wrony", "Doktor Piotr", "Zmierzch", "Ludzie bezdomni", "Przedwiośnie", "Zapomnienie", "Siłaczka".
Demaskatorski charakter polega na tym, że Żeromski w swoich opowiadaniach, ukazuje prawdę, demaskuje w pewnym sensie zło. W "Rozdziobią nas kruki i wrony" ukazuje obrzydliwą, tragiczną śmierć powstańca, który stoi na straży mimo zakończenia walk. Poeta ukazuje realia jakie zachodziły podczas powstania,: np. Kiedy przychodzi chłop i nie interesuje się martwym powstańcem, po prostu okrada go, konia obdziera ze skóry. W "Zmierzchu", poeta ukazuje rzeczywistość w jakiej musieli żyć i pracować biedni ludzie. Aby zarobić na chleb, są zmuszeni do pozostawienia małego dziecka w domu. Bardzo mocno ukazana jest ciężka praca na roli. W "Ludziach bezdomnych" ukazuje nędzę w jakiej żyją ludzie w Warszawie, Cisach. Pokazuje ciężkie życie, kiedy dzieci zostają osierocone i muszą dalej same żyć. Opowiadania Żeromskiego są bardzo naturalne, poeta opisuje rzeczywistość taką jaką widzi, nie stara się jej ukryć, wręcz przeciwnie - demaskuje ją i przedstawia czytelnikowi. Żeromski w 1895r. opublikował dwie książki zawierające po 18 opowiadań. Przeważnie dotyczyły one powstania styczniowego oraz doli chłopskiej na wsi. "Zapomnienie" opowiada o tragedii ojca, kradnącego drzewo w pańskim lesie na trumnę dla zmarłego syna. "Siłaczka" ukazuje trud wiejskiej nauczycielki Stanisławy Bozowskiej, która jest pełna wiary w swoje społeczne posłannictwo i ideały pracy u podstaw. W "Doktorze Piotrze" jest ukazane jak Dominik Cedzyna, zdeklasowany szlachcic uszczupla wynagrodzenia najemnych robotników, by móc finansować zagraniczne studia medyczne syna. Syna zaś tytułowy doktor Piotr, uznając to za naganne postanawia zwrócić pieniądze robotnikom. Nawiązuje się kłótnia między ojcem a synem.

2. Ocena postępowania Ziembiewicza

Zenon wychowuje się w tradycyjnej, zbiedniałej rodzinie szlacheckiej; w gimnazjum przeżywa idealną miłość bez wzajemności; widząc jednak wszystko co dzieje się w jego domu rodzinnym, czuje do tego wszystkiego odrazę i postanawia, że nigdy nie będzie taki, jak jego ojciec; w jego przyszłej żonie; potem studiuje w Paryżu; ma zdrowe poglądy na świat i własną indywidualność, z którymi jednak z czasem musi się rozstać, aby kontynuować swoją karierę życiową (pieniądze na studia)

Zenon również (w czasie wakacji) przeżywa krótki romans z córką kucharki swoich rodziców - Justyną; oczywiście ze względu na różnicę stanów, nie myśli o tym poważnie; potem wraca na studia i współpracuje z pismem Niwa, stając się coraz bardziej zależny od Czechlińskiego; po powrocie postanawia się ożenić z Elżbietą, jednak pojawia się Justyna, którą ukrywa Zenon, nadal nie myśląc o niej poważnie; w pewnym momencie, pod wpływem swej przyszłej żony, zrywa z nią i proponuje jej, aby usunęła ciążę; potem chcąc być w porządku, ułatwia jej zdobywanie kolejnych miejsc pracy, co i tak nie poprawia pogarszającego się stanu zdrowia psychicznego Justyny; w międzyczasie dostaje urząd prezydenta miasta i próbuje realizować swoje światłe i mądre decyzje, co jednak nie udaje mu się;

Zenon staje się ofiarą strajków w związku z zamknięciem huty Hettnera, na niego zostaje zrzucona odpowiedzialność na wydanie rozkazu strzelania do manifestantów; atakuje do także psychicznie już chora Justyna; krótko potem popełnia samobójstwo

Zenon jest symbolem upadku moralnego (zaparcia się własnej idei i niekonsekwencji w życiu - odwołanie nawet do MM) i uzależnienia od innych sfer dla poprawy własnej pozycji w społeczeństwie

4. Mit szklanych omów na podstawie Przedwiośnia.

Mit szklanych domów: Seweryn opowiada o nich w trakcie podróży do Polski. Powstały dzięki wynalazkowi technicznemu genialnego konstruktora, krewniaka Cezarego i Seweryna - inżyniera Baryki. Dzięki wykorzystaniu bogactw natural­nych zbudował on przyjazne dla środowiska huty szkła, w których zaczął produko­wać części domów. Są one czyste, mają estetyczny wygląd (różnorodne barwy, kształ­ty), łatwo je złożyć, są funkcjonalne, łatwe do ogrzania i ochłodzenia. Całą tę „szklaną cywilizację" tworzą wspólnie inżynierowie i artyści - kuli nauk'} został poleczony z kultem piękna. Szklane domy zatopione w polski pejzaż to dzieło sztuki. Co więcej, fabryki szklą to wspólna własność inżynierów, artystów i pracowników. Baryka zaś wciąż ulepsza swoją technologię, dążąc do elektryfikacji kraju. W dobroczynne przemiany zaangażowane są oprócz niego najświatlejsze umysły kraju. Rozważa się reformę rolną, dzięki której znacznie poprawi się życic mieszkańców wsi; mówi się o poprawie zdrowia i zmianie obyczajów, wzroście kultury życia: nowe maszyny rolnicze, unowocześnione sposoby hodowli zwierząt, wegetarianizm, jako sprzyja­jący zdrowiu sposób odżywiania, stworzenie „miast-ogrodów", a więc właściwie ziemskiej arkadii. Utopijna idea Seweryna Baryki stanowi połączenie romantycz­nego mistycyzmu z pozytywistyczną wiarą w postęp techniczny, kult procy i nauki.

Cały mit szklanych domów to symbol o wielu różnorodnych znaczeniach, bywa więc różnie interpretowany: jako marzenie o nowej cywilizacji stworzonej w wolnym kraju, znak tęsknoty za cudem, który potrzebny jest zrujnowanemu państwu, wreszcie jako swoiste żądanie wynalazku technicznego, który pozwolił­by na szybki postęp cywilizacyjny.

5. Katastrofalna wizja przyszłości w „Szewcach”

Sztuka powstała w lalach 1931-1934 jako zwieńczenie dorobku dramatycznego Witkacego. Jest również najdojrzalszą próbą przeniesienia teorii Czystej Formy na scenę. Akcji utworu nie daje się jednoznacznie umiejscowić, ani czasowo, ani prze­strzennie. Wynika to z uniwersalizmu sztuki.

W Szewcach akcja obraca się wokół kolejnych przewrotów politycznych, powodujących obalanie starych i powstawanie nowych formacji ustrojowych: faszy­zmu, komunizmu, anarchii i totalitaryzmu. Każda kolejna rebelia wydaje się być jeszcze groźniejsza od poprzedniej, jeszcze bardziej przerażająca.

Pierwszego przewrotu, faszystowskiego, dokonuje zdesperowany prokurator Robert Scurvy przy pomocy bojówki Dziarskich Chłopców. Teraz następują kolejne bunty i przewroty: komunistyczny samych Szewców, którzy bardzo szybko likwi­dują własnego przywódcę, Sajetana: anarchistyczna rebelia Hiper-Robociarza. po której może nastąpić już tylko ostateczny totalitaryzm Towarzyszy X i Abramowskiego. Tym samym świat pogrąża się coraz głębiej w chaosie, ostateczna katastrofa jest nieunikniona i coraz bliższa.

Witkacy wskazuje w swym dramacie na kilka prawd historycznych o wymiarze uniwersalnym. Przede wszystkim wskazuje na fakt, że z każdej rewolucji największą korzyść odnoszą nie ci, którzy dokonali przewrotu, lecz ci. którzy w odpowiednim momencie sięgnęli po władzę. W Szewcach Witkacy ilustruje powiedzenie: rewolu­cja pożera własne dzieci: Sajetan Tempo po obaleniu faszyzmu i zaprowadzeniu komunizmu zostaje zastrzelony przez swoich współtowarzyszy. Odtąd będzie trak­towany jako symbol komunizmu, sztandar i legenda krwawego ustroju (wyraźna analogia do czystki wśród radzieckich komunistów w latach 30.). Jednak najtragiczniejszą prawdą, jaką można wysnuć ze sztuki Witkacego jest przeświadczenie, że l ludzie, którzy obalili tyrana i tym samym zdobyli władzę, sami stają się tyranami.

Rzeczywistość przedstawiona w Szewcach jest rzeczywistością zdeformowaną, zniekształconą i groteskową. Bohaterowie są niezrównoważeni psychicznie. Ich i reakcje wynikają często z. braku istnienia uczuć wyższych, takich jak miłość czy ' przyjaźń, zastąpionych przez najniższe instynkty i pragnienia. Witkacy panicznie bał się totalitaryzmu przedstawionego w Szewcach. Kiedy 17 września 1939 r. na wschodnie ziemie Rzeczypospolitej wkroczyła Armia Czerwona, dostrzegł w tym spełnienie swoich najgorszych przeczuć. Dzień później popełnił samobójstwo.

6. Obraz rewolucji w „Przedwiośniu” u „Nie Boskiej komedii”

Przedwiośnie	Nie-Boska komedia
rewolucja to zagłada, ziszczenie i cierpienie wielu ludzi	rewolucja niesie za sobą cierpienie i zagładę wielu ludzi
nie niesie za sobą nic - nie jest rozwiązaniem problemu	nie niesie za sobą poprawy na lepsze - walka owpływy, wyłonienie nowej arystokracji
giną równierz niewinni (ormiańska dziewczyna)
rewolucja jest odpowiedzią na chęć zaspokojenia elementarnych potrzeb ludzi biednych, nie mogących znaleźć możliwości szybkiej poprawy w aktualnie istniejącym państwie	chcą zapewnić sobie niezbędne warunki do życia : chleba, pracy, opału, napoju
	przeciw wszystkim posiadaczom
dla dużej części uczestników rewolucja jest niezrozumiała w swojej istocie np. Cezary Baryka	zwykli uczestnicy nie rozumieją głębszej idei rewolucji. Ślepo słuchają przywudców
do obozu rewolucyjnego należą ludzie z najniższych warstw społescznych, lub ci z bogatszych którzy nierozumiejąc istoty rewolucji zostali wciągnięci w nia przez iluzje wolności, swobody i nności	do obozu rewolucyjnego należą ludzie z najniższych warstw społescznych, lub ci z bogatszych którzy nierozumiejąc istoty rewolucji zostali wciągnięci w nia przez iluzje wolności, swobody i nności

---